let echte Mallorca
MALTA
Eiland-hart
geeft zijn
rijkdom
nog weg
voor appel
en een ei
LIGT EEN KWARTIER LOPEN
UN DE TOERISTENGETTO'S
goed voor
„kleintje vakantie"
tussendoor
Spaanse kusten raakten vorig jaar opeens in de versukkeling:
uit killere oorden aanwaaiende mensenmassa's werden klei-
!r en minder in getal. De grootste gemene deler van de Europe-
vakantievierders zag het niet meer zo zitten in de dagelijkse
ilogie: hotelletje, strandje, kroegje. Gevolg: steeds meer „lege
iten" in het vliegverkeer naar het zonnige zuiden,
ik minder animo voor de Balearen in het algemeen en Mallor-
in het bijzonder. Begrijpelijk, want de op het zuiden gerichte
landstranden verschillen weinig of niets van de naar de Mid-
■llandse zee gekeerde kustlijn van het Iberisch schiereiland.
meeste „costa's" hebben echter een vrij eentonig achterland,
,t het welhaast in elk opzicht aflegt tegen de landschappelijke
isseling van het Mallorcaanse binnenland.
'oor Mallorca geldt, dat het massatoerisme er in de meest let-
•lijke zin een randverschijnsel is gebleven. Miljoenen mensen
ibben - ook al brachten ze misschien zelfs meerdere vakanties
het grootste Balearen-eiland door verzuimd het andere Mal-
irca te leren kennen.
lp die manier zag dat andere Mallorca, het fraaie binnenland
lus, kans zichzelf te blijven. Het is nog steeds wat het was,
iordat de continentale chartermaatschappijen het eiland kozen
doelwit voor het droppen van menselijke ladingen, die door
ïandige reisjongens met folders vol kleur en afbraakprijzen wer-
len geronseld.
!n juist omdat zoveel van het Mallorcaanse bergland en het in
Ike windrichting weer andere laagland nog precies zo is als -
lijvoorbeeld - George Sand het in het vorige eeuw beschreef,
ilijft Mallorca alleszins de moeite van een (mini)vakantie waard,
leker in het voor- en naseizoen.
Dp een hoog gelegen pleintje midde-
lin een ogenschijnlijk eindeloos sies-
a vierend dorp, ligt een stoffig
londje te knipogen tegen de middag
ion. Zelfs voor een passerende poes
tornt het dier niet op de been. Maar
Js verdwaalde toeristen het wagen
urn met hun huurautootje het dorps
centrum binnen te steigeren, gaat
iet smoezelige foxje wel als een ra-
ende te keer. Totdat de vreemdelin-
jen na met hun schorre claxon de
aftocht te hebben geblazen haas-
lig wegscharrelen door het netwerk
van smalle straatjes rond het plein.
Het dorpje heet Santa Eugenia en
igt nog geen tien kilometers van de
ioor legio zonzoekers platgereden
zuidkust van Mallorca. Als de paar
honderd inwoners van dit in veel -
groen verpakte brokje versteende
rust veelvuldig hebben gebeden of
hun dorpje mag blijven zoals het is,
dan zijn die gebeden wel verhoord.
Onze Lieve Heer heeft althans de
toeristische drinkbeker vol „cuba li-
bre, cerveza en cafe cortado" (nog)
niet uitgestort over de rode pannen
van hun deels tegen een monumenta
le kerk leunende behuizingen.
Misschien wel op voorspraak van de
lige Eugenia zelf, die op haar mo-
lor in het hiernamaals vast en ze-
vaak met welgevallen beelden
in „haar" dorp oproept Al was het
maar om haar vrome wens te
iderstrepen, dat er nog hoop zou
jzijn voor dit paradijselijke oord, hoe
dicht het ook ligt bij de versteende
wereld van een El Arenal, waar na
Franco's dood zelfs de striptease zijn
intrede heeft gedaan.
Maar het Santa van Eugenia houdt
de satan niet helemaal van de heuvel
waarop het is gelegen. Want wat
geldt voor de vroomste dorpen waar
ook ter wereld, gaat ook op voor de-
Het is van El Arenal via de
weg naar Lluchmayor maar een
paar kilometer naar de ook en
vooral door autochtonen zeer ge
waardeerde „oase" van Moli ca'n
pere.
ze eiland-nederzetting: waar God een
kerk bouwt, daar sticht de duivel een
kapel. Zou Eugenia echter binnenglu
ren in het altijd schemerdonkere
dorpscafé aan het pleintje met het
hondje, dan zou haar devote blik zich
nauwelijks ergens aan kunnen stoten.
