VPRO ZOEKT
NOG STEEDS
EEN MENEER
BEELD
SPRAAK
TELEVISIE VANAVOND
EHSEEnDHBI
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
Rumoerige bruiloft in vrolijke film hou het scherm in het qoiT)
RADIO DINSDAG
TERUGBLIK
PAGINA 2
LEIDSE COURANT'
MAANDAG 1 NOVEMBER 1976
door Ton Oliemuuer
De VPRO-nieuwe stijl na het wippen
van de vergrijsde leiding en de machts
overname in '68 begon met een vergis
sing. Als zodanig bestaat de Vrijzinnig-
Protestante Radio Omroep niet meer en
staan er derhalve nog steeds vier letters
vakant voor een duiding, de eerste letter
zelfs voor twee, nl. voor vergissing en
vormloosheid. De eerste leidde merk
waardig genoeg en volgens de nog on
voldoende verkende wetten van de ver
vreemding tot een enorme uitgroei van
de TROS. De tweede al even onver
wacht tot drie Nipkow-schijven op een
rij naast heilloze Hachée. Dit laatste
vooral als gevolg van het loslaten van
het protestantse beginsel, hoezeer ook
vrijzinnig verpakt in veertig omroepja-
ren onder ds. Spelberg.
Waarmee we maar willen zeggen, dat er een
heel ander dan het nu verschenen VPRO-boek
uitgegeven had kunnen worden bij de Amster
damse uitgeverij Contact, nu de VPRO sinds
1926 aan de halve eeuw toe is. Een verzamel-
boek vol tastende artikelen met als samenstel
lers Ad Kooyman en Max van Rooy, met als
titel „De potentie van een dwerg", met als
ondertitel „Van Spelberg tot Servet" en bevat
tend zeer zinnige bijdragen van een tiental
auteurs en van een even groot aantal scriben
ten reeksen woorden zonder waarde.
In die zin dekken de karakteristieken van
boek en VPRO elkaar volkomen. De VPRO
heeft als omroep schitterende dingen laten
zien en laten horen, omdat zij talent wist te
vinden en te binden, maar omdat er nog
steeds geen sterke man in die gelederen, ofwel
om met sectiehoofd Jan Blokker te spreken
een meneer, is aangetroffen noch aangesteld,
blijft het tasten naar de lijn, die niet een deel
maar alles naar kwaliteit tilt De huidige
sectiehoofden bij de VPRO maken dezelfde
denkfout als Fred Hachée c.s. als deze bewe
ren, dat zij op studentenavonden worden ge
vraagd en dat daar volop om hen gelachen
wordt, terwijl toch de eerste de beste student
een foet die zich blijft verbazen over
bepaalde volwassenen, omdat hij zichzelf
daaraan afmeet openhartig is met zijn
bekentenis: „Wij lachen niet om de humor van
Harry, maar om het verschijnsel dat zulk een
potente vent humbug als humor durft verko
pen en daar blijkbaar zelf het meest in ge
looft".
Door naast talent ook ongepolijste figuren tot
de ether toe te laten beging de VPRO de
vergissing die tot vormloosheid leidde en in
zekere zin ook tot normloosheid. Daarover
straks meer, want er is ook nog sprake van
een heel andere vergissing, zeg maar misreke
ning. Toen de TROS enige jaren terug zich
begon te manifesteren als een massabeweging
met massaconsumptie for the millions, prees
de VPRO zich handenwrijvend gelukkig met
het feit, dat zij op dezelfde uitzendavond
tegenover deze omroep kwam te staan. Nu zal
kwaliteit blijken, zei men overmoedig in nog
altijd de Spelberg-villa aan de 's-Gravelandse-
weg. En al stelde Jan Blokker dan, dat op
100.000 VPRO-leden na de miljoenen kijkers
niet geïnteresseerd zijn in geestesmerk en
mentaliteit, maar in goede programma's, aan
gezwengeld door een meneer die zijn vak
verstaat, een. team kan leiden en intelligent
en besluitvaardig is, men moest het toen toch
meemaken, dat de VPRO op grond van haar
programma's in die dagen onder de 100.000
zakte en de TROS alsmaar won, niet omdat
de TROS zo goed was, maar omdat de VPRO
meende, dat vrijzinnigheid als dekmantel kon
fungeren voor het met de botte bijl inhakken
op taboes, alsof er voor de slechting daarvan
geen geslepener instrumentarium zou bestaan.
