Bier aan de winnende hand
in strijd tegen kalimijnen
CDA: Tipgever Menten
kan bij Accent zitten
PvdA en PPR
praten over
UC-project
CDA: loongesprekken
over periode tot 1980
TUINDERS ZITTEN
AL EEN HALVE
EEUW MET ZOUT
IN HUN MAAG
ALLEEN GEHUWDEN
MET KIND NIET
DIENSTPLICHTIG
Scherpe controle
op wapenaankopen
SCHOOL
VAAK TE
MOEILIJK
V KI JU AG 3 DKCKMBJl-K iyvo
LülDbfi UOUKAm
PAGINA y
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De Tweede Kamer heeft een
lawine van vragen afgevuurd op minister
Van Agt naar aanleiding van het rapport-
Hartsuiker over de mislukte arrestatie van
de van oorlogsmisdaden verdachte P. Men
ten. DEZE DIENEN TER VOORBEREI
DING VAN HET NADERE GESPREK
DAT DE VASTE Kamercommissie voor
Justitie op 14 december met de minister
over de zaak Menten zal hebben.De vragen
spitsen zich toe op de gang van zaken op
het ministerie bij spoedzaken; de verdeling
van de verantwoordelijkheid bij de opera
tie om Menten te arresteren; het onderzoek
naar de mogelijkheid dat Menten getipt is
en de voorbereiding van de arrestatiepo
ging. l
Vrijwel alle fracties zijn er over verbaasd,
dat minister Van Agt door zijn ambtenaren
niet mondeling attent is gemaakt op de op
handen zijn de arrestatie. Er wordt in dit
verband op gewezen, dat de minister nadat
het tijdstip van arrestatie reeds vaststond,
nog met diverse bij de zaak betrokken amb
tenaren, onder wie' topman mr. Mulder,van
het departement, heeft gesproken.
Verwondering is er ook over het feit, dat
de nota met opdruk „heden" (de hoogste
urgentie-aanduiding) waarin de spoedige
aanhouding van Menten werd aangekon
digd, ongelezen op het bureau van de minis
ter heeft gelegen. Waarom heeft niemand,
bijvoorbeeld mr. Mulder of de kamerbe
waarder, tegen Van Agt gezegd, dat de nota
in zijn bakje „ingekomen stukken" lag?
De CDA-fracties wensen dat de letterlijke
tekst van deze nota van mr. Mulder open
baar wordt gemaakt. Het CDA laat ook
duidelijk merken, dat het de mogelijheid
niet uitsluit, dat de tipgever van Menten bij
het weekblad Accent zit, dat de affaire
aanhangig heeft gemaakt. „Wie hadden er
allemaal voorwetenschap van de op hande
zijnde arrestatie?", vragen de CDA-fracties.
Zij noemen zelf drie mogelijkheden: de be
trokkenen bij justitie politie en Accent: de
25 medewerkers van Accent, de 100 mede
werkers betrokken bij de vervaardiging van
het weekblad, al degenen die betrokken zijn
bij het zetten van de tekst van Accent en
de betrokkenen bij het Duitse weekblad Der
Stem, dat het Accent-artikel over Menten
had aangekocht.
De CDA-fracties hebben er ook moeite mee,
dat een politiecommissaris zondagavond 14
november Accent-hoofdredacteur Knoop
tipte over de voorgenomen arrestatie de
volgende dag.
Uit de vele vragen blijkt, dat de Kamer er
met van overtuigd is, dat de Amsterdamse
hoofdofficier van Justitie mr. Messchaert
verantwoordelijk moet worden gesteld voor
het mislukken van de arrestatie. In het
rapport van zijn directe superieur mr. Hart
suiker komt mr. Messchaert als de zondebok
naar voren. Maar de Kamer wil nu ook wel
eens weten, welke de verantwoordelijkheid
van mr. Hartsuiker zelf was.
Intussen is het rechercheteam dat op Men
ten jaagt verdubbeld tot 30. Het onderzoek
strekt zich ook uit tot het buitenland. De
politie heeft tot nu toe ongeveer 250 tips
nagetrokken. Er zouden al meer huiszoekin
gen zijn gedaan, dan bekend zijn geworden.
Kever-model
Veertig jaar geleden werden de eerste tests gedaan
voor het later zo wereldbekende en populaire
Kevermodel van de Volkswagen.
