KINDEREN OP
DAT GAAT
ZOMAAR NIET
TV
Buck and
the Preacher
gewelddadige
western
CHUlilEEElIH
<V"
hou r1
het lJ
scherm
in het
oog
TELEVISIE VANAVONI]
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
TERUGBLIK
PAGINA 2
LEIDSE COURANT/
MAANDAG 29 NOVEMBER 1
Bartje werd voor, tijdens en na de opnamen zorgvuldig begeleid. In Drenthe springt men ook met
kind-acteurs vrij nuchter om.
Jan Ligthart, die Merijntje speelde, wordt door sommige kinderen en volwassenen uit zijn omgeving
nu nog afgunstig bejegend met kreten als: „Hé. daar heb je die filmster".
Als we niet in de war zijn met een ander
programma was het Mies Bouwman in haar
„Eén van de acht", die op zeker moment zei:
„Als n mee wilt doen, kont u zich opgeven,
ledereen mag, maar men moet tenminste 16
jaar zijn".
Mies gaf daarbij blijk weet te hebben van de
wet op de kinderarbeid, een van de oudste
sociale wetten, omdat men bij alle sociaal
onrecht in het begin van deze eeuw in elk
geval een eind wilde maken aan het misbrui
ken van kinderen.
Maar toch: Je zou de ouders de kost moeten
geven die er alles voor over hebben om hun
kind op de televisie te krijgen. Of de artiesten
die ter meerdere glorie van zichzelf graag
kinderen in hun programma laten optreden.
Ze zien ons dan als bemoeials die kinderen
geen pleziertje gunnen of die hen dwarsbo
men in hun carrière. Dat komt omdat ze niet
beseffen wat de gevolgen van een tv-optreden
voor een kind kunnen zijn".
Deze van sociaal besef doortrokken tirade
komt uit de koker van de dames C. van Erkel
en J. Struik, beiden inspectrice van de Ar
beidsinspectie met als standplaats Utrecht
Hilversum behoort tot hun district Zij letten
op naleving van de wet Want kinderen op
de televisie? Dat gaat zo maar niet! Daar moet
op worden toegezien. En dat het er daarbij
niet om gaat om kinderen of kijkers een
pleziertje te misgunnen, maken jongetjes als
Bartje en Merijntje duidelijk. Zij kregen de
kans tot het hart van het volk te spreken,
mede dank zij de dames van de Arbeidsin
spectie en de speling die de wet laat
In „Sozavox", het blad en tevens de stem van
Sociale Zaken, vertellen zij over hun werk in
de Gooise studio's, waar zij regelmatig verke
ren. Er bestaat een absoluut arbeidsverbod
voor kinderen beneden de 15 jaar. Toch zie
je regelmatig optreden in tv-programma's.
Dat komt omdat de arbeidswet ook uitzonder
ingen kent Bijvoorbeeld als het werk van
kinderen in het belang is van de kunst, bij
het poseren, de wetenschap of het onderwijs.
Daar vallen ook veel tv-programma's onder.
Voor elk kind dat op de beeldbuis verschijnt
moet een vergunning zijn afgegeven door de
Arbeidsinspectie, of die kinderen nu in een
tv-spel staan, als solist in de „Vuist" van Duys
of op de tribune bij „Toppop", waar zij
fungeren als levend décor. De beide dames
beoordelen hoever de tv-makers met de kinde
ren mogen gaan.
