GORDIJNEN
GRATIS GEMAAKT
398.
Haast ii
TAPIJTSPECIALIST
Pretoria vertelt eindeloze
strijd tussen Boer en Bantoe
Republikeinen in
VS willen zich
reorganiseren
Boterhampira
Britse treinen
maken
grote winsten
Tqpijttqfdeling:
Berbertapijt a
Zwaar huiskamertapijt
Wi
Bloemtapijt 4* m a
AiTIJH
Karpetten
Keukenvinyl vanaf 12.95
Parketvinyl 12.95
Slaapafdeling;
Dekbeddenvanaf 39.95
Dekens1-persoons 24.95
Slaapkamer Claudia
PAGINA 12
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 15 DECEMBER 197{
Van onze correspondent
Denis Herbstein
Pretoria Er zijn nog
steeds mensen die gelo
ven dat de wereld 5632
jaar geleden geschapen
werd in Pretoria. Deze
stad is niet gegrondvest
in de geest van het Afri
kaanse volk, maar in
goud. Zo op het eerste
gezicht lijkt Pretoria
koud te blijven onder de
zwarte onrust Zelfs de
zwarte bevolking van
Pretoria lijkt zich nau
welijks wat aan te trek
ken van de onlusten.
Maar in de omringende
zwarte woonoorden zijn
er brandstichtingen en
doden te over geweest,
net zo als elders in het
land. En op haar eigen
manier vertelt Pretoria
van de eindeloze strijd
tussen Boer en Bantoe.
Op een heuvel die over de stad
uitkijkt staat het Voortrekkers
Monument, dat volgens de ar
chitect gebouwd werd „voor
duizend jaar". Het Voortrekkers
Monument herdenkt de Boeren
die wegtrokken van het Britse
gezag, het „veld" en de bevol
king onderworpen, en na vele
opwindende avonturen twee re
publieken stichtten.
„Stilte, alstublieft", staat er in
een dozijn talen als je de Hal
der Helden binnenkomt". Juiste
kleding graag (dames in short
geen toegang). Heren: hoed af!"
Binnen heerst er een sfeer als
in een oude Gotische Kathe
draal. Spreken zou heiligschen
nis zijn.
Het boeiendst zijn hier de af
beeldingen van grote momenten
in de Grote Trek. Ze zijn gesle
pen in marmer. Het monument
is, volgens het foldertje, een
symbool, „dat het erfrecht van
de Afrikaners op Zuid-Afrika
aantoont".
We zien eerst Piet Retief, ver
moord door het Zoeloehoofd
Paul Kruger, de leider van de Boeren, wordt in Pretoria geëerd met een standbeeld,
in het centrum van de stad.
Dingaan, nadat deze in een ver
drag Natal aan de blanken had
overgedragen. Dit paneel sym
boliseert waarom een oplossing
van het rassenprobleem in Zuid-
Afrika lang op zich zal laten
wachten. Want vrij vertaald
staat hier „Vertrouw nooit een
Bantoe".
Wat er overigens niet in het
foldertje staat is dat behalve
Piet Retief en zeventig van zijn
mannen, ook vijftig kleurlingen
die hun bedienden waren ver
moord werden. Op het volgende
paneel zien we Dingaan's horde
vrouwen en kinderen in hun
„laager" vermoorden. Als in een
dronken orgie, zegt het folder
tje, want „de primitieve bevol
king wordt dronken als ze bloed
ruikt of drinkt".
De toegang tot het monument is
gratis. Zes dagen van de week
is het geopend, op dinsdag al
leen voor zwarten. Dan zijn het
restaurant en het museum ge
sloten.
Ook gratis is de toegang tot het
Hogegerechtshof. Zeven negers
en twee Indiërs hebben hier zo
juist de eerste verjaardag van
het begin van hun proces „ge
vierd". Ze werden gearresteerd
volgens de Wet op het Terroris
me. Hun proces is extra belang
rijk omdat ze lid zijn van de
„Zwarte Bewustzijn" groep, die
volgens de regering verantwoor
delijk is voor het oplaaien van
geweld in Zuid-Afrika.