Reden voor de
„pioniers" die aan het project gewerkt hebben, om
nog eens bij elkaar te komen Op de foto van links
naar rechts: Walter Fröde, Heinz Gr'óschel, Kerbert
Kas, Hans Klauser, aan het stuur dr. Ferdinand
Porsche (zoon van de ontwerper), Rudolf Ringer,
prof. Werner Rixman en Wilhelm Vorwig.
KLM-rapport:
uitbreiding
Schiphol
noodzaak
(Van een onzer verslaggevers)
SCHIPHOL In het belang
van de nationale economie, de
werkgelegenheid en de positie
van de KLM dient op korte
termijn het besluit te vallen de
luchthaven Schiphol uit te brei
den. Tot deze conclusie komt de
KLM na een onderzoek naar de
noodzaak van een tweede lucht
haven.
Tot een tweede nationaal vlieg
veld in gebruik kan worden ge
nomen („op zijn vroegst 1990-
1995") moet volgens de KLM
Schiphol met een tweede sta
tionsgebouw en een vijfde land
ingsbaan worden uitgebreid om
de groei van het luchtverkeer op
te vangen. De KLM toont zich
duidelijk voorstander van een
tweede luchthaven, maar ioet
geen uitspraak over de plaats
ervan.
Brand
Een korte maar felle brand heeft gisteren bij sneuvelden. Bij de ontploffing raakten vier mensen
Speelman's oliefabrieken in Rotterdam gewoed. Het gewond. Drie van de vier gewonden werden over-
vuur ontstond na een explosie die zo hevig was gebracht naar het brandwondencentrum van het
dat er in de buurt van de fabriek flink wat ruiten Zuiderziekenhuis.
(Van onze parlementaire redaktie)
DEN HAAG De CDA-fracties in de Tweede Kamer willen dat
regering, werkgevers en werknemers gaan praten over de sociaal-
economische ontwikkelingen tot 1980. De KVP-er Van der Gun
lanceerde dit voorstel gisteren tijdens de voortgezette behandeling
van de begroting van Sociale zaken.
vermindert, aldus Van der Gun. de de houding van de werkge-
De CDA-woordvoerder zei ver- vers onbegrijpelijk en Van der
der dat over de prijscompensa- Gun voegde daar aan toe het
gevers willen doen. Ook de Pv- regering verwezen. Dat was nu
juist iets dat werkgevers en vak
beweging samen hadden moeten
oplossen, vond hij. CDA en Pv
dA, maar ook de liberalen, ke
ken angstig aan tegen de gerin
ge mogelijkheden die de rege
ring heeft om in te grijpen. Ei
genlijk moeten we rustig wach
ten, misschien wel op sociaal
geweld, aldus socialist Van der
Doef, die ook vond dat bij het
oplossen van de loonproblemen
te veel is geschoven met pre
mies voor sociale verzekeringen.
Mevrouw Van Leeuwen (CDA)
sprak in dit opzicht over „gefoe-
zel" rond me- en tegenvallers.
Bekentenis Dordtse moord blijkt vals
VLISSINGEN (ANP) - De 17-
jarige Arie J. kan zijn vader, de
op 6 november vermoorde re
serve-schipper, niet hebben
doodgeschoten (zie bericht van
gisteren), howel hij dit eerder
tegenover de politie bekend
had. Dit is uit een reconstructie
van het misdrijf gebleken.
Arie zei zijn verklaring te heb
ben afgelegd om zijn moeder uit
de gevangenis te krijgen.
Hij zal
nu uit voorlopige hechtenis wor
den ontslagen, als de Raad van
Kinderbescherming een goed
onderdak voor hem heeft gevon-
De 44-jarige Cornelis J. werd
ruim twee weken geleden in de
Dordtse Kil gevonden. De poli
tie heeft inmiddels vier verdach
ten aangehouden. Het zijn de
vrouw van de schipper, haar
18-jarige zoon en twee kelners:
de 27-jarige H. S. en de 49-jarige
F. v.d. K., allen uit Vlissingen.
(Van een onzer verslaggevers)
NIEUWERKERK A/D IJSSEL Dick Bieris in
zijn sas. Hij heeft de vlag uitgestoken en op
gebakjes getracteerd. Omdat het Europese Hof in
Luxemburg hem tot winnaar heeft uitgeroepen
van de eerste ronde in de zoutoorlog 'die hij twee
jaar geleden tegen de Kalimijnen begonnen is.
