OPERATIE
ENTEBBE
BELEEFT OP
ZWAAR
BEWAAKT
VLIEGVELD
BEN GOERION
IN ISRAËL
ZIJN
REPRISE
van de Duitse terrorist. „Dat hoort bij het vak"
Terwijl hij zich onophoudelijk door het
gangpad van de Boeing wringt om met
hees geschreeuwde Hebreeuwse volzinnen
de gijzelaars te instrueren („Hee Rachel,
je ziet er nog veel te lief uit. Je zit al da
gen in dat hete vliegtuig, begrijp dat toch.
Kun je die make-up op je 'gezicht niet wat
door laten lopen?") loopt de acteur Klaus
Kinsky met groot geduld door één van de
gangen in de aankomsthal van Ben Goe-
rion. Een gedeelte van het gebouw is met
kunst en vliegwerk gesitueerd op een
Grieks vliegveld: Griekse woorden op de
deuren van de toiletten, Griekse aanwij
zingen op de muren en een kartonnen
bord met daarop „Fly Olympic".
Kinsky heeft zojuist uitgerekend, dat hij
vanaf vanmorgen acht uur twaalf kilome
ter op en neer heeft gewandeld zonder
zichtbaar één meter te vorderen. Kinsky
is een oudgediende in de business, heeft
zijn smartelijk hoofd al te kijk gezet in
160 films, speelde zeven priesters, SS-offi-
eieren, psychopaten en diverse puntgave
ploerten in Italiaanse westerns. „Enteb
be", voorspelt hij, „wordt een groot suc
ces, want elke film, waarin ik tot nog toe
heb gespeeld heeft veel geld in de la ge
bracht. Maar vraag me asjeblieft niet
naar de kwaliteit van mijn films. Want
wat is kwaliteit? Als mensen in drommen
komen kijken betekent het voor mij, dat
een film kwaliteit heeft. Het gaat er maar
om, wat je voor je publiek betekent. Ik
was vorig jaar in Vietnam en daar kwam
op straat een jongen van zes, zeven jaar
naar me toe. Hij sprak geen woord En
gels, Duits of Frans, maar maakte met
een pantomime zeer duidelijk, dat hij een
film had gezien, waarin ik een Ameri
kaanse sergeant speel. Perfect beeldde hij
de scène uit, waarin ik in het mangat van
een tank sterf met mijn mond open. Hij
herkende me, had de film gezien en her
innerde zich die ene scène. Is dat niet
meer dan voldoende?"
Kinsky, die vorig jaar 15 auto's versleet
heeft voor zijn aandeel in de Entebbe-film
genoegen genomen met een karige belo
ning. „Dit is een ere-zaak" meent hij, „ik
heb er twee andere films voor geweigerd
en een derde uitgesteld. Dit vind ik be
langrijker. Met deze film laat Israël zien,
wat het waard is. Deze mensen zijn geïn
fecteerd door een idee en daar hebben ze
alles voor over. Israël heeft geen miljoe
nen dollar nodig om een goede film te
maken".
Verslaggever Leo Thuring in gesprek met
„terrorist" in ruste Klaus Kinsky.
Terrorist Kinsky („ik ga nu even naar de
tax-free shop om te kijken of ze een
mooie zijden das voor me hebben") wordt
slaafs gevolgd door de Oostenrijkse Sybil
Danning, die met rafelige pruik de Duitse
terroriste Halima speelt. „De moeilijkste
en de makkelijkste rol van mijn leven"
zegt ze, „moeilijk, omdat ik me niet kan
identificeren met deze vrouw. Als je de
rol van een moeder speelt of van een
vamp, een prostituée of een secretaresse
kun je je voorstellen, hoe zo'n mens
denkt en waarom? Maar in dit geval
staan er ondoordringbare barricades tus
sen mij en Halima. Deze vrouw opereert
zo ver van mijn bed, dat ik haar niet
meer kan begrijpen. Die mannelijke terro
rist geloofde nog in een ideaal, hij trad in
Entebbe ook niet als een bruut op. Maar
de vrouw was sadistisch, ze pestte de ge
gijzelden, maakte hen bang, en dat alleen,
omdat ze er plezier in had om mensen in
doodsnood te zien. Ze had iets dierlijks,
schreeuwde, ging te keer als een gek.
Haar hele optreden in Oeganda was een
openlijk soort zelfbevrediging en een
strijd voor een hoog ideaal. Maar voor
een actrice is het een heerlijke rol, want
ik hoef weinig of niks aan mijn lijf te
doen. Ik zet die pruik op en dan is Hali
ma er al. En hoe later ik naar bed ga en
hoe groter de wallen onder mijn ogen zijn
des te beter is het De uren, die ik anders
besteed aan mijn make-up kan ik nu ho
rizontaal in bed doorbrengen".
