De tijd stond even
stil bij Deventer
Vondel in ballingschap bij Ned. tv
BEELD
SPRAAK
TELEVISIE VANAVOI
HniEniB
IH23332EH
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
II Ihllllli I—
TERUGBLIK
Karei Eykman
boos op elfjes
PAGINA 2
LEIDSE COURANT
MAANDAG 10 JANUARI
Mil 1111» IJ W ■■iihuw!i»il
NOS
18.45 De Bereboot
18.55 Journaal
NCRV
19.05 Mlnlvoetbalahow
20.00 Vluchtroute, TV-serle
20.27 De tijd atond even stil, afl.
16.
NCRV
21.50 Internationaal operacon
cours
23.00 Arie Bestebraurtje In 1944
23.20 Symbiose
NEDERLAND II
NOS
18.45 Informatie voor Surinaamse
Nederlanders
18.55 Journaal
VARA
19.05 Addams Family, TV-serie
19.30 Dat ik dit nog mag meema
ken, Seniorenshow
NOS
20.00 Journaal
VARA
20.25 De Onedin-lljn, afl 7
21.15 Koning Kland
21.40 leder zijn deel, afl 2
22.10 Achter het Nieuws
23.00 Socutera
17.55 Journaal
18.00 Nieuws uit Noori
Westfalen
18.05 Eddie's vader, TV-si
18.40 Julia von Mogador
19.15 Hier und Heute
19.45 Spel om kwart voor
20.00 Journaal
20.15 Report
21.00 Alles of niets, quiz
21.45 De Gnomen van
documentaire
22.30 Journaal
DUITSLAN
18.20 FIrbecks nieuwe lai
serie
19.00 Journaal
19.30 Doorsnee
20.15 Praxis, gezondheldi
zijn
21.00 Journaal
21.15 Karl May-blografie,
22.45 Skiën om wereldbek*
lom heren)
23.15 Journaal
18.00 De Wombles
18.05 Klein klein kleutertje
18.20 Rogier van ter Doest
18.45 Open School
19.15 Sporttrlbune
19.45 Journaal
20.15 Micro-Macro
20.50 Van oude mensen, d
gen die voorbijgaan, afl. 2
21.40 Wikken en wegen
22.15 Journaal
22.35 Open school
NEDERLAND I
DUITSLAND I
10.00 Journaal
10.05 Draaischijf
10.20 Morgen werde Ich verhaftet,
speelfilm (1939)
11.45 Kanotocht op de Nahe
12.05 Report
12.50 Persoverzicht
13.00 Journaal
16.15 Journaal
16.20 Nog net geluk gehad, speel
film
17.05 De muis op Mars, teke
17.20 Skiën om wereldbeki
daling dames
17.55 Journaal
DUITSLAND II
16.30 Mozaik
17.00 Journaal
17.10 De grote blauwe
jeugdjournaal
17.40 Draaischijf
Hli!l j»l
HILVERSUM I
18.00 (S) De Trekvogels: lichte muziek.
P.P.: 18.19 Uitzending van de Rooms
Katholieke Partij Nederland 18.30 Nws.
EO: 18.41 (S) De grote opdracht: zen
ding. evangelisatie en christelijke hulp
verlening -f9.00 (S) Ronduit: muzikaal
en informatief programma voor jonge
ren 19.40 (S) De Bijbel open: bijbelstu
die 20.00 (S) Ga er eens voor zitten:
ontmoetingsprogramma 21.15 (S)
Avondsluiting. NOS: 21.30 (S) Openbaar
kunstbezit 21.40 Voor blinden en slecht
zienden 21.55 (S) Tambu: informatie en
verzoekplaten voor Antillianen22.55
Bond zonder Naam 22.30 Nws. NCRV:
22.40 (S) Hier en nu. VERONICA: 22.55
(S) Muziek en informatie 23.55-24.00
HILVERSUM II
18 40 (S) Muziek in vrije tijd 19.1
Met uw instemming lied van d
en meditatie 20.00 Nws. 20.05
laatste opname van Arthur ft
stem: klassieke muziek 21.00/5|i^
sieke pianomuziek 21.35 (S) \M
22.00 (S) Den Speyghel der saït
van Elckerlyc, een Middelnederlt
moraliteit. NOS: 23.<x> (S) Met he
op morgen, met om 23.05 Aktualil
overzicht 23.20 Den Haag va
23.52 Even ontspannen voor het i
gaan. yoga 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM III
NOS: 18.03 De Vacaturebank 18.1
NOS-maal AVRO: 19.02 Let's twist
20.02 Radiojournaal 20.05 (S)
clean Dreammachine 21.02 (S) D
gen-uur-jazz-show 22.02 Radiojou
22.05 (S) Blues, ballads en beat
(S) Candlelightshow (0.02-0.05 fi
journaal) 1.02-7.00 (S) 'n Nachtje A
AVRO: 7.00 Nws. 7.02 (S) AVRO-klok.
