8
8
9
ggjg Rijkspostspaarbank
Rosalynn
HET GROTE CIRCUS WAS DIT JAAR SAAI
USA-HAPPENING IN HILTON:
Landerig onderonsje van gapende kiezers
Rentewijziging
bij de RPS per
5 november a.s.
8
8
£eidóc(3ou^cmt
in
Opkomst
Amerika
opmerkelijk
groot
Beleggingsbewajzen
3jaarvast
4jaarvast
5jaarvast
4%
82%
Spaardeposito's
2 jaar vast
3 jaar vast
4 jaar vast
5jaarvast
6 jaar vast
2%
4%
Eerlijk is eerlijk.
Ook de hypotheek
rente is
verlaagd: y\%
Carter:
FIRST LADY
VAN EERSTE
KWALITEIT
WOENSDAG 3 NOVEMBER 1976
LEIDSE COURANT,
PAGINA 9
(Van een onzer verslagge
vers)
Amsterdam Eenieder,
die de Amerikaanse taal
machtig is of anderszins
geplaagd wordt door een
storend spraakgebrek
tras vannacht present in
bet Amsterdamse Hilton
hotel om eensgezind en
breedgeschouderd te
wachten op bet moment,
dat men zijn wonden kon
likken of victorie mocht
kraaien. Aanleiding voor
deze USA-happening in
den vreemde was de
Amerikaanse presidents
verkiezing, waarvan de
resultaten voorgekauwd
als klef manna werden
uitgestrooid over afge
dwaalde kiesgerechtig
den, die blijkens de
naambordjes op revers of
decolleté bij voorbaat in
alle staten waren.
Een krappe helft van hen
wandelde rond met Ford
voor de kop (rondborstige
burgers zo te zien, de
wilskrachtige kaken
muurvast gemonteerd op
het overhemd, de crispy
voice 'of America op
scherp), de rest doolde
tussen de sljoelbakken en
lege bierglazen met de
verzaligde blik van zie
ners, die sjoelbakken een
boodschap uit het hemels
heelal hebben ontvangen.
Woordvoerster van deze
groep was Roberta En
schede, die uit een meer
dan vol gemoed haar lief
de voor Jimmy Carter be
leed.
Roberta - made in USA -
is weliswaar door haar
huwelijk met een Neder
land voor Oranje gestrikt,
maar haar gevoelens la
gen in deze spannende
uren duidelijk aan gene
zijde van de Oceaan.
„Ons volk", riep ze met
aangrijpende mimiek,
„heeft een man als Carter
broodnodig. Wat is er
overgebleven van onze
trots, van onze grootheid?
Wat heeft meneer Ford
gedaan aan de inflatie,
aan het rassenprobleem,
aan onze macht in de we
reld? U mag het nu zeg
gen maar ik zie, dat u
aarzelt en daarom zeg ik
het maar: „Meneer Ford
heeft er niets van gebak
ken. Ford is een tweede-
hands-auto met een ka
potte versnelling. We kun
nen hem missen als kies
pijn".
Tijdens haar betoog kreeg
ze bijval van een dame,
die haar buste had opge
sierd met een plakkaat,
waarop men kon lezen: I
vote for peanuts, wat in
goed Nederlands neer
komt op „ik stem voor
noppes". Een duidelijke
afwijzing dunkt ons van
Carter, de enige apenoot,
die met lachgas gevuld is.
„Ziet u Jimmy niet zo zit
ten mevrouw?".
Ze stoot een lach over de
lippen, die doet denken
aan het BB-alarm op elke
eerste maandag van de
maand. „Carter", roept ze
hinnikend, „die moet
maar bij zijn pinda's blij
ven. Meer noten heeft ie
niet op zijn zang".
Daar kunnen de democra
ten het voorlopig weer
mee doen. Uit de luidspre
kers blijven ondertussen
indianenkreten komen,
die de zoveelste tussen-
sprint van Big Smile Jim
my begeleiden. Godvre
zende Jim heeft om half
vier een voorsprong van
vier procent op zijn ri
vaal. Om vier uur is in
deze stand nog geen wijzi
ging opgetreden. Dat is
voor een dwarsgebakken
Ford-aanhanger het sein
om in sneltreinvaart drie
Hamburgers en twee hot-
dogs te consumeren.