De beide dames doen hun werk graag. Zij
vinden het enerverend, omdat het altijd weer
een beroep doet op het vermogen tot improvi
seren. Zij komen tv-makers zover mogelijk
tegemoet omdat het kind deel uitmaakt van
onze samenleving en de tv als afspiegeling
daarvan derhalve geen kinderloos gebeuren
kan zijn. Maar het belang van de kinderen
staat altijd voorop. Voortdurend vragen beide
dames zich af waar de schade voor het kind
begint
Om het inzicht in dit werk en daarmee het
werk enigszins te vergemakkelijken hebben
zij een indeling van zes categorieën gemaakt
Ten eerste de programma's voor en door de
kinderen, zoals „Stuif-es-in". Hier heeft de
Arbeidsinspectie geen moeite mee, tenzij er
gevaarlijke kunsten worden uitgehaald of ge
vaarlijke dieren worden meegebracht, bijv.
een aap. Ten tweede zijn er de documentaire
programma's. Die geven weinig problemen
omdat er zelden kinderen in voorkomen. Ten
derde kinderprogramma's, waaraan over het
algemeen geen kinderen meedoen, bijv. Swie-
bert je. Ten vierde vragen speciale aandacht
tv-spelen met daarin Irinderrollen, zoals Bart
je en Merijntje. Ten vijfde geven veel zorgen
de showprogramma's, omdat het kind daarin
meestal alleen maar dient als requisiet ter
meerdere glorie van de artiest Ten zesde
bestaan er duidelijk commerciële program
ma's zoals „Toppop" en „Op losse groeven".
Ook hier is de Arbeidsinspectie erg voorzich
tig mee.
In al deze gevallen stelt de Arbeidsinspectie
eisen. Ouders en schoolhoofden moeten er
mee akkoord gaan. De kinderen moeten goede
begeleiding hebben. De duur van het optreden
moet verantwoord worden. De ouders moeten
ook instemmen met een evt noodzakelijk
geacht psychologisch onderzoek om na te
gaan in hoeverre het kind bestand is tegen
de druk van een openbaar optreden. Zangpe
dagoge Bep Ogterop liet al eens weten, dat
het kind in een rol op de tv teveel ineens kan
krijgen, dat het zich opgeblazen voelt van
belangrijkheid, dat het in een schijn komt te
verkeren die niet strookt met de werkelijk
heid. Er wordt de kinderen van alles voorge
spiegeld, maar met het innerlijk van het kind
wordt totaal geen rekening gehouden.
Daarom voeren de ar beids ins peetri ces vóór
een vergunning wordt verleend gesprekken
met de ouders van het kind, dat een rol krijgt,
maar ook met de regisseur en het school
hoofd. Hierbij is steeds een psycholoog-peda-
goog aanwezig. Het gaat om de vraag of
ouders zich ervan bewust zijn wat het voor
hun kind betekent populair te zijn, herkend
te worden op straat, interviews te zien afge
drukt in grote opmaak. Het kan allemaal wel,
maar het kind heeft daarbij voortdurende
begeleiding nodig.
Wij hebben destijds in de studio's zowel met
Bartje als met Merijntje gesproken, maar
steeds was daarbij de vader, de moeder of
allebei aanwezig en telkens was er vooraf
toestemming van regisseur en arbeidsinspec
tie. Wij kregen daarbij de indruk, dat de beide
jongetjes uitstekend waren opgevangen en in
staat afstand te nemen van hun „belangrijke"
rol in de desbetreffende tv-spelen.
Men mag ook niet gering denken over de
schade aan het kind. Er bestaat soms langdu
rig nawerking in het negatieve die voortkomt
uit jaloezie van vriendjes en hun ouders, die
moeite hebben met het hun-kind-niet Kinde
ren ondergaan vaak jaren de gevolgen van
hun tijdelijke roem. Bij de arbeidsinspectie
weten ze, dat Merijntje, toen hij later naar
een andere school ging, daar door nieuwe
klasgenoten werd gejend met: „Ha, daar heb
ben we die filmster".
Natuurlijk moeten de dames van de Arbeids
inspectie ook wel eens schipperen. Dat was
toen Willem Duys een keer op de korte ter
mijn een kind in zijn programma wilde. Strikt
genomen moest dit verzoek afgewezen wor
den, maar toen bleek, dat de ouders van dat
kind een tv hadden en de hele buurt op een
gratis biertje hadden uitgenodigd. Om al die
mensen niet voor het hoofd te stoten, heeft
men toen maar soepelheid voor recht laten
gelden.