Afgelopen dinsdag werd zijn overwinning bekend.
Het hof bepaalde dat de Nederlandse rechter als
arbiter mag optreden in de strijd. Bier beschouwt
dat als een overwinning omdat de kans dat het
geschil uiteindelijk in zijn voordeel zal worden
beslist daardoor behoorlijk toeneemt. Een proces
voeren in je eigen land is immers - alleen al
vanwege de taalbarrière - aanzienlijk makkelijker
dan in een ver ander land.
Inzet van de strijd is het zout dat de Kalimijnen
in de Rijn dumpen en dat daardoor Bier zijn
sproeinat verziekt. Want Bier doet in planten.
Net als zijn vader dat deed, zijn grootvader en
zijn overgrootvader. Met overmatig zout sproei
nat kampt dit Nieuwerkerkse tuindersgeslacht
al een halve eeuw. De narigheid begon in de
twintiger jaren toen het tot dan toe gebruikte
slootwater onbruikbaar raakte. Toen al was de
Rijn zo .sterkt verzilt dat men genoodzaakt was
over te schakelen op, almaar duurder wordend,
leidingwater. Tweeënhalf jaar geleden was ook
dat te zout geworden en stond voor de handels
kwekerij Bier nog maar één mogelijkheid open
om het bedrijf van de ondergang te redden:
zelf een 30 meter diepe put slaan en het daaruit
naar boven gepompte bodemwater met een
eigen installatie zuiveren. Veertigduizend gul
den koste die grap en toen sloeg de 30-jarige.
Dick met zijn vuist op tafel.
„Nou heeft de ellende wel lang genoeg ge
duurd", sprak hij. „Wat de Kalimijnen en al
die andere industrieën in Frankrijk uitspoken
is onrechtmatig. Ze hebben van niemand in
Nederland toestemming om mijn water te be
vuilen. Dus moeten ze dokken. De schade ver
goeden die ze aan mijn bedrijf toebrengen. Of
op zijn minst ophouden met hun zoutlozingen".
Hij besloot de kleinere vervuilers te laten schie
ten en zijn tegenactie uitsluitend te richten op
zijn grootste vijand, de Franse Kalimijnen die
verantwoordelijk zijn voor veertig procent van
de totale zout-dumping in de Rijn. De strijd
die hij sindsdien voor uiteenlopende rechters
voert is als die van David tegen Goliath. Want
de Nieuwerkerkse firma mag met zijn 25 werk
nemers een aardig partijtje meeblazen in de
Nederlandse tuinderswereld, vergeleken met
het gigantische Franse staatsconcern is Bier
natuurlijk een dwerg.
„Dat is wel zo", reageert Dick, „maar ik kan
niet zeggen dat ik er onder lijd. Als ik zeker
weet dat ik voor een eerlijke zaak vecht, is geen
obstakel mij te groot. En de strijd tegen de
Kalimijnen is volstrekt eerlijk. Bovendien vecht
ik niet alleen voor mijn eigen belang. Alle
tuinders in de Rijn-delta lijden onder de verzil-
ting van het water. En niet uitsluitend de
tuinders. Je kan zeggen dat iedereen die er
woont in meerdere of mindere mate nadeel
ondervindt van de industriële lozingen".
Helemaal fn zijn dooie eentje vecht Bier overi
gens niet. Van het begin af heeft hij samenge
werkt met de in Amsterdam gevestigde stich
ting Reinwater, waarin meerdere organisaties
op het gebied van milieu-defensie samenwer
ken. Het eerste treffen in de zoutoorlog had
plaats in oktober 1974. Toen dagvaardden Bier
en de stichting Reinwater de Kalimijnen voor
de Rotterdamse rechtbank. Ze vroegen de rech
ter om de lozingen onrechtmatig te verklaren
en te bepalen dat de ondernemers die van het
zout schade hebben ondervonden, een vergoe
ding toekomt. De rechtbank in Rotterdam vond
echter dat men met die eis niet bij hem moest
aankloppen maar bij de rechter in Frankrijk.
Daarop tekende Bier hoger beroep aan bij het
gerechtshof in Den Haag en die verwees de
zaak weer naar het hoogste EEG-gerechtshof
in Luxemburg. Dat hof heeft nu dus bepaald
dat de Nederlandse justitie wel degelijk gerech
tigd is een uitspraak te doen.