Zijn vreetzame bijdrage
aan het verkiezingsspek
takel wordt walgend ga
degeslagen door TROS-
makker Ivo Nyehe die
voor deze gelegenheid ge
huld is in antracietkleu
rig kamgaren, waarmee
hij maar wil zeggen, dat
je met hem de kachel niet
kunt aanmaken. Zojuist
heeft hij kans gezien om
de heer Glastra Loon loon
ten overstaan van de ca
mera een aantal nietszeg
gende opmerkingen te
ontlokken. De gesjeesde
staatssecretaris van justi
tie is van mening, dat
Carter voor het Ameri
kaanse volk als een Gods
geschenk uit de hemel
komt vallen. Na deze vol
treffer voegt hij zich weer
haastig bij de D66-groep,
die onder aanvoering van
Hans van Mierlo het Ame
rikaans gedonder in
steeds nieuwe glazen
smoort.
Zo kruipt de nacht moei
zaam naar de verlossende
dageraad. In de zaal
hangt dezelfde landerige
stemming, die tegenwoor
dig maanlanceringen ty
peert. Hangen op de stoe
len, hangen aan de bar.
En bij het klimmen der
uren steeds meer mensen
met Haagse kringen on
der de ogen.
Om vijf uur vraagt de
dame van de garderobe,
wanneer het gezelschap
nou eindelijk eens op
krast.
Ze zit nog met veertien
jassen en een zwarte pa
raplu in de maag.
Het is haar aan te zien,
dat ze deze verkiezing als
een klerenstreek be
schouwt.
ADVERTENTIE.
Door de verlaging van de rente op
de kapitaalmarkt is de RPS genood
zaakt de rente op nieuwe beleggings-
bewijzen en nieuwe spaardeposito's als
volgt vast te stellen:
coupures van f 1.000,- en f 5.000,-
vaste rente gedurende de hele looptijd
samengestelde interest
tussentijdse opneming mogelijk voor
aankoop eigen huis.
minimum storting f 1.000,-
vaste rente gedurende de hele looptijd
rente jaarlijks beschikbaar
tussentijdse opneming mogelijk voor
aankoop eigen huis.
0;
70
De rente op reeds bestaande belcggings-
bevvijzen en spaardeposito's blijft onveranderd.
Meer informatie'?
Bel gratis 0017
Vraag een folder
bij het postkantoor
Of schrijf, zonder
postzegel, naar
Rijkspostspaarbank,
Amsterdam.
mrSVl uw nationale spaar-en hypotheekbank
(Van onze correspondente Hella Pnick)
PLAINS Evenals haar man Jimmy
heeft Rosalynn Carter ontelbare toehoor
ders tijdens de verkiezingsstrijd verteld
dat Jezus de grootste invloed in haar
leven is. Net zoals Jimmy vertelt ze dat
ze God vaak bidt haar te helpen. Maar
ook windt Rosalynn er geen doekjes om
wie de belangrijkste man in haar leven
is: Jimmy Carter.
Er is niets dat Rosalynn zo vurig wenste
dan dat haar man president van de Ver
enigde Staten zou worden. Achttien
maanden lang werkte ze hard om die
wens in vervulling te zien gaan, achttien
maanden lang nam ze aan de campagne
deel, liever alleen dan aan de zijde van
haar man. De Carters verdeelden de
taken. Dat geldt voor de hele familie: de
moeder, twee zusters, drie gegrouwde
zoons en de 9 jaar oude Amy. Maar
niemand, behalve misschien dan Jimmy
zelf, werkte zo hard als zij om van hem
de nationale leider te maken.
Rosalynn heeft altijd volgehouden dat
„we zullen winnen". Dat zei ze zelfs in
dagen dat haar leuze „mijn man wil
President worden" heel vaak beantwoord
werd met: „President van wat?" Van
daag, na de stembus, weten maar heel
weinig Amerikanen niet wie Jimmy Car
ter is en waar hij president van wil
worden. En heel wat Amerikanen vinden
Jimmy des te aardiger en des te verstan
diger omdat hij zo verstandig was met
Rosalynn te trouwen.
