NOS-jaaroverzicht:
1976 zand er over
„Tijd van leven"
film over vrouw
die moet sterven
mnm
TELEVISIE VANAVOI
TELEVISIE DONDERD
RADIO VANAVOND
RADIO DONDERDAG
niiimMi'iii
TERUGBLIK
PAGINA
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 29 DECEMBER
17.55 Journaal
15.30 Flintstones, tekenfiln
Orkest en solist: klassiekeL
21.30 (S) A Alberts, schri|ver «f J
cus (2) gesprek 22 05 (S) MifS
Nederlanders. NOS 22 30 GaiJva
Alpha en Beta Nieuws uit ben.
van wetenschap en technolojord
(S) Met het oog op morgL
Aktualiteitenoverzicht 23.20 fV
vandaag. 23.52 Even ontspaad
het slapen gaan) 23.55 Nws. \iz0
leder heel uur nws NOS 1
vacaturebank. 18.10 (S) Top I
0.02 (S) Metro's Midnight music "c
Take it easy 2 02 (S) Dat wo n
nachtwerk. 4 02 (S) de achterna d
NEDERLAND I
Teleac
18.30 Dierenverzorging
NOS
18.45 Oe Bereboot
19.55 Journaal
19.05 Van gewest tot gewest
19.40 Politieke parti|en (PSP)
19.50 Tijd van leven, TV-film
21.35 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Kortweg
18.55 Journaal
IKON
19.05 Hat verhaal van Johannes
IKON/KRO/RKK
19.30 Kenmerk
NOS
20.00 Journaal
20.25 Socutera
VOO
20.30 Een jaar legaal Veronica
21.35 Autopsort
21.55 Radio Filh. Orkest
22 15 Starsky Htuch, tv-serie
23.05 Jongeren kiezen (afl. 2)
23.15 De hooghe heeren (Bas de
Gaay Fortman)
23.25 Agenda
NOS
23.28 Journaal
17.55 Journaal
18.00 Nieuws uit Noot
Westfalen
18.05 Omaruru, TV-serie
18.40 De vogels in het
serie
19.15 Hier und Heute
19.45 Truc om kwart voori
20.00 Journaal
20.15 Terugblik op 1976
21.15 De Tijgerbrigade,
22.10 Martin St. Jamt
(hypnose)
23.25 Journaal
18.20 Percy Stuart, TV-sei
19.00 Journaal
19.30 Blok 7, afl. 7
20.15 Balans
21.00 Journaal
21.15 Der Traum der
TV-spel
23.20 Journaal
BELGIE
NEDERLAND
18.45 De Wombles Lve
18.50 Bonanza j..:!
19.45 Journaal £.2'
20.15 Superstar 1976, afl.L^e
21.30 Resonanties Le
22.20 Journaal
NEDERLAND I
15.30 Journaal
15.35 De vrouw zij de manji
danig, documentaire r
VPRO 16.20 Don Quichote, poppet
14.00 De Rover,symfonie, speel- ,7.10 Vierschansenloem,
DUITSLAND I
10.00 Journaal
10.05 Draaischijf
10.25 Vijf weken in een ballon,
speelfilm 1962)
12.05 Balans
12.50 Persoverzicht
13.00 Journaal
14.10 Journaal
14.15 Huckleberry Finn, TV-film
15.05 Twee jaar vakantie^
16.30 Museum vandaag
17.00 Journaal
17.10 Die Biene Maja, tektl
17.40 Draaischijf
HILVERSUM I
HILVERSUM II
HILVERSUM
NCRV: 7,00 Nws. 7.02 Het levende
woord. 7.08 (S) Te Deum Laudamus.
7 30 Nws. 7 41 (S) Vandaagdonder
dag. 8 24 Op de man af 8 30 Nws. 8 36
Gymn. voor de huisvrouw. 8.45 (S) Tot
i dienst. 9.45 (S) Onder de hoogte-
n. 1030 Nws. 10.33 (S) In 't zilver.
12 00 (S) De Kilima Hawanans Show.
12.15 Boer en Tuinder 12 36 Med. tb v
land- en tuinbouw. 12 30 Nws. 12.41 (S)
en nu. 12.55 (S) Middagpauze-
dienst. 1315 (S) Metropole Orkest
13.30 (S) Globaal (15.30 Nws.) 17.30
Nws. 17.32 IS) Hier en nu.
HILVERSUM II
AVRO. 7 00 Nws. 7.11 Ochtendgymn.
