n
de
Arabier
ijn verleden
de
jood
,iBisschop van Conakry
zesde Kerstfeest in gevangenis
Racisme twistpunt op conferentie christenen Afrika
Gordijnen dicht, natuurlijk. Maar
doe't goed
r
Christenen voor het
socialisme contra
Raad van Kerken
®JsDAG 21 DECEMBER 1976
LEIDSECOURANL
PAGINA 11
's avonds gordijnen dicht
verstandig met aardgas
tranen je in de ogen springen.
Toch lachen ze weinig, en ze
stoeien niet met elkaar. Ze zijn
altijd uitermate beleefd. Ze heb
ben zachte, vriendelijke gezich
ten, vaak met lang haar of grote
baarden.
Het enige dat de Israëli's willen
is met rust gelaten te worden,
hier op hun bijna belachelijk
klein stukje grond, dat ze willen
beminnen als een geliefde. Zo
groot is de identificatie met het
land en met elkaar dat ze zich
persoonlijk beschaamd voelen
als ze over de een of andere
misdaad horen. Ze willen niet
geloven dat als Israël overleeft.-
het een land zal worden als alle
andere landen, met misdaadcij
fers, jeugdmisdaad, vervreem
ding en andere benaliteiten. De
Istaëli's zijn nog niet vervreemd
of cynisch, een recent verduiste
ringsschandaal shockeert hen.
De stenen van de woestijn in Israël worden weer groen.
fers, min of meer tegen wil en
dank de overwinnaars werden
in het Midden-Oosten. De joden
willen die rol helemaal niet, en
zijn er ten enen male ongeschikt
voor. De arabier ziet de joodse
bezetter met dezelfde ogen als
waarmee de joden ooit de Ro
meinse bezetter zagen. „Ik haat
de arabieren niet", zei een
vrouw. „Ik ben alleen maar
bang". De Israëli's willen graag
dat de arabieren in hun land
hen aardig vinden, en ze gelo
ven dat als de joden zich goed
gedragen tegenover de arabie
ren, het omgekeerd ook zal ge
beuren. Maar zo gaat het in
werkelijkheid niet.
Zonder twijfel is de arabier een
tweederangsburger in Israël,
maar de vraag is wie dat zo wil:
de joden of hij zelf. In Engeland
en Amerika schroomde men
niet om in Duitsland of Japan
geboren inwoners tijdens de
oorlog te interneren, en Israël is
nu eenmaal in een permanente
staat van oorlog. In Jericho mo
gen arabieren komen en gaan
als ze willen, over vijandelijke
grenzen.
Iedereen zit erg in over de ara
bieren. Een vrouw verzuchtte:
„Kijk, ik zie het zo. Als ik een
arabier was, zou ik dan iemand
als mij laten leven? Waarom zou
ik?" Veel mensen geloven dat de
enige hoop is welvaart voor de
arabieren. Gedeelde welvaart,
wel te verstaan en de vraag is
maar of dat ooit zal gebeuren,
zolang een Arabische sjeik nog
acht miljoen dollar over de balk
kan gooien in een nacht in Mon
te Carlo. Iedereen weet dat iede
re Israëli bereid is te vechten,
en goed kan vechten - dat
maakt de mensen optimistisch.
Maar ook weet iedereen dat ie
dere Israëli misschien moet
vechten en sterven - en dat
maakt ze pessimistisch.
Ondertussen hangt er in bijna
elk Israëlisch huis een veelge
liefd palestijns borduurwerk.
Ondertussen dragen de vrou
wen 's avonds sjieke arabische
jurken. Ondertussen wijzen de
joden naar de arabische schaap
herders en zeggen: „Zo moet
Mozes of Rachel of Johannes de
Doper of Maria of Ruth er uit
gezien hebben, twee duizend
jaar geleden". In de arabier her
kent de moderne jood zijn verle
den. De arabier is de broer die
thuis bleef, de jood de broer die
de wereld introk en rijk werd.
Die tegenstelling is moordend
voor beide broerders.