Moeilijkheden zijn er ook eens geweest met
Willy van Hemert, die voor „De kleine waar
heid" uit 300 kinderen het volgens hem beslist
geschiktste kind had uitgekozen. Het bleek de
psycholoog in een gesprek met het jongetje,
dat zijn rol precies overeen kwam met zijn
eigen levenssituatie. Men mocht aannemen,
dat dit kind dit nog onvoldoende had ver
werkt Reden waarom werd afgeraden juist
dit kind vergunning te geven voor deze roL
Willy van Hemert is toen woedend geweest,
maar kreeg tenslotte toch begrip voor het
standpunt van de Arbeidsinspectie. Rudy Car-
rell kwam eens op het laatste nippertje een
vergunning vragen voor een kind in zijn
programma. Hij belde de beide dames op, die
uiteraard een wat afwachtende houding aan
namen. Dit viel bij Rudy kennelijk verkeerd.
Hij zei toen, dat hij op zo'n eenzame hoogte
stond, dat hij dat kind en de Arbeidsinspectie
niet nodig had. Nou, dat vonden de beide
dames ook. Zij hebben een hekel aan het kind
als een vertederend lokkertje in het program
ma van een grootheid. Een studio is niets
anders dan een industrie, waar spelen en
shows worden vervaardigd en waar behoed
zaam met het kind moet worden omgespron
gen.
Beide dameshebben overigens uitstekende
contacten met de omroepen. Die op hun beurt
vaste mensen hebben om zich met kinderen
bezig te houden, wanneer die voor tv-werk
worden ingeschakeld. In en buiten de studio's
volgen de dames de verrichtingen van de
Jcinderen, voor wie wordt gezorgd voor speel
ruimte, zodat ze niet de hele dag tussen
vreemde grote mensen in de studio's rondhan
gen. Vrijwel altijd trouwens is de vader of
de moeder er bij. De tv kan niet buiten het
kind, maar ze moeten er allemaal wel bij
varen, zowel de tv als het kind als de kijker.
Sidney Poitier, de eerste zwarte
topster van Hollywood en Har
ry Belafonte zijn de hoofdrol
spelers in de western uit 1972
„Buck and the Preacher", een
knallende rolprent die een ras
senprobleem tot thema heeft.
Het gaat over een trein vol pas
bevrijde slaven die op weg zijn
naar werkgelegenheid in het
VPRO boven
de 150.000
Amsterdam, maandag 29 no
vember Het ledenbestand van
de VPRO is dit jaar met 2.344
leden/abonnees en 116 zoge
naamde tien-gulden-leden geste
gen tot een totaal van bijna
151.000. Dit cijfer werd sinds
1968 niet meer bereikt. Dit deel
de voorzitter mr. L. Laus zater
dag mee in de ledenraadsverga
dering van de VPRO.
noorden. Een moordlustige ben
de wil een voortijdig einde van
de rit en de ex-slaven terug
brengen naar het zuiden, waar
ze zich als goedkope krachten
nuttig kunnen maken.
Ned. 1,20.35 uur.
Carpenters
De Carpenters zijn terug na een
afwezigheid van twee jaar; de
TROS zendt enkele hoogtepun
ten uit van een concert dat zij
gaven op 14 november in de
Amsterdamse Jaap Eden Hal.
Ned. 1,19.55 uur.
Van beroep
In de aflevering „Van beroep"
Het Amerikaanse duo The Carpenters tijdens hun optreden in de Jaap RHen Hal; de TROS zendt er
hoogtepunten van uit.
besteedt de TROS vanavond
aandacht aan de fijnschilder.
Wat die term inhoudt, leggen zes
fijnschilders uit; een aantal
mensen wordt gevraagd of zij
kunst brengen, ja of nee.
Ned. 1,22.35 uur.
der Cuba, behoort nog steeds
tot het Koninkrijk der Neder
landen. Harry gaai er werk zoe
ken, maar het is er stil, arm,
droog en vergeten.