Voelt de Nieuwerkerkse tuinder, ondanks dit
succes, toch niet iets van teleurstelling dat na
twee jaar de eigenlijke strijd nog steeds moet
beginnen? „Zeker niet", zegt hij, een stuk gebak
wegslikkend. „Op de eerste plaats wist ik van
het begin af aan dat de hele procesgang een
jaar of vier vijf zou duren. Maar wat veel
belangrijker is: de hele juridische touwtrekkerij
heeft er inmiddels toch wel toe geleid dat de
Kalimijnen en de Franse overheid hem begin
nen te knijpen. Dat ze onze klachten althans
au sérieux zijn gaan nemen".
Bier heeft meerdere gronden waarop hij deze
opvatting baseert. Zijn belangrijkste argument
ontleent hij aan de voor deze maand aangekon
digde ondertekening van het zogenaamde zout-
lozingsverdrag tussen de verschillende Rijnoe-
verstaten. Over dat verdrag wordt al gebakke
leid sinds de Tweede Wereldoorlog. Dat de
ondertekening ervan nu dan toch op korte
termijn zal volgen, brengt Bier rechtstreeks met
het proces tegen de Kalimijnen in verband. „De
Franse autoriteiten zijn bang voor een voor hen
ongunstige beslissing. In de hoop een dergelijke
ontwikkeling te kunnen voorkomen doen ze nu
vrijwillig concessies".
De overeenkomst houdt in dat Frankrijk zo
spoedig mogelijk de zoutlozing in de Rijn moet
beperken. Over enkele jaren, aldus de officiële
afspraken, moeten de Kalimijnen minstens de
helft van het «afvalzout opslaan in putten diep
onder de grond. De daaraan verbonden kosten
komen voor rekening van de Rijnoeverstaten
gezamenlijk. Nederland betaalt 34 procent, dat
is 24 miljoen gulden. Tegelijk met het zoutlo-
zingsverdrag wordt een overeenkomst getekend
waarbij de Rijnoeverstaten zich verplichten de
lozing van chemische stoffen in de Rijn te
beperken.
Ook al ervaart Bier deze regelingen als een
keer ten goede, ver genoeg gaat een en ander
hem bepaald niet „Het gaat om-het principe",
beklemtoont hij. „De Kalimijnen en al die
andere industrieën hebben misschien in Fran
krijk en Duitsland wel toestemming om de boel
te vervuilen, maar niet hier. Daarom moet de
rechter uitspreken dat hun handelen onrecht
matig is. Als die uitspraak er is kunnen we
uit de voeten. Want het gevolg ervan zal zijn,
dat alle ondernemers die aantoonbaar schade
hebben ondervonden van het zout, financiële
vergoeding zullen claimen. In een groot aantal
gevallen is de schade in ronde guldens uit te
drukken. Neem mij met mijn eigen water-in-
stallatie. Die is zo duur dat het water mij 1,75
per kubieke meter kost. Dat is een gulden meer
dan de waterleidingbedrijven berekenen. Wat
wij nou beogen is de Kalimijnen voor de keuze
stellen: of met een smak geld over de brug
komen of zo snel als redelijkerwijs mogelijk
is met de zoutlozingen stoppen. Uiteraard zal
men voor het laatste kiezen. Gebeurt dat een
maal, dan hebben we de strijd gewonnen. Als
een reus als de Kalimijnen eenmaal door de
knieè'n gaat, volgen alle andere industrieën
vanzelf. Het uiteindelijk resultaat zal zijn dat
ik mijn waterinstallatie naar de schroothoop
kan brengen en dat de jeugd weer - tjoep -
in het water kan springen om een baantje te
trekken".
Emancipatiekommissie
DEN HAAG (ANP „Laat de vrijstelling van dienstplicht
voor gehuwde mannen vervallen en keer de kostwinnersver
goeding aan gehuwde dienstplichtigen alleen uit wanneer zij
een kind hebben". Dit is een voorstel van de Emancipatie
kommissie, een advieskommissie van de regering
De vrijstelling voor gehuwde dienstplichtigen is een idee van
minister Vredeling van Defensie omdat hij op de uitgaven
wilde bezuinigen. De Kamer was hierover zeer verdeeld en
de Rotterdamse jurist professor Hoefnagels stelde toen dat
deze bezuiniging voor defensie toch tot stijging van de
algemene overheidsuitgaven zou leiden. Bovendien was hij
bang voor een groot aantal onbezonnen huwelijken.