Elke jood die nu in Israël leeft
is als een doe-het-zelver: met
heelhun hart zijn ze toegewijd
aan hun land dat ze met eigen
handen hebben opgebouwd.
Niemand is hier toevallig. Iede
reen kent hier het vurige ent-
housiamse van mensen die al zo
lang geen thuis hadden. Iede
reen heeft hier het warme ge
voel voor elke verandering in
het landschap dat alleen echte
pioniers kennen. Kijk, hier
bouwden we een nieuwe weg.
Kijk, hier is onze universiteit.
Kijk, dit was vroeger een woes
tijn, en nu staat er katoen. Zelfs
het meest eenvoudige gebouwtje
wordt gezien als een persoonlij
ke prestatie, elke grasspriet
waar er vroeger geen stond, een
Israëlisch wonder. Het woord
„zij" komt nauwelijks voor in
Israël. Hier spreekt men alleen
van „wij". Vlakbij de Libane
se grens staat Beit Kay, een
revalidatiecentrum voor manne
lijke en vrouwelijke soldaten.
Hier brengen ze je weer tot
leven, zodra je sterk genoeg
bent om uit je ziekenhuisbed te
kruipen, onder de ogen van een
man die glinsteren als die van
een moeder. Ik zag hoe een
jonge verpleegster de afschuwe
lijk verminkte vingers masseer
de van een zwaar verbrande
soldaat. Ze zijn hier allemaal,
mannen en vrouwen zonder ar
men of benen, een leger in rol
stoelen, bewaakt door goedaar
dige vroegere soldaten, als trou
we Sint Bernhardhonden. In let
terlijke zin wordt elke soldaat
gezien als een zoon of een doch
ter, en ze worden daarom des
te meer bemind.
Soldten hoeven in Israël niet
lang te wachten op een lift. In
restaurants behandelen kelners
hen met de liefhebbende zorg
van joodse moeders. Gewond of
niet. de Israëlische soldaten zijn
altijd momter, met hun geweer
op hun rug alsof het een gitaar
is. Soms zijn ze zo jong dat de
Ze verafschuwenhwat zij zien
als materialisme, de jet-set van
Tel-Aviv, de immigranten die
komen om te nemen in plaats
van om te geven. Waar is de
oude geest van idealisme en
zelfopoffering, verzuchten ze.
Als westerling zag ik het nog
overal. Natuurlijk is er ook op
Israel zo het een en ander op
te merken. Ik zou zelfs moeten
zeggen dat bepaalde wreedhe
den aan het daglicht moeten
komen. Natuurlijk kan er veel
verbeterd worden. Maar wat je
ook kan zeggen over Israël, wat
je ook blij maakt, of boos. of
verbanc«i ul teleurgesteld, één
ding is zeker. Op het moment
dat u dit leest zijn er in Jeruza
lem of Tel-Aviv, in Haifa f in
de Sinai, in Galiblea of Bethle
hem mensen bijeen om er over
te praten, er kritiek op te heb
ben en het te betreuren, en er
wat aan te doen.
(Copyright The Guardian)
Zon onder, gordijnen dicht, dat wist u. Dat is
belangrijk om de aardgaswarmte in uw
kamer te houden.
Belangrijk is ook hoé die gordijnen (liefst
dikke) hangen. Schuif ze tussen' radiator en
raam en niet over de radiator. Anders kruipt
de warmte toch nog achter 't gordijn en
mist u de stralingswarmte van de radiator.
Ook zonwering kan helpen de warmte vast
te houden. Heeft u die. laat 'm dan 's avonds
neer, sluit de lamellen en vervolgens de
gordijnen.
Zelfs als u dubbele beglazing heeft, is 't
verstandig deze tips op te volgen.
Aardgas is dat dubbel en dwars waard.