Ook voor Sybil Danning is de operatie
Entebbe op deze sabbath een kwestie van
een loopje met zichzelf nemen. Van de
zegt hij berustend. „Ik heb inmiddels zeven
ene kant van de hal naar de andere en
weer terug. „Het lopen wordt er niet gra
cieuzer door", roept ze opgewekt na haar
zoveelste wandeling langs de camera.
Aan de overkant van het vliegveld is in
middels een natuurgetrouwe copie van de
luchthaven Entebbe gebouwd. De klus
was in drie weken rond, omdat Israëli
sche experts de gebouwen indertijd ont
worpen hebben. De blauwdrukken lagen
nog in de kast op het ministerie van oor
log. De enige moeilijkheid was, dat de ge
gijzelden zich tijdens ondervraging door
director Kuli Sander niet konden herinne
ren, welke kleur de wanden in de hal mo
menteel hebben. „Het was er stinkend
smerig", was het enige, wat ze zeiden.
Een oude foto bracht ten slotte uitkomst:
bruin aan de onderkant, crème daarbo
ven.
Producer Menaham Golan, onvermoeibare
reus van de Israëlische filmindustrie maakt
momenteel werkdagen van veertien uur om
zijn Entebbe-droom gestalte te geven.
Voor Menaham Golan zijn er andere pro
blemen. De tijd dringt en in geforceerde
werkdagen van 12 tot 14 uur probeert hij
zijn Israëlische droom in beelden te van
gen en de nachtmerrie van de tijdnood
met één beslissende minuut voor te'blij
ven. In de Boeing 707 is de temperatuur
tot tropische waarden geklommen en han
gen de acteurs natuurgetrouw in hun
vliegtuigstoelen. „Actie", roept Golan voor
de zoveelste maal en weer zucht Mona
Zilberstein rolvast in het Hebreeuws:
„Hoe lang nog, hoe lang moet deze ver
schrikking nog duren"? Ze staart ontred
derd in het oog van de camera. Daarna
herhaalt ze de zin in Britse klinkers en
medeklinkers, dit in verband met de ex
port van de film.
Buiten snuffelen waakhonden van de po
litie geïnteresseerd aan weggegooide plas
tic bekers. Caravans en vrachtwagens
staan schots en scheef door elkaar, alsof
Toni Boltini persoonlijk de rangschikking
heeft geregeld. Daarachter kruipen ge
vechtswagens over de betonstrips. Ook de
reprise van de operatie-Entebbe wordt
weer in bloed, zweet en tranen geboren.
„Wat ik film", herhaalt Golan, „is de
waarheid. Ik ga niets verheerlijken. Ik zet
de Israëlische soldaat niet op een voet
stuk. Ik maak geen super-held van hem,
geen Joodse James Bond. Mijn helden
zijn anti-helden, de gewone jongens, die
fouten maken en niet graag schieten, niet
graag doden. Ze nemen het risico alleen,
omdat ze geloven in een droom. De
Droom van Israël. Ja, dames en heren we
gaan weer verder. Lichten aan. Camera
loopt. Actie".
LEO THURING
tebbeif We zeggen alleen niet wie het zijn,
want er komt onherroepelijk weer een
moment, dat ze in actie moeten komen.
Daarom is het beter, dat ze anoniem blij
ven. Datzelfde geldt voor de gegijzelden:
één advertentie in de Israëlische kranten
was voldoende om hun medewerking te
krijgen.
Zo wordt er door ons gewerkt: de Israë
liër beschouwt deze Entebbe-film als een
ere-zaak. Daarom hebben we ook de vol
ledige steun gekregen van het leger. Het
heeft drie Hercules-vrachttoestellen ter
beschikking gesteld en een Boeing 707.
Klaus Kinsky. eigenaar van een geauthoriseerd smartelijk hoofd, speelt in de Entebbe-film de rol
priesters gespeeld, maar ook een SS-er en een Amerikaanse tank-sergeant".
Op Sabbath in Israël. Dat betekent voor
de hotelgast een ontbijt met droog brood
van gisteren en steenkoude eieren met
een turquoise dooier, die zo hard is als
een pingpongbal. „Sorry sir", zegt de
ober betrapt, „maar we moeten ons nu
eenmaal houden aan de Joodse wetten".
Buiten zijn de straten van Tel Aviv uit
gestorven en flaneren honden op de rij
banen, waar twaalf uur geleden nog hon
derden kamikaze-chauffeurs elkaar in
bloedstollende slaloms passeerden. Wild
west in het Midden-Oosten. Het busver-
keer is nu nagenoeg tot stilstand geko
men en bij de meeste winkels zijn de rol
luiken neergelaten.
