boven
Het knettert
het Noordzeekanaal
dan men bij
een eeuwfeest
zou hebben
verwacht
L-
maar anders
Criminaliteit onder vrouwen neemt toe
PURE
SMOKKEL
BESLUIT
VAKANTIE
REISJE
WIKKEL-
DIEFSTAL
WIJD
VERBREID
KWAAD
M Ij,
V"*"'
Sit
UNfe0*"""'
s
-
.3 -.'.•
IJMUIDEN Koningin Juliana en prins Bernhard
tullen maandag 1 november spelevarend tussen
IJmuiden en Amsterdam het feit vieren dat koning
Willem III op die dag precies honderd jaar geleden
iet Noordzeekanaal officieel in gebruik stelde. Een
ïlij jubileum, zou men denken, maar niets is
ninder waar. De hoofdstedelijke haven kwijnt als
n de tijd toen het graven van de 25 kilometer
ange kunstmatige zeearm noodzakelijk was om
ïem nieuw leven in te blazen. Het .Amsterdamse
stadsbestuur pleit dan ook hartstochtelijk voor de
snelle aanleg van een voorhaven bij IJmuiden,
maar vindt een hardnekkig college van Gedepu
teerde Staten op zijn waterweg, terwijl ook Den
Haag niet erg warm loopt voor de gedachte aan
een kunstwerk dat tussen het halve' en het hele
miljard gaat kosten. Mr. C. Goekoop, de Amster
damse havenwethouder: „Wij staan als David te
genover Goliath, maar samen maken we een vuist
en samen moeten we doorzetten".
Mr. E. Stijkel, voorzitter van de Amsterdamse Ka
mer van Koophandel: „Wij worden door het rijk
nu al zes jaar aan het lijntje gehouden. Ik tart
ts iedereen een land te noemen dat zijn hoofdstad zo
schandelijk behandelt als het onze. Als er geen
ï- l spoedige beleidsombuiging komt, kunnen we bin-
n i nenkort met z'n allen in de haven gaan zitten vissen,
ij .want dan komt-er geen boot meer voorbij".
)- Burgemeester Samkalden: „Wij pleiten in het belang
van de werkgelegenheid van minstens de helft van
de bevolking in Noord-Holland. Bij het 100-jarig
bestaan moet voor het Noordzeekanaal een nieuwe
toekomst beginnen". Voorzitter Fortuyn van de
vereniging de Amsterdamse Haven ten slotte: „Ik
heb de indruk dat men ons beschouwt als een lastig
kind dat om cadeautjes zeurt. Maar de aanleg van
een voorhaven is veel goedkoper dan de bouw van
een nieuwe sluis bij IJmuiden en het uitdiepen van
de vaarweg. Bovendien resulteert een voorhaven in
14.700 ten dele vervangende, ten dele nieuwe ar
beidsplaatsen in de hoofdstedelijke haven en in het
Noordzeekanaalgebied, terwijl hij de eerste vijf jaar
werk zou betekenen voor nog eens 4500 man". En
'voorzitter Schroër van de vervoersfederatie NW-
^NKV: „Het niet doorgaan van het voorhavenproject
"betekent een snelle economische veroudering van
de bestaande investeringen in de haven. Er komen
dan 28.000 arbeidsplaatsen op de tocht te staan".
Tegenover deze zee van argumenten werpt het
college van Gedeputeerde Staten van Noord-Hol
land de dam op van zijn nota van uitgangspunten
voor het Amstèrdam-Noordzeekanaalgebied. Waar
om dwarsboomt de provincie de hoofdstad? Ziehier
enkele overwegingen. Uitbreiding van werkgelegen
heid door een voorhaven' bij IJmuiden gebeurt op
een plaats waar het niet nodig is. In de overvolle
IJmond zal er, ook zondere verdere uitbreiding van
Hoogovens (iets waarvan GS overigens wel voor
stander is) voorlopig geen tekort aan werkgelegen
heid optreden. Het probleem van het gebied is juist
dat er te veel werkgelegenheid is, waardoor steeds
De haven van IJmuiden: zijn tijd eigenlijk gehad. Een nieuwe voorhaven moet ook redding
brengen voor Amsterdam
op dat van handel en transport ofwel de luchthaven.