Dat gebeurde nu dertig jaar geleden.
Rosalyn bleek een hele goede aanwinst
te zijn: voor de pindazaak, in het gouver
neurshuis in Atlanta, en dit jaar op het
nationale politieke toneel. Veel gemakke--
lijker dan Jimmy zelf kan Rosalynn de
mensen op haar hand krijgen.
Ze ziet er jong uit, met haar blauwe ogen,
donkere haren en eenvoudige kleren.
Zelfs als je haar ziet op de televisie krijg
je het gevoel een echte vrouw te zien, en
niet het produkt van de nieuwsmedia. Op
bijeenkomsten spreekt ze zelden van een
papiertje. Ze spreekt niet geaffecteerd en
pretendeert niet verlegen te zijn, zonder
nu weer aggressief te lijken. Ze gelooft
eerlijk dat haar man de beste keus is
voor het presidentschap en probeert de
miljoenen mensen die hem niet zo van
nabij kennen van hetzelfde te overtuigen.
Onvermoeibaar reisde Rosalynn staat na
staat af, van stad tot boerderij en van.
supermarkt tot dorpswinkel. Ze gaf men-
Rosalynn Carter tussen man Jimmy en dochtertje Amv.
sen het gevoel dat zij in hen geïnteres
seerd was en in hun problemen. Niet zo
heel lang geleden was ze voor een dag
in Washington. Een van de organisatoren
van de Democratische campagne daar,
een intelligente negerin, verliet de bijeen
komst laaiend enthousiast: „Rosalynn is
erg zeker van haarzelf, eerlijk, ze geeft
echte en duidelijke antwoorden, heeft een
goed gevoel voor humor, ze lijkt altijd
op haar gemak te zijn. Ze is een vrouw
die ik graag als mijn vriendin zou willen
hebben." Over Jimmy zelf was deze zelf
de vrouw wat minder duidelijk: „Hij leek
heel erg helder."
Tijdens de campagne werd het Ameri
kaanse kiezerspubliek bijna doodgegooid
met gelukkige families. De Fords gaven
die indruk (net zoals de familie Mondale
en de Doles) Oneindig veel malen viel een
opgetogen vrouw de president om de
hals, vóór een of andere toespraak en
daarna weer. Betty Ford reisde ook een
beetje door het land, maar ze beperkte
zich tot lintjes doorknippen en hield
maar heel weinig toespraken. Meestal
diende ze voor niet veel meer dan de
versiering.
Van het begin af deed Rosalynn Carter
echter waar ze zelf zin in had en stelde
uitdrukkelijk dat ze een „eigen identiteit"
had. Hoewel ze niet meer wilde zijn dan
een actieve aanstaande First Lady. Op
de vraag of ze zelf geen president wilde
worden antwoordde ze: „Nee, want ik wil
dat Jimmy president wordt.
Jimmy en Rosalynn kennen elkaar al
vanaf hun jeugd. Toen zij 17 was vroeg
hij haar ten huwelijk. Ze zei nee: „Ik was
nog erg jong," vertelt ze nu doodernstig.
Vol trots vertrouwt ze toe dat ze altijd
veel vriendjes had. Een maand voor haar
negentiende verjaardag vond ze zichzelf
blijkbaar niet meer te jong. In ieder geval
werd ze mevrouw Carter, en sindsdien
is haar liefde alleen maar sterker gewor
den. Carter beschrijft zijn vrouw als
„mijn beste vriend en adviseur" en beide
Carters lijken te menen wat ze over
elkaar zeggen.
Rosalynn interesseert zich speciaal voor
de geestelijk gehandicapten en voor ou
den van dagen. Maar ze spreekt met
evenveel gevoel over werklozen, en wil
zich niet te veel concentreren op de
traditionele „vrouwenzaken.' Wel wil ze
ervoor vechten dat het wetsvoorstel voor
vrouwenrechten er nu eindelijk door
komt. Ze zegt dat ze Jimmy advies zal
geven over enkele aanstellingen. Hoewel
ze volhoudt dat ook zonder haar Jimmy
wel weet hoe belangrijk het is gekwalifi
ceerde vrouwen op hoge posten te benoe
men, zegt ze dat ze er voor zal zorgen
dat hij zijn theorie in praktijk brengt.