Gezamenlijke publikatie van het Ministerie van Economische Zaken, de Vereniging van Exploitanten
van Gasbedrijven in Nederland (Vegin) en N.V. Nederlandse Gasunie correspondentieadres postbus i9 G»o«ngen
al weer enige tijd terug,
nog steeds zie ik Israël
mijn ogen sluit, als de
van de zon. Vóór mijn
waren de kleuren die ik
ogen kreeg als ik aan Is-
het khaki-groen van
en het zwart-wit
oorlog. Israël's waren
kwamen als een schok
me. Het waren precies de
van een goedkope film
het oosten: het bruin van
na golf van
na woestijnheu-
doorbroken door de
in de oude tijd de
rondliepen. En dan de
kamelen, de ten-
bedoeienen, de
bougainvillea,
zwaar met sinaasap-
mandarijnen, grapefruits
vreemder fruit.
op dit kleine streepje land
de bijbel tot leven. Hier
de bijbel tot reisgids, een
Guide Michelin, een gids
waar de spade
grond te steken.
land is levende
voor mohamme-
jood en christen. Hier
Lazarus op van de dood,
de muren van Je-
hier staken de joden
Jordaan.
onze correspondent Jill
Jezus geboren en hier
hij - en ook hier werden
eindeloos vervolgd,
de stenen zijn hier bruin-
door stromen bloed,
over ingegraven been-
Gelovig zijn betekent in
hoofd neerbuigen voor
in stukken gehakt wor-
herrijzen. recycled door
zijn de Hebreeuwse stam-
i van weleer weer terug, en
's hun zweet maakten ze de
en groen. Ze sleepten
e'" ;htbare aarde naar de heu-
van Jeruzalem en plantten
aduwrijke tuinen. Waar
ïger keien lagen staan nu
lenhuizen, scholen, flats voor
ehuisden. Overal langs de
le Zee, die haar naam ver-
it, legden ze viskwekerijen
m en dadelpalmen. Op een
inworp afstand, aan de voet
mtÉ de Moabheuvels, doen de
E^anièrs hetzelfde. Godzij-
l.^ik, zeggen de Israeli's, hoe
SCSr boerderijen hoe beter.
IHren die zich zorgen maken
19 hun oogst hebben geen tijd
Iflnaar de wapens te grijpen.
S9joodse boer kijkt naar zijn
Hnbische collega en ziet elk
^fen blaadje als een verzeke-
tgSm tegen plotselinge dood.
HKen kibboets genaamd Kalia,
H de Dode Zee, toont een
Pieman me bedaard zijn vee
kippen. Kalia is twee jaar
I. Er wonen hier tachtig men-
Soldaten met hun geweren.
sen in huizen met platte daken,
omringd met prikkeldraad. In
de kinderverblijfplaats krijgt
het eerstgeboren kind hier in
Kalia de mond volgestouwd met
eten. zodra hij die opent. De
moeder is in de keuken ernaast
bezig met strijken. Meisjes klet
sen wat af, terwijl ze mais voor
de lunch aan het bakken zijn.
Je zou zeggen: een goed georga
niseerde hippiecommune, op
één detail na. Er is een kamer
vol kleine wSpens, bewaakt
door een soldaat. Op het kanon
naast hèm heeft iemand ge
schreven „love" en „peace", en
het anti-atoomteken.
Israël doet me nog het meest
aan Ierland denken. Het land is
zo klein dat alles persoonlijk
wordt. Het is meer een netwerk
van dorpen. De reiziger draagt
van dorp tot dorp groeten en
roddelpraatjes met zich mee. Ie
dereen is een zoon of een moe
der, zus of broer of op zijn
minst een vriend van iemand
anders. Elke deur, hoe groot
ook, heeft slechts een knik no
dig om geopend te worden.
Niemand heeft hier ooit van me
vrouw Meir gehoord, maar iede
reen ként Golda. De uitbundige
burgemeester van Jeruzalem,
wiens telefoonnummer gewoon
als waren het hun gitaren
in het boek staat, heet niet de
heer Koliek, maar Teddy. Ik
kan me nauwelijks herinneren
ooit een boord met een das ge
zien te hebben, of ooit iemand
aangesproken gehoord te heb
ben als mevrouw of meneer of
mejuffrouw. Net als Ierland is
Israël zo op het eerste gezicht
een heel gelukkig land. Maar
meer nog dan in Ierland proef
je in Israël de oude tragedies.