7 20 Op blote voeten. (8.00 Nws. 8.11
Radiojourn.) 8.50-Morgenwijding 9.00
Kind in de welvaart. 9 35 Waterstanden.
9.40 Arb. vitaminen (10.00 Radio La-
waaipapegaai. 11 00 Nws. 11.03 Radio
journ.) 11.30 Rondom twaalf" 1 et
Derde Kamer. 13 00 Nws 1311
journ. 13.25 Beursplein 5. 13.30
dagje AVRO (16.00 Nws. 16.03.
journ.) 17.00 (S) 13-speciaal 1 ul
vrije Gedachte. 17.55 Med.
TROS 7.02 (S) Vaak 's ochtenc
(S) Pep op drie 11 03 (S) Gei e
Vries draait op verzoek. 12.03 (S|
Klaas en prijzen. 14.03 (S) Polder jr
rade. 16.03 (S) Europarade.
11
KRO 7 00 Nws 7.02 (S) Badinei jj:
Nws. 9 02 (S) Gedachten ter
ging 9.10 (S) Concertgebouw
kwartet 9.30 Ik sta hier niet v I.
banken te praten 10 00 (S)
12.00 (S) Rondom Haydn. 14.0
14 02 Hoogachtend. 15.00 (S) IT
kehrung Amerikas
HOU HET
SCHERM IN
HET OOG
1976: Zand er over, of „De oor
log in Grimaldi" Zo wordt het
jaaroverzicht van het NOS-jour-
naal dat vanavond wordt uitge
zonden betiteld. In tegenstelling
tot voorgaande jaren bestaat het
overzicht niet alleen uit samen
vattingen op film van nieuwsge
beurtenissen in binnen- en bui
tenland. Er is ook ruimte voor
gesprekken met mensen die dit
jaar betrokken waren bij be
paalde gebeurtenissen. Onder
hen zijn vice-premier Van Agt,'
de scheidende landbouwcom
missaris bij de EEG Lardinois
en de naar zijn land terugge
keerde balling Lino Calle.
Voorts aanvullende reportages
en steekproeven naar hoe de,
Nederlander over bepaalde
nieuwsfeiten denkt.
Ned. I, 21.50 uur.
Gewest tot gewest
Van gewest tot gewest behan
delt vanavond de lokale televisie
in Nederland. Ruim vier jaar
geleden werd op verscheidene
plaatsen in Nederland met loka
le tv geëxperimenteerd door ge
meenten, plaatselijke dagbladen
en stichtingen. De toenmalige
minister van CRM zette daar
een punt achter, maar gaf gele
genheid aan zes officiële experi
menten die twee jaar mochten
duren. Zoetermeer hoorde daar-,
bij. Formeel loopt de procedure
1 januari 1977 af, maar de mees
te stations mogen de periode
verlengen.
Ned. 1,19.05 uur.
Johannes
„Jullie weten wel, hoe moeilijk
het nu is op aarde. Daarover
hoef ik niet te schrijven. Maar
ik wil wel vertellen hoe alles zal
gaan, als het op aarde zo wordt
als God het wil". In vier film-
brieven hebben vier kinderen
verteld over vier bedreigingen
in de wereld van nu: natuur
rampen, rassentegenstellingen,
verkeersgeweld en vluchteling
zijn. In zijn brieven aan mensen
in de verdrukking droomt de
apostel Johannes van een nieu
we toekomst voor de wereld.
Wat hij zag in zijn dromen staat
beschreven in het laatste bijbel
boek en wordt voor klein en
groot getekend, bezongen en
verteld in een extra lange
Woord voor Woord.
Ned. II, 19.05 uur.
Veronica
De VOO zendt vanavond uit
„Eén jaar legaal Veronica", met
samenvattingen van hoogtepun
ten van tv-programma's die Ver
onica dit jaar heeft uigezonden.
Dit zijn „Veronica in Volen-
dam", „Veronica op Schiphol",
reportages uit Portugal, Israël
en Sri Lanka en over werkende
jongeren, alkohol en heroïnever-
bruik.
Ned II, 20.30 uur.
Jongeren kiezen
Veronica zendt vanavond deel 2
uit van de serie van vier aflever
ingen over „Jongeren kiezen".
Getoond wordt de uitslag van
een landelijke enquête naar het
stemgedrag van de nieuwe
groep jongeren die in mei voor
het eerst al dan niet naar de
stembus gaan, hun politieke mo
tivatie en een uiteenzetting van
de politieke stromingen in ons
land.
Ned. II, 23.05 uur.
