„Blanken in Zuid-Afrika weten
niet hoe zwarten moeten leven"
Opwaardering D-mark
een tijdelijke verlichting
m.
Spaarrentetot^VI /A
Brieven
van
lezers
VERWACHTING VAN GELDHANDEL:
Nobelprijs voor onderzoek naar kleinste deeltjes
Luchthaven
Brussel:
een hel
voor dieren
Armoede in wereld in
tien jaar overwinnen
AARTSBISSCHOP VAN DURBAN
)INSDAG 19 OKTOBER 1976
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
Sithole door
Engeland
uitgenodigd
,0NDEN (AP) De Britse re-
lering heeft besloten ook domi-
|ee Sithole uit te nodigen voer
Ie Geneefse conferentie over
een vreedzame overdracht van
de macht in Rhodesië, zo is
naandag bekend gemaakt door
het Britse ministerie van buiten
landse zaken.
Jithole is de grondlegger van de
ifrikaanse Nationale Unie van
Zimbabwe (zanu).
Eerder al waren Robert, Moega-
ie, Josjoea Nkomo en bisschop
(belMoezorewa uitgenodigd
roor de conferentie die volgen-
week donderdag moet begin-
>ila Fernandes:
ïulp aan India
nkrimpen
MSTERDAM (ANP) - Leila
ernandes, echtgenote van de
uim drie maanden geleden ge-
angen genomen Indiase oppo-
itieleider George Fernandes,
oekt in ons land steun voor de
rijlating van haar man.
olgens Leila Fernandes zou-
en Nederland en andere Wes-
erse landen hun hulp aan India
loeten imkrimpen, indien daar
vorig jaar ingestelde uitzon-
eringstoestand van kracht
lijft. Die uitzonderingstoestand
eeft de Indiase premier me-
rouw Ghandi vrijwel onbe-
erkte macht en stelt haar in
aat alle mensenrechten met
oeten te treden, aldus Leila
èmandez.
AMSTERDAM (ANP) - De revalua
tie van de D-mark binnen de 'Slang'
de overeenkomst waarbij de valu
ta van de deelnemende landen
slechts geringe onderlinge schom
melingen mogen ondergaan) zal
voor het systeem slechts tijdelijk
'O een verlichting brengen, zo ver-
r* - -■wachten bankiers en valutahandela
ren. Op de wisselmarkten bestond
over het algemeen twijfel of de
aanpassing voldoende is om een
langdurige monetaire stabiliteit te
garanderen. De mark gaf gisteren
slechts een trage reactie te zien, en
In Frankfort was de valutahandel gisteren bijzonder ging langzaam omlaag van zijn nor-
levendig. male toppositie naar de laagste re
gionen. Ten opzichte van de dollar
onderging de mark slechts weinig
verandering.
Valutahandelaren in Zürich meen
den dat de revaluatie te klein is om
lange tijd van invloed te kunnen zijn.
De nieuwe koersen kunnen zich mo
gelijk enkele weken of maanden
handhaven, maar daarna zullen er
binnen de 'Slang' nieuwe spanningen
ontstaan, tenzij de economische
vooruitzichten van de zwakkere
partners in het monetaire blok beter
worden.
De slotkoersen van de valuta's van
de 'Slanglanden' lagen gisteren bo
ven de vastgestelde spilkoersen,
maar ook de mark lag vast ten
opzichte van de dollar. De handel
begon opnieuw marken te kopen, in
de verwachting dat een verdere aan
passing binnen enkele maanden
noodzakelijk zal zijn.
Een opwaardering van de Neder
landse gulden is in verband met de
concurrentiepositie van het Neder
landse bedrijfsleven geen haalbare
zaak, aldus het Verbond van Neder
landse Ondernemingen. Bij een op
waardering van de gulden zouden
we over het hoofd zien dat het over
schot op de betalingsbalans geheel
te dank is aan de export van ons
aardgas en het lage investeringsni
veau in ons land. Vooral dit laatste
wijst erop dat het met de concurren
tiekracht van ons land niet goed zit,
aldus het VNO.