Natuurlijk wordt Rosalynn oneindig on
dervraagd over Jimmy's beruchte Play
boy-interview, waarin hij woorden ge
bruikte als „samenhokken" en „naaien".
Nee, thuis praat hij niet zo. Rosalynn
gelooft dat Jimmy een beetje stoer pro
beerde te doen. Toch krijg je de sterke
indruk dat het taalgebruik van haar man
in Playboy haar niet helemaal lekker zit.
Maar over het algemeen ziet ze er ont
spannen uit, ondanks haar ongenadigde
werkschema: „Ik heb zoveel toespraken
gehouden dat mijn lippen pijn doen van
het afnemen van mijn lippenstift en het
weer opdoen." Maar ze gelooft in hard
werken, op het mystieke af. Ze heeft een
hoog plichtsgevoel, en ze gelooft stellig
dat al dat zware werk niet alleen tot
meerdere eer en glorie van de familie
Carter diende, maar het hele land ten
goede zal komen.
Hoe ze ook gekleed gaat, haar kleine
gouden speldje in de vorm van een pinda
draagt ze altijd. Het is de eremedaille
voor harde campagnemedewerkers. Ze is
er erg trots op dat ze in aanmerking
kwam voor de medaille. En ze schiet in
de lach wanneer iemand voorstelt dat ze
haar eigen medaille zou moeten uitgeven:
„Een ijzeren pinda."
(copyright The Guardian)
Aan het einde van de race
AAN HET EIND VAN DE RACE om het Amerikaanse
presidentschap, die een veel grotere opkomst te zien heeft
gegeven dan was voorzien, blijft Amerika misschien toch
zitten met een kater. De campagne zelf heeft zich geken
merkt door verveling en saaiheid, al is dat de kandidaten
niet geheel en al te verwijten. Van Gerald Ford waren de
beperkingen bekend, maar hij toonde zich een vechter, die
van een uitzichtloze positie bijzonder sterk terugkwam.
Carter, een nieuw gezicht in de politiek, slaagde erin binnen
korte tijd tot nationale bekendheid te komen, al miste hij
de kans zijn aanvankelijk succes om te zetten in grote
populariteit.
HET IS EEN AMERIKAANSE TRADITIE dat partijpro
gramma's bij de verkiezingen minder tellen dan de kwaliteit
van de kandidaten. Onthullend was dat velen verklaarden
hun stem te zullen geven aan de minst slechte van de twee.
De verwachtingen zijn niet hoog gespannen. De kandidaten
hebben getoond gewone menselijke fouten te maken, al was
dit gezien de lange duur van hun campagnes, niet verwon
derlijk.
DE OVERWINNING van Carter betekent dat er geen
nieuwe periode van vier jaar komt, waarin een Republikein
se president in een gespannen situatie leeft met een Demo
cratisch Congres. Die situatie heeft in de afgelopen jaren
geleid tot verstarring en gebrek aan initiatieven. Van de
nieuwe president zijn geen revolutionaire wijzigingen te
verwachten, zeker niet ten aanzien van het buitenland.
Mogelijk geeft de nieuwe situatie in Washington de kans
op nieuwe impulsen, waardoor de leidende mogendheid van
de westerse wereld die rol duidelijker gaat vervullen.
Washington (AP) Voor president Gerald Ford en oudgouvernenr
Jimmy Carter van Georgia zit de lange verkiezingscampagne er
op. Het enige wat zij gisteren nog in de slopende strijd om het
presidentschap van de Verenigde Staten hoefden te doen was net
als miljoenen andere Amerikanen hun stem uitbrengen. De op
komst was overal in het land opmerkelijk groot - in staten als
Massachusetts, New York, Michigan, Texas, Pennsylvania en
North Carolina stonden al lange rijen mensen te wachten op het
moment dat de stemlokalen open gingen.
Ford bracht zijn stem uit in een lagere school in Grand Rapids,
in de staat Michigan, het district dat hem lang geleden voor het
eerst naar het congres afvaardigde. Vandaar keerde hij per vlieg
tuig naar Washington terug om in het Witte Huis de uitslag af
te wachten.
