Europese
Top
in
Den Haag
Wedloop tussen
het sprookje en
de leer
H'e wandelen langs een stukje van de J
kilometer, die je nodig zou hebben om ai]
kunstvoorwerpen in Leningrads Hcrmita
te zien. Ineens besef ik, waarom de Russjl
revolutie gemaakt hebben. Dit uitzonderlii
rijke museum (ruim 3 miljoen voorweij
en alles is er: Leonardo da Vinei, een 2
vol Rembrandts, maar ook een vol PicaJ
so's, ook Degas, ook Mondriaan) is gehui
vest in het voormalige Winterpaleis vani
tsaren. Versailles haalt niet bij de prad
en praal, waarmee dit gebouw versierd I
Vol ingelegde wanden en deurpanel<4
schitterende stucplafonds, een weelde
goud, marmer en malachietmaar in
schaduw van dit paleis verging het
van armoe en honger.
De onontkoombaarheid waarmee de
schiedenis zich volgens Marx voltrekt, k<J
zich geen betere illustratie wensei
Rusland. Geen wonder, dat de verdere on]
wikkeling van het Russische communisnf
een ieder intrigeert, die zich afvraagt,
onze wereld naar toe groeit.
Wanneer we de schatkamer van het verledf
weer verlaten, zien we geen schaduw, maj
een schitterend spel van zonnestralen,
over de golven van de Newa dansen,
water is in heftige beroering, want er vaaJ
een speedboot voorbij. Waarom niet? Waai
om zouden de Russen, die de ruimtevaa
beheersen, geen speedboten bouwen? Waaj
om zouden'zij genoegen blijven nemen 1
een aftands autopark? Met taxi's, die val
ellende door hun voorpootjes zakken, zoaJ
we even verder er eentje zien doen?
Sowjets hebben nu inderdaad enige ruimi
geschapen voor het produceren 1
sumptiegoederen, al zal geen particuliel
Rus zich een speedboot kunnen veroorloven
zolang je voor een slechte kwaliteit nyloq
(die toch nog twaalf gulden kosten) ii
rij moet staan.
Wat koopt een particuliere Rus dan
Afgaande op het aanbod in de warenhuizei
moet je vaststellen, dat hij zich van voldoeq
de levensbehoeften kan voorzien, al i
de textiel weinig modieus, van slechte kwal
teit en bepaald niet goedkoop. Je kunt oq
zien, dat hij zich ruim van lectuur voord1
en zich bij tijd en wijle de weelde van eq
kunstvoorwerp veroorlooft. Dat zal dan
bij uitzonderingen blijven, want zelfs ed
massa-artikel als een bronzen Lenin-minu
MEER DAN
BORRELPRAAT
VAN
EUROPESE
FANATICI
Gastheer-premier J. den Uyl: twee dagen Europa
Bondskanselier Helmut Schmidt: belangrijke rol in Europees overleg
Brussel Het tergend langzame tempo,
waarin de politieke en economische eenwor
ding van Europa verloopt, is een van de
redenen waarom de doorsnee-Europeaan niet
warm loopt voor de bijeenkomsten van de
regeringsleiders en staatshoofden van de Eu
ropese Economische Gemeenschap, die drie
maal per jaar onder de benaming „Europese
Raad", of „Europese Top" plaatsvinden. Toch
heeft de geschiedenis nog zeer onlangs bewe
zen dat deze Europese topconferenties niet
louter als borrelpraatjes van West Europa's
machtigste mannen beschouwd moeten wor
den. Zo werd tijdens de laatste topconferen
tie in juli in Brussel nog het historische
besluit genomen over het houden van Euro
pese verkiezingen in 1978. Dat gebeurde on
der voorzitterschap van premier J. den Uyl,
omdat Nederland tijdens de tweede helft van
dit jaar het voorzitterschap van alle EEG-mi-
nisterraden bekleedt.
Op 29 en 30 november aanstaande wordt in
Den Haag de derde EEG-topconferentie van
dit jaar gehouden. Voor het Nederlandse
voorzitterschap is die bijeenkomst een uitda
ging. Het is vrijwel de laatste kans om via
een Nederlands initiatief de stagnerende Eu
ropese samenwerking opnieuw leven in te
blazen. Want voordat Nederland opnieuw de
ministerraden mag voorzitten zijn er weer vijf
jaar verstreken.
