Moordproces zonder
lijk in Brugge
ALS UVANDAAG
Voor onbezorgde
toekomst:
Internationale
herverdeling kennis,
macht en inkomen
Wij hebben het te druk met hier
en nu en weinig tijd voor God
n
i
i
0
1
HET
verwacht LIDO-theater
Advocaat
Meinhof
mocht niet
naar
Nederland
MINISTER VAN AGT IN JUBILERENDE ZOETERMEERSE KERK
IETS DREIGENDS
OVERKOMT, DENK
ER DAN OVER NA.
HET IS MISSCHIEN
EEN VOORTEKEN...
MAANDAG 1 NOVEMBER 1976
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
De Zesde Speciale Zittinj van de Alge
mene Vergadering van de Verenigde Na
ties, gehouden in 1974, kwam tot de
conclusie dat de huidige economische- en
politieke betrekkingen tussen landen en
volken niet goed werkt. Zelfs niet meer
in het voordeel van de rijke landen, die
de grote lijnen bepalen toor de interna
tionale verhoudingen. Ii de bestaande
verhoudingen komen te veel onrechtvaar
digheden voor. Miljoenen mensen in de
geïndustraliseerde- en dï ontwikkelings
landen bilijden belijden onmenswaardig
bestaan. De Zesde Spedale Zitting van
de Verenigde Naties vrceg in een resolu
tie dan ook om nieuwe richtlijnen voor
internationale verhoudiigen. Richtlijnen
waarin de wereldproblenen op een ande
re manier worden bemderd dan tot nu
toe het geval is.
Het Uitvoerend Comité van de Club van
Rome in het bijzonder rijn voorzitter, dr.
Aurelio Peccei, die het belang inzag van
de uitspraak van de \N-resolutie vroeg
onze landgenoot Nobeprijswinnar prof.
Tinbergen formeerde >en groep van 21
deskundigen uit vele linden, maatschap-,
pelijke stelsels en specalisaties.
De kernvraag waar dee groep zich mee
bezighield luidde: Welle nieuwe interna
tionale orde dient aaroevolen te worden
aan politici en maatschappelijke groepe
ringen om, voorzover dat praktisch en
realistisch gesproken mogelijk is, tege
moet te komen aan dedringende behoef
ten van de wereldbevolking en de ver
moedelijke behoeften van toekomstige
generaties. Het werk van deze groep
werd mogelijk gemaact door financiële
steun van het Nedelandse ministerie
voor Ontwikkelingssanenwerking.
Vorige week kwam hit rapport uit van
de groep van 21. Eet lijvig document
(RIO- naar een Rechtviardige Internatio
nale Orde. Samengestild door prof. Jan
Tinbergen. Uitgeverij Elsevier-Amster-
dam). In grote lijnen vordt aangegeven
op welke wijze econonische- en sociale
veranderingen het bei kunnen worden
gerealiseerd. Onderwepen als de inter
nationale monetaire ode, inkomens ver
deling en international ontwikkelingsfi-
nanciëring, transnatioiale ondernemin
gen, het menselijk le-fmilieu, bewape
ningsbeperking en oceanbeheer worden
uitvoerig besproken.
De essentie van het RD-rapport bestaat
uit het yaststellen van gedragslijnen die
de huidige internationle gemeenschap
zou kunnen kiezen in d< richting van een
menselijker en rechtvasrdiger internatio
nale orde.
De voorstellen in het HO-rapport op de
internationale mechanimen die moeten
Eea wereldomvattende overeenkomst
om de ergste vormen van armoede in de
loop van de komende tien jaar over de
hele aardbol aan te pakken, zou de hoog
ste prioriteit moeten krijgen. Jaarlijks
zal een investering van 15 20 miljard
dollar vereist zijn om te bereiken, dat
tegen het midden van de jaren tachtig
de ergste vormen van armoede zijn ver
licht
Deze aanbeveling en een groot aantal
andere aanbevelingen om te komen tot
een rechtvaardiger internationale orde
doet de zogenaamde RIO-groep in haar
rapport dat onlangs werd voltooid. In
onderstaande beschouwing wordt nader
ingegaan op de aanleiding tot het samen
stellen van het rapport en de voornaam
ste denkbeelden die in dit fundamenteel
stuk vöor nieuwe internationale verhou
dingen zijn uitgewerkt
bijdragen tot een herverdeling van be
staande ongelijkheden. Wil men komen
tot een nieuwe internationale orde dan
is het volgens het rapport noodzakelijk
een beleid te voeren dat is gericht op
herverdeling van macht, kennis en inko
men. Een dergelijk beleid is echter net
zo goed een vereiste op nationaal niveau,
lp die zin mogen de twee beleidslijnen
niet botsen met elkaar. Ze moeten elkaar
aanvullen.