Men ziet voor de haven nog wel mogelijkheden
(toeristisch transport, autovervoer, containers),
maar, dank zij een voorhaven, de oude glorie van
weleer vierkant en driewerf nee.
Vlagvertoon, maandag op het Noordzeekanaal. Een
complete vloot zal opstomen naar IJmuiden „alwaar
in de Burgerzaal van het stadhuis drs. J. Reehorst,
burgemeester van Velsen, de Koningin zal uitnodi
gen een oorkonde te ondertekenen ter herinnering
aan het jubileum van deze belangrijke vaarweg en
van de havenplaats aan zijn monding", zoals dat
op de uitnodiging plechtstatig heet. Op de achter
grond echter kwel en kommer ook al omdat de
aloude controverse tussen Rotterdam en Amster
dam weer in alle hevigheid lijkt opgelaaid. De
Rotterdamse Kamer van Koophandel en de Scheep
vaart Vereniging Zuid hebben namelijk onlangs
laten weten dat de capaciteit van de Rotterdamse
haven, althans wat de outillage betreft, voldoende
is om de tot het jaar 2000 te verwachten stijging
van de goederenstroom naar Nederland op te van
gen.
De Amsterdamse wethouder Goekoop heeft daarop
gereageerd met een razende brief. „Op zichzelf',
schrijft hij, „behoeft dat geen opzienbarende conclu
sie te zijn, ook al is de inhoud van het Rotterdamse
memorandum zeker voor bestrijding vatbaar. Veel
ernstiger is echter dat door te wijzen op overca
paciteit de ondertekenaars op zijn minst de
indruk wekken de toename van de via Nederland
komende goederenstroom geheel voor Rotterdam op
te eisen en daarmee uiteindelijk het totale aandeel
van de andere havens te willen overnemen. Deze
andere havens kunnen zich op den duur niet hand
haven als ze geen aandeel krijgen in de verwachte
stijging van de goederenstroom".
De opstelling van Rotterdam jieeft volgens Goekoop
in Amsterdam de werkgevers, werknemers en ge
meente bijzonder gegriefd. Hij eist nu van de
commissie Zeehavenoverleg een principiële uit
spraak over de positie van Amsterdam als tweede
multifunktionele zeehaven van Nederland. Zo blijft
het knetteren boven het Noordzeekanaal maar
op een andere manier dan het geluid van het
vreugdevolle vuurwerk dat men bij een-eeuwfeest
zou hebben verwacht.
PIET SNOEREN
De Amster
damse haven
heeft stimulan-
E sen nodig
in het nationale havenbedrijf behouden. We zijn
tevreden met tien, vijftien percent. Maar sinds 1970
is ons aandeel teruggelopen. De huidige ontwikke
ling is dat het vervoer stabiel blijft of terugloopt
en daarmee de werkgelegenheid. Dit jaar is het voor
het eerst omhoog gegaan, maar relatief zijn we
achtergebleven. Voor een toekomstperspectief heb
ben we die voorhaven echt nodig".
Gedeputeerde Staten van Noord-Holland kijken er
echter anders tegenaan. Bij het opstellen van hun
nota „uitgangspunten" is de energiecrisis het breek
punt geweest voor kostbare investeringen als een
voorhaven. Die crisis heeft een ontwikkeling inge
leid naar een groter aandeel van de olielanden zelf
in de petrochemische industrie dat wil zeggen:
de landen gaan zelf raffineren. Dat heeft zijn
invloed, zij het nog niet direkt voorspelbaar, op het
olievervoer naar Europa, het transport van oliepro-
dukten en het raffineren. Voor de provincie is,
kortom, de twijfel te groot om bereid te zijn tot
de kolossale investeringen die Amsterdam wenst
Bovendien: als uit alle analyses blijkt dat de werk
gelegenheid terugloopt als gevolg van automatise
ring op wereldschaal, dan helpt daar geen moeder
tje lief aan.