MIEKE/DENNIE
Mieke, die van Nederlands overstapt op Duits, kruiste op
deze wijze het levenspad van de Duitse zanger Dennie
Christian, die meer en meer gaat proberen om zijn liedjes
te zingen in accentloos Nederlands. Maar goed, in dat
verkeer in tegengestelde richting hebben Mieke en Dennie
elkaar ontmoet. Mieke leert Dennie Nederlands en Dennie
Duits aan Mieke. Zij kunnen er allebei alleen maar beter
van worden. Liefde laat zich natuurlijk niet dwingen en
daarvoor is het allemaal veel te vroeg, maar uit de omge
ving van deze beide jeugdige hitmakers weten wij, dat zij
erg op elkaar gesteld zijn. En zo zijn meer liefdes begonnen.
OSCAR
Oscar Harris ging voor Ne
derland naar het Songfesti
val in Istanbul, waar hij deel
nemers uit 28 landen als con
currenten tegenover zich
vond. Toch haalde hij daar
de Grote Prijs weg met het
liedje van Harry de Groot
„I've got you and you got
me". Andere prijzen gingen
naar Turkije, Bulgarije, En
geland, Finland en Fran
krijk.
NANA
NANA
M0USK0URI
„Oep die krote
stiele haide",
een oer-hollands
liedj'e
Bij haar optreden laatst in
ons land verraste Nana
Mouskouri vriend en vijand
(maar die heeft ze niet) door
een Hollands lied te zingen.
Dit draaide uit „Op de grote
stille heide", althans dat
maakte de melodie duidelijk.
Een jongen van de NCRV-
gids had meer moeite met de
tekst en bracht zijn probleem
op papier volgens het hierbij'
afgedrukte knipsel. De twee
de versregel zou ongeveer
moeten luiden, mits goed be
luisterd: „Dwaalt de hirder
einsaam rund", terwijl het
toch een schapenlied is.
Eksepsionist Rick v.d. Lin
den kruipt vanavond in Ver
onica Klassiek (Ned. II om
21.55 uur) achter het orgel
van het feestgebouw „De
Vereniging" te Nijmegen om
daar begeleid door het Radio
Filharmonisch Orkest o.m.
het vierde orgelconcert an
Handel uit de klavieren te
duwen. Ooit de hitste zender
van het westelijk halfrond
gaat daarna samen met Rick
zelfs niet opzij voor Beetho
ven en Mozart. Vooral Mo
zart kan niet genoeg geplugd
worden.
META
Meta de Vries is als zangeres
toegetreden tot De Gooise
Compagnie, het orkest dat
louter uit radio- en tv-men-
sen bestaat. Daarin speelden
al een rol mensen als Wibo
v.d. Linden, Ferry Maat,
Massimo Götz, Piet Daalhui
zen etc.
SIEBE
AVRO-tv-directeur Siebe v.d.
Zee, ooit zelf begonnen met
de micro in de hand langs de
openbare weg, kruipt in de
oudejaarsnacht zelf weer
eens achter de micro. Op Hil
versum 3 van 1 tot 3 uur. Die
twee uur gebruikt hij om zijn
muzikale wensen en gedach
ten ten gehore te brengen.
Nadat „Het programma met de
map" luttele weken geleden nog
het vegetarische voedsel had
aangesneden, wijdde ook Henk
Mochel er gisteravond in „On
der behandeling" aandacht aan.
Hij was er zelfs voor „op loca
tie" gegaan in „The Flying
Dutchman", een vegetarisch res
taurant in Amsterdam, waar
toevallig ook net de voedseldes
kundige professor Den Hartogh
zat te eten. Hij bleek overigens
niet eens een principieel vegeta
riër. Voor de rest werden, naar
ik meen maar uitsluitend reeds
bekende standpunten over het
al of niet gezonde eten herhaald.
Willem Duys zat met zijn „vuist"
tussen het kerstbrood en de olie
bollen ingeklemd. Zijn program
ma is uitermate geschikt voor
deze tijd van het jaar, waar van
de sfeer geheel wordt bepaald
door de gezelligheid die geen
tijd kent. Ook deze keer was hij
er weer nauw aan toe, dat hij
de hem toegemeten vijf kwar
tier zou overschrijden, en alleen
een ingrijpen van „achter de
schermen" verhinderde hem dat
inderdaad doen. Het interview
met de cabaretière Sylvia De
Leur moest deswege, geloof ik,
een beetje beknopt worden. Wat
jammer was, want het vormde
zeker een van de aardigste on
derdelen van het programma,
daarvoor had het vraaggesprek
met minister van Agt - die be-
Deze film volgt het proces van leven en
sterven zo indringend, dat zij opgezet als
speelfilm een documentaire toets mee
kreeg, die niet nalaat de kijker diep aan
te grijpen.