(7.30 Nws. 7.41-7.55 Radiojournaal) 8.30
Nws. 8.36 Gymnastiek voor de huis
vrouw. 8.45 De Groenteman.. 8.50 Mor
genwijding. NOS: 9.00 Spiegel van Bel
gië. AVRO: 9.30 (S) De latenkeuze van
Willem Strietman: klassieke muziek.
10.00 Radio Lawaaipapegaai. 10.10 Ar
beidsvitaminen: verzoekplatenprogram-
ma. (10.30 Nws. 10.33-10.35 Radiojour
naal.) 11.30 (S) Kritiek op kritiek. 12.26
Mededelingen voor land- en tuinbouw.
HILVERSUM II
KRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymnas
tiek. 7.20 Het levende woord. 7.25 Badi-
nerie: Klassieke muziek. 7.54 Overwe
ging. 8.00 Nws. 8.11 Echo. 8.00 Aubade:
klassieke muziek. 9.00 De letter M.
documentaire. 9.30 Scheepspraat. 9.35
Waterstanden. 9.40 De letter M, geva
rieerd programma 10.30 Schoolradio.
11.30 Ouder worden we allemaal, be-
HILVERSUM III
VARA: (7.00-8.00 (S) Aktualiteitej
Dingen van de dag.)
meurders, een mieters p
(S) Pep op drie.
verzoek van mens
12.03 (S) VARA's
Spitsbeeld. 16.03 (S) LP-Top-20 fl
Tip Top. 17.03 (S) Alfred Lagarde.
HILVERSUM IV
TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Capric
kamer- en orkestmuziek. 9.00 Nws. I
Aktua-klankbeeld. 9.30 (S) Van her
en verre. 10.00 (S) Opus tien tot tw.
12.00 (S) Intermezzo. 13.00 (S)i
meest verkochte klassieke tien 13.30
Koren-Korpsen. 14.00 Nws. 14.02
Tot nu toe hebben er van de
grondvesting van de wereld af
58 miljoen Nederlanders ge
leefd, zo bleek gisteravond bij
de aanvang van een serie docu
mentaires die de NOS gaat ver
tonen over het geschiedkundige
verleden van de doorsnee-vader
landers. Een licht teleurstellend
aantal op het eerste gezicht. De
eerste aflevering ging over
„ons" en onze strijdmacht. Wij
hebben er altijd nogal mee ge
sukkeld, dat kwam wel vast te
staan. De verteller, Hans Tie-
meyer, hield het ons verschillen
de keren voor: „Wij zijn niet
anti-militaristisch, wij zijn non-
militaristisch". Er werd vooraf
meegedeeld, dat het vooral om
een „speelse" geschiedschrijving
zal gaan. Ik krijg wel de indruk,
dat men in die ludieke opzet
aardig is geslaagd.
In „Frontaal" werd gediscus
sieerd over de stelling: „Vrijwil
lige euthanasie moet wettelijk
mogelijk worden". Aan het slot
van de uitzending zei voorzitter
Herman Wigbold dat men er
slechts „met enige aarzeling"
toe was overgegaan het thema
in dit programma-met-een-spele
lement aan de orde te stellen.