Of je ziet ze echt, in de tatoeër
ingen op de handen van oudere
inwones.
De spanningen waaronder men
hier leeft, tasten iedereen aan,
zelfs onder het glimlachen. Is
raëli's zijn kettingrokers. Pre
mier Rabin rookt zo'n 90 siga
retten per dag, en dan nog pro
beert hij in het openbaar niet
te roken. Overal en altijd zijn
de radio's ingesteld op het
nieuws. Men praat veel en emo
tioneel in Israël, en nooit over
koetjes en kalfjes. Dr. Louis
Miller, een vooraanstaand psy
chiater, zegt dat die spanningen
zich uiten in ongeduld. „De
mensen hebben geen zin te
wachten of langzaam te rijden,
en er zijn veel ongelukken.
Overigens is beweging een bron
van spanning. Immigratie is
moeilijk, speciaal voor tieners
en voor ouderen - ze moeten een
nieuwe identiteit vinden".
Chama Zemer, redacteur van de
krant Davar, zegt dat de jonge
ren aan een vorm van claustro
fobie lijden. Elke jongen en elk
meisje droomt ervan naar het
buitenland te gaan. maar dat
kan niet zolang Israël omringd
wordt door vijandigheid, en zo
lang het twee maanden loon
kost om naar vrienden te vlie
gen. Zonder twijfel zijn het in
derdaad de jongeren die het
meest te lijden hebben. Hun ge
zicht staat altijd ernstig, ze zijn
beleefd en zachtaardig voor de
ouderen, want ze weten dat zij
de hoop voor die ouderen verte
genwoordigen, en ze weten dat
ze, tegen de tijd dat ze 18 zijn,
voor die hoop kunnen sterven.
De Israëli's proberen overal in
uit te blinken. Een dronken
maar ernstige Zweed, lid van de
vredesmacht van de VN, op ver
lof van de Egyptische grens,
beschreef me hoe in tijd van
oorlog Israëlische soldaten zelf-
moordmissies uitvoeren omhun
gewonde makkers te redden. De
Egyptenaren zeggen: „Ach, hij
gaat toch naar Allah", en ze
slaan op de vlucht.
Het is eigenlijk ironisch dat de
joden, eeuwenlang de slachtof-
Kerk
en
wereld
Etehalve aan „Amnesty Interna-
ional" is het goeddeels aan de
andacht van de wereld ont-
n, maar de aartsbisschop
Ivan Conakry, de hoofdstad van.
Ide Afrikaanse staat Guinee,
pngr. Raymond—Mari Tchidim-
po, zal voor de zesde achtereen
volgende keer het Kerstfeest in
gevangenis moeten door
brengen.
iDe 56-jarige bisschop, behorend
tot de paters van de Heilige
Geest is het slachtoffer van de
onberekenbare president van
Guinee, Sekou Touré, die zich
in 1961 tot president voor het
leven liet uitroepen. Een van
zijn eerste officiële daden was
het nationaliseren van alle ker
kelijk scholen. Hij wees de
Franse bisschop van Conakry
het land uit.
In zijn plaats kwam toen mgr.
Tchidimbo, die voor een zeer
moeilijke taak kwam te staan
toen Sekou Touré in 1967 alle
Europese missionarissen het
land uit zette en hij voor de
zielzorg onder de veertigduizend
katholieken van het land nog
maar acht priesters van het
land zelf over hield. In 1970
kwam mgr. Tchidimbo zelf aan
de beurt, toen Sekou Touré in
een staatsgreep de aanleiding
vond hem met nog vele anderen
te arresteren en hem tot leven
slang te laten veroordelen.
Maanden later konden vrijgeko
men medegevangenen vertellen
hoe het hem was vergaan: hij
was opgesloten p een cel, waar
in hij niet liggend kon slapen.