Voor Menaham Golan is deze sabbeth en
vele volgende echter een normale werk
dag onder moordende hoogspanning. De
ze reus van de Israëlische filmindustrie is
sinds vorige week bezig met de verfilming
van „ENTEBBE OPERATIE THUNDER
BOLT", een 2.700.000-dollar-project en
daarmee het duurste project, dat hij in
zijn turbulente leven als filmregisseur on
der handen heeft gehad. Als eerste was
de Amerikaanse gigant Warner Brothers
uit Hollywood met de vette Entebbekluif
aan de haal gegaan, ook al bleek na enige
maanden dat het Israëlische leger-orakel
de Amerikanen geen bruikbare gegevens
verschafte en de scenarioschrijvers met
vage verzinsels op een dwaalspoor bracht
Met koortsachtige haast wordt daar nu
gewerkt om de film met een sterrenbezet
ting, waarbij o.m. Burt Lancaster en Liz
Taylor in recordtijd in de bioscoop te
krijgen. Dat zou -r tegenslagen als de
plotselinge dood van de acteur die voor
Idi Amin speelde ingecalculeerd in ja
nuari 1977 moeten zijn. Want inmiddels is
daar bekend dat ook Israël de film over
het gebeuren gaat maken. Met vriend Yo-
ram Globus, die net terug was uit Ameri
ka waar hij als huurling had meegewerkt
aan het Entebbe-gebeuren van Warner
Brothers, vloog Menaham Golan naar Mi
laan, waar hij zijn idee op het Mifed
Filmfestival alvast verkocht aan veertig
landen. Later kwam er
ook nog een telegram
uit Oeganda, waarin
stond, dat generaal Idi
Amin dolgraag een co
pie van Golans rolprent
wil hebben om thuis in
zijn paleis op zijn dooie
gemak te achterhalen,
op welke wijze hij zich
door de vliegende Is-
raël-brigade in de luren
heeft laten leggen.
„Deze produktie", zegt
Golan, „beschouw ik als
het hoogtepunt in mijn
leven. Direct na de cou
pe in Entebbe dacht ik:
Dit moet ik verfilmen.
Met de operatie-Enteb
be is eindelijk een stuk
geschiedenis gemaakt,
dat om een verfilming
door éigen mensen
schreeuwt. Eindelijk
hebben we de kans om
met de Israëlische film
industrie door te bre
ken op de internationa
le markt Stel je even
vöor ieder mens vindt het toch prachtig
om zich te identificeren met een held, een
echte held. En van dat soort liepen er die
nacht in Oeganda toevallig tientallen. Ge
wone jongens uit Israël, die van hun land
houden en bereid zijn om er alles voor te
doen.
Sybil Danning: „Dit is één van de moeilijkste
rollen van mijn leven. Er staan barricades
tussen mij en die terroriste Halima"
Voor een filmproducent is er nooit een
beter verhaal geweest dan dat van de
operatie-Entebbe. Daar droom je hardop
van, daar wil je figuurlijk best een moord
voor doen. De Tweede Wereldoorlog is
geen bruikbaar onderwerp meer. Dat is
geweest, ouwe koek, waarvan het publiek
de buik vol heeft. En die oorlog in Viet
nam was zo afschuwelijk en onmenselijk,
In een zwaar bewaakte uithoek van het Ben Goerion-vliegveld bij
Tel Aviv vormt een blauw-witte leger-Boeing 707 momenteel het
middelpunt van de natuurgetrouwe reconstructie van de Israëlische
meester-operatie-Entebbe.
dat je er kiesheidshalve geen film over
kunt maken.
Maar Entebbe schreeuwt om een film en
daarom heeft het ons ook weinig moeite
gekost om sponsors voor ons project te
vinden. Samen hebben ze 3,7 miljoen dol
lar op tafel gelegd en dat is voor Tsraeli-
sche begrippen een monstrueus groot be
drag. Ik heb tot nog toe alleen films ge
maakt, die stukken minder dan de helft
van dat bedrag hebben gèkost en daar
werd al schande over gesproken.
Voor Amerikanen betekent het echter een
afbraakprijsje, een flutbedrag, waarvoor
ze nauwelijks een uitgeklede B-film ma
ken. Als je nu weet, dat Charles Bronston
vqpr zijn rol in de Amerikaanse versie
Van Entebbe een miljoen dollar krijgt kun
je uitrekenen, op welke minimumbasis
wij momenteel werken.
Voor mij is dat geen probleem, want ik
werk met vrienden, die stuk voor stuk ge
loven in het project en er geen fortuinen
aan willen verdienen. Ik geloof ook niet
in duurbetaalde sterren, in superfilms van
100 miljoen dollar. In deze film gaat het
om het ware verhaal. Hoe is het in wer
kelijkheid gebeurd? En dat laten we zien.