In de afgelopen maanden hebben diverse
Nederlandse initiatieven ontegenzeglijk bijge
dragen tot voortgang op het Europese front.
Aangezien de weg naar dat ene Europa er
een is van vele stappen, kan de uitwerking
van de Nederlandse activiteiten nu nog niet
worden gemeten. Bovendien zijn er Neder
landse voorstellen die nog verder worden
bestudeerd en die dus pas in een later sta
dium effectvol kunnen zijn. We noemen
slechts het plan-Duisenberg voor stabielere
wisselkoersen, de druk van Nederland ten
aanzien van het voeren van een gemeenschap
pelijke buitenlandse politiek namens de ne
gen, Nederlandse initiatieven ten aanzien van
de Noord-Zuid-dialoog in Parijs tussen arme
en rijke landen, en ten slotte de Nederlandse
inbreng in de aanpak van de landbouwproble
men van de Europese gemeenschap.
Binnen de Europese Raad heerst verschil van
mening over de vraag of de drie topconferen
ties jaarlijks gehouden worden, om besluiten
te nemen, of om de algemene beleidslijnen
aan te geven, waaraan de lagere goden (c.q.
de ministers van de negen) zich op hun
specifieke terreinen te houden hebben. In de
praktijk is het resultaat steeds tweeërlei ge
weest. De Europese Top deelt de lakens uit
en ontwikkels voor zover mogelijk de be
leidslijnen. Om zich blijkbaar niet bij voor
baat te hoeven vastbijten in de noodzaak, om
pasklare oplossingen te geven voor de grote
Europese problemen, is er voor de Haagse
topconferentie geen agenda vastgesteld. Dat
betekent intussen niet dat de heren niet zou
den weten, waarover zij moeten gaan praten.
Er zijn de afgelopen drie weken een aantal
kwesties naar voren gekomen waar de Euro
pese leiders gewoonweg niet langs kunnen en
voor de rest hebben enkelen van hen hun
hobby's aan het lijstje voor Den Haag toege
voegd.
Ofschoon Den Uyl gastheer is zal de Haagse
top deze keer weer vooral draaien rond de
persoon en de wensen van de Westduitse
Bondskanselier Helmut Schmidt. Deze heeft
in het verleden al op allerlei manieren zijn
afschuw kenbaar gemaakt over het econo
misch en financieel beleid van een aantal
lidstaten en er steeds bij gezegd dat zijn land
niet eeuwig de suikeroom van de Gemeen
schap kan blijven spelen. Omdat zijn woorden
tot nog toe behalve in eigen land weinig effect
hebben gesorteerd, zal de Europese Raad!
zich in Den Haag weer gaan bezighouden met
algemene beschouwingen over de economi
sche en monetaire situatie in de gemeenschap.
De inflatie en de werkloosheid zijn daarbij
geliefkoosde onderwerpen. Schmidt heeft in
middels de Europese hoofdsteden laten weten
dat hij wel eens de resultaten wil zien van
de inflatie-bestrijdingsprogramma's in de di
verse lidstaten. Ook wil de EEG-top dat de
Luxemburgse conferentie van de vakbonden,
werkgevers en verantwoordelijke ministers in
de EEG (het overleg van de sociale partners)
concrete resultaten oplevert en dat met name
spoedprogramma's worden ontwikkeld voor
de bestrijding van de jeugdwerkloosheid in
de Europese Gemeenschap. Zoals bekend zijn
er in de Europese Gemeenschap momenteel
2,2 miljoen jeugdige werklozen. Ook zullen de
regeringsleiders en staatshoofden de monetai
re toestand bespreken in het licht van de
situatie rond het pond en de Italiaanse lire.
Dat gebeurt dan allemaal op uitdrukkelijke
wens van kanselier Schmidt, die zo verna
men wij voor zijn Europese partners nog
een donderspeech in petto heeft.
Japanse regering is inmiddels niet ongevoelig
gebleken voor dit handelsprobleem en heeft
de Europese regeringsleiders reeds een brief
gestuurd waarin dit probleem wordt aanges
neden. Japan denkt, zo vernamen wij van
Franse bron, aan bilaterale onderhandelingen
tussen de Gemeenschap en Tokio en verwacht
mag worden dat de Europese leiders aan de
Europese Commissie zullen vragen terzake de
nodige regelingen te treffen.