Amsterdam op zijn beurt is de mening toegedaan
dat de scheepvaart zich zal ontwikkelen in de
richting van grotere vaartuigen die de sluizen van
IJmuiden niet meer kunnen passeren en die een
voorhaven nodig hebben of doorvaren naar elders.
Verder ontwikkelt zij zich naar een grotere uitbrei
ding van de containervaart die gebaat is bij een
snelle afhandeling die er niet de tijdrovende vaart
naar de Amsterdamse binnenhaven voor over heeft
Wethouder Goekoop: „Je ziet het in alle havens van
Europa die kant uit gaan. Overal is er een trek naar
de kust." Gedeputeerde Staten daarentegen stellen
zich op het standpunt dat de funktie van de hoofd
stad niet ligt op het gebied van het zeevervoer, maar
meer mensen uit andere delen van de provincie in
de richting van het Noordzeekanaal worden gezogen
met het gevolg dat de IJmond verstopt raakt. Hij
wordt nog lelijker, nog vuiler en nog voller dan hij
is. In feite is de ruimte al op. De vervuiling die
Hoogovens door erts- en kolenopslag en -transport
veroorzaakt, overschrijdt reeds nu in ruime mate
de norm. De stofuitstoot van een voorhaven daar
nog bovenop is onaanvaardbaar. Waarbij komt dat
de aanleg van een voorhaven het duinlandschap zal
aantasten.
Werkgelegenheid daar is het Amsterdam primair
om te doen. Volgens wethouder Goekoop kan die
alleen op peil gehouden worden bij een vervoerstoe-
name in de haven van zeven tot acht percent
Cijfers die hij baseert op de economische groei van
de ontwikkelingslanden en een uitbreiding van de
handel met de Oostzeelanden. Naast die vervoers-
stijging is volgens hem voor de werkgelegenheid
tevens een jaarlijkse uitgifte van vijftig hectare
industriegebied nodig. „Amsterdam wil zijn aandeel
Noordzeeka
naal: honderd
jaar oud
(IÈ2B!
GRONINGEN Een vrouw als
1 verdachte in de rechtszaal is
nog altijd een zeldzaam ver-
schijnsel. Is zij daarom ook in-
t getogener dan de man? Of be-
i schikt zij over een speciale be-
c schermheilige, die haar behoedt
voor strafrechtelijke dwalin
gen? Welnee, constateert drs.
Joanna Zondervan-de Jong,
verbonden aan het Kriminolo-
gisch Instituut van de rijksuni
versiteit te Groningen.
Zij noemt drie redenen waarom
de edelachtbare vrouwe Justitia
haar sexe-genoten met rust laat:
de gemiddelde vrouw krijgt
minder kans op overtreding van
l de strafwet, omdat ze in huis zit
„opgesloten". Wanneer ze mis
drijven pleegt, werkt ze wat
meer in het verborgene. En last
but not least: de justitie is ten
opzichte van de vrouw eerder
geneigd te seponeren, een straf
zaak, al dan niet voorwaarde
lijk, niet te vervolgen. Maar pas
op. Zodra de emancipatie voort
schrijdt en de maatschappelijke
actieradius van het zogenaamde
zwakke geslacht wordt vergroot,
zal zij ook in de rechtszaal de
haar toekomende plaats inne
men.
Het Kriminologisch Instituut
hield vorig jaar een enquête on
der Groningers in de leeftijd
van 15 tot 65 jaar. Doel van het
onderzoek: registratie van de
verborgen criminaliteit. Me
vrouw Zondervan kreeg een
portie van de op ruime schaal
ontvangen gegevens en consta
teerde alras dat de vrouw in het
strafrecht veel meer brokken
maakt, dan uit de officiële cij
fers blijkt. Van de ondervraag
de Groningse dames erkende
meer dan dertig procent, dat zij
in de periode '73 en '74 tenmin
ste één misdrijf pleegden. Het
hoogst scoorde ontduiking van
de invoerrechten. Veel vrouwen
besluiten hun vakantiereisje
met pure smokkel. Verder is
winkeldiefstal een wijd verbreid
kwaad.
