tt
A
te
1
Dr. Pluizer vraagt uw aandacht
Bridgen msurm
Schaken
Hemelverschijnselen in maand november
F
Z Ai G-rG) AG oür
■JA'
Oplossing vorige puzzel
D
iTrF
Ï71T
sa
k
S
O
0
E
E ,L
A\
e
ills?
D
a
E9E3DI1SI
a
KJ
A
*l°
E 0
e
e e
KJ
0
a
M
p
D
O
2
tl
a
2
C
e|d|e
2
E
s
P
ma
L
T
a
H
0
V
A
2
E
KJ
II
E30
ram
ma
BHBC9
ma m
DIS
na
a
n
a
m
13
mm
ma
n m
aaaa
a an
E
H
S
E3
na
aia
pin
naai
0
□3
ana
an
IKJHME
W
U
T
E
«-
P
a
a
a
Ie
B
A
A
D
-
A
A
2
O
2
M
e
E
2
A
A
2
A
A
1
M
A
KJ
2
N
U
E
D
E
L
M
A
A
F
e
E
1
S
O
E
A
L
IC
E
KJ
E
L
s_
T
D
2
S
O
O
O
E.
B
2
A
A
K
u
O
A
L
IC
B
e
L
G
E
T
2
O
G
KJ
6
C ft
U
L
A
V
e
L
A
M
e Fl
T_
IC
O
KJ
E
i
S
E
IC
O
O
u
A
-
2
0_
O
D
E
KJ
E
T
E
L
2
O
0
S
D
2
A
2
O
O
1
E
mHP
E
T
E
L
K
V
O
O
3
5
T
2
1
G
2
A
!L
E
S
C_
Bk]
O
L.
O
II
a
m
a
IE MG\
o_
kj
ESDI
M
0
2"
Mö]
o_
a
KJ
e_
p
y*
tl
2
F
M
KJ
B
2
B
S_
0
p_j
L
a [a
3
L_
1*
KJ
u_
E
0
J\
L
71
E
G
a
KJ
EB
L
O
v_
e
N
E
F
T
a
a
13
leHe
H
J_
D 1
few
tL
A_
2j
F
G_
KJ_
V
C_
C_
M
IT_
K
H_
A_
E
H_
0_
Is Is
T_
j_
O.
!b
y
rn
E_
s
A_
Bt
j_
T
A
cn
L
3
F
V j
J_
A_
Mv~
BA
(E
.s J
E
T
I' |e|w
L_
O L
s
k
sIlM
E
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Vijf gulden: mevr. Van Meygaarden. Rijndijk 260, Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegezonden.
Oplossingen voor woensdag 12.00 uur 's middags onder vermelding
van „Puzzel 267" zenden aan:
Leidse Courant.
Postbus 11,
Leiden.
HORIZONTAAL;
128.
inderdaad
1. reisgoed
130.
kwajongen
5. metaalafval
133.
welpenleidster
10. tekengerei
135.
kleurling
14. verharde huid
138.
vreemde titel
15. eikeschors
140.
stang
16. tocht
142.
maand
17. vistuig
144.
rivier in Frankrijk
18. plaats in Gelderland
145.
grimas
19. onderzoeken
147.
modegek
20. voldoende gekookt
149.
omroepvereniging
22. wortel
150.
vroegere heerser
25. kier
152.
meisjesnaam
27. vreemde munt
153.
reeks
29. plaats in Perzië
155.
drank
31rustteken in psalmen
156.
zangvogeltje
33. langharige hond
158.
grote bijl
34. paling
160.
graansoort
35. voetpunt
162.
gestold vleesnat
38. watering
164.
afdeling
40. soort
166.
titel
41. duivel
168.
op de manier van
42. keurig
170.
pukkel
43. tapijt
171.
honingbij
45. ingewijde
172.
voorzetsel
46. karper
173.
handeling
48. mist
174.
strandmeer
50. bijbelvertaling
175.
ijlbode
52. zinspreuk
176.
besturen
55. lawaai
58. deel van Franse ont
VERTICAAL:
kenning
1.
verderf
59. onder anderen
2.
gemis
60. dal
3.
kleur
63. talmen
4.
roem
65. beroep
5.
oogziekte
66. vroegtijdig
6.
man
67. plaats in Canada
7.
redaktie
69. naast
8.
aardsoort
71plaats in Limburg
9.
oogvocht
74. mestvocht
10.