Bijna alle leiders van de bewe
ging zijn door de regering opge
sloten. Het proces van deze ne
gen is dus de laatste kans die
de groep krijgt om in het open
baar op te treden. Ook Steve
Biko, die eerst nog uit banne
lingschap werd teruggeroepen
om te getuigen, is gearresteerd.
Het woord „terrorisme" is overi
gens misleidend. In de beschul
diging staat niet dat de negen
geweld zouden hebben ge
pleegd. Men zou haast kunnen
zeggen dat de enigen die aan
terrorisme doen de advocaten
zijn. De openbare aanklager,
Cecil Rees, zei onlangs dat de
verdediger, Harry Pitman, hem
had willen aanvallen.
Nee, zei Pitman, die ook parle
mentslid is, „mijn geleerde
vriend noemt mij een leuge
naar". Weinig toost voor de ne
gen, die tot december, meer dan
twee jaar na hun arrestatie, in
voorarrest zouden kunnen zit
ten. Zonder borg, natuurlijk.
Op een paar passen afstand van
het Hogegerechtshof staat het
huis van Paul Kruger. Er tegen
over staat een Nederduitse kerk,
en vlak er naast een politiebu
reau. Paul Kruger zou trots ge
weest zijn.
Maar vreemd genoeg staat er
aan de andere kant van het huis
een Portugees café, waar bijna
alleen negers komen.
Het huis is nu een museum. Je
kan er onder andere Kruger's
laatste bericht aan zijn volk
zien. Hij schreef het in balling
schap in Zwitserland, nadat de
Boerenoorlog geëindigd was.
„Laat nooit de woorden „zaai
tweestrijd en heers" van toepas
sing zijn op Zuid-Afrika", zei
Kruger. Hij had het over de
blanke Afrikaners, maar ge
beurt nu hetzelfde niet met de
Bantoes?
Ook ziet men hier een Brits
pamflet waarop staat: „Belo
ning van onze mannen in uni
form voor degenene die inlich
tingen kan verschaffen die tot
de arrestatie leiden van voorma
lig President Kruger, die op of
omstreeks 2 november 1899 zijn
liefhebbende vrouw in de steek
liet en met al het geld in Trans
vaal verdween en zijn vrouw en
familie overliet aan de steun
van Lord Roberts en zijn leger".
De Britten was het voorname
lijk om dat geld te doen, maar
dat doet er weinig toe. Niemand
maakte ooit aanspraak op de
beloning.
copyright The Guardian
(Van onze correspondent Roger
Simons
LONDEN De Britse Spoor
wegrecherche had steward Ab-
doel Rasjid (32) al geruime tijd
in de smiezen. Rasjid werd
gearresteerd in het Londense
Euston Station, net toen hij met
twee gesneden broden en een
zakje tomaten op de trein voor
Glasgow sprong. De restaura
tiewagen van de sneltrein naar
Schotland moest het die mid
dag met een steward minder
stellen. Rasjid werd naar huis
gestuurd en later voor het ge
recht gesleept „British Rail",
het Britse Spoorwegbedrijf, be
schuldigde Abdoel van bedrog,
omdat hij aangeklede boter
hammetjes van eigen makelij
had willen verkopen. Was Ras
jid daarin geslaagd, dan zou hij
op bedrieglijke wijze geld ver
diend hebben door de treinrei
zigers in de waan te laten, dat
het echte „British Rail"-boter-
hammen waren.
De Britse Spoorwegen verhan
delen jaarlijks 2 1/4 miljoen aan
geklede boterhammetjes. British
Rail heeft evenwel ontdekt, dat
sommige stewards hun schrale
inkomen aanvullen met de ver
koop van eetwaar, die niet af
komstig is uit de centrale keu
ken. In plaats van de treinpassa-
giers geprefabriceerde spoor
wegboterhammen in cellofaan
voor te zetten, stoppen zij in de
kombuis gauw enkele schijfjes
tomaat tussen een paar sneden
brood, draaien er een oud cello
faantje rond en verkopen het
resultaat voor eigen rekening,
maar in naam van de Britse
Spoorwegen.