Men overtrad de tolerantiegrens van de ge
middelde kijker. Nog erger ontwikkelde de
VPRO zich tot een alternatieve TROS door
in Servet-zonder-geestesmerk een antipode te
plaatsen tegenover de al even foezelige Vader
Abraham-zonder-mentaliteit
Waartoe dit alles leidde vinden we in dit
jubileumboek beschreven door Anne H. Mul
der, neerlandica te Leiden en trouw discipel
van de VPRO, al werkt zij tegenwoordig ook
voor de VARA.
Anne H. Mulder: „Wat naakt schuttingwoor
den en uitwerpselen betreft: ik kom uit een
familie van louter medici en dan reageer je
vrij nuchter op naakt Uitwerpselen bepaal
de mensen kunnen daar enorm plezier om
hebben, waarschijnlijk een frustratie uit de
anale fase. En schuttingwoorden wie mo
derne letterkunde heeft gedoceerd is wel door
de wol geverfd. Wat de radio betreft waar
ik van schrok was in het vrouwenprogramma
Permanent Wave een uitzending over men
struatie. Zeldzaam ordinair geklets en wrat
veel erger was uiterst onbenullig".
De argeloze lezer zal uit deze tekst afleiden,
dat hij uit een doktersfamilie moet komen,
mitsgaders Nederlands moet hebben gedo
ceerd om opgewassen te zijn tegen de uit
werpselen van de VPRO. Wie zulke hoge eisen
aan zijn kijkers stelt zendt uitsluitend voor
de elite van hoog-ontwikkelden en kan niet
volhouden voor miljoenen kijkers te werken,
tenzij hij iedere kijk mist op de huidige stand
van onderwijs.
Terloops haalt zij ook nog aan „De vuile
viezerikken van de VPRO", waarmee zij ver
wijst naar een eerder door deze omroep uitge
geven boek, dat brieven bevat van geschokte
kijkers, inderdaad veelal uitingen van men
taal en/of psychisch zwak geconstrueerde fi
guren. De VPRO maakte zich zelfs vrolijk
over deze brieven, zoals in de middeleeuwen
geesteszieken tot vermaak dienden en blijk
baar nu nog op de lachlust van de VPRO
werken. Ds. Glashouwer van de Ev. Omroep,
die men hier en daar ook wel hoort aange
sproken als dominee Glasbijbel, zou voor dit
verschijnsel wel een toepasselijke tekst tot
zijn beschikking hebben: „Wat ge de minsten
der Mijnen hebt aangedaanWie een zend
machtiging krijgt mag worden verondersteld
enigszins omzichtig om te springen met ande-
Daar rept Jan Blokker niet over in zijn
artikel. Als rechtgeaard zoon van een vrijzin
nig protestant met veel respect voor zijn
vader (daar kan Jan Wolkers nog wat van
leren) toont hij in een behoorlijk relativerend
artikel aan, dat de vrijzinnigheid van de
VPRO tot op zekere hoogte is terug te voeren
tot de 17e eeuwse vrije koopmansgeest, van
een sociale bovenlaag in elk geval. Voor een
beetje protestant met een fnuikende minach
ting voor de middeleeuwen begint de vader
landse geschiedenis eerst bij de geuzen, die
hun gruwelen althans nog rechtvaardigden
door zich te beroepen op de vrijheid als een
ethisch ideaal. Jan Blokker gaat zelfs daaraan
voorbij en laat de historie beginnen bij de
kooplieden die als vroegkapitalisten zich voor
hun vrijheidsgevoelens beriepen op hun han
del en daarbij en passant hun wandel aan
controle wensten te onttrekken. In hun ogen
is de vrijheid niet een goed dat men de ander
gunt, maar dat men zichzelf toeëigent Wie in
het artikel van Jan Blokker vrijheid telkens
leest als zendtijd krijgt een vrij gaaf beeld
van het geestesmerk van de huidige VPRO.