kern
77. tijding
11.
bijbelse figuur
79. beroep
12.
hond
81rivier in Spanje
13.
schild
83. regerings-reglement
20.
hoffelijk
84. maanstand
21.
voorzetsel
86. tegenovergestelde
23.
halm
89. voorzetsel
24.
laadbord
90. meisjesnaam
26.
slot
91. vogel
27.
lapje
92. vet
28.
denkbeeld
93. aartsbisschop
30.
hert
94. vogelprodukt
32.
bergplaats
95. ernstig schaden
34.
wilde haver
100. reeds
36.
meisjesnaam
101. boom
37.
hetzelfde
103. niet een
39.
lidwoord
105. dapper krijgsman
41.
boom
106. roemen
44.
part
107. kleur
45.
eerbiedwaardig
110. geur
46.
wintervoertuig
114. letsel
47.
Europeaan
117. boom
49.
9ids
119. benauwd
50.
van of uit Ierland
120. sierplant
51.
plaats in Drente
122. kwijtschelden van straf
53. gesproken woord
124. weefsel
54. stookinrichting
126. slede
56.
klepper
127. hij (spreektaal)
57.
jongensnaam
soort van palm
scheel
Noach
plaaggeest
gesloten
onderwereld
leger
met teer instrijken
schrijflijn
knaagdier
larve van de langpoot
mug I
plaats in Gelderland
steen
vordering
aanw. vnw.
familielid
verontrusten
jongensnaam
meisjesnaam
bloeiwijze
vertragingstoestel
bedrog
van de steden
nauwkeurig
volkomen ontwikkeld
insekt'
rivier in Zweden
danskoor
familielid
durende vijandschap
putemmer
weekdier
zure pruim
gebakje
eerbied bewijzen
welvarend
hetzelfde
klef
ovaal
middeleeuws lied
gehoorzaal
boom
geestdrift
recht stuk water
effen
bevel
heilige stier
woonschip
meisjesnaam
toorts
bericht
scheepstouw
watervogel
plaats in Overijssel
iets heimelijk wegne
men
uitbouw
planeet
schoon
weg met bomen
vaartuig
larve
hert
laboratorium
mannelijk dier
De tweede Tip in de nieuwe BOLS
Bridge Tipcompetitie is afkomstig
van de Zweedse international Per
Olov Sundelin, die de laatste tien
jaar zijn land bij diverse kampioen
schappen vertegenwoordigd heeft.
Hij geeft niet alleen advies, maar
volgt zijn raadgeving ook in de
praktijk op. In twee rubrieken zul
len u spellen worden getoond, die
in de World Team Olympiad in
Monte Carlo zijn gespeeld. Beide
malen paste Sundelin zijn tip toe
en in beide gevallen had hij suc-
„Wees brutaal bij het tegenspel",
zegt Sundelin. „Als u niet ziet hoe
het contract down gespeeld moet
worden als u een slag neemt. DUIK
DAN!"
ledereen kent de situatie, dat hij
als verdediger met A x x achter
de H V 10 van de dummy zit. Als
de leider naar de heer toe speelt,
speelt u rustig een kleintje. In een
volgende ronde kan de leider het
verkeerd doen en u heeft in ieder
geval voor onzekerheid gezorgd.
Er zijn meer van die voorbeelden
te noemen, maar ze zijn maar
zelden riskant of onvervyacht. Waar
het hier om gaat is, dat men bereid
moet zijn vrijwillig een slag weg
te geven zodat de leider de kans
krijgt op het verkeerde paard te
wedden. Daar is enige moed voor
nodig. In het volgende spel bent
u oost:
5
«>HB4
OA V10743
765
VB 8 763 *94
OA 10 5 3 ..N ne.
0952 WO OH86
4,_ z +VB10
98 43
AH 10 2
OV9 8 62
°B
A H 2
Zuid opent met 1 harten, west
volgt met 1 schoppen, noord biedt
2 ruiten, oost past, zuid 3 klaveren
en noord 4 harten. West start met
schoppenvrouw. Het probleem
voor zuid is: hoe van de verliessla-
gen in de zwarte kleuren af te
komen? Gelet op het schoppen
bod van west lijkt het te riskant
schoppens in de dummy te troe
ven, dus denkt zuid natuurlijk aan'
de ruitensnit. Als de boer met de
heer wordt genomen, is het nog
wel mogelijk het aantal troefverlie-
zers tot twee te beperken. Als oost
moet u een uitstekend beeld van
de spellen hebben. Zuid heeft ze
ker de drie ontbrekende klaveren
(denk aan zijn bieden), partners
uitkomst wijst op schoppen A H
bij zuid, met daarnaast zeker nog
een of twee kleintjes, omdat west
geen preëmtief bod heeft gedaan.