Vóór de tumor in haar hersens zwol, blaak
te de vrouw van geluk, wist zij zich hoed
ster van haar zeer op haar gestelde man
en kinderen en liep zij met het plan rond
haar oude werk weer op te vatten, aange
zien haar grotere kinderen haar voortdu
rende aanwezigheid thuis minder noodza
kelijk maakten. Op haar martelgang van
leven naar dood moet zij door depressies
van afgrijselijke wanhoop heen. Iedereen
ondergaat het stervensproces anders, be
paald als het wordt door de eigen aard van
elk mens, zij schreeuwt het uit gek te
zullen worden. Zij wordt verscheurd door
twee uitersten: gehechtheid aan het leven
en overgave aan de dood.
Toen de Zweedse tv deze film vertoonde,
werd zij na afloop overstroomd door tele
foontjes, kijkers die zeiden sterk getroffen
te zijn. Een herhaling volgde spoedig met
opnieuw zodanig positieve reacties, dat de
Zweedse tv terecht mocht vaststellen er
goed aan te hebben gedaan deze hartver
scheurende geschiedenis op de zender te
zetten. NOS-tv verwacht soortgelijke res
pons en schakelde de Stichting Korrelatie
in voor het verwerken van reacties onder
telefoonnummer 030-331335.
Het is mogelijk, dat sommige kijkers zo
zeer door deze film zullen worden aange
grepen, dat zij hun hart zullen moeten
luchten. Een arts, die in een voorvertoning
deze film zag, zei ervan, dat het kunnen
uiten van emoties bij het stervensproces
hoort. Hij vindt het niet erg voor iets dat
werkelijk de moeite waard is tranen in de
ogen te krijgen. Huilen kan zeer heilzaam
zijn en een weldadige uitwerking hebben.
Het verhaal van deze film is afkomstig van
Anna Maria Hagerfors, journaliste van het
bekende Zweedse dagblad „Dagens Nyhe-
ter". Zij kwam enige jaren geleden in
contact met een jongeman, die nog korte
tijd te leven had. Zij trok zich zijn lot aan,
was getuige van zijn aftakeling, zag ook
hoe hij wegzakte in een geestelijk isole
ment. Zijn eigen lot kennend wendde hij
zich steeds verder af van zijn omgeving.
Zij stelde haar eigen onvermogen vast hem
te helpen. De jongeman kon stervend niet
leven, zij kon niet leven met een stervende.
Haar artikel daarover leidde tot een uitno
diging van de Zweedse tv om haar ervarin
gen de vorm van een scenario te geven.
Deze film bevat een scène, welke voor ons
gevoel minder eerlijk uit de verf komt.
Deze behelst de bijstand van een geestelij
ke, een tamelijk jonge man, die uit de
bijbel begint voor te lezen, ook al zegt de
ziekë vrouw daar niet van gediend te zijn.
Stervensbegeleiding is en blijft een moeilij
ke zaak, omdat het vooral om een geestelij
ke worsteling gaat van de zieke zelf, waar
in elk ander een buitenstaander blijft. Ster
vensbegeleiders in ziekenhuizen weten dat.
Zij worden niet alleen met zorg gekozen,
maar leggen ook een grote tegemoetko
mendheid aan de dag in het gesprek met
stervenden. Zij dringen bijbel noch welk
ander onderwerp op aan de stervende.
Alleen die bepaalt waarover gepraat
wordt.
Nu schijnt het, dat deze scène in zo verre
op Zweedse toestanden slaat, dat daar de
stervensbegeleiding in handen ligt van de
Lutheraanse staatskerk en dat er daar
kritiek is op het toewijzen van functies
binnen de kerk. Dit zou zich o.m. wreken
in zaken als stervensbegeleiding. Wat wij
hieromtrent weten van de situatie in ons
land is dat hiervoor uitsluitend capabele
personen worden aangewezen en dat juist
zij zich er scherp van bewust zijn, dat de
omgang met stervenden een zaak van
voortjdurende bezinning is en zeker niet
het opdringen van bijbelteksten. Een gees
telijke in de functie van stervensbegeleider
heeft trouwens de bijbel als boek niet
nodig. Hij zal vanzelfsprekend immers zijn
betrokkenheid tot de bijbel in het gesprek
inbrengen.