Vaststellen waar iemand staat houdt in het
algemeen en zeker niet op deze plaats verket
tering in. De hemel, de minister van CRM en
de wervende schermteksten van Jan Blokker
mogen verhoeden, dat de VPRO voortijdig ter
ziele gaat, en daar ziet het blijkens de jongste
cijfers niet naar uit, want aan diezelfde vrij
heid, die als visuele vormloosheid vaak zicht
baar werd op het VPRO-scherm, danken we
voortreffelijke werkstukken. Daar moest
ruimte en kader voor geschapen worden, die
elders in Hilversum niet te vinden was. Geta
lenteerde vogels van diverse pluimage vliegen
en vlogen bij de VPRO in en uit en die
vliegende vogels brachten gave staaltjes film
en ander opwekkend kijkwerk in. De VPRO
werd een arbeidsveld voor de avant-garde en
per definitie zijn wegenzoekers opruimers van
obstakels, wie het tasten in de naaste toe
komst niet altijd als mistasten mag worden
aangewreven.
Maar ook de VPRO kent zijn beperkingen.
Men ziet de heren zelden of nooit in de studio
bezig. Geen wonder, zij hebben hoegenaamd
geen regisseur in huis die weet te werken met
de gecomprimeerde werkelijkheid van een
tv-spel. Boekdelen spreekt in dit verband, dat
studio-assistente Ellen Jens zonder daartoe de
bevoegdheid te bezitten en bij afwezigheid
van enige autoriteit zelf ingreep in Servet-pro-
dukties en al te forse vrijpostigheden indam
de. Wat wil je, de VPRO zat en zit nog steeds
zonder een meneer in de stucjio, met hoeveel
aandrang dezelfde Jan Blokker ook altijd op
de noodzaak daarvan gewezen heeft
De VPRO heeft het vooral moeten hebben van
de cinema verité, de camera stylo, het Franse
filmbegrip dat staat voor het richten van de
camera op alles in de omgeving van het
gezochte onderwerp. Een filmer kreeg op
dracht een uur zendtijd te vullen. Was een
boer niet langer van stof dan vijf minuten,
dan kreeg je er tien minuten weiland bij
cadeau, mitsgaders de sloten die hoognodig
aan een schouw toe waren. Inderdaad, een
hele verademing die weidelijke stilte na de
drukte van zeg Pepper, maar op een dergelijk
toevallig effect kan geen programmering wor
den uitgezet Zo werden heel wat Gaten (lees
zendtijd) van Nederland gevuld en het geviel
dan ook, dat de camera ook open bleef staan
op personen in netelige situaties. Betrapt men
iemand ongewild in een onbewaakt en pijnlijk
ogenblik, dan sluit men de ogen, zo niet de
camera van de VPRO en zijn sacrosancte
bedienaar, die immers namens de avant-garde
opereert
Avant-garde is nodig om heilloze stilstand te
voorkomen. Volgens een woord van Godfried
Bomans moet een man, die de beginselen van
de avant-garde is toegedaan, weten hoever hij
te ver kan gaan. Daar is een meneer voor
nodig, een mensenkenner vooral.