En in harten moet u er van uitgaan
dat zuid vrouw-vijfde heeft, want
met A V zou hij sterker hebben
geboden en als hij het aas heeft
kan het contract niet down. Resu
merend: zuid neemt de eerste slag
en speelt rtiitenboer. West de 2
(drie of èén ruiten) en dummy de
3. Uw telling wordt bevestigd. U
besluit snel en zonder aarzelen dat
de leider zijn contract maakt als
u met de heer neemt en uw part
ner een klaverintroever geeft. De
verdediging maakt dan nog slechts
troefaas. Dus duikt u. U weet niet
wat er verder gaat gebeuren, maar
u weet wel dat de normale verdedi
ging de leider tien slagen geeft.
Zuid speelt nu een troef naar de
boer en gooit op ruitenaas een
schoppentje af. Zuid wil nu naar
de hand om een schoppen te troe
ven. Zoals het spel ligt, kan dat
met ruiten maar dat is een riskante
zaak. Zuid „weet" dat west ruiten
heer heeft en wil oost niet de kans
geven een schoppen af te gooien.
Zuid probeert daarom klaveren,
maar dat blijkt fataal, want west
troeft en speelt hartenaas en har
ten na. Daar de ruitens niet vrij
zijn, blijft zuid met twee zwarte
verliezers zitten.
Hoewel bigamie op de 64 velden
reglementair volkomen geoorloofd
is, komt het weinig voor. De oorza
ken zijn van praktische aard en
hebben niets te maken met enige
aversie. Integendeel! Er zijn zelfs
posities bekend, waarin de ene
speler de beschikking had over
twee dames, terwijl zijn tegenstan
der zich mocht verheugen over
drie games. Theoretisch is het
zelfs mogelijk dat beide spelers elk
negen dames hebben. Een com
plete schaakharem. In de onder
staande partij beschikt iedere
schaakspeler na de opening over
twee damés. Hoewel dit geen blij-
verdjes zijn, handhaaft wit zijn
tweede dame, terwijl zwart trouw
blijft aan zijn eerste echtgenoot.
Wat deze complicaties betekenen
blijkt uit het bepaald verrassende
verloop van de partij.
Wit: Benko
Zwart: Pythel
Gespeeld te Hastings 1974
Slavische verdediging
1. Pg1-f3, d7-d5 2. c2-c4, c7-c6 3.
e2-e3, Pg8-f6 4. Pb1-c3, e7-e6 5.
d2-d4, Pb8-d7 6. Lf1-d3, d5xc4 7.
Ld3xc4, b7-bS 8. Lc4-e2, a7-a6 9.
e3-e4, b5-b4.
(Juist was 9. c5)
10. e4-e5, b4xc3 11. e5xf6, c3xb2
12. f6xg7, b2xa1 Dame 13. g7xh8
Dame.
(En nu zijn er vier dames op het
bord. maar niet lang).
13. DdS-a5f 14. Lc1-d2, Da1x-
d1f 15. Le2xd1, Da5-f5 16. 0-0,
Lc8-b7 17. d4-d5!
(Grandioos gespeeld; na 17.
ed5: 18. Te1f of 17. cd5: 18.
La4 komt zwart in ernstige moei
lijkheden).
r
17. Df5xd5 18. Dh8xh7, c6-c5
19. Ld1-a4, 0-0-0 20. Ld2-g5, Pd7-
e5!
(Op 21. Ld8: zou 21Pf3:t voor
wit erg vervelend zijn).
21. Pf3-e1, c5-c4.
(Juist was 21. Pd3 22. Ld8:?,
Pel: of 22. Dd3:?, Dg5: Na 21.
Pd3 22. Pf3, Pel was de partij in
remise geëindigd).
22. Lg5xd8, Dd5xd8 23. Dh7-h8.
(Het is duidelijk dat zwart nu verlo
ren staat).
23.f7-f6 24. Pe1-c2, Kc8-c7 25.
Dh8-g8, Dd8-d6 26. Pc2-e3, Lf8-e7
27. Tf1-d1, Dd6-b6 28. Dg8-«8,
Le7-c5.