Het rapport geeft een aantal knelpunten
aan in de huidige internationale verhou
dingen. Knelpunten waaruit we onze les
sen kunnen trekken en waar we wat aan
hebben bij de opbouw van nieuwe inter
nationale betrekkingen.
Enkele voorbeelden:
Wij leven met de idee dat in de wereldpo
litiek regeringen alleen met regeringen te
maken hebben. Dit idee is feitelijk al
verouderd. Nu al zijn beslissingen van
multi-nationale ondernemingen vaak van
ingrijpender aard voor mensen in de
Derde Wereld dan die van de regeringen
in die landen. Wij hebben in het westen
gezien dat vakbewegingen uit verschillen
de landen hun krachten bundelen over
de" grenzen heen, en daarbij regeringen
onder druk zetten. Het optreden van
terreurgroepen overal in de wereld, maar
ook van internationale commissies recht
vaardigen de stelling dat de internationa
le orde niet alleen „beheerst" wordt door
regeringen. We hebben altijd gedacht dat-
de ontwikkeling van de Derde Wereld zou
komen door hen in het wereld-econo
misch stelsel op te nemen. Om te kunnen
groeien moesten de arme landen produk-
ten afleveren die de „wereld" markt
vroeg. Waar de landen van de Derde
Wereld zelf behoefte aan hadden was niet
van belang, omdat alleen koopkracht tel
de.
Net zo min als de ontwikkelingslanden
er zeker van konden zijn dat de rijke
landen hun verplichtingen van toegezeg
de ontwikkelingshulp zouden nakomen,
net zo min konden ze er zeker van zijn
dat toezeggingen, opgenomen in resolu
ties, actieprogramma's, verklaringen etc.
zouden tororden nagekomen. Resolutis
van de Verenigde Naties bijvoorbeeld
zijn slechts aanbevelingen, geen verplich
tingen.
Veel eisen van de Derde Wereld zijn
dezelfde die herhaaldelijk sederKfiet be
gin van de jaren zestig zijn gesteld. De
vraag is dan ook waarom al die eisen
ondanks een oerwoud van resoluties on
vervuld zijn gebleven.
Om de denkbeelden vervat in het RIO-
rapport toegankelijk te maken voor een
breed publiek schreef Dick Leurdijk (een
van de medewerkers aan het rapport) in
een aparte publikatie van ruim honderd
pagina's een toelichting (Een wereld... een
toekomst. Door Dick Leurdijk. Uitgeverij
Elseviers, Amsterdam).
Leusdijk populariseert de ingewikkelde
problemen zoals die worden aangetroffen
in het rapport. Een gelukkige gedachte.
De minder geïnformeerde lezer krijgt een
duidelijk inzicht in de problematiek die
het RIÓ-rapport aansnijdt. Centraal staat
bij Leurdijk de vraag: Waarom een Nieu
we Rechtsorde.
Zijn antwoord is even keriiachtig als
duidelijk: Het gaat om een toekomstige
wereld waarin een menswaardig bestaan
een mensenrecht is. Het is een kwestie
van herverdeling van toekomstige kan
sen. In de ontwikkeling naar deze wereld
toekomst zal van de een meer gevraagd
worden dan van de ander. Aristoteles
merkte al vöbr Christus op dat waar
ongelijke partijen streven naar een situa
tie van gelijkheid, een ongelijke inbreng
nodig is. Alleen in die zin kunnen wij
spreken van het inleveren van een stuk
teveel. Maar de winst is niet gering: een
wereld met tenminste één toekomst
RIO- naar een rechtvaardige Internatio
nale Orde. Een rapport van de Club van
Rome. Samengesteld door prof. Jan Tin
bergen. Uitgeverij Elsevier, Amsterdam.
Prijs 19.90
Een... één toekomst. Door Dick Leur
dijk. Uitgeverij Elsevier, Amsterdam.
Prijs 9,90.
AMSTERDAM (ANP) De
Westduitse Justitie heeft de
voormalige advocaat van Ulri-
ke Meinhof, dr. K. Croissant,
verboden om het afgelopen
weekeinde aanwezig te zijn bij
de eerste werkbijeenkomst van
de ^Internationale commissie
van onderzoek naar de dood
van UI rik e Meinhof."
De Westduitse politie is bang
dat de advocaat zal vluchten.