Hij mocht geen bezoek ontvan
gen en werd ook anderszins vol
komen geïsoleerd. Zijn bewa
kers ranselden hem af en lieten
hem naakt voor zich dansen.
De laatste jaren schijnt zijn si
tuatie wat verbeterd te zijn. Het
kan zijn, dat een oplossing in
het zicht is. Er zijn aanwijzin
gen, dat Sekou Touré, als gevolg
van de slechte economische toe
stand van het land, zijn ver
stoorde relatie met de westerse
landen wil verbeteren, vooral
die met Frankrijk. Het kan zijn,
dat Sekou Touré het voorbeeld
volgt van de president van Ka
meroen, Ahidjo, die onder soort
gelijke omstandigheden de bis
schop van Nkonsamba, Albert
Ndongmo, in stilte en zonder
gezichtsverlies voor zijn rege
ring vrijliet en naar Rome liet
vertrekken.
De Panafrikaanse assemblee
voor christelijk leiderschap, die
in Nairobi is gehouden heeft
het niet gemakkelijk gehad met
het thema „christen en kon-
flikt".
De Amerikaanse evangelist Bil-
;ly Graham, heeft in het Uhu-
ru—park in de Keniase hoofd-
stad de 55.000 aanwezigen opge
roepen tot bekering envernieu-
wing en eenheid in Christus.
Deze eenheid kwam al direct in
gevaar bij de besprekingen over
„christen en konflikt". Nadat
onder luid applaus van de aan
wezigen de theoloog David
Bosch van de blanke Nederduits
gereformeerde kerk in Zuid—A-
frika had verklaard, dat de
blanken samen met de zwarten
een gemeenschap moeten gaan
vormen, sprak Graham Mcin
tosh, afgevaardigde voor de
Verenigde Partij in het Zuida-
frikaanse parlement over „poli
tiek en kerk".
Mcintosh zei daarin, dat de hui
dige regeringen zo door God
gewild waren en dat een chris
ten nooit een anarchist mag
zijn. Deze woorden wekten gro
te verontwaardiging, vooral on
der de zwarten. Deze veront
waardiging werd nog groter
toen Mcintosh stelde, dat iedere
christen zijn christen—zijn waar
kan maken in de nu bestaande
instellingen.
Andere sprekers stelden zich
duidelijk op tegen het racisme,
maar verwierpen het marxisti
sche model van de klassenstrijd.
Het evangelie vraagt een beke
ring van het hart, zo werd opge
merkt. „De klassenstrijd wordt
overbodig door een goede zorg
van mensen voor elkaar
De assemblee, waaraan zeven
honderd deelnemers uit zesen
veertig Afrikaanse landen aan
wezig had niet de instemming
van de Panafrikaanse Conferen
tie van Kerken (AACC). Deze
vindt de assemblee te funda
mentalistisch en meent, dat
door een dergelijke wijze van
evangelieverkondiging de tegen
stellingen alleen maar worden
aangewakkerd.
Korte metten
Binnenkort verschijnt een door
de paus ondertekende verkla
ring over de homosexualiteit.
Betrouwbare Romeinse bron
nen melden, dat de verklaring
bijna gereed is. De verklaring
zou zijn bedoeld als aanvulling
op de Vaticaanse verklaring
over de sexualiteit, die een jaar
geleden door de congregate van
de geloofsleer is uitgegeven. In
deze verklaring werd onder
meer gesteld, dat volgens de
katholieke leer sexualiteit al
leen binnen het huwelijk is toe
gestaan. Van vele zijden is ern
stige kritiek geleverd op 'deze
verklaring
Achttien Amerikaanse priesters
en religieuzen, werkzaam in Pa
nama hebben in een open brief
de nieuw-gekozen president van
de V.S. gevraagd het verdrag
voor het Panamakanaal te her
zien. Volgens hen is het verdrag
van 1903 het begin geweest van
een lange periode van ontevre
denheid, verbittering en bloed
vergieten en bedreigt het nu de
betrekkingen tussen Panama en
de Verenigde Staten. Sinds 1903
bezitten de V.S. in de kanaalzo
ne souvereine rechten en het
recht ter verdediging. Aan het
hoofd van de zone staat een
gouverneur, die tegelijkertijd
opperbevelhebber en president
van de Kanaalmaatschappij is.