(Verliest direct. Maar na 28.
Dc5 besliste 29. Ld7).
29. De8-d8 mat.
Schaakdelicatesse
Het is zonneklaar dat de zwartspe-
Ier die in onderstaande positie
aan zet is goede kansen heeft
Anderzijds dreigt wit met mat in
enkele zetten. Kordaatheid is dus
geboden. En zwart vond inderdaad
de prachtige weg naar winst. Het
is een stelling die ontleend is aan
de partij Forintos—Antosin, ge
speeld in Boedapest 1973.
ta$-
Zwart aan zat an wint
Wit: Kh2, Db3, Td7. Le5 pi. a2. f4.
g2. h3
Zwart: Kg8, De3, Te8, Lb6 pi: a7,
b7, c6, f7. g6, h7
Oplossing schaakdeücatasse
Zwart won als volgt:
1. Dg1f 2. Kg3, Delf! 3. Kg4
(3. Kf3, Df2t) 3. h5f 4. Kg5,
Te5:f! 5. Kh6i. Te6! 6. Tb7.\ g5f
en wit gaf zich gewonnen.
Ursa Major: de Grote Beer
Ursa Major is één van de oudste
sterrenbeelden en yvordt reeds ver
meld, op de lijst van Ptolemeus. In
de mythologie was Ursa Major
vroeger Callisto, diénares van de
God Juno en dochter van koning
Lycaon van Arcadia. Haar schoon
heid overtrof die van Juno en deze
werd daarover vertoornd. Om Cal
listo te beschermen veranderde Ju
piter haar in een beer (latijn: Ursa).
In Nederland wordt de Grote Beer
ook we! „steelpannetje" genoemd
of het „wagentje". In Amerika:
„The Big Dipper" (de grote polle
pel). In Engeland „King Charles
Wain" (het wagentje van koning
Charles) en „The Plough" (de
ploeg).
De Grote Beer is gedurende het
gehele jaar zichtbaar aan de he
mel. Het bestaat uit zeven hoofd
sterren, waarvan de helderste
Alioth genoemd wordt en 68 lich
tjaren van ons verwijderd is. Een
lichtjaar is de afstand die het licht
in één jaar aflegt. De lichtsnelheid
is 300.00 km/sec. Dus een lichtjaar
is 9460,8 miljard kilometer. Mizar
vormt tezamen met Alcor een dub
belster die met het blote oog te
zien is. Mizar zelf is ook een
dubbelster. Mizar is Arabisch en
UHSA MAJOR
lier ('weg'a)
poolster
_d'
voerman
p (capella)
("boötés)
i
verschillende wegen
naar andere
sterrenbeelden
leeuw
tweeling
ster
visuele
absolute
afstand in
magnitude
magnitude
lichtjaren
c.Alioth
1.78
0.2
68
e.Dubhe
1.81
-0.7
107
a.Alkaid
1.87
-2.1
210
88'
'b.Mizar
2.06
0.1
f.Merak
2.37
0.5
78
g.Phad
2.44
0.2
90
d.Megrez
3.3
-
betekent rijdier; Alcor, eveneens
Arabisch, betekent ruitertje. Zoals
in de tekening is aangegeven kun
nen we vanuit de Grote Beer ge
makkelijk andere sterrenbeelden
vinden.
MAAN:
Volle maan 7 november 00.15
Laatste kwartier 14 november
23.39
Nieuwe maan 21 november 16.11
Eerste kwartier 28 november 13.59
op onder
5 nov. 16.28 6.02
10 nov. 19.37 10.49
15 nov. 13.40
20 nov. 6.21 16.07
25 nov. 11.35 21.09
30 nov. 13.47 1.45
JUPITER
Bij helder weer zal een zeer helt T
re „ster" u direkt opvallen. Dit
de planeet Jupiter. Wanneer u v i-
Jupiter omhodg gaat kunt u da|
een vaag plekje ontdekken. Wa
neer uw oog aan het duister
gewend zult u zien dat het ge n
nevel of iets van dien aard is ma t
een groepje zwakke sterren,
zijn de Pleiaden of anders s
noemd het Zevengesternte. De
sterrenhoop vormt een mooi
jekt' door vrijwel elke verrekijk
VENUS 11
Venus moet gezocht worden
ven de westelijke horizon, even
zonsondergang, 30 graden lin
van het punt waar de zon ont'
fling en slechts enkele graden
ven de horizon.