En haar altijd toegenegen oor zou
zelfs geen dissonanten horen. Want
de bejaarde Alfonso, die er met een
aantal soortgenoten de dag prijst
voordat het avond is, zingt in lichte
lijk aangeschoten toestand niet eens
onverdienstelijk.
In een nog donkerder vertrekje, dat
met de gelagkamer in open verbin
ding staat, komt een pronte kastelein
se desgevraagd in een mengelmoes
van Spaans en gebarentaal duidelijk
maken, dat haar zaak eigenlijk alleen
maar café is. Geen „cafetaria" dus
en zeker geen „restaurantje". Toeris
ten komen er dan ook zelden of
nooit. Maar dat wil natuurlijk geens
zins zeggen, dat er bij haar geen aan
geklede boterham genuttigd kan wor
den.
Het duurt even voordat zij met een
paar grote schalen komt aandragen.
Op het bruine aardewerk grote hom
pen brood, zwemmend in olijfolie. En
op die hompen nog grotere plakken
magere ham, zoals die behalve op
Mallorca alleen maar in de Ardennen
wordt gerookt. Daarbij in schijven de
mooiste tomaten die men zich kan
voorstellen. Tegen de dorst brengt zij
naderhand nog een cognacfles vol
vers gebottelde „vino de la casa",
zoals die in geen van de duizenden
toeristenzaken aan de kust te koop
is.
Onder het genot van dit eerlijke
broodmaal op 'n diner in het hotel
na het „galgemaal" van vier dagen
Mallorca even lukraak nakaarten:
gelogeerd aan de kust, dat wel. Maar
verder louter en alleen gesnoept van
de grote en kleine heerlijkheden,
waarmee de „schelp" van dit eiland
zo overdadig is gevuld. Tenminste
voor wie het zien en beleven wil.
Weekmarkt in Villa France. Alle
dorpsvrouwen liepen er te hoop rond
de lapjes, de snuisterijen, de groente-
n,de kannen en kruiken, de kippen,
de heiligenbeeldjes en ikonen, de le
derwaren en de flesjes reuk, de olijf
olie en de houten „glazen". De moois
te sinaasappelen waren er te koop
voor de helft van de prijs, die aan de
kust voor de lelijkste moet worden
betaald.
Met een mengeling van verbazing en
bewondering geluisterd naar de
meertonige hoorn van een viskoop-
man, die voor zijn „lokroep" geen
door auto-accu of -dynamo aangedre
ven stuk elektrotechniek nodig had,
maar slechts geheel in stijl met
zijn handel een kolossale schelp en
een paar sterke longen.
In de buurt van een nog niet door
massatoeristen veroverd vissersdorp
je, dat Puerto Petro heet, siesta ge-
Mallorca is in de
meeste reisgidsen van
de touroperators voor
1977 met de Spaanse
costa's de onbetwiste
koploper. Het is nog
steeds een betrekke
lijk goedkoopte-ei-
land. Er zijn al reizen
van acht dagen
rond de 300 gulden.
Het is raadzaam om
zoveel mogelijk aan
biedingen met elkaar
te vergelijken en de
aantrekkelijkste en
best geprijsde er uit
te vlooien. Het S-
paans Verkeers Bu
reau, Laan van Meer-
dervoort 8 in Den
Haag, telefoon 070-
465900 kan u er meer
over vertellen.
houden op een smetteloos stuk
strand, bijna helemaal omsloten door
grillig gevormde muren van bazalt.
De zee stak er onder een overhan
gende rots door af en toe een nat
te tong uit, die dan een grillig ge
vormde schuimstreep achterliet op
het gele zand.
Onderweg erheen, via kronkelige bin
nenweggetjes met muurtjes van ge
stapelde steenbrokken erlangs, tot
stoppen gedwongen door een bijbels
aandoende schaapherder met twee
pasgeboren lammetjes onder één
arm. De man regelde het weinige
verkeer, terwijl zijn blatende en bel
lende kudde overstak.