Ned. U. 19.30 uur.
Harry
Voor de liefhebbers van de One-
din Lijn, waarvan de VARA
Het eilandje Sint Eustatius, on- ruim twee jaar geleden de laat
ste aflevering uitzond, vanavond
gelegenheid terug te blikken.
Herhaald wordt de aflevering
„Het verlies van de Helen May"
en opnieuw kan de kijker zich
verdiepen in de tijd waarin zeil
schepen langzaam werden ver
drongen door de stoomboten.
Ned. II, 20.25 uur.
NEDERLAND I
Tc Ie sc
18.15 Wetenschap in beweging
NOS
11.45 De Bereboot
18.55 Journaal
TROS
19.05 Walt Dianey presenteert:
Ringo, de gevluchte wasbeer
19.55 The Carpenters in Amster
dam
20.35 Buck and the preacher (1)
NOS
21.35 Journaal
TROS
21.50 Buck and the preacher
22.35 Van beroep: fl|nschilder
23.20 Symbiose
NOS
23.24 Journaal
NOS
18.45 Informatie voor Surinaamae
Nederlandera
18.55 Journaal
VARA
19.05 The Adda ma Family
19.30 Harry zoekt werk op Sint
Euetatlua
VARA
20.25 De Onedin Lijn
21.15 Koning Klant
21.40 Volgende patiënt
22.05 Achter het Nieuws
22.55 Stichting Socutera
18.00 Nieuwe uit NoordrUn
Westfalen
18.05 De vogela in het pari
Meji Jongu
18.45 Geen mooier land....
19.15 Hier und Haute
19.45 Spel om kwart voor acht
20.00 Journaal
20.15 Monitor
21.00 Sterren die voorbi|trokk|
21.45 Siena, rode etad van
Madonna
22.30 Journaal
DUITSLAND II
18.20 Firbecks Nieuwe Land
19.00 Journaal
19.30 Onderzoek en techniek
20.15 Betreft: Televisie
21.00 Journaal
21.15 Lae Largas Vacaclones
38
22.55 Journaal
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 Simon in het land van
krijttekeningen
18.05 Klein, klein kleutert|e
18.20 Rogier van ter Doest
18.45 Open School
19.15 Sporttribune
19.39 Mededelingen
19.45 Journaal
20.15 Micro-Macro
20.50 De komat van Joachim
Ier
21.40 Wikken en wegen
22.15 Journaal
22.35 Open School
NEDERLAND I
NOS
10.45 Schoolteleviafe
14.00 Schoolteleviaie
DUITSLAND I
10.00 Journaal
10.05 De draaischijf
10.30 Hardheid
12.05 Monitor
12.50 Persoverzicht
13.00 Journaal
16.15 Journaal
16.20 De Horst Jankowski i
17.05 Denkste
17.55 Journaal
DUITSLAND II
16.30 Mozaïek
17.00 Journaal
17.10 7 Fragen und I RegenscN
17.40 Draaischijf
België Nederlands
14.00 Schooltelevisie
17.00 Schooltelevisie
HILVERSUM I
Rooms Katholieke
18.30 Nws. EO: 18.41 (S) De grote
opdracht, progr. over evangelisatie.
19.00 (S) Ronduit. 19.40 (S) De Bijbel
open. 20.00 (S) Ga er eens voor zitten.
21.15 (S) Avondsluiting. NOS: 2.30 (S)
Openbaar kunstbezit. 21.40 Voor blin
den en slechtzienden. 21.55 (S) Tambu.
22.25 Bond zonder naam. 22.30 Nws.
NCRV: 22.40 (S) Hier en nu. VERONICA:
22.55 (S) 3600 seconden muziek en
informatie. 23.55—24.00 Nws.
HILVERSUM II
instemming. 20.00 Nws. 20.05 (s)
roe pork est 21.35 (S) Liters
22.17—22.32 (S) Dagboek. NOS: 23
(S) Met het oog op morgen. (2
Aktualiteitenoverz. Radio-TV. 23.201
Haag vandaag. 23.52 Even ontspan:
voor het slapen gaan). 23.55—2<
Nws.