Carter bracht zijn stem uit in Plains, in de staat Georgia. Hij had
vijf minuten nodig om het lange stembiljet van de staat in te vullen
- de Amerikanen kiezen niet alleen een nieuwe president, maar
ook 33 senatoren, 435 afgevaardigden, 14 gouverneurs en een groot
aantal andere functionarissen. Carter verklaarde naderhand dat
hij had gestemd voor Walter Mondale en diens „running mate".
Senator Walter F. Mondale, de democratische kandidaat voor het
vice-presidentschap, bracht zijn stem uit in Afton, in de staat
Minnesota. Senator Robert F. Dole, president Fords „running
mate", stemde inRussel, Kansas.
In een aantal staten worden ook referendums gehouden over
maatregelen ter bescherming van het milieu en over andere
politieke kwesties. In zes staten - Arizona, Colorado, Montana, Ohio,
Oregon en Washington - wordt de kiezers de vraag gesteld of er
al dan niet strikte, beperkende maatregelen moeten worden genoe-
men tegen de ontwikkeling van kerncentrales.
In vier staten - Colorado, Maine, Massachusetts en Michigan - gaat
het referendum over de vraag of het statiegeld systeem verplicht
moet worden gesteld voor alles wat in flessen wordt verkocht.
Fords dochter Susan bracht als 19-jarige gisteren voor
het eerst haar stem uit.
(van onze correspondent)
WASHINGTON Elke vier jaar is het weer de
"Grootste Democratische Show ter wereld", en
elke vier jaar komt men als het doek opgaat tot
de ontdekking dat de helft van het publiek in
slaap gevallen is. Nacht aan nacht presenteren
de televisiecommentatoren als spreekstalmeesters
hun circus, van de eerste spraakwaterval van de
eerste kandidaat, via de spannende voorverkiezin
gen en de adembenëmende conventies tot de
schommelende verkiezingsstrijd zelf. En dan, ter
wijl de verkiezingsdag nadert en nadert, komt het
rituele moment van twijfel: waarom hadden de
kandidaten het nooit over de echte twistpunten?
Iedereen staat dan hoogstverbaasd en dat is verba
zingwekkend. Elke verkiezing begint weer zo veel
belovend en elke verkiezing eindigt weer met
dezelfde keus tussen het minste van drie kwaden:
niet a, niet b of dan maar helemaal niet stemmen.
Dit jaar waren er nog minder verkiezingspunten
dan andere jaren. Voorbij is de oorlog in Vietnam,
die twee verkiezingen lang veel tweestrijd zaaide
en de campagne bepaalde. En met veel succes
werd het rassenvraagstuk weer in de doofpot
gestopt.
De kandidaten kregen veel hulp van nieuwsmedia
in hun poging de campagne onbeduidend te hou
den. Geen van beide kandidaten was zelfs in staat
veel enthousiasme binnen de eigen gelederen op
te wekken, zelfs niet tijdens de partij-conventie.
Ford won met de hakken over de sloot in Kansas
City. Zowel de liberalen als de vakbeweging ble
ven koeltjes tegenover Carter op de conventie in
New York. Als de leden en de activisten van beide
partijen al zo weinig enthousiast zijn, dan kan men
nauwelijks verwachten dat de kiezers dat wel zijn.
Beide kandidaten waren van nature voorzichtig en
conservatief van filosofie. De campagnestaf van
beide mannen wist dat er geen werkelijk debat
in de verkiezingen zat, dus stelde elk voor zich
de grote televisiedebatten voor.
Zoals te verwachten viel, waren de televisie-debat
ten alleen maar nadelig voor het werkelijke debat
De televisiedebatten waren zelfs nog sterker geor
ganiseerd en ingestudeerd dan de rest van de
campagne. Kleine versprekingen, die onder nor
male omstandigheden van geen betekenis zouden
zijn, waren even dramatisch als wanneer een
acteur zijn tekst vergeet. Een paar simpele zielen
geloofden dat alleen door het bedrag te beperken
dat aan de campagne uitgegeven mocht worden
het niveau daarvan verhoogd kon worden. Zeker
was dit een van de minst zichtbare campagnes:
veel minder plakplaatjes op de auto's, minder
posters op de muren, minder pracht en praal in
het algemeen. Maar het netto-effect van minder
poeha rond de strijd was alleen dat de mensen
eerder verveeld waren.