Hij meende dat niettemin geble
ken was, dat het een juiste be
slissing was geweest het wél te
doen en bracht bijzondere dank
aan de deelnemers aan de de
batten. Hij had in beide opzich
ten gelijk. De discussie die werd
gevoerd door prof. dr. P. Sf
ken en dr. B. S. Polak en dl
hen opgeroepen getuigen wa'
en geheel in overeenstei
met de ernst van het onderw^
Het was bovendien een zi
boeiend en waarschijnlijk vi
menigeen een verhelderend pj
gramma.
„Hier en Nu" had een mei
waardig interview met een
Russische KGB-agent. Hij di
een boekje open over spionei
Ik weet bij dit soort gelegen
den, bij wijze van spreken, nc
welke kant ik uit moet kijk!
Ook nu deden de getuigeniss
van de heer Myalykov mij VJI
voortdurend denken aan de
fantaseerde spionageverhf
van bijvoorbeeld Graham Gi
ne of John le Carré, anderzij
echter durfde ik weer niet
de betrouwbaarheid ervan
maar enigszins te twijff
want niets is erger dan je
de neus te laten nemen door
spion. En wie zal in dit s<
zaken het beslissende, deski
ge woord spreken? „Hier j
defensiespecialist van de 10
en gewezen generaal voor uit?
zocht. Hij besliste dat het zei'
geen „indianenverhalen" ware
die de heer Myalykov had v?
teld, maar ook dat wij niet affl
hoefden te geloven. Zodat
(althans ik) in een mist van o
zekerheid bleven (bleef) gehul
Herman Hofhu#
De zestiende aflevering van het
NCRV—programma „De tijd
stond even stil" heeft vanavond
als titel „Deventer, wéér een
brug te ver?" Vorig jaar stond
in Deventer „De tijd even stil"
bij de septemberdagen van 1944,
toen rond de verkeersbrug over
de Rijn bij Arnhem'verwoede
gevechten werden geleverd tus
sen Duitse en Britse militairen,
voor de laatsten met negatief
resultaat: men was een brug te
ver gegaan. Cornelius Ryan
schreef een boek over de mis
lukte slag en de Amerikaanse
filmondernemer Joseph Levine
zag er brood in. Hij koos echter
voor de brug bij Deventer, om
dat de situatie bij Arnhem te
veel was veranderd. De midden
stand van Deventer beleefde
een gouden tijd, al ondervonden
anderen hinder van de filmop
namen. Over deze zaken gaat de
aflevering van „De tijd stond
even stil".
Minivoetbal
In de zevende aflevering van de
strijd om de NCRV—minivoet
baltrofee, die vanavond wordt
uitgezonden, treedt het militaire
team aan tegen de Old Stars
Den Haag. De militairen moeten
winnen, willen zij de finaleron
den halen, want ze zijn nog
zonder punten.
Ned. 1,19.05 uur.
HOU HET
SCHERM IN
HET OOG
Vluchtroute
Na een poging de demarcatielijn
over te steken wordt in „Vluch
troute" verzetstrijder René gear
resteerd en op transport naar
Duitsland gesteld. In de goede
rentrein sluit hij vriendschap
met een medegevangene, die
echter niet uit de rijdende trein
durft te springen. René doet dat
wel: hij raakt gewond, maar
wordt door boeren opgenomen.
Wanneer hij de Zwitserse grens
wil bereiken, sluit hij zich aan
bij Duitse desserteurs en Elzas-
sers. De groep heeft ter verdedi
ging één revolver.
Ned. I, 20.00 uur.
Operaconcours
Deelnemers aan de tweede voor
ronde van het internationale
operaconcours dat de NCRV or
ganiseert, zijn de sopraan Renée
van Haarlem en de tenor
Adriaan van Limpt voor Neder
land, de bas Assen Vassileff uit
Bulgarije en de Amerikaanse
sopraan. Roberta Alexander.
Rieke van Epen en Jan van der
Waart introduceren de vocalis
ten en het uit te voeren werk
bij de kijkers.