Hoe dat mogelijk is ondanks alle geheim
zinnigheid rondom het Entebbegebeuren?
Omdat wij Israëliërs zijn. Ons hebben ze
wel verteld, wat er in Oeganda gebeurd
is. Niet alles uiteraard, maar we zijn toch
een hoop geheimen te weten gekomen, die
niemand wist.
Ik ben zelf officier, ik heb als piloot ge
vochten in de Zesdaagse oorlog, in de
Yom Kipoer-oorlog. En de anderen zijn
ook stuk voor stuk actief geweest aan het
front. We weten dus verrekte goed, waar
we mee bezig zijn, waarover we het heb
ben. We spelen in feite geen rol, we zijn
onszelf.
Een belangrijk deel van de para-troepen,
die straks in de film actief zijn, was ook
ingeschakeld bij de echte operatie in En-
Deze opname van het totale gekaapte vliegtuig zal de bioscoopbezoeker straks niet zien. Het is producer Golan namelijk niet gelukt om een Airbus,
het type vliegtuig, dat naar Entebbe gedirigeerd werd. op de kop te tikken. Daarom behelpt hij zich nu met een leger-Boeing 707, waardoor hij zich
moet beperken tot detailshots.
Naast de Israëlische actrices en acteurs treden ook de Pool Klaus Kinsky en de Oostenrijkse
Sybil Danning op. Zij zijn de terroristen, die letterlijk schot in de handeling brengen.
Natuurlijk is het doodjammer, dat we
niet kunnen filmen in een Airbus; het ty
pe vliegtuig, dat bij de kaping betrokken
was. We hebben geprobeerd om zo'n
exemplaar op de kop te tikken, maar het
is ons niet gelukt. Air-France, die in ja
nuari van dit jaar de bijna fatale vlucht
138 van Athene naar Parijs zou uitvoeren
weigerde categorisch alle medewerking.
Ze hebben ook alles gedaan om onze
filmers te beletten om in Frankrijk opna
men te maken. Jammer, jammer, dat we
ons nu moeten behelpen met een Boeing
707, want daardoor kunnen wij het totale
interieur niet laten zien en moeten we ons
noodgedwongen beperken tot detail-shots.
We hebben wel medewerking gekregen
van de Israëlische regering. Deze week
worden eerste-minister Rabin, de minister
van buitenlandse zaken Allon en zijn col
lega van oorlog Peres tijdens hun werk
zaamheden in de Knesset, het parlement
van Israël, gefilmd. Ze hebben gezegd:
Zolang we niet al te hinderlijk gestoord
worden kunnen jullie je gang gaan. Op
die manier sparen we de salarissen van
drie dure figuranten uit".
Op deze sabbath in december zijn de ge
salarieerde honderd medewerkers van
Golan al vóór dag en dauw present op
het vliegveld Ben Goerion even buiten Tel
Aviv, dat al uren geteisterd wordt door
een zandstorm uit de richting van de Si
nai-woestijn. Een deel van hen heeft zich
teruggetrokken in een uithoek van het
terrein, waar de blauw-witte leger-Boeing
het helverlichte middelpunt van de actie
vormt. Het vliegtuig is door het leger ver
huurd voor 20.000 Israëlische ponden per
dag en daarom heeft Golan vliegende
haast. Elke dag, dat er op deze lokatie
wordt gefilmd, betekent een extra onkos
tenpost en dat kan deze Israëlische bruin
niet meer trekken (ondanks het feit, dat
het pond aan een trimoefening bezig is en
wekelijks een paar ons afvalt).
Golan, met stoppelbaard van dagen,
vormvaste kringen onder trouwe hondeo
gen en een slobberend legerpak rondom
zijn tors, heeft vannacht twee uur gesla
pen, hangend in zijn regisseursstoel. Elke
productiedag worden er door zijn twee
camera-teams 40000 meter film door ge
jaagd en die buit wordt in de armetierige
studio op Allenby 's nachts direct ontwik
keld en gekeurd. Half december moeten
de opnamen voltooid zijn en op 15 janua
ri 1977 is de wereldpremière gepland van
„ENTEBBE OPERATIE THUNDER
BOLT".
„Gekkenwerk" geeft Golan met een groot
moedige gaap toe, „maar we hebben geen
andere keus. Daarom werken we ook te
gelijkertijd met twee volwaardige camera-
teams plus een groep, die naar Athene is
gevlogen om de kapingsactie met authen
tieke Griekse shots geloofwaardig te ma
ken. En dat doen ze dan met liefde voor
een grijpstuiver".