Omdat hij op weg naar zijn
werk de nodige grondstoffen bij.
zich had om die ongewone vorm
van bedrog te kunnen plegen,
werd de boterhampiraat Abdoel
Rasjid afgelopen april in Lon
den voorwaardelijk veroordeeld
tot negen maanden hechtenis.
Het staatsbedrijf British Rail ju
belde. Eindelijk waren zowel de
eigen politie als het gerecht
goed op weg om een van de vele
misbruiken onder het personeel
grondig uit te roeien.
Rasjid zei de Britse Spoorwegen
vaarwel en tekende beroep aan
tegen het zware vonnis. Drie
rechters van het hof van appèl
hebben nu de vorige uitspraak
vernietigd. Zij kwamen tot het
besluit, dat Abdoel Rasjid geen
misdrijf gepleegd had door
voorbereidselen te treffen om
op de trein zelfgemaakte aange
klede boterhammetjes te verko
pen in plaats van de geprefabri
ceerde producten van British
Rail. Hij kon niet van diefstal
beschuldigd worden.
Rechter Bridge, die het hof van
appèl voorzat, zei: „Het kan de
reizigers geen barst schelen wie
de boterhammetjes geprepa
reerd heeft de Britse Spoor
wegen of een steward. En wie
zal het weten: de boterhammen
van de steward waren mis
schien verser dan die van Bri
tish Rail. Het feit, dat Abdoel
Rasjid bedrog pleegde ten aan
zien van zijn werkgever, is af
keurenswaardig. Van deze
rechtbank moet echter niet ver
wacht worden, dat zij misdrij
ven creëert met betrekking tot
speciale omstandigheden".
Voor British Rail was dit een
streep door de rekening. Een
woordvoerder van haar eigen
politie zei nadien: Wij zullen nu
wel even nadenken voor wij een
verdachte steward bij de kraag
grijpen.
Stewards van British Rail ma
ken geregeld winst op de trei
nen. Hun profijt kost de Britse
Spoorwegen wekelijks minstens
een paar duizend gulden. Afge
lopen januari verschenen voor
de Old Bailey in Londen zeven
stewards van restauratiewa
gens, die British Rail in nauwe
lijks 14 maanden voor ruim
300.000 gulden bedrogen had
den.
Sommige stewards kopen in su
permarkten een voorraad bier
op, die ze in hun restauratiewa
gen verkopen voor het dubbele
van de prijs. Dit kan omdat
British Rail zelf een abnormaal
hoog bedrag vraagt voor een
biertje. De stewards vullen ook
miniatuurflesjes met whisky en
steken de opbrengst, drie gul
den per flesje in hun zak. Soms
maken ze zelf een gallon (4,5
liter) verse soep, die ze op de
treinen verhandelen d een gul
den per bekertje.
De Britse Spoorwegen zijn be
rucht wegens hun groezelige
treinen en verwaarloosde sta
tions, onbetrouwbare verkeers
diensten en conflicten met het
personeel. Aan boord van de
Britse treinen is het eten duur
en niet bepaald lekker. Je doet
er goed aan zelf aangeklede bo
terhammen mee te brengen.
Robert Dole: Radicale veranderingen.
HUMOR
VAN DREES
In het stukje.dat Herman Ho!
huizen zo vriendelijk was aai»
ons programma „hint" te wijde»
in de televisierecensie van 21
nov. j.L schreef hij, dat het hen
vrijwel onmogelijk leek, dat dj
opmerking over het ministerii
van Agt met Den Uyl op justitij
door de heer Drees jr. zelf zolm
zijn bedacht Hij zou deze wit
van tevoren door mij in d I*
mond gelegd gekregen hebben
Hoewel ik u zeer erkentelijk bei,a
voor de mij blijkbaar door iBV
toegedichte guitigheid, ben ire
daarnaast ook nog eerlijk. Wel1
nu, de eerlijkheid gebiedt mij
te zeggen, dat de grap gehee
alleen en spontaan door de hee
Drees werd uitgesproken. Ster
ker nog, na enige gesprekken "t
die ik tevoren met hem had
verbaasde mij de geestigheii
niet in het minst al moet ii
bekennen, dat ik zo gauw geen
wederwoord had.