NEDERLAND I
Teleac
18.15 Oe eerste levensjaren van
het kind, slot
NOS
18.45 De Bereboot
18.55 Journaal
TROS
19.05 Mijn pantervriendje Shokee
19.55 Alles of niets (afl. 28)
20.45 Lovers and other strangers,
speelfilm (1969)
NOS
21.35 Journaal
TROS
21.50 Lovers and other strangers
(vervolg)
22.45 Cees Buddlngh', auteur
23.30 Symbiose
NOS
23.34 Journaal
NEDERLAND II
17.55 Journaal
18.00 De schrijver van Beltrafflo,
TV-spel
18.50 Uurtje voor verliefden
19.35 Paolo Bortoluzzl, ballet
20.00 Journaal
20.15 Monitor
21.00 Cyrano de Bergerac, deel 1
TV-spel
22.40 Journaal
23.00 Allerheiligen
DUITSLAND II
19.00 Journaal
19.15 De heilige buren
19.30 De negen, afl. 18
20.15 Proces Medusa, TV-fllm
21.45 Operaschlagers
22.35 Journaal
NOS
18.45 Informatie voor Surinaamse
Nederlanders
18.55 Journaal
VARA
19.05 The Addams Family, TV-se-
rle
19.30 Harry zoekt werk (In het
leger)
NOS
20.00 Journaal
VARA
20.25 Beryls lot, TV-serle (afl. 10)
21.15 Koning Klant
21.40 Volgende patiënt, TV-serle
22.05 Achter het Nieuws
22.55 Socutera
NOS
23.05 Journaal
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 De avonturen van Peter Se-
lie
18.05 Klein, klein kleutertje
18.20 Hond op de vlucht
18.45 Open school
19.15 Sporttrlbune
19.45 Journaal
20.15 Micro-Macro, quiz
20.45 De val der adelaars, TV-se
rle (afl. 3)
21.35 Wikken en wegen
22.10 Journaal
22.20 Open school
NEDERLAND I
NOS/NOT
10.45 Schooltelevisie
14.00 Schooltelevisie
DUITSLAND I
13.00 Journaal
16.15 Journaal
16.20 Jack Anderson, documental-
re
17.05 Het onverzadigbare bijtje,
tekenfilm
17.20 De dolfijn
17.55 Journaal
10.00 Journaal
10.05 Draaischijf
10.20 Eduard Mörike, documentai
re
11.05 Hoe later op de avond
12.05 Monitor
12.50 Persoverzicht
DUITSLAND II
16.30 Mozaïek
17.00 Journaal
17.10 7 Fragen und 1 Regen-
schlrm
17.40 Draaischijf
HILVERSUM I
18.00 De Trekvogels, lichte zang. P.P.:
18.19 Uitzending van de Rooms Kath
olieke Partij Nederland. EO: 18.30 Nws.
18.41 (S) De grote opdracht, religieus
programma. 19.00 (S) Ronduit: muzi
kaal en informatief programma voor de
jeugd. 19.40 (S) De bijbel open: bijbel
studie. 20.00 (S) Mijn schild en de
betrouwen. Religieus programma. NOS:
21.30 (S) Openbaar kunstbezit. 21.40
Voor blinden en slechtzienden. 21.55
(S) Tambu, informatie en verzoekplaten
voor Antillianen in Nederland. 22.25
Bond zonder naam. 22.30 Nws. NCRV:
22.40 (S) Hier en nu. VERONICA: 22.55
(S) 3600 seconden muziek en informa
tie. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II
brlek. 18.40 Muziek in vrije tijd: (S)
koorzang en blaasmuziek. (19.10 Agen
da.) 19.45 Met uw instemming (S). lied
van de week.20.00 Nws. 20.05 (S) Royal
Philharmonic Orchestra: klassieke mu-.
ziek. 20.57 (S) Klassieke pianomuziek.
21.35 (S) Literama. 22.16 (S) Auto's,
hoorspel. NOS: 23.00 (S) Met het oog
op morgen. (23.05 Aktualiteitenover-
zicht radio-tv. 23.20 Den Haag vandaag.
23.52 Even ontspannen voor het slapen
gaan.) 23.55—24.00 Nws.
!IH'id:UHlll«
NOS: 18.03 De vacaturebank. 18.10 (S)
NOS-maal. AVRO: 19.02 Let's twist
again. 20.02 Radiojournaal. 20.05 (S)
Superclean Dreammachine. 21.02 (S)
De Negen-uur-jazz-show. 22.02 Radio
journaal. 22.05 (S) Blues, ballads en
beat. 23.02 (S) Candlelightshow. (0.02
Radiojournaal.) NCRV: 1.027.00 (S)
Nachtexpres.
HILVERSUM.!
AVRO 7.00 Nws. 7.02 (S) AVRO-klok.
(7.30 Nws. 7.41 Radiojournaal). 8.30
Nws. 8.36 Gymnastiek voor de huis
vrouw. 8.45 De Groenteman. 8.50 Mor
genwijding. NOS 9.00 Spiegel
papegaal. 10.10 Arbeidsvitaminen.
(10.30 Nws. 10.33 Radiojournaal). 11.30
(S) Kritiek op kritiek. 12.26 Mededelin-
?en voor land- en tuinbouw. 12.30 Nws.
2.41 Radiojournaal. 13.00 Knipperlicht.
13.25 Beursberichten. 13.30 'n Middagje
AVRO. (15.39 Nws. 16.33 Radiojournaal)
17.00 Voor ons gemaakt (door ons
gekraakt). OVERHEIDSVOORLICHTING.