Waar blijven al die criminele
vrouwen eigenlijk? Zijn ze zo
veel handiger dan de man, dat
ze zich aan de sterke arm der
wet weten te onttrekken? Drs.
Zonderyan: „Ten eerste plegen
ze minder zichtbare, minder
openbare delicten. En verder
wordt er in het vervolgings- en
bestraffingsbeleid sterk reke
ning gehouden met haar specia
le plaats in het gezin".
Hetgeen betekent dat het Open
baar Ministerie sneller dan bij
de man geneigd is een strafzaak
te seponeren, omdat anders de
familie te ernstig gedupeerd zou
worden. De rechterlijke macht
is, vanuit hetzelfde motief, al
even clement Vrouwen krijgen
zelden een onvoorwaardelijke
gevangenisstraf. In de regel
moeten zij via de portemonnee
voor hun zonden boeten.
Maar voor de rechter speelt wel
licht ook de executiefactor een
beslissende rol. Een vrouw in de
gevangenis wordt in de praktijk
extra gestraft. Voor haar man
nelijke collega's is er een
overigens nog beperkte keuze
in detentie-inrichtingen. Maar
zij moet naar Rotterdam, waar
de enige vrouwengevangenis
tevens Huis van Bewaring
gevestigd is. Nu kan men veel
vriendelijks over de Maasstad
zeggen, maar er is één overdui
delijk nadeel: de stad is bepaald
niet centraal gelegen. Voor de
familie van de gedetineerde
vrouwen, vooral die uit het oos
ten, zuiden en noorden van het
land, betekent het dat er lange
en kostbare reizen gemaakt
moeten worden. Met als gevolg
dat het „bezoekuurtje" nogal
eens overgeslagen wordt Een
stukje vereenzaming is het ge
volg. Bovendien, is er door die
ene beschikbare inrichting, geen
selectie mogelijk naar de aard
van het misdrijf en de persoon
van de verdachte.
Op het ministerie van Justitie is
men niet onder de indruk van
dit ontegenzeglijke nadeeL Men
beschikt ten departemente over
talrijke specialisten. De speur
tocht naar een deskundige op
het gebied van vrouwendetentie
levert evenwel geen enkel resul
taat op. „Ach", zegt het ministe
rie, „er zijn zoveel andere pro
blemen". Men wijst op de voor
genomen regionalisering van de
(mannen)gevangenissen. Het
geen betekent dat er meer klei
nere inrichtingen moeten ko
men, verspreid over het gehele
land. De uitwerking van dit plan
vereist veel geld en dat is er
eenvoudig niet Het groepje ge-
4
detineerde vrouwen is zo klein,
dat een betere spreiding van de
strafinrichtingen niet mogelijk
is. Wel deelt men ten departe
mente mee, dat er in de Amster
damse Bijlmer een speciale
„vrouwentoren" beschikbaar
komt
Over de toekomst schijnt men
nog niet te hebben nagedacht
De resultaten van het Groningse
onderzoek geven echter wel een
vingerwijzing. Naarmate de
emancipatie voortschrijdt, zal
het aantal te berechten vrouwen
toenemen. Gebleken is dat de
werkenden en studerenden
meer zondigen dan de huisvrou
wen. Zij nemen dan ook deel
aan het openbare maatschappe
lijke leven, komen veel meer in
de verleiding en krijgen betere
kansen om de strafwetten te
overtreden.
Hetgeen betekent dat ook het
opsporingsapparaat zich zal
moeten aanpassen. Politiekorp
sen in kleinere gemeenten weten
vaak niet wat zij moeten doen
met een voor verhoor aangehou
den vrouw. Bewaring en bewa
king veroorzaken dikwijls zo
veel moeilijkheden, dat men
„ten einde raad" besluit de
wetsovertreder toch maar naar
huis te zenden. Zodoende neemt
de vrouw nog steeds een be
voorrechte positie in. En het is
maar de vraag of zij dat ver
dient
GERT VALKENBURG
Drs. J. Zondervan-de Jong