Ned. 1,21.50 uur.
Onedin Lijn
„Een zuiver geweten" heet de
aflevering van de Onedin Lijn
die vanavond wordt uitgezon
den. Hierin doemt een oude be
kende van vader Onedin op,
Percy Spendilow, die vroeger
bij vader in de kruidenierszaak
werkte. Hij heeft nu een eigen
zaak, levert aan de Frazer Lijn.
Hij heeft geld nodig en daarom
klopt hij bij Elisabeth Frazer
aan; Liesbeth is er niet, het geld
wel.
Ned. n, 20.25 uur.
leder zijn deel
In „Ieder zijn deel' wil vader
Willem zijn grote liefhebberij
beeldhouwen overwegen, geheel
alleen op Rottumeroog; zijn
vrouw Gaby kiest echter voor
een warm land, als ze met va
kantie willen. Willem komt ech
ter na twee dagen al thuis, waar
hij zich door de werkster Truus
laat verzorgen. Dat hij helemaal
niet zo lang op Rottumeroog
heeft gezeten, komt pas later
uit.
Ned. n, 21.40 uur.
In hetzelfde Theater en Televisie Jaarboek
schrijft Karei Eykman van IKON-TV over
een bepaald soort kinder-tv-films, waar hij
een hekel aan heeft. Deze worden bevolkt
door elfjes, rose olifantjes, blauwe konijntjes,
dwergen, troggels en flopsels en hoe die
rommel verder heten mag.
"Ja maar", zo werpt men mij dan tegen, "daar
is toch niets op tegen? Als kinderen dat nou
leuk vinden, waarom moet jij ze dan weer
zo nodig pedagogisch opvoeden of indroctine-
ren".
Daar heb ik natuurlijk niet van terug, maar
wel dit: al die films die zogenaamd aansluiten
op de fantasiewereld van het kind zijn daar
om gevaarlijk, omdat het zoethoudertjes zijn.
En zoethout is, zoals men weet,aangenaam
maar ongezond. Het moet mogelijk zijn om
kinder-tv-spelen te maken die kinderen niet
van de hen omringende wereld afleiden, maar
die werkelijkheid herkenbaar en bespreek-
baar maakt. In de Scandinavische landen,
maar bijv. ook in Duitsland zijn ze al lang
bezig met zo'n soort "sociaal realisme" voor
kinderen. Alleen Holland blijft achter met
uitzondering van de "Stratenmakeropzees-
how", aldus betoogt Karei Eykman, zonder
overigens de bezwaren te noemen, die tegen
de Statenmaker kunnen worden ingebracht.
Nu zijn er in de sociaal-realistische school een
heleboel mensen gekomen, die zo dogmatisch
zijn geworden, dat ze langzamerhand vinden,
dat alle sprookjes verboden zouden moeten
worden. Er bestaan sprookjes en fabels, die
een bepaald gelijkenisgehalte hebben. En
daar zou Eykman voor willen pleiten.
Hij ziet dit gerealiseerd in werk van Ruud
Schuitemaker en Froukje Bos, die een goede
indruk maakten met "De man die zichzelf
weggaf" en "De hond en de herder". Op deze
toer wil IKON-tv voorlopig blijven werken,
met helaas meer plannen dan geld.
In de seniorenshow ,,Dat ik dit nog mag meemaken" houdt Leen Jongewaard een
monoloog tegen een poes in de aflevering „Dieren".
leder zijn deel, met Carry Tefsen, Piet Hendriks en André van den Heuvel, die het
op Rottumeroog niet zo heel lang uithield.
Bartje ook gezien in het buitenland.
Lemmens en vele anderen. Hiermee lijkt een
tamelijk permanente bron van Ned. schrijvers
te zijn aangeboord. Er zullen bij de NOS en
bij de omroepen in verschillende opzichten
mogelijkheden geschapen moeten worden om
het uitdrogen van deze bron te voorkomen.