De koers van de Italiaanse lir* is
gisteren in Milaan aanzienlijk ge
daald als gevolg van aanbod, nadat
de belasting op de aankopen van
vreemd geld was opgeheven. De Ita
liaanse centrale bank heeft grote
bedragen in dollars aan het bedrijf
sleven verkocht buiten de normale
kanalen via de handelsbanken om.
Dit heeft ervoor gezorgd dat de toe
stand op de wisselmarkten gisteren
niet volledig uit de hand liep.
STOCKHOLM (Rtr/UPI) Baanbrekend werk bij
de ontdekking van eén zwaar elementair deeltje
van een nieuwe soort heeft de Amerikanen Burton
Richter en Samuel Ting de Nobelprijs voor na
tuurkunde opgeleverd. Prof. Richter (45) is verbon
den aan de Stanford-universiteit en prof. Ting (45)
aan het even befaamde Massachusetts Institute of
technology (MIT). De Nobelprijs voor scheikunde
is verleend aan prof. William Lipscomb (57) van
de Amerikaanse Harvard-universiteit wegens zijn
onderzoek naar de structuur van boranen.
Richter en King hebben, onafhankelijk van elkaar
in dezelfde richting werkend, onderzoek gedaan
naar de allerkleinste materie-eenheden, deeltjes
die nog kleiner zijn dan atoomkernen. Gebruikma
kend van deeltjesversnellers ontdekten zij dat er
een nieuw zeer zwaar deeltje ontstaat uit de
energie die vrijkomt wanneer een met zeer hoge
snelheid ronddraaiende stroom electronen frontaal
in botsing komt met een even snel in tegengestelde
richting draaiende stroom positonen. Richter
noemde zijn nieuwe deeltje PSI, Ting gebruikte
de naam 'J-deeltje'.
De Zweedse Academie die de Nobelprijzen toe
kent, vraagt zich af: ,Ligt er achter deze deeltjes,
die men thans voor de kleinste bouwsteentjes
materie houdt, nog iets?'
De chemicus Lipscomb heeft de structuur en
combinaties van boor-waterstofverbindingen ver
helderd. Hij bepaalde de geometrische structuren
van de boranen of boorhybriden en kon door
gebruikmaking van berekeningen uit de quantum-
mechanica de stabiliteit en de reacties van molecu
len onder uiteenlopende omstandigheden vaststel
len en voorspellen. Boranen zijn vluchtige, zeer
reactieve stoffen die vaak aan de lucht ontvlam
baar zijn. Het onderzoek naar deze stoffen, die
door hun hoge verbrandingswarmte mogelijk be
langrijke raketbrandstoffen zijn, moest geschieden
bij extreem lage temperaturen.
Dit jaar zijn alle Nobelprijzen voor exacte weten
schappen aan Amerikaanse geleerden toegekend.
BRUSSEL (ANP) Passagiers, afkomstig uit
Centraal-Afrika, worden op de Belgische nationa
le luchthaven, Zaventem, streng gecontroleerd in
verband met het pas geïdentificeerde, in Afrika
voorkomende dodelijke virus, maar de groene
meerkat, een Afrikaanse apensoort waarvan vast
staat dat ze het met het recent ontdekte virus
verwante Marburg-virus op de mens over kan
hengen, wordt op diezelfde luchthaven vrijelijk
^gelaten. Dat blijkt uit een dossier van Veewey
de een Belgische dierenbeschermingsorganisatie,
lodens de algemene vergadering van die organisa-
fc, die in Antwerpen is gehouden, zijn schokkende
praktijken inzake dierenmishandeling op Zaven
tem aan het licht gebracht
Het rapport van Veeweyde zegt onder meer dat
er op Zaventem duizenden tropische vogels levend
verbrand werden omdat èr geen afnemers voor
gevonden werden. Aan die praktijken kwam pas
een eind nadat de leiding van een hotel in de
nabijheid van het vliegveld herhaaldelijk geklaagd
had over rook en stank.
Zes maanden geleden, aldus het Veeweyde-rap-
port, gebeurde het geregeld dat kisten vol met nog
levende vogels regelrecht de verbrandingsoven
ingeschoven werden. Die dieren hadden van de
reis zoveel geleden dat ze onverkoopbaar waren
daarom werden ze dan maar op die gruwelijke
wijze afgemaakt.