Een vierde gesprekspunt in Den Haag zal het
rapport-Tindemans zijn over de toekomst van
Europa. Het is precies twee jaar geleden dat
Tindemans in Parijs van zijn collega's de
opdracht heeft gekregen een rapport samer^
te stellen. Een jaar later publiceerde de Belgi
sche premier zijn werkstuk en sindsdien is
opnieuw een jaar verlopen waarin dat rapport
nauwelijks uit de bureaula is geweest. Wel
stond het enkele keren als agendapunt op de
ministerraadsvergaderingen van Buitenlandse
Zaken van de EEG. Maar even vrijblijvend
werd het weer in de bureaula terug gestopt
als de vergaderingen voorbij waren. Toch zal
de Europese Raad op zijn minst in het open
baar iets moeten laten weten over de vraag,
hoe het nu verder moet met dat rapport.
Negeren van Tindemans' ontboezemingen is
vrijwel onmogelijk. Tindemans zelf is uiterst
verbolgen en teleurgesteld over de manier,
waarop met zijn werkstuk wordt omgespron
gen en hij heeft dan ook concrete plannen
om aan een nieuwe Europese rondreis te
beginnen om de Europeanen wakker te schud
den dat er nu onderhand iets moet gebeuren
wil Europa niet voorgoed de weg van desinte
gratie opgaan.
Een volgend discussiepunt voor Europa's lei
ders in Den Haag is de samenstelling van de
nieuwe Europese Commissie, het dagelijks
bestuur van de Europese Gemeenschap, dat
op 1 januari in functie moet treden. Zoals
bekend is alleen de naam van de nieuwe
voorzitter, Roy Jenkins (Groot-Brittannië) be
kend. Voor ons land is interessant wie de
Nederlandse stoel gaat innemen in de Europe
se Commissie, die door ïr. P. Lardinois wordt
vrijgemaakt. Ofschoon de Europese leiders
geen benoemingen doen, is hun visie terzake
natuurlijk een richtsnoer bij de benoeming.
De afgelopen maanden en weken is er steeds
drukker gespeculeerd rond de vraag wie
Landbouwcommissaris gaat worden. Er zijn
wel twintig kandidaten genoemd. Het sterkst
viel dé naam van ir. Vredeling, met name in
Nederland. Nu is het zo dat de Nederlandse
regering uitmaakt wie ze naar Brussel stuurt,
maar ze kan Vredeling niet op de stoel van
Lardinois zetten. Wel kan Den Haag druk in
die richting uitoefenen. Volgens de laatste
ontwikkelingen, die wij in Brussel vernamen,
ziet het er naar uit dat Nederland de land-
bouwpost niet meer krijgt dat zou dan
betekenen, dat Vredeling op een andere toege
kende post zal worden ingezet. Bijvoorbeeld
voor ontwikkelingssamenwerking. Voor de
landbouwpost zijn momenteel twee kandida
ten in de running: de Italiaanse oud-minister
van landbouw Natali en het huidige Deense
commissielid Finn Gundelach. Deze laatste
heeft weliswaar laten weten geen kandidaat
te zullen zijn, maar hij staat onder grote druk
de functie toch te aanvaarden. Daarbij heeft
hij als groot pluspunt dat meer lidstaten de
Deen dan de Italiaan willen.
JAN SCHILS
Gastheer was toen premier P. J. S. de Jong
tuur loopt aardig in de roebels en één roebel
is altijd nog bijna vier gulden.
Rusland is gek op vreemde valuta, veel
gekker dan het buitenland op roebels is.
Daar weten de bevriende Finnen van mee
te praten. Zij zouden veel meer aan Rusland
kunnen leveren dan ze nu doen, wanneer
ze maar wisten waar ze met de roebels
moesten blijven. Gelukkig, dat ook aardgas
een Russisch betaalmiddel is. De Finnen
1leveren buitenlandse know how. Het mooiste
hotel van Intourist (we hebben er gelogeerdI
staat in Talinn en het is door Finnen ge
bouwd. Maar Rusland kocht ook een chemi
sche fabriek van onze DSM. Het verwierf
ook de bouwrechten voor de Italiaanse Fiat
124, die je nu als Lada's door de straten
van Moskou en Leningrad ziet rijden.