De voornaamste taak van elke kandidaat is de
bestaande aanhang van zijn partij te behouden.
Pas dan kan hij van het bord van zijn tegenstan
der gaan eten. Van beide zijden wordt men hier
door eerder conservatief dan vernieuwend. Contr
overse wordt koste wat kost vermeden, want er
is altijd meer te verliezen dan te winnen. De staat
van dienst van de twee partijen toont in het
Amerikaanse systeem weinig ideologisch verschil
en de kandidaten weten dan ook vaak niet hoe
de gevoelens van de achterban liggen.
Het is veiliger de tendens in elke presidentiële
verkiezing te volgen en de persoonlijkheden tot
inzet te maken.
De echte problemen worden effectief onder het
tapijt geveegd. Wat moet, in de nadagen van
Watergate, de macht van de president zijn? Wat
te doen tegen structurele werkloosheid? Wat te
doen tegen de crisis in de steden? Wat wordt de
rol van Amerika in de wereld? Hoe moet het land
staan tegenover de "vele communismes"? Hoe kan
men komen tot een eerlijker verdeling van de
bronnen van onze wereld?
Concurrentie moet er zijn, horen de mensen
steeds, maar tegelijkertijd zien ze enorme machts
blokken die prijzen kunnen vaststellen en zien ze
grote werkloosheid en hoge inflatie. De leerboeken
Mrika Mrnacay, een 112 jaar oude, genatu
raliseerde vrouw die afkomstig is uit Alba
nië, wordt door haar kleinzoon in het stem
hokje geholpen. Zij stemde op Ford, omdat
hij „het Amerikaans burgerschap aan mij
zeggen "de beste regering is de minste regering",
maar de bureacratie groeit met de dag. Het land
is werkelijk uniek en kan geheel voor zichzelf
zorgen, maar elke keer weer steekt het zich tot
zijn nek in buitenlandse aangelegenheden.
Er zijn een paar vrij natuurlijke middelen om deze
problemen te omzeilen. Zo kan men zich aan
nostalgie overgeven, men kan "Washington" gaan
aanvallen, de waarde van een familieleven gaan
ophemelen, of gewoon chauvinistisch worden. Dit
jaar was nostalgie de mode, waarbij Jimmy Carter
aanvankelijk veel succes had met zijn "herboren"
geloof, meer dan Gerald Ford's slaapverwekkende
"continuïteit".
De komende vier jaar zullen rustiger zijn dan de
voorgaande vier. In de jaren zestig ging de crisis
van de Amerikaanse politiek verscholen achter
Vietnam en openlijk rassengeweld. Beide zijn nu
verdwenen en iedereen voelt zich erg opgelucht.
Toch wijst alles er op dat de werkelijke crisis
voortduurt. De overheidsuitgaven zullen stijgen, de
grote bedrijven zullen een steeds groter deel van
de markt innemen. Elders op de wereld, neemt het
aantal terreinen voor mogelijke botsingen zeker
niet af.
De politieke confrontatie met de crisis wordt
steeds uitgesteld door het verbazingwekkende opti
misme van het Amerikaanse leven. Elk probleem
kan worden opgelost, vindt men en eigenlijk doet
politiek er toch weinig toe in een land dat zich
zo-snel ontwikkelde. Wat de buitenlandse politiek
betreft begint de ideologie langzamerhand in de
pas te lopen met de werkelijkheid. Met wat uitzon
deringen hier en daar ontwikkelt zich een saamho
righeidsgevoel. Dit is nog steeds het rijkste land
ter wereld, en iedereen weet het. Niemand die van
plan is dit land aan te vallen, dat, ondanks de
grote ongelijkheid, het zo goed gedaan heeft voor
iedereen tezamen. En over vier jaar gaat de
Grootste Democratische Show ter Wereld weer op
toemee.
(Copyright The Guardian)