De beschuldigingen van Veeweyde komen in het
kort op het volgende neer: Zaventem is een van
de voornaamste luchthavens voor de tropische
dierenhandel (zelfs voor dieren die elders gewei
gerd worden) en de Belgische luchtvaartmaat
schappij, De Sabena, vervoert en „verzorgt", uit
winstbejag, de dieren onder de meest schandalige
omstandigheden.
Andere beschuldigingen uit het Veeweyde-rapport
bij kisten vol werden parkieten, levend en wel de
verbrandingsoven in geschoven; een kist vol pape
gaaien arriveerde en de dieren bleken letterlijk
boven op elkaar gestapeld te zijn, zodat ze elkaar
aan het verscheuren waren gegaan; apen, bestemd
voor vivisectie, arriveerden half dood en werden
met de kop tegen de muur doodgeslagen om het
verzekeringsgeld te kunnen beuren. Dertien ooie
vaars, die op Schiphol geweigerd waren, kregen
op Zaventem „onderdak" tot de koper uit Apel
doorn, via een Belgische collega ze kwam ophalen.
JULIEN CLERC IN NEDERLAND
De Franse zanger Julien Clerc is gisteren in ons land aangekomen voor een toernee van
tien concerten eind deze maand en begin november. Hij zal twee concerten geven in
het Haagse Congresgebouw, op zondag 31 oktober en woensdag 3 november. Bovendien
treedt hij op in het televisieprogramma „Rondje Theater", dat op 21 oktober wordt
uitgezonden.
DEN HAAG (ANP) Een wereldomvat
tende overeenkomst om de ergste vor
men van armoede in de loop van de
komende tien jaar over de hele aardbol
aan te pakken, zou de hoogste prioriteit
moeten krijgen. Jaarlijks zal een investe
ring van 15 a 20 miljard dollar vereist
zijn om te bereiken, dat tegen het mid
den van de jaren tachtig de ergste vor
men van armoede zijn verlicht.
De armste landen geven jaarlijks al onge
veer 3 a 4 miljard aan zulke programma's
uit en zij kunnen deze inspanning duide
lijk uitbreiden, zodat van de internationa
le gemeenschap een bedrag vereist zal
zijn, dat 10 a 12 miljard dollar per jaar
bedraagt gedurende de komende tien
jaar.
Deze aanbeveling en een groot aantal
andere' aanbevelingen om te komen tot
een „rechtvaardiger internationale órde"
doet de zogenaamde RIO-groep in haar
rapport, dat nu is voltooid. De groep, die
onder leiding staat, van prof. dr. Jan
Tinbergen, heeft op verzoek van de „club
van Rome" getracht een antwoord te
vinden op de vraag: welke nieuwe inter
nationale orde dient politici en maat
schappelijke groeperingen aanbevolen te
worden teneinde, voor zover dat prak
tisch en realistisch gesproken mogelijk is,
tegemoet te komen aan de dringende
behoeften van de tegenwoordige wereld
bevolking en de vermoedelijke behoeften
van toekomstige generaties. Prof. Tinber
gen heeft 21 deskundigen uit een veelheid
van landen, maatschappelijke stelsels en
disciplines bereid gevonden deel te ne
men aan het project, dat de naam heeft
gekregen van „naar een rechtvaardiger
internationale orde" (RIO). Het project is
gefinancierd uit de begroting van minis
ter Pronk van ontwikkelingssamenwerk
ing. Van 25 tot 28 oktober houdt de „club
van Rome" een bijeenkomst in Algiers,
waar ongeveer 200 deelnemers uit de
gehele wereld hun reactie op het rapport
zullen geven. De Westeuropese reactie op
het project zal moeien blijken op een
tweede bijeenkomst, in Amsterdam. Mi
nister Pronk zal ook deze bijeenkomst
financieren. Met de publikatie van het
rapport is het project niet geëindigd: er
is een stichting RIO opgericht, die de
dialoog over een nieuwe internationale
orde moet verbreden en verdiepen.