En dan zijn we weer terug bij Stefan Felsent-
hal, die in het boven opgesomde rijtje de
naam van de prins der vaderlandse dichters,
mist. Waar werd oprechter ontrouw dan tus
sen NOS en Vondel ooit gevonden, schijnt zijn
gedachtengang ongeveer te luiden. De NOS
zal het v/el een te dure grap gevonden hebben,
maar uiteindelijk was er ook geld voor „Een
dure grap", die inmiddels officieel als mislukt
wordt omschreven, omdat hierin werd uitge
gaan van een te enge visie op tv en een te
eenzijdige kijk op kijkplezier.
De enige paal, zo stelt Felsenthal, die boven
het drabbige water van het Gooise meer staat
is dat een te klein aantal mensen met te
beperkte middelen, ondanks te weinig mede
werking en dankzij te geringe samenwerking
toch veel (zij het nog altijd onvoldoende)
hebben gedaan en doen voor het tv-drama in
de eigen taal, toch het publiekstheater voor
de tweede helft van de 20e eeuw.
Onze pluriforme, 25-jarige omroep is een
groot democratisch goed. De diversiteit van
meningsuiting is daardoor in principe gewaar
borgd. Een van de offers die wij daarvoor
brengen is, dat in een programmacategorie als
drama maar ook muziek, dans, kunstinfor
matie en noem maar op zelfs maar de
geringste aanzet tot een beleid, laat staan visie
over een langere periode, zowel ten aanzien
van produktie alsook van programmering,
onmogelijk is. Zo blijven we democratisch,
maar kortademig, billijk maar kostbaar, keu
rig maar kortzichtig bezig in een ad hoc-be-
stel. Het gemiddelde budget voor ëen beetje
dramaproduktie bedraagt op dit moment
85.000,—. Het gemiddelde bedrag dat een
omroep voor een uur uitzending mag beste
den, bedraagt 23.000,—. Deze budgetten zul
len op korte termijn zozeer stijgen, dat
tenzij het roer bijtijds wordt omgegooid het
eigen produkt definitief zal moeten wijken
voor (nog meer) buitenlandse produkties of
op zijn best voor het registreren van bestaan
de toneelvoorstellingen. Dan zijn we terug
waar we in 1951 begonnen zijn.
Door voortschrijdende bekabeling en de tv-
ontvangst rechtstreeks via satellieten zullen
buitenlandse stations hier meer en meer te
ontvangen zijn. Dit onderstreept extra de
noodzaak van het in stand houden, ja van het
opvoeren van de produktie in de eigen taal.
Zoals de zaken nu staan, zijn grote, kostbare
produkties niet of nauwelijks meer te ver
wachten. De geheel eigen AVRO-produktie
„Hollands Glorie" bleek dermate kostbaar,
dat deze omroep een gedachte reeks andere
uitzendingen heeft moeten uitstellen en gedu
rende een lange periode geen enkel drama
meer op de tv zet.
Enig soelaas mag worden verwacht van nieu
were produktietechnieken, zoals de video-ca-
mera-units, die goedkoop werk mogelijk ma
ken, zie de tv-bewerking van het toneelstuk
„Toestanden", en die aanleiding kunnen vor
men voor een eigen soort tv-dramaturgie.
Aanbeveling verdient ook de samenwerking
met buitenlandse omroepen, zoals met de
BRT al veelvuldig gebeurt. De jongste Confe
rentie der Ned. Letterkunde heeft bij de
overheden van beide landen aangedrongen op
het instellen van een gemengd produktie-ga-
rantiefonds, waaruit belangrijke en omvang
rijke projecten kunnen worden gefinancierd.