Ander punt is dat deze film de nadruk legt
op de wens van de stervende thuis te
willen sterven. In de praktijk geeft dit twee
problemen. Ten eerste kunnen de huisge
noten dit mentaal veelal niet aan en zo wel
dan stellen maatschappelijke verplichtin
gen veelal grenzen. Bovendien kan thuis
niet die medische begeleiding worden gege
ven aan stervenden als in ziekenhuizen wel
mogelijk is.
De film wil nochthans een pleidooi zijn
voor het sterven thuis. De marteling naar
het levenseinde van de vrouw, die het
vooral in het ziekenhuis te kwaad heeft
met haar lot, resulteert in berusting als zij
terug is in haar gezin, op een bed in de
huiskamer. Haar ziekbed is dan niet langer
alleen, haar bed. Haar lot wordt gedeeld
door haar man en haar kinderen die. tot
aan haar dood op haar ziekbed bivakke
ren.
TON OLIEMULLER
kende geen „vrouwtje"
durfde te zeggen - nogal w
in beslag genomen. Hij
door Duys uiteraard uitslu
„op de menselijke toer" 1
derd en de bewindsman
dan ook aardig op zijn
stoel te zitten. Ik twijfel ei
aan of hij is bij zeer velen
pathiek „overgekomen",
dat tegenwoordig steeds
weer heet. En het CDA i
best wel eens wel bij gev
kunnen zijn. We wachten
dat betreft de volgende op
peiling van „de Rode haai
„Hier en nu" maar weei
Duys had natuurlijk niet a
„dit alles" maar ook „nog
meer". Zo werd aan Loes 1
dijk namens de vereniging
slechthorenden een ring u
reikt omdat zij altijd zo di
lijk spreekt, er was een 83-ji
charmante heer, die niet a
nog bijzonder vitaal bleek fl
ook heel wat af- en nages
derd had en ook een veelt
vende coloratuur-zangeres
onder de hoede van nieni
minder dan Christine Deutel
staat, om nu maar wat k
items op te noemen.
En ten tenslotte ontketende
lem ook nog een „vuist"-'
strijd onder de kijkers. Wie
meeste ape-nootjes kan kwe
Typisch iets voor hem.
HERMAN HOFHUI
Mona Malm als de vrouw die moet sterven samen met haar man (Gösta Bredefeldt).
Echte emoties kom je niet vaak tegen op
de tv. Wel veel sentiment, tranentrekkers,
oneerlijke emoties. De grote hoeveelheid
sentimentaliteit vraagt van tijd tot tijd
om een tegenwicht.
Dit mag een plausibel argument genoemd
worden, afkomstig van Stefan Felsenthal,
hoofd drama NOS-tv, om vanavond op
Ned. I om 19.50 uur de Zweedse filmLeva
livet" op het scherm te zetten onder de
vertaalde titel „Tijd van leven".
Een veel klemmender reden om deze film
uit Zweden te laten komen ligt in het feit,
dat hier sprake is van een ongemeen op
recht en eerlijk relaas over een vrouw,
moeder van drie tienerkinderen, die weet
dat ze binnen afzienbare tijd zal sterven.
Waar juist de stervensbegeleiding haar ter
harte ging, spitste zij haar onderwerp toe
op een vrouw tevens moeder, in het mid
den van haar leven.
Die vrouw kan en wil niet ziek zijn. Haar
leven is te nauw verweven met wie zij aan
zich gebonden weet, haar man en haar
kinderen. Haar man, een leraar, is aanvan
kelijk niet tegen de situatie opgewassen.
Hij ondervindt moeilijkheden in zijn werk.
Terwijl moeder in het ziekenhuis verblijft,
gaan de huiselijke problemen door. De
oudste jongen zit met gevoelsproblemen,
die hij het liefst met zijn moeder be
spreekt, het tienermeisje met haar fuifjes
en haar te harde pop, de jongste zoon met
zijn kapotte broek. De vader probeert een
huisvriendin in te schakelen, maar die stelt
terecht, dat haar hulp de zieke vrouw zal
ontmoedigen en dat de man haar geestelijk
tot steun zal zijn als hij de huiselijke
problemen zelf oplost.
De man kan zijn afhankelijkheid, voor een
deel de basis van hun wederzijdse liefde,
echter niet verhullen. En de vrouw voelt
zich ondanks haar ziekte te zeer betrokken
dan dat zij haar'natuurlijke bemoeienissen
los kan laten. Dit leidt tot taferelen die
door hun echtheid aanspreken, ook omdat
verdriet en geluk elkaar afwisselen.
Na de operatie verricht een goede
pruik wonderen.