17.20 Ontwikkelingshulp aan de Neder
landse Antillen. AVRO 17.30 Nws. 17.32
Radiojournaal. 17.50 Toppers van toen.
HILVERSUM II
KRO 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymnas
tiek. 7.20 Het levende woord. 7.25 Badi-
nerie. 7.54 Overweging. 8.00 Nws. 8.11
Echo. 8.30 Aubade. 9.00 De letter M.
(9.35 Waterstanden). 10.30 Schoolradio.
(11.00 Nws) 11.30 Ouder worden we
allemaal. 12.00 Vijf tellen na nu. OVER
HEIDSVOORLICHTING. 12.49 Uitzen
ding voor de landbouw. KRO 13.00
Nws. 13.11 Echo. 13.40 Een mens als
jij, gesprek. 14.00 Schoolradio. 15.00 In
de wachtkamer. 16.00 Nws. 16.03 Fons
Disch ontvangt op zijn spreekuur. NOS
17.00 Het zal mijn tijd wel uitduren.
17.20 (S) Eurolight. 17.55 Mededelm-
HILVERSUM III
leder heel uur Nieuws VARA 7.02 (S)
Gesodemeurders. (Van 7.00 tot 8.00
Aktualiteiten via Dingenvan de dag).
9,03 (S) Pep op drie. 11.03 (S) Drie
draait op verzoek aan mensen uit de
sportwereld, (van 12.0014.00 Aktuali
teiten via Dingen van de dag). 12.03 (S)
VARA's zoekplaatje. 14.03 (S) Spits-
beeld. 16.03 (S) LP-Top-20 en de Tip-
LP. (Van 17.00-18.00 Actualiteiten via
Dingen van de dag). 17.03 (S) Alfred
Lagarde.
TROS 7.00 Nws. 7.02 (S) Capriccio. 9.00
Nws. 9.02 Aktua-klankbeeld. 9.30 (S)
Van heinde en verre. 10.00 (S) Opus
tien tot tyraalf. 12.00 (S) Intermezzo.
13.00 (S) De meest verkochte klassieke
tien. 13.30 (S) Koren en korpsen. 14.00
Nws. 14.02 (S) Om het boek. 14.30 (S)
Guitariteiten. 15.00 (S) Belcantorium.
De TROS zendt vanavond de
speelfilm „Lovers and other
strangers" uit, een Amerikaan
se komedie onder regie van Cy
Howard. Susan en Kike zijn
bezig met de voorbereiding van
hun huwelijk. Tijdens de recep
tie komen zo veel problemen
aan de oppervlakte, dat het ei
genlijke huwelijk vrijwel onop
gemerkt voorbij gaat Iedereen
heeft zo zijn problemen en wei
nig fraaie neigingen en als de
dag zich ten einde spoed, is
bijna geen probleem opgelost
Ned. 1,20.45 uur.
Buddingh'
Vorig seizoen zond de TROS
een aflevering uit van de Belgi
sche serie „De vijfde wind
streek". Die was gewijd aan Ge
rard Reve. Vanavond opnieuw
een aflevering uit deze serie, nu
over de dichter/schrijver Cees
Buddingh'. De man publiceerde
onder meer humoristisch werk
in „Gorgelrijmen". Uit een late
re, minder humoristische perio
de stammen werken als „Deze,
kant boven" en „Wil het bezoek
afscheid nemen". Buddingh'
schreef twee romans, „De avon
turen van Bazip Zeehok" en
„Misbruik wordt gestraft", zon
der veel succes.
Ned. 1,22.45 uur.
Harry
Harry zoekt opnieuw werk, deze
keer in het leger. Wat zijn de
mogelijkheden voor jongens als
De NOS had gisteravond van de
BBC een speciaal synchronisa
tieapparaat gehuurd om ons in
staat te stellen een tot in alle
technische onderdelen verzorg
de gecombineerde radio- en tele
visie-uitzending te volgen. Aan
gezien het ging om een op 16
oktober j.L in het Amsterdamse
Concertgebouw gegeven uitvoe
ring van het „Requiem" van
Verdi door het Concergebou-
workest, het Groot Omroepor
kest en het Nederlands Vocaal
Ensemble o.l.v. Ricardo Muti,
zaten wij dus ineens met een
apparaat van een paar honderd
musici, zangeressen en zangers
in huis. Het was even een kwest
ie van goed instellen en verant
woord aan de knoppen draaien,
maar toen was de suggestie van
„er zelf bij te zijn" dan ook
vrijwel volkomen.