Meer en meer Ned. produkties worden door
het buitenland aangekocht, mede een vrucht
van bewust gezocht contact met andere lan
den. Engelsen, Zweden, Denen, Duitsers en
Israëli's zagen „Bartje", „Een mens van goede
wil", „Rudy Schokker huilt niet meer", „Zoon
van het oude volk" en „De liefdeswacht",
terwijl Duitsland van de KRO inmiddels de
jeugdserie „Q en Q" van Harry Geelen uit
zendt. De NOS deed hiervoor veel voorberei
dend werk door initiatief te nemen voor of
deel te nemen aan georganiseerde contacten
met buitenlandse tv-mensen. Met Engeland,
West-Duitsland, Zwitserland en Denemarken
heeft dit al tot tastbare resultaten geleid. In
het afgelopen jaar wierp de NOS zich zelfs
als gastheer op voor een werkconferentie voor
drama-experts, een informatieve week van
kijken en discussiëren met collega's uit ver
schillende landen.
We weten niet of ze het ook over Vondel
gehad hebben, maar als ze in het buitenland
over Shakespeare en Goethe beginnen, zou
men die naam ook best eens kunnen laten
vallen, om dan maar te zwijgen over een
figuur als Vestdijk, vele jaren lang op de
nominatie voor de Nobelprijs. Zeker hij heeft
na een niet geheel geslaagde „Koperen tuin"
recht op een doortastende tv-verbeelding.
De Duitse tv haalde KRO's „Q en Q"
met open armen in.
Vijfentwintig jaar tv in Nederland zou onder
meer worden gemarkeerd door een ambitieu
ze (vondel-produktie. Dat kon de Ned. tv na
25 jaar niet aan. Adam komt pas in het 26e
jaar uit zijn ballingschap...
Aldus noteert Stefan Felsenthal, hoofd drama
NOS-tv, in zijn bijdrage aan het rijk geïllus
treerde jubileumnummer van het Ned. Thea
ter en Televisie Jaarboek, waarin de seizoe
nen '74-'75 en '75-'76 zijn gebundeld en in
deskundige beschouwingen onder de loep ge
nomen.
NCRV's drama-man Wim Hazeu zet de situa
tie van het eigentalig drama op de Ned. tv
uiteen aan de hand van niets verloochenende
cijfers. Tussen september '74 en augustus '75
werd er wekelijks twee uur eigen drama
uitgezonden. In die periode waren van de 189
premières 170 oorspronkelijke Nederlandse
drama's, drie bewerkingen naar een roman
van een Ned. schrijver en zestien vertalingen
of bewerkingen van buitenlandse verhalen of
stukken. Vergeleken met vijf tot tien jaar
geleden geen ongunstige cijfers, ofschoon men
toch zou verwachten, dat tegenover de toe
vloed van oudsher van buitenlands materiaal
eerder een dam zou zijn opgeworpen. Zo de
noodzaak hiervan al door velen werd ingezien,
bleek het een moeilijk karwei om hart, hoofd
en schrijvershanden te zetten aan eigen dra
ma. Met het stijgen van de leeftijd van de
Ned. tv groeide het aantal oorspronkelijke
Ned. stukken. De laatste jaren is televisie voor
tientallen schrijvers in ons land een belang
rijk medium geworden, zo schrijft Hazeu te
recht, al had hij hier volledigheidshalve aan
kunnen toevoegen, dat van de nonorering van
dit werk weinig stimulansen zijn uitgegaan.
Nochtans blijkt een gerenommeerde groep
schrijvers tot een vaste kern van leveranciers
gerekend te mogen worden, zoals Hugo Claus,
Dimitri Frenkel Frank, Lodewijk de Boer,
Marga Minco, Jan Staal, Kees Holierhoek,
Dick Walda, Emanuel Boeck, Chiem van Hou-
weninge, Karei Eijkman, Peter van Gestel,
Gerben Hellinga, Walter v.d. Kamp, Willie van
Hemert, Eli Asser, Harry Geelen, alsmede
schrijvers die in teamverband werkten, zoals
voor de VARA-series „Waaldrecht" en „Kla
verweide". En dan moeten hier ook nog aan
toegevoegd worden de namen van mensen als
Mies Bouhuys, Hans Keuls, John uit den
Bogaard, André Kuyten, Bert Schierbeek, Jan
Blokker, Harry Mulisch, Leo Derksen, Gerard
„De liefdeswacht" van Dimitri Frenkel
Frank ging tot ver over de grens.