Met officië.e toestemming van
de regering Ford heeft de Ame
rikaanse Quaker hulporganisa
tie AFSC, als eerste particulie
re instelling humanitaire hulp
gegeven aan „Democratisch
Kampoecha", het vroegere
Cambodja. De hulp bestaat uit
een zending medicijnen. Tij
dens heel de Amerikaanse mili
taire interventie in Indo-China
hebben de Quakers, met onder
anderen de Doopsgezinden een
van de traditionele „vredesker
ken", zich ingespannen voor hu
manitaire hulp aan de bevol
king aan beide zijden van de
frontlijn. Nu kan dergelijke
hulp aan Cambodja voor het
eerst zonder tegenwerking van
de eigen regering worden gege
ven.
De Zwitserse missionaris Paul
Egli, die eind november door de
Rhodesische veiligheidspolitie
werd gearresteerd op beschul-
ding van „hulpverlening aan
terroristen" zal binnenkort te
recht staan. Volgens de rege
ringswoordvoerder, die dit mee
deelde, is Egli in de gevangenis
correct behandeld, maar de con
gregatie, waartoe Egli behoort
de missionarissen van Bethle
hem te Immensee heeft dit
tegengesproken. De comman
dant van de gevangenis heeft
zich zelfs verontschuldigd om
de slechte behandeling. Hij deed
dit tegenover mgr. Alois HSne,
bisschop van Gwelo een oom
van de missionaris.
Werkloosheid
Wij hopen, dat de Raad van Kerken in de toekomst niet
alleen afwacht wat allerlei overlegorganen beslissen over
de werkende bevolking maar dat de raad zich oriënteert
op wat de betrokkenen zelf doen om hun situatie te
verbeteren.
Aldus een open brief van de Nederlandse beweging Christe
nen voor het Socialisme van de Raad van Kerken. De brief
is een reactie op de verklaring van de Raad van Kerken
over de werkloosheid van eind november, waarin de raad
zich bezorgd toont over de nood van meer dan 220.000
werkloze Nederlanders en zich bereid verklaard leden van
kerken op te roepen een financiële bijdrage te leveren voor
de bestrijding van de werkloosheid.
De Christenen voor het Socialisme zijn blij met de bezorgd
heid van de Raad van Kerken, maar niet met de wijze
waarop. Zij hadden liever gezien, dat de raad had aange
drongen op verkorting van de arbeidsdag met behoud van
loon, invloed op investeringen, prijsbeheersing, verminde
ring van het defensie-budget, in plaats van financiële offers
te vragen aan de leden van kerken.
De raad zou, aldus de christenen voor het socialisme, de
kerken beter kunnen oproepen acties te steunen, die werke
lijk de crisis bestrijden, zoals de acties van arbeiders,
vakbonden en werklozencomité's.
De christenen voor het socialisme herinneren de raad aan
hun reactie op de actie „Nieuwe Levensstijl". Toen kregen
de leden van kerken de oproep soberder te leven. „Wij
hebben toen gezegd, dat een dergelijke oproep iets anders
is voor hen die eeen tweede huis en een jacht hebben, dan
voor hen die moeten leven van een uitkering of het
minimumloon. Bovendien willen wij er vooralsnog niet van
uitgaan, dat de kerk alleen uit ondernemers bestaat".
De actie „Nieuwe levensstijl" had het gevaar in zich, dat
de ondernemers de kans kregen loonmatigingen gemakkelij
ker af te dwingen, waardoor de gevolgen van de crisis
worden afgewenteld op hen, die hem niet veroorzaakt
hebben, aldus de christenen voor het socialisme. Bij de brief
van de Raad van Kerken over de werkloosheid ziet de
beweging hetzelfde gebeuren.