Croissant, die enige tijd geleden
werd vrijgelaten tegen een borg
som van 80.000 gulden, moet
nog terecht staan voor steun
aan de „Rote Armee Fraktien",
beter bekend als de Baader-
Meinhof groep.
Over de oorzaak van de dood
van Ulrike Meinhof bestaat nog.
onzekerheid. De Westduitse poli
tie spreekt van zelfmoord. Het
comité twijfelt aan deze lezing,
maar wil eerst de bevindingen
van de internationale onder
zoekcommissie afwachten alvo
rens de Westduitse staat aan te
klagen.
De Japanse stad Sakata werd in de nacht van vrijdag op zaterdag grotendeels
vernield door een felle brand die uitbrak in een bioscooptheater. Ruim duizend
woningen werden in de as gelegd. Vierduizend inwoners raakten dakloos.
(Van onze correspon
dent Jan Schils)
BRUGGE - Voor het
Hof van Assisen van
West-VIaanderen speelt
zich een moordproces af
zonder lijk. Niet alleen
heeft de verdachte, de
55-jarige lichamelijk ge
handicapte schrijnwer
ker Leopold Maes uit
het Belgische Menen,
bijna 2 1/2 jaar in voor
arrest gezeten, ook voe
ren roddelpraat en ver
moedens de boventoon
en wordt de politie, in
casu de Bijzondere Op
sporingsbrigade (BOB)
van de rijkswacht be
schuldigd van onmense
lijke ondervragingsme
thoden en echte folter
praktijken. Inmiddels
heeft de politie-officier,
die het verhoor van de
verdachte heeft geleid,
onder ede moeten toege
ven, dat de ondervra
gers elementen, die gun
stig waren voor de ver
dachte schrijnwerker,
ZOETERMEER „Ons chrs-
tenen is vaak terecht verwe
ten, dat we ons te Weinig heb
ben beziggehouden met de we
reld om ons heen. Nu dreigt
de zaak zich om te draaien.
Onze volle aandacht is tegen
woordig gericht op het hier en
„De kerk in Nederland Is haar oude luister en aanzien
kwijtgeraakt"
nu, maar tegelijkertijd heb
ben we het daarmee zo druk
gekregen, dat we nog maar
nauwelijks omhoog kijken
naar God."
Deze waarschuwende woorden
klonken gistermorgen in een
stampvolle Nicolaaskerk in de
Zoetermeerse Dorpsstraat.
Echter nu eens niet uit de
mond van een priester, maar
uit die van minister mr. A. van
Agt. Hij sprak de parochianen
toe tijdens een eucharistievie
ring ter gelegenheid van het
zestigjarig bestaan van deze
kerk. Het jubileumfeest, dat
een week duurde, werd hier
mee afgesloten. Onder de zeer
vele aanwezigen bevonden
zich ook burgemeester Westa-
pel en enkele wethouders en
raadsleden van Zoetermeer.
De rede van minister Van Agt
stond in het teken van Aller
heiligen, het feest dat vandaag
in de katholieke kerken wordt
gevierd. Hij noemde dit feest
„een bijzondere dag voor alle
gelovigen". „Het besef van de
verbondenheid" aldus de heer
Van Agt „plus de zekerheid,
hoezeer de mensen ook ver
eenzamen, dat we allemaal
worden opgenomen in de ka
ravaan, die ons naar het be
loofde land brengt, doet Aller
heiligen zo'n bijzondere feest
dag worden."
Voleens de heer Van Aet
raakt de diepere betekenis van
het Allerheiligen-feest steeds
sterker op de achtergrond:
„De gedachte, dat we allemaal
op weg zijn naar een nieuw
leven na de dood, verdwijnt
steeds meer. We hebben het
allemaal te druk met de din-
'gen om ons heen gekregen.
Daarbij is men zich niet meer
bewust, dat we ondanks al on
ze inspanningen geen moment
langer zullen leven, dan God
ons veroorlooft. De aandacht
is vanddaag sterk gericht op
het hier en nu. Veel te weinig
wordt er nog opgezien naar
Hem, die onze bezige handen
gemaakt heeft."
Bezininning en meditatie over
waar we vandaan komen, en
waar we hier op aarde mee
bezig zijn, is volgens de heer
Van Agt steeds meer in het
slop geraakt: „Het bidden is
ook niet gemakkelijk. Het ver
eist nederigheid en onderwer
ping. Het vraagt ook geduld
en stilte. Ook is er volharding
voor nodig, want we krijgen
niet direct antwoord. Veel
mensen bidden niet of weinig
meer, omdat ze zich de tijd
niet meer gunnen. Of omdat
ze de zin ervan zijn kwijtge
raakt. Ja, men twijfelt steeds
meer aan het bestaan van
God'."