HILVERSUM
NOS: 18.03 De vacaturebank. 10.10
NOS-maal. AVRO. 19.02 Let's tl
again. 20.02 Radiojoum. 20.05 (S)>
perclean Dreammachine. 21.02 (S)
Negen-uur-jazz-show. 22.02 Radiojoi
22.05 (S) Blues, ballads and beat. 23
(S) Candlelightshow. (0.02—0.05 R»
joum.z. KRO: 1.02-7.00 (S) KRO»-
HILVERSUM I
AVRO 7.00 Nws. 7.02 (S) AVRO-KLOK.
J' 30 Nws. 7.41 Radiojournaal)
30 Nws. 8.36 Gymnastiek voor de
huisvrouw. 8.45 Groenteman. 8.50 Mor
genwijding. NOS. 9.00 Spiegel van Bel
gië. AVRO 9.30 (S) De platenkeuze van
Willem Strietman. 10.00 Radio Lawaai-
papegaai. 10.10 Arbeidsvitaminen.
(10.30 Nws. 10.33 Radiojournaal). 11.30
(S) Kritiek op kritiek. 12.26 Mededelin
gen voor land- en tuinbouw. 12.30 Nws
12.41 Radiojournaal. 13.00 Knipperlicht
13.25 Beursplein 13.30 'n Middagje
AVRO. (15.30 Nws. 15.33 Radiojour
naal). 17.00 Voor ons gemaakt (door
ons gekraakt). OVERHEIDSVOORLICH
TING. 17.20 Nws. uit de Nederlandse
Antillen. AVRO 17.30 Nws. 17.32 Radio
journaal. 1750 Toppers van toen
HILVERSUM II
tiek. 7.20 Het levende woord. 1
nerie. 7.54 Overweging. 8.00 Nws. 8.11
Echo. 8.30 Aubade. 9.00 De letter M.
9.30 Scheepspraat. 955 Waterstanden.
9.40 De letter M. Gevarieerd
ma. 10.30 Schoolradio. (11J
11.30 Ouder worden we allemaal. 12
Vijf tellen na nu Licht muziekprogn
ma. OVERHEIDSVOORLICHTING. 12
Uitzending van de landbouw. 1
Nws. 13.11 Echo Magazine. 13.40
mens als jij. gesprek. 14.00 School
dio. 15.00 in de wachtkamer.16.00 N
HILVERSUM III
leder heel uur nieuws. VARA 7.02
Gesodemeuders. 9.03 (S) PetnjpdA
11.03 (S) Drie draait op verzoek
mensen uit de sportwereld. 12.03
VARA's zoekplaats. 14.03 (S) Spifc
beeld. 16.03 (S) Top 20 en de Tip
17.03 (S) Alfred Lagarde.
HILVERSUM IV
TROS 7.00 Nws. 7.02 Capriccio, t
Nws. 9.02 Aktua-klankbeeld. 9.30
Van heinde en verre. 10.00 (S) Op
tien tot twaalf. 12.00 (S) Intt
13.00 (S) De meest verkochte k
tien. 13.30 (S) Koren en korpsen. 14 r
Nws 14.02 (S) Om de kunst. 1450
Cuitariteiten. 15.00 (S) Belcantorium.
Maandag 29 november, „Ne
derland moet de economische
betrekkingen met Zuid-Afrika
verbreken", zo luidde de ietwat
categorische stelling die gister
avond in „Frontaal" ter discus
sie stond. Ervoor pleitte mr. Bas
de Gaay Fortman, ertegen mr.