De helderheid van Venus ko
overeen met die van Jupiter.
Volgende maand onder meer
begrippen, visuele- en absoli
magnitude en het sterrenbeeld
Kleine Beer.
Na de vorige week zaterdag ge
speelde zesde rónde in de nationa
le clubcompetitie, is in de ereklas
se een geweldige spanning ont
staan. Landskampioen RDG leed
zijn tweede nederlaag (12—8) te
gen VAD II, dat zichzelf hiermee
uit degradatiegevaar haalde. VAD
I versloeg Bennekom met 12—8 en
ROXY-DUAL klopte met niet min
der dan 146 Huissen. Door deze
resultaten gaan nu RDG, VAD I en
ROXY-DUAL met elk 8 punten aan
de leiding direct gevolgd door Hui-
zum, Huissen, LENT en Constant
met ieder 7 punten. Spanning ge
noeg dus. Volgende week zaterdag
wordt de zevende ronde gespeeld.
Hieronder nog een partij uit de
klokséance van Harm Wiersma ge
houden op 16 oktober te Breda ter
gelegenheid van de Denksportma
nifestatie.
H. Wiersma wit, dra. Th. Fonvllle
zwart Breda, 16 oktober 1976.
I. 32-28 18-22 2. 37-32 12-18 3.
41-37 7-12 4. 46-41 1-7 5. 34-30
20-25 6. 30-24 19x30 7. 35x24 14-
20 8. 33-29 22x33 9. 39x28 18-22;
een openingsvariant die een aantal
jaren geleden veel op het wedstrij
drepertoire voorkwam 10. 38-33
10-14; de opzet is eigenlijk dat
zwart vijfmaal het witte stuk op
veld 24 aanvalt dat door wit
vijfmaal kan worden verdedigd
waarna zwart dan voortzet met
13-19 24x13 8x19 om zo te trach
ten een aanval tegen de witte korte
vleugel te krijgen. 11. 42-38 14-19
12. 40-35 19x30 13. 35x24 5-10 14.
45-40 10-14 15. 47-42 14-19 16.
40-35 19x39 17. 35x24 9-14 18.
44-40 3-9 19. 4044 14-19 20. 40-35
19x30 21. 35x24 9-14 22. 44-40 4-9
23. 43-39 14-19 24. 40-35 19x30 25.
35x24 9-14 26. 48-43 13-18; op
14-19 32-27 19x30 27x9 8-13 9x18
12x34 37-32 staat wit wel heel
goed. 27. 5044 14-19 28. 24x13
18x9 29. 29-23 9-13 30. 39-34 13-19
31. 23x14 20x9 32. 44-39 8-13 33.
31-27 22x31 34. 36x27 2-8 35. 28-
23 17-21; wit heeft een geweldige
positie. 36. 34-30 25x34 37. 39x30
11-17 38. 30-24 9-14 39. 33-29
14-20 40. 38-33 7-11 41. 33-28
13-18 42. 43-38 21-26 43. 38-33; op
41-26 kan zwart 26-31 17-21 11x33
spelen. Op nu 17-22 28x17 11x31
41-36 6-11 36x27 11-17 33-28 en
wit wint. 43. 20-25 44. 23-19
17*22 45. 28x17 11x31 46. 41-36
12-17 47. 36x27 17-22 48. 19-14
22x31 49. 14-9; is hier 42-38 niet
veel sterker? 31-36 50. 9-4 18-23
51. 29x18 26-31 52. 37x26 36-41 53.
33-29; heel elegant maakte zwart
nu remise door: 25-20 54. 24x35
8-13 55. 18x9 16-21 56. 26x17 41-
47! en wat wit ook speelt, zwart
slaat steeds vier stukken. Tijd: Wit
1.55 uur. Zwart: 2.07 uur.
Tot besluit weer een damvraagstuk
ter oplossing. Het is een composi
tie van G. L. Gortmans met als
opgave: Wit speelt en wint. De
oplossing in een volgende rubriek.
Oplossingen damproblemen uit
rubriek van vorige week.
F. Denoël. 1. 21-17 37x48 2. 26|
48x26 3. 17-12 26x50 4. 12x3 3!
5. 3x1 wint. E. Boissinot. 1. 2
26x46 2. 24-19 18x29 3. 15?-
14x23 4. 38-32 46x28 5. 33x2 wi