Ondanks de moeilijke tijden
die de kerk doormaakt, toonde
de heer Van Agt zich in zijn
rede optimistisch over de toe
komst: „Steeds meer mensen
vragen zich af, of de kerk
bezig is te verdwijnen. En in
derdaad gaat het niet goed
met de kerk in Nederland. De
kerk is haar oude luister en
aanzien grotendeels kwijtge
raakt. Veel werkers hebben de
kerk de rug toegekeerd, en de
nog achtergeblevenen hebben
grote twist over de weg die ze
verder moeten bewanderlen.
Maar dit alles is geen reden
om de moed te verliezen. Im
mers dit geldt voor Nederland,
en voor Europa. Maar Europa
is de wereld no^ niet. Buiten
Europa zien we een sterke op
leving van het geestelijk leven.
Bovendien heeft de kerk ook
in vroeger tijden veel tegen
spoed gekend, en is het herstel
toch steeds weer ingetreden."
Herstel
Het herstel hebben de gelovi
gen zelf in de hand, zo was te
beluisteren in de filosofie van
de heer Van Agt. De kerk is
niet gebaat bij passieve geloof
sinstelling: „In gebed spreken
we zo dikwijls uit ,Uw Koning-
krijk Kome', maar dan moet
de heer wel kunnen zien dat
we bereid ziin".
uit het proces-verbaal
hebben weggelaten. Ook
heeft de politie toegege
ven de verdachte niet al
te zacht te hebben aan
gepakt. Als excuus
voert het ondervraging
steam aan, dat de
schrijnwerker steeds
weer moeizaam verkre
gen bekentenissen in
trok en steeds tegen
strijdige lezingen gaf
van de gebeurtenissen.
In dit proces moeten binnen-
kort 12 juryleden, 7 vrouwen
en 5 mannen, het schuldig of
onschuldig gaan uitspreken.
De verdachte zelf gaf de eerste
procesdag reeds te verstaan,
dat hij na de door de politie
gebezigde ondervragingstech
nieken van alles zou hebben
bekend, zelfs dat hij zijn moe
der heeft vermoord.
Feit is, dat ondanks een strikt
verbod van de onderzoeks
rechter leden van de BOB de
ietwat kreupele Leopold Maes
nachten aan een stuk hebben
verhoord, de man daarbij
urenlang op de steenkoude
vloer lieten liggen, en bij de
kleren hebben gepakt en door
elkaar geschud „om een realis
tischer sfeer te scheppen", in
een aangrenzend vertrek met
tafels en stoelen hebben ges
meten om verdachte bang te
maken en tot een betekentenis
te dwingen. Ook zouden de
ondervragers van de politie de
verdachte, die doordrustig in
de beklaagdenbank zit met
een lachje op de lippen, tij
dens het verhoor vaak voor
moordenaar hebben uitge
scholden. De nachtelijke on
dervragingen, zo beweert de
verdediging van Leopold
Maes, waren zo angstaanja
gend, dat één van de onder
vragers er een zenuwinzinking
van kreeg en af te rekenen
had met aanvallen van razer
nij. De onderzoeksrechter, die
op de tweede procesdag
trachtte de ernstige beschuldi
gingen tegen de politie te ont
zenuwen, slaagde daar niet in.
Hoe liggen de feiten? Leopold
Albert Maes was al meer dan
20 jaar bevriend met Marcel
Coopman en diens vrouw Ma-
ris Popova. Het stel was ge
woon elkaar minstens drie tot
vier keer per week op te zoe
ken. Ze gingen samen bood
schappen doen, samen naar
vergaderingen, samen wande
len of naar feesten. Op 4
maart telefoneerde Maes met
de vrouw van Coopman. Hij
vroeg haar of haar echtgenoot
de volgende dag reeds om half
negen 's morgens aan de voor
deur zou kunnen klaar staan
in Rumbeke. Maes zou hem
dan komen afhalen en samen
zouden ze naar de werkplaats
van Maes gaan om een water
dichte kist te maken, bestemd
voor het vervoer van afval.
Coopman en Maes werkten de
hele volgende morgen aan de
kist, gingen samen daarna
eten en waren om een uur
weer terug in de werkplaats
om het karwei af te maken.
politie is opgetekend, ging
Coopman om half drie naar
eigen zeggen een boodschap
doen. Hij zei tegen Maes toen,
dat hij niet meer terug kwam
en dat hij zelf wel voor ver
voer naar huis zou zorgen. Me
vrouw Coopman meldde de
dag later 's middags aan de
politie de verdwijning van
haar man. Waarom ze niet eer
der ongerust werd en de poli
tie waarschuwde is een raad
sel. Marcel Coopman bleef
weg zonder iets te zeggen. Een
maand lang gebeurt er dan
niets. Coopman wordt als ver
mist opgegeven. Er wordt in
kanalen naar zijn lijk gedregd,
hij blijft en is nog steeds
spoorloos, lijkt volkomen op
geslokt door de aardbodem.