C. Berkhouwer. Twee in het de
batteren doorknede heren, zoals
iedereen kan weten. En dat
kwam de uitzending ongetwij
feld ten goede. Het twistgesprek
droeg mede door toedoen van
de stimulerende leiding die
voorzitter Herman Wigbold er
aan gaf een ongemeen levendig
karakter. De stelling leek mij
overigens wel beknopt en zake
lijk, maar toch niet al te handig
geformuleerd. Want zij gal
ruimschoots aanleiding tot aller
lei nauwelijks ter zake doende
uitwijdingen. Naar het mij wilde
voorkomen had De Gaay Fort
man wel de sympathiekste,
maar niet de meest handige ge
tuigen meegenomen en beschik
te mr. Berkhouwer over een ge
wiekste ondervragingstechniek,
die hem door menig officier van
justitie benijd zal zijn. Waar
weer tegenover stond dat eerst
genoemde een pleidooi hield,
dat zowel hart als verstand aan
sprak. Het zou mij niet verbazen
als dat ook van invloed is ge
weest op de uiteindelijke „uit
spraak" van de jury - bleek voor
het debat de stemverhouding 19
vóór, 27 tegen bij 4 onthoudin
gen te zijn, erna was die 22, 26
en 2. Hoe dat zij, het was een
uitzending, waar men met inte
resse naar keek.
Dat was deze keer trouwens ook
het geval met „Zienswijze".
Daarin ging het over de vraag
„in hoeverre wij onze mede
mens kennen" en over allerlei
aanverwante kwesties. Jack van
Belle had om dat onder ogen te
zien de (gedrags)psycholoog
prof. Drent tesamen gebracht
met de actrice Ina van Faassen
en de journaliste Alice Oppen-
heim en Han Knap. En zij ble
ken met z'n allen best in staat
tot een beschaafde, belangwek
kende en soms hoogstaande
conversatie. Prof. Drent deed
zijn uiterste best als man van
wetenschap geen buitenbeentje
te zijn en de anderen stelden
hem daartoe ruimschoots in de
gelegenheid Een geslaagde
avond.
De Vara greep zaterdagavond
terug naar wat destijds een dui
delijke socialistische identiteit
moet zijn geweest Maar daar
was dan ook een „felicitatiepro
gramma" ter gelegenheid van
het 90-jarig bestaan van de In
dustriebond van het NW voor
nodig. Het begon met de „Stem
des Volks", die onder leiding
van Anton Krelage (zou het nog
steeds dezelfde zijn?) een won
derlijke mixture van socialisti
sche strijdliederen zong. De
moet zeggen dat ik er met een
vluchtige brok in de keel naar
heb zitten luisteren, maar ik
voeg er haastig aan toe dat
dat ook heb als ik (incident*
gewezen roomse Maria-liedert
of zeker ook protestantse psi
men hoor zingen. Maar ik ka
mijn ontroering gemakkelijk be
dwingen toen ik Frits Lann
rechts een vervelend-rancuneu
ze conference zag en hoort
houden en toen hij een uitermi
te zoutloos „embryonaal" liedj
zong, waarbij zelfs André Kloc
(op de eerste rij gezeten nau
Arie Groenevelt zelve) kenneli)
ietwat pijnlijk getroffen toelui)
terde. Voor de rest was er
raar ballet, dat iets van .strijd
danste en zelfs waren er oude
wetse „tableau vivants" waaii
hoogstonduidelijke dingen nc
vager werden uitgebeeld. En di
nieuwe strijdlied „Samen Sterk1
(tekst Dorresteyn, muziek Bar
nink) haalde het niet bij „Mo
genrood" van Otto de Note
Enfin, er was nog wel mee
„opstandigs" maar zo oproer
kon het programma toch nk
zijn, of het wiérd door Ellis Be
ger en Herman Stok (met toete
aan elkaar gepresenteerd op d
gezapige toon die mij weer ster
aan Thomasvaer en Pieten*
deed denken. Kortom, na afloo
van het jubileumprogramma b»
trapte ik mij erop dat ik in stilt»
de (natuurlijk op de keper be
schouwd ten onrechte) venucb
ting slaakte dat enige identiteit
sloosheid misschien toch ooi
geen kwaad kan.
HERMAN HOFHUTZE1