Zonder dat ik mij op enigerle
wijze tot zijn medestanders zou
willen rekenen, vind ik toch, dal
de rechtvaardigheid vraagt
hem althans op dit punt de eer
te laten, die hem toekomt
Amsterdam, Alexander Pola
WASHINGTON(RTR) Na men» d.e zakenman en niet de
haar nederlaag in de presi- verbruiker, de fabrikant en niet
dentsverkiezingen in november de railieu-ijveraar, degenen die
is de Amerikaanse Republikein- «ehzelf kunnen helpen en niet
se Partij zich gaan bezinnen, degenen die hulp nodig heb-
waarbij zij zich afvraagt of zij *>en"» vice-presidentskandi-"
iets heeft om zich op te bezin- daat Robert Dole vorige week
nen. „Wij gaan door voor een teSen de kleiner en kleiner wor-
partij van politieke nee-zeggers, dende 8*°^ Republikeinse gou-
een partij die zich inspant voor verneurs van staten. De bood-
de rijken en niet voor de ar- schap kwam des te harder aan,
waar zij uit de mond kwam van
een man die als conservatieve
Republikein voor veel kiezers
geldt als de belichaming van de
eigenschappen waartegen hij
waarschuwde. De Republikein
se Partij kwam uit de presi
dentsverkiezingen tevoorschijn
met verlies van het president
schap en de trouw van slechts
12 gouverneurs op 50, 38 op 100
senatoren en 142 op 435 leden
van het Huis van Afgevaardig
den.
400 cm breed N^^ fl 13
Foamrug. ÈeAK NM mm
van een heel bekende
fabrikant.
Het is niet
te geloren!
400 cm breed. W II
Foamrug. B UM mm
100% scheerwol 5LJ3
JWS-wolcertiflcaat gr KaQ !*l Q
wol met geiten- en kamelenhaar - ffxam
prachtige aanbieding, ook te J O QB%
gebruiken als tafelloper. NUI OlVV
Zware biezen tegels 0.98
Acryl1-persoons 45.
Acryl2-persoons 50.
100% scheerwol 1-persoons 65.-
LitsJumeaux a a
100% scheerwolUB.
Ledikant 140x200
2 nachtkastjes
tussenbouw
-F spiegel
verlichting
Ook voor uw:
DONSDEKBEDDEN
MATRASSEN etc etc.
zijn wij zeer goedkoop
MORSSTRAAT 2-6 t.o. Hotel Bellevue - LEIDEN - TEL. 071,146190
Wie daar dan wel op moet ko-r
men te zitten is de kernvraag r
van het huidige gewetensonder-E
zoek binnen de partij. Ford, vi-r
cepresident Nelson Rockefeller r
en andere partijbonzen hebben |J
nog niets van zich laten horen,
Onder de namen die voor de
opvolging van Mary L. Smith p,
gevallen zijn, is die van oud-|E
gouverneur John Connally vaniC
Texas. In wezen conservatief, is |V
hij toch niet voor de Reaganitey
aanvaardbaar omdat hij de kan i
didatuur van Ford steunde.
De voorzittershamer geven aan
iemand die duidelijk behoort tot
de conservatieve of de progres
sieve vleugel van de partij, zou
volgens ingewijden alleen maar
leiden tot nog meer intern ge
krakeel.
Ik ben van mening dat de keuze
van de nieuwe voorzitter geen
j I wi-ï. zege mag betekenen voor de ene
Wat OP de duur ook belangrijk en een ne<jerlaag voor de ande-
B, B dat party grondtg is opges- re vl maar da( hjj ,emand
plitst m een rechter- en hnker- mM, dje aUen samen k
vleugel, zodamg zelfs, dat Dole brengen> Ki Dole te de
tegen de gouverneurs moest zeg- verneurs.
gen: Ik vrees dat onze partij
een is met een erg braakliggend
midden.
Het recept dat hij heeft is: radi
cale verandering van het beeld
President Ford zou die man
kunnen zijn, maar hij zou wel
eens de rol van officieus woord
voerder kunnen verkiezen bo-
dat zijn partij projecteert op de ven die van de man die dag-ii
dag-uit bezig moet zijn met het
bij elkaar houden van de kong-
kiezer.