De economische groei staat boven aan het
Russische verlanglijstje. Elke uitgespaarde
roebel en elke verdiende dollar of D-mark
wordt daaraan besteed. In de bars en de
staatswinkels vol souvenirs, die voorname
lijk in de hotelruimtes te vinden zijn, kun
je alleen kopen tegen betaling in buitenland
se valuta. In de warenhuizen mag je vrij
kopen, maar daar worden alleen Roebels
geaccepteerd. De verleiding is groot om
buiten de officiële perken handel te drijven.
Sommige zwarthandelaren doen erg opdrin
gerig en je hen-loge is bij hen even welkom
als het stukje kauwgum, waarvoor de jeugd
elk groepje toeristen omzwermt. De jeans,
die je ziet dragen, kunnen alleen maar ille
gaal verkregen zijn. Het merkwaardige is,
dat de handel verboden, maar het bezit
blijkbaar oogluikend toegestaan wordt
Rusland streeft in principe bepaald niet
naar de verspilling, waaraan onze westerse
wereld te gronde dreigt te gaan. Collectieve
voorzieningen hebben voorrang boven priva
te behoeften. Maar het leven is ook 111
Rusland sterker dan de leer, de zuiverheid
van de revolutie wordt allang bedreigd door
de inhaalwedstrijd met het westen. De dood
van de Chinese waakhond Mao moet voor
de Russen wel een opluchting zijn geweest
Het bericht daarover was overigens het eni
ge buitenlandse nieuws, dat ons in die veer
tien dagen bereikt heeft.
Rusland en het westen zijn nog steeds twee
werelden. Stukjes van die andere Russische
wereld hebben we op deze reis als op
gloeiend in spotlight eyen kunnen zien. On
voldoende om Rusland te leren kennen.
Voldoende om de illusie te verstoren, dat er
nog iets te beleven zou zijn van het hoopvol
le voorbeeld, dat Rusland (en dan moest je
bovendien voorbij zien aan veel barbaarse
methoden) even aan de wereld scheen te
geven.
We hebben in Rusland mensen in de rij zien
staan voor schaarse produkten. Nauwelijks
over de Finse grens, stonden we zelf i
rij, in een verkeersfile namelijk. Twee illus
traties voor het falen van twee heel verschil
lende systemen. Zullen de Russen de lijn
van de geschiedenis zo ver doortrekken,
ze in onze westerse uitersten vervallen? Ze
zouden betere dingen van ons kunnen leren.
ADRIAAN BUTER
De Europese Top in Den Haag van 1969.
Maar hiermee heeft de Westduitse Bondskan
selier zijn kruit nog niet verschoten. Hij wil
ook een discussie over de Noord-Zuid-dialoog
tussen de Europese leiders in het licht van
de eventuele verplichtingen, die de EEG op
zich gaat nemen ten aanzien van de arme
landen. Maar daarbij moet dan ook de olie
prijs ter sprake worden gebracht, die zoals
bekend op het punt staat drastisch te worden
verhoogd. De Noord-Zuid-dialoog in Parijs
dreigt inmiddels een roemloze dood te ster
ven, omdat de Negen en de olielanden talmen
met het bekendgeven van de grootte van de
financiële steun. Mogelijk is er toch nog een
uitweg uit de impasse in Parijs. Om de situa
tie te redden zal het motief gevonden kunnen
worden dat de pas gekozen Amerikaanse
president Jimmy Carter nog niet is ingewerkt
en dat het beter zou zijn de ministeriële
Noord-Zuid-conferentie van december in Pa
rijs nog even uit te stellen. In Parijs wordt
aan een dergelijke oplossing gedacht.
Als derde gesprekspunt in Den Haag zal de
kwestie-Japan worden aangesneden. Zoals be
kend is het probleem de moordende concur
rentie van de Japanse staalindustrie, electro-
nische industrie en scheepsbouw voor de Eu
ropese Gemeenschap. Dezer dagen heeft over
leg tussen Japan en de Europese Commissie
wel geleid tot een termijn-oplossing (de Japan
ners zijn bereid tot 1980 veertig procent min
der staal naar de Gemeenschap uit te voeren
en ook hun scheepsbouw te matigen), de
Europese leiders zullen de aanzet moeten
geven tot een permanente regeling van de
Japanse regering over de hangende proble
men, omdat de EEG-markt anders over korte
tijd opnieuw in moeilijkheden zou komen. De