De emancipatiekommissie meent dat hun voorstel het voor
deel heeft dat iedere dienstplichtige wordt opgeroepen, on
geacht de burgerlijke staat. „Dit is billijker ten opzichte van
de ongehuwden", aldus de emancipatiekommissie.
DEN HAAG Staatssecretaris
Stemerdink van defensie wil
het toezicht op wapenaankopen
verscherpen. Hij heeft een plan
opgesteld om aan de drie
krijgsmachtdelen (landmacht,
luchtmacht en marine) bureaus
toe te voegen die erop moeten
toezien dat zich bij de aanschaf
van nieuwe wapens geen onre
gelmatigheden voordoen.
De bureaus komen onder lei
ding van burgerambtenaren en
krijgen speciale bevoegdheden.
Zo zullen zij onder meer alle
gesprekken tussen de krijgs
machtstaven en wapenleveran
ciers over materieelaanschaffin-
gen mogen bijwonen.
De staatssecretaris zal vermoe
delijk volgende week al een no
ta aan de Tweede Kamer stu
ren, waarin dit plan uit de doe
ken zal worden gedaan. Aanlei
ding voor het plan was het on
derzoek van de commissie-Don-
ner naar het aanschaffingsbe-
leid van de krijgsmachtdelen.
De commissie kwam hierbij tot
de conclusie, dat men zich voor
al bij marine en luchtmacht te
rughoudender moest opstellen
in contacten met wapenfabri
kanten.
Stemerdink zal ook op korte
termijn een nota uitbrengen,
waarin alle geplande wapenaan
kopen voor 1977 worden opge
somd. Het is de bedoeling dat
zo'n nota elk jaar aan het parle
ment wordt verzonden.
DEN HAAG Volgende week woensdag gaan het partijbestuur
van de Partij van de Arbeid en het bestuur van de P.P.R. samen
praten over de stellingname tegenover de uitbreiding van de ultra
centrifugefabriek in Almelo. Ze zullen proberen tot een gezamen
lijk standpunt te komen
Evenals bij de P.P.R. bestaat er binnen het partijbestuur van de
PvdA veel weerstand tegen de uitbreiding van de fabriek, die
grondstof voor kernenergiecentrale produceert. De P.P.R. is zondei
meer afwijzend. De tegenstand binnen het partijbestuur van de
PvdA en binnen de Tweede Kamerfractie van de P v.d. A. neemt
toe.
Wanneer de ministers Trip (Wetenschapsbeleid) en Van Doom
(CRM) door een harde opstelling van hun partij, de P.P.R.,
gedwongen zouden zijn zich niet neer te leggen bij een kabinetsbe
sluit tot uitbreiding van de U.C.-fabriek in Almelo, ontstaat een
kabinetscrisis. Het partijbestuur van de PvdA is namelijk van
oordeel dat de politieke grondslag van het kabinet wegvalt dooi
vertrek van de radicale ministers. De andere ministers zouden dan
volgens de PvdA ook hun ontslag moeten aanbieden.
ROTTERDAM (ANP) - Het
aantal leerlingen dat zonder di
ploma de school verlaat is van
28.000 in 1972 naar 38.000 in
1975 gestegen. „Een alarmeren
de situatie", oordeelt staatsse
cretaris K. de Jong (Onderwijs
en Wetenschappen).
Als oorzaak ziet de staatssecre
taris dat steeds meer leerlingen
een te moeilijke school probe
ren. De problemen spelen voor
al op de mavo. Veel jongelui die
vroeger naar het lager beroeps
onderwijs gingen, kiezen nu
voor de mavo, maar moeten
voortijdig afhaken, omdat de
opleiding toch niet in hun macht
ligt. De bewindsman pleitte er
daarom dat de mavo en het
lager beroepsonderwijs zichzelf
blijven en dat ze. waar mogelijk,
samenwerken bij toelating van
leerlingen.
Verkeerde keus:
De staatssecretaris meent dat
teveel leerlingen de stap van
mavo-4 naar de havo wagen.
„Zij worden wel toegelaten,
maar blijken niet mee te kun
nen", aldus de heer De Jong.
Landelijk gezien blijft één op de
vier mavo-leerlingen in de vier-
de klas van de havo zitten.