Voor het (schitterende) muzikale
geweld een aanvang nam, kon
den wij in „Frontaal" getuige
zijn van een discussie over de
stelling „De bouw van meer su
perstores in Nederland moet
worden tegengegaan". Het werd
een vrij kleurloos debat, dat
kennelijk ook op de jury weinig
indruk maakte, de stemver-
schuiving was althans bijzonder
gering. Vóór de uitzending stem
den er 34 voor en 14 tegen de
stelling, bij 2 onthoudingen, er
na was die uitslag 34 vóór en
16 tegen. Tel uit je winst, mag
men in dit verband meer dan
ooit zeggen.
Het is waar dat zo'n zaterdagse
tv-avond van de VARA ook
voor een goed deel van het bui
tenland gekocht werk bestaat,
maar het moet tevens gezegd
worden, dat het dan wel gaat
om een hoogstaand inkoop-be-
leid. De Tommy Cooper-show is
natuurlijk een lust voor oog, oor
en hart. Zo'n rare danser en
zo'n ontwapenende komiek zie
je ook maar zelden. Maar ook
een aflevering van de Franse
Maigret-serie valt daar op zo'n
zaterdagavond uiteraard best in.
Zelfs voor de Siménon-fans, die
al die boekjes wel zo wat uit
hun hoofd kennen. Want zij zien
het allemaal nou eens helemaal
voor zich. En alles „op locatie".
Als we aan de Cote d'Azur moe
ten zijn en Maigret moet daar
nog al eens heen wel, dan
gaan we ook naar de Cote d'A
zur. Groot Werk.
Trouwens
de VARA komt op dezelfde
avond toch ook wel met eigen
werk, dat er zijn mag. Ik bedoel:
„Hoe bestaat 't'\ Een program
maatje, dat steeds in aantrekke
lijkheid toeneemt en waar men
dus steeds meer naar gaat uit
kijken. Adi Dijckmeester, Joop
Brussee en Hans Emmering sla
gen erin de „maatschappij-kri
tiek" te beoefenen met een aan
stekelijke lichtvoetigheid; soms
(in onderdelen) iets te uitlegge-
rig van toon, maar gelukkig
nimmer drammerig. Ze hebben
natuurlijk ook veel te danken
aan de uitermate vrolijke inter
venties van de acteur Bob de
Lange. Zoals dié man bijvoor
beeld een amateurgedichtje
voordraagt. Verrukkelijk
De avond stemde trouwens over
de hele linie tot een ongewoon
zonnige tevredenheid. Met de
„publiekskeuze" bleek „Hier en
Nu" weer middenin de roos te
hebben geschoten. Deze keer
mocht het dokter Van Rompu
wezen, die verleden week de
doping in de voetballerij op ta
fel wierp. Het heeft wellicht ge
legen aan het ongetwijfeld bre
de kringen aansprekende onder
werp, maar in ieder geval slaag
de deze keer de „dialoog" tussen
het in de studio aanwezige pu
bliek voortreffelijk Zozeer
zelfs, dat het de taak van Hans
Sleeuwenhoek vrijwel geheel
overnam Je maakt zoiets maar
zelden mee.
HEKMAN HOFHUIZEN
Harry zoekt met Aart
in het leger.
Harry? Is dienst nemen wel een
oplossing of zoeken de jongens
alleen tijdelijk onderdak?
Ned. U, 19.30 uur.
Beryl
Niets is helemaal zeker. Dat on-
Staartjes werk; vanavond
dervindt Beryl vanavond, wan
neer zij Meg ontmoet, de zigeu
nerin die haar toekomst kan
voorspellen. Beryl gelooft daar
niet zo in, maar vreemde toeval
ligheden brengen haar aan het
twijfelen.
Ned. II, 20.35 uur.
„Lovers and other strangers", met Sig Young en Anne
Jackson.