Intussen voelt de BOB Leo
pold Maes aan de tand. Op 6
april, een maand na de ver
dwijning van zijn vriend,
wordt Maes gearresteerd, op
beschuldiging van moord op
Coopman. En dan begint de
eindeloze weg van ondervra
gingen bij dag en nacht. Er
komen klachten over mishan
deling van de verdachte door
de politie, over totale geestelij
ke en lichamelijke uitputting.
Praatjes en vermoedens wor
den in de pers zonneklare fei
ten. Coopman zou in een
smokkel-affaire gewikkeld zijn
en ergens in het land zijn on
dergedoken. Coopman zou het
niet langer bij zijn vrouw heb
ben kunnen uithouden, met
wie hij in onmin leefde. Een
vriendin zou zich over hem
hebben ontfermd en hem nu
als een kostbaar huisdiertje
beletten om ook maar een stap
op straat te zetten
De jury in Brugge is niet te
benijden. Wat te denken van
deze verdachte, die niet kan
verklaren, waar de waterdich
te, luchtdichte kist, die op 5
maart 1974 in zijn werkplaats
stond, is gebleven, de kist, die
hij samen met Coopman had
gemaakt. Evenmin wenst hij
uitsluitsel te geven over de
identiteit van de besteller van
de 25 kisten. Waarom weigert
Maes één van zijn beste vrien
den, die hem steeds kwam hel
pen, op 5 maart 's morgens de
toegang tot zijn werkplaats?
Waarvan was de stinkende,
zwarte rook afkomstig, die
volgens getuigen in de nacht
van 5 op 6 maart uit de
schoorsteen van de werkplaats
kwam? Waarom heeft Maes
getracht voor de politie ver
borgen te houden dat hij in
het bezit was van een groot
metalen vat, waarin zich na
onderzoek sporen bleken te
bevinden die gelijkenis verto
nen met menselijke vetstof
fen? Maes bedacht een smok-
kelaffaire, waarbij Coopman
betrokken was. Later bleek
het verhaal verzonnen. Maes
betaalde na de verdwijning
van Coopman een schuld af
van ongeveer 15.000 francs.
Coopman zou met een even
groot bedrag van huis zijn ge
gaan Maes verklaarde tegen
over de politie dat hij Coop
man in de kist had gelokt die
ze samen hadden gemaakt. Hij
zou de kist toen hebben geslo
ten, zodat Coopman stikte.
Daarna zou hij de kist met het
lijk in reepjes hebben gezaagd
en hebben verbrand in het me
talen vat. Nauwelijks had
Maes de politie dit verteld of
hij trok het verhaal weer in.
Tot zover de voor Maes belas
tende vragen en feiten, voor
zover ze door de politie zijn
opgetekend en aan de recht
bank voorgelegd.
De jury wordt echter ook ge
confronteerd met een serie
ontlastende feiten: terwijl de
justitie spreekt van de vondst
van een kunsttand van Coop
man in de werkplaats van
Maes, zeggen deskundigen, dat
het evengoed kunsthars zou
kunnen zijn die Maes mogelijk
gebruikte in zijn schrijnwerke
rij. Deskundigen spreken ook
tegen, dat in het genoemde
metalen vat sporen van men
selijke vetstoffen zouden zijn
gevonden. Het kunnen volgens
de deskundigen evengoed dier-
lijke vetten zijn geweest. Maar
het belangrijkste is nog het
antwoord op de vraag: waar
zijn de bewijzen voor moord
ais er geen lijk is?
En dan zijn er de getuigen. In
de eerste plaats blijkt een aan
tal van hen Maes al jarenlang
niet goed gezind te zijn ge
weest. Hebben zij nu de kans
schoon gezien hem een poets
te bakken? In ieder geval heb
ben wetenschappelijke proe
ven aangetoond, dat er geen
zwarte stinkende rook, afkom
stig van een verbrand lijk in
een houten kist, door de
schoorsteen van de werkplaats
van Maes is gegaan. Was die
rook er alleen maar in de ver
beelding van de getuigen die
Maes niet mochten?
EEN ANGSTAANJAGENDE FILM
Uitgebracht Hoor CFM filmverhuur