Op de bergroute langs de westkust
met zijn onvoorstelbaar mooie door
kijkjes en vergezichten even gepleis
terd in Valldemosa. Niet in de toeris
tische fuik van een klooster waar om
wille van de smeer de commerciële
kat de kandeleer likt, die bij Chopin
op de piano moet hebben gestaan.
Wel tussen de hoge heesters in de
kloostertuin.
In een tegen steile rotshellingen ge
plakt dorpje wat gewandeld door stil
le trapstraatjes naar een kerkje,
waarin bijna geen buitenlicht door
drong, maar waarin wel veel kaarsen
brandden. Het mystieke sfeertje on
dergaan, dat dit bedehuisje al gene
raties lang binnen zijn natuurstenen
muren gevangen houdt.
Onder het genot van twee glazen „ca
fé con leche" op een mini-terras een
uur lang verkeerd tussen regelrechte
afstammelingen van Arabieren in
Adraitx. De inwoners van dit stadje
leven helemaal hun eigen leven, dat
er vooral op gericht lijkt te zijn hun
bloed van Mallorcaanse en andere
smetten vrij te houden.
Voor het andere Mallorca dan de
eeuwig durende strandkermis aan de
kust, voor hei Mallorca dat ondanks
een optimale „bevlieging" van het
massatoerisme zichzelf bleef, hoeft
men eigenlijk niet eens zo ver te
gaan. Zelfs zonder huurauto of -fiets
is men echt niet aangewezen op de
Playa de Palma met zijn duizend-en-
een souvenirwinkeltjes, die allemaal
op elkaar lijken en nog hetzelfde ver
kopen ook.
Van toeristengetto El Arenal met de
benenwagen hooguit een kwartiertje
landinwaarts en men zit al midden
tussen de Mallorcaanse watermolens.
Vlak achter de Playa ligt ook het
kleine dorpje San Francisco dapper
zichzelf te zijn met zijn smalle straat
jes, z'n tweeklassige schooltje en zijn
warenhuis van hooguit drie bij drie
meter. In dit stoffige winkeltje huist
de rooktabak met de maya-zeep in
een-en-dezelfde kartonnen doos en
zorgt een krakkemikkig sinaasappel
kistje ervoor, dat zowel muizevalle-
tjes als vliegenvangers en krulspel
den uit voorraad leverbaar zijn.
Zelfs in de avonduren kan men de
achterhaalde pret van hotels, die el-
Zwartbonten onder de palmen.
Vooral op het zuid-oostelijke
laagland van Mallorca is veel
Fries vee in open loopstallen te
grazen genomen.
kaar in de weg staan en van koek-en-
zopies die in alle talen om klandizie
schreeuwen, gemakkelijk te voet ont
vluchten. Bijvoorbeeld door vanuit El
Arenal een paar kilometertjes de
sterk stijgende weg naar Lluchmayor
op te lopen. Die wandeling leidt des
gewenst naar een van de beste, ook
en vooral door autochtonen druk be
zochte restaurants van het eiland:
Moli Ca'n Pere. Het is een oude mo
len, waarin men voor weinig geld het
fijnste vlees kan kopen en dat dan
zelf mag roosteren op een gezellig
knetterend houtvuur.
Voor weinig geldhet eenvoudige
broodmaal in het dorpscafé van San
ta Eugenia spant in dat opzicht trou
wens de kroon. De prijs, die de kas
teleinse noemt, wordt als een voor
haar al te dure vergissing misver
staan. Als ze daarna het zelfde be
drag met zwierige cijfers op een bier
viltje noteert, doet ze haar met infla
tie vertrouwd geraakte gasten ge
woon even blozen. De toerist wordt
er dus niet „gesneden".
De toerist wordt dus ook niet gedis
crimineerd .wel een heel klein bee
tje argwanend bejegend. Want pas
als de vreemdelingen buiten staan,
begint binnen Alfonso weer te zin
gen.
DRIES SCHEEPSTRA
Voor wie voor- of najaar als ideale
vakantie-tijd prefereert, al of niet
om de grote vakantie-drukte te ver
mijden, is een verblijf op Malta best
aan te bevelen. Of als men nog een
weekje vakantie tegoed heeft en men
dan begrijpelijk het nog (of weer)
kille Hollandse klimaat wil ruilen
voor wat zon en warmte, kan Malta
naast Mallorca, Spaanse kust, Madei
ra, een zeer aantrekkelijk alternatief
genoemd worden.