Op 2 november kregen de Repu
blikeinen het grootste deel van
de blanke kiezers achter zich,
verwierven zij de stemmen van Dolle komt ook in aanmerking,
het merendeel der beter ontwik- maar hij is senator voor Kansas
keiden en het grootste deel van kunnen blijven en dat zal ver-
de stemmen der welgestelden. hinderen dat hij al zijn tijd aan
Niettemin verloren zij in een de partij kan wijden,
overwegend blank, zeer ontwik
keld en welgesteld Amerika. De nieuw-gekozen gouverneur
„We moeten de vrouwen, de jon- van Illionis, James Thompson,
geren, de zwarten, de Spaanse wiens verkiezing een van de
Amerikanen de ethnische groe- weinige lichtpunten voor de Re-
pen, de Indianen hebben", zei publikeinen was, vindt dat de
Dole tegen de twaalf blanke, nieuwe leider
zeer ontwikkelde en betrekke- dan landelijk bekende figuur
lijk welgestelde republikeinse moet zijn. „Het zou mij geen
zier schelen of de man een jaar
lang zijn mond niet opendeed,
nen en vrouwen nodig. We heb- als hij maar aan de partij bouw-
ben de mensen nodig die in de de."
huizen-op-een-rijtje en in huur-*
kazernes wonen.'
Thompson is het met Dole eens
Dole pleitte ook voor deheeindi- da, de arUj af moe, van h
ging van de vleugelvom g die ima alj t tandsler va„
de partij als nationale msteUing sodale v00ruitgang en da, zlj
in de komende jaar dreigt te he( Amerikaanse kiezersvolk
verlammen. Die vleugelvorming moe, |alen zien d zij ontstaa„
•7al u/anrcr-hnnlnlr c*nf»H aan (IP
zal waarschijnlijk goed aan de
oppervlakte komen wanneer het
landelijke comité van de Repu
blikeinse Partij op 14 em 15
januari vergadert om een opvol
ger te kiezen voor zijn huidige
voorzitter, Mary Louise Smith.
Volgens partijkringen zullen
vooral de rechtse aanhangers
van oud-gouverneur Ronald
Reagan van Californië, erg boos
zijn op mevrouw Smith en haai
sympathisanten in de gematigde
liberale vleugel van de partij.
Zij beschuldigen haar en het
landelijke partij-apparaat ervar
dat zij in de voorverkiezinger
president Gerald Ford hebber
gesteund en zo niet alleen dt
voordracht, maar het president
schap zelf aan Reagans neus
voorbij hebben laten gaan.
De „Reaganites" menen dat zi,
elke staat die Ford won hadden
kunnen winnen, plus Ohio,Loui
siana en Florida. Zij zouden
New Jersey hebben verloren,
maar zij denken dat zij voldoen
de staten achter zich zouden
hebben gekregen om Carter te
kunnen verslaan, verklaarde
een door de wol geverfde Repu
blikein.
Maar de Reaganites zijn niet
voldoende sterk om hun eigen
man voor de voorzittersstoel
naar voren te kunnen schuiven.
uit de an ti-slavernij beweging
vóór de burgeroorlog, nan
heeft
Blijft het feit dat de Republi
keinse partij vrijwel zeker ge
doemd is minderheidspartij te
blijven, hoeveel stemmen zij in
verkiezingsjaren ook mogen
verzamelen. De partij begaf zich
in de presidentsverkiezingen
met maar 18 procent van het
electoraat dat als Republikeins
geboekt stond.
Dat zij een groter aandeel in
stemmen kreeg, dankte zij voor
namelijk aan de persoonlijkheid
van haar kandidaten: Dwight D.
Eisenhower, Richard M. Nixon,
Gerald Ford.
De werkende man en vrouw in
de grote stad, de Amerikaan
van Spaanse afstamming, de ne
ger en de ethnische Amerikaan
die Dole binnen wil halen, zijn
zo verknocht aan de Democrati
sche Partij, dat het niet waar
schijnlijk is dat zij weggelokt
kunnen worden door de welge
stelde bewoners van de villawij-
ken in de grote steden, de za
kenlui in de kleinere plaatsen en
de boeren die hen alleen maar
in verkiezingstijd nodig hebbe'