Malta, hoe klein ook ongeveer 14
bij 27 kilometer met 320.000 inwo
ners zeer dicht bevolkt, biedt „elck
wat wils". Wie van zon en strand
houdt, zich interesseert voor geschie
denis en oudheidkunde, door interes
sante oude steden wil slenteren, leu
ke pittoreske dorpen wil bezoeken,
en een vriendelijke bevolking wil ont
moeten, kan op Malta aan zijn trek
ken komen. Met natuurschoon mag
Malta dan niet zó rijk gezegend zijn,
ondanks of dankzij zijn ligging, na
melijk 92 kilometer ten zuiden van
Sicilië en daarmee zuidelijker dan
Tunis, de warmte met vaak een ver
koelende zeewind, en een normale
portie regen maken een verblijf zeer
aangenaam. De bevolking is zoals ge
zegd hartelijk, eenvoudig, niet rijk,
Malta, een ruige, gele
rots, achteloos in het
hart van de Middel
landse Zee gegooid.
Een kleine zonne-oase
zonder bergen en ri
vieren, maar wel met
dolromantische zand
stranden, overblijfse
len uit lang vervlogen
gouden tijden, schil
derachtige havens en
zeer goede hotels.
Weinig geschikt voor
een doe-vakantie, pri
ma stek voor een
handwarme luier-pe-
riode. Relax in Rot
terdam is één van de
Nederlandse reisbu
reaus, die deze minia
tuur-stek in zijn pro
gramma heeft Acht
dagen vanaf 612 gul
den, oplopend tot
2279 gulden voor 22
dagen in het hoogsei
zoen. Vliegtijd vijf
uur.
klein van stuk, een mengeling van
Zuid-Europese, Arabische en Afri
kaanse afkomst. Malta heeft door de
eeuwen heen geschiedenis gemaakt:
de Phoeniciërs zaten al op het eiland
zo'n 2000 jaar voor Christus, uit wel
ke periode de tempel Hagar Qim
stamt; de Apostel Paulus heeft 7 jaar
op het eiland, min of meer gedwon
gen door een schipbreuk, doorge
bracht; de Turken bezaten het eiland
eeuwen lang en de Engelsen be
schouwden Malta als een belangrijk
steunpunt in de Middellandse Zee
(1802—1964).
Dat hebben de Maltezers dan ook ge
durende de tweede wereldoorlog ge
weten. Hoewel hard gewerkt is aan
het herstel, de sporen van Duitse en
Italiaanse luchtbombardementen zijn
nog op vele plaatsen te zien. En om
de sfeer op het eiland speciaal in
de hoofdstad Valletta in die barre
oorlogsjaren te kunnen proeven, zou
men het boek van Monsarrat „De
pastoor van Malta" moeten lezen.
Sinds 1974 is Malta een republiek:
zoals gebruikelijk bij verkrijging van
zelfstandigheid, moest ook Malta zijn
eigen luchtvaartmaatschappij hebben.
Die is er dan ook, Air Malta, even
klein als het eiland is, maar ze func
tioneert goed, vooral dankzij het toe
risme. Wekelijks brengt ze honderden
toeristen uit verschillende steden in
Europa (o.a. uit Amsterdam, 3 uur
vliegen) en Noord-Afrika naar haar
eiland. Een vakantie op Malta hoeft
niet duur te zijn. De hotelprijzen lig
gen zeker een 40 procent lager dan
Valetta, de hoofdstad van de
mini-staat Malta draagt nog alle
versteende sporen van een oor
logszuchtig verleden, waarin vol
keren met landhonger elkaar de
nietige stip in de Middellandse
Zee betwistten.
in Nederland, en er zijn er vele en
goede, zelfs één met Casino. Eten en
drinken zijn ongeveer 50 procent
goedkoper dan in Nederland. Hier en
daar kanmen nog echt „Engels" dine
ren d.w.z. dasje om en in 't lang.
Hoewel Malta een dicht bussennet
heeft een spoorlijn ontbreekt
huurt men graag een auto(tje) voor
een zeer schappelijke prijs. Men
krijgt er dan een rechts stuur en lin-
kerpook bij cadeau, want het verkeer
houdt (Engels) links. De munteenhei-
d is het Maltese Pond, en heeft een
waarde van zes-en-een-halve Neder
landse gulden.