Zwarte handel
Noordkoreanen
in Zweden
STOCKHOLM (AFP)
De Zweedse politie
heeft drie Zweden gear
resteerd die betrokken
waren bij een groot
scheepse illegale handel
in door Noordkoreaanse
diplomaten in Stock
holm geleverde alcoho
lische dranken en siga
retten. Zij was achter
deze zaak gekomen
doordat de Noordkorea
nen op grote schaal be
lastingvrije artikelen
kochten.
„Het is een zaak die
minstens zo groot is als
die in Oslo en Kopenha
gen," verklaarde een po
litiewoordvoerder. De in
deze twee hoofdsteden
geaccrediteerde Noord
koreaanse diplomaten
zijn na de ontdekking
van zwarte handel in al
cohol en tabak tot onge
wenste personen ver
klaard en hebben op
dracht gekregen te ver
trekken. Men verwacht
een soortgelijke stap in
Zweden.
Amerikaanse
boycot tegen
Israël
WASHINGTON (UPI)
Het Amerikaanse minis
terie van handel heeft
de namen bekendge
maakt van 38 onderne
mingen in de Verenigde
Staten die hun mede
werking verlenen aan
de Arabische boycot
van Israël.
Daarbij zijn twee van de
grootste banken, de
Bank of America en Ci
tybank of Los Angeles.
De publikatie is over
eenkomstig een toezeg
ging van president Ford,
die in het tweede tv-de-
bat met Jimmy Carter
beloofde dat hij de na
men zou onthullen van
alle ondernemingen die
aan de boycot meewer-
Jimmy Carter,
de Amerikaanse
Democratische
presidentskandi
daat krijgt bij de
verkiezingen van
2 november ook
steun van Chi
nese zijde. „Pre
sidentschap
voor Carter" be
tekenen deze
Chinese tekens,
die mevrouw
Carter onder
ogen kwamen
toen zij gisteren
in New York
ontvangen werd.
Kardinaal Lercaro overleden
Rome (DPA) De Italiaanse kardinaal Giacomo Lercaro, die a
de dood van paus Johannes werd aangezien als kandidaat voor
de opvolging voor de progressieven, is gisteren op 85-jarige
leeftijd in Bologna overleden. Hij was vrijdag met een z>
hartaanval opgenomen.
Lercaro werd in 1968 gedwongen zijn ambt van aartsbisschop van
Bologna neer te leggen. Eerder had hij vrede gesloten met de
communisten, die hij tientallen jaren heftig had bestreden.
Brieven graag kort en duidelijk geschre
ven. De redactie behoudt zich het recht
voor ingezonden stukken te bekorten
De hond en zijn
behoefte
Wat moet je nou met zo'n man
als heer MOL bij Sprekershoek
op TV? Heer Mol wil de honden
bezitters zo'n ƒ600,— per jaar
laten betalen om de vervuiling
van de hond te laten opruimen
en dat te financieren; via dure
equipment (schoonmaakmachi-
nes) wil hij de straten en de
mensheid „verlossen" van de,
naar heer Mol uit Zoetermeer
doet vermoeden, levensgevaar
lijke uitwerpselen.
Hij wil een actieve politiecontro
le en zeer hoge boetes voor
overtreders (mensen, die hun
honden uitlaten op speelweides,
in parken enz...).
Daarbij wil hij zelf als onbezol
digd rijksveldwachter op kun
nen treden (een soort bromsnor
dus).
Hij beweert zelf hondenliefheb
ber te zijn en zal als zodanig
zijn hond vermoedelijk elke dag
op zijn W.C. uitlaten (misschien
iets voor Willem Duys).
Ik ben toevallig ook hondenlief
hebber en ik begin van al dat
gezeur over die hondepoep zo
langzamerhand een beetje mis
selijk te worden.
Natuurlijk laat ik mijn hond
niet graag op de stoep zijn be
hoefte deponeren, maar als de
parken en andere terreinen ook
nog eens afgesloten worden
voor honden, dan zal ik voor
taan helaas mijn hond uit moe
ten laten voor de deur van heer
Mol en reken maar dat ik dat
dan doe.
Hoe dan ook, ik ben niet zo
bang voor poep aan mijn
schoen en bovendien heb ik
ogen om te kijken en loop ik er
gewoon omheen.
Ik vind hondepoep iets volko
men natuurlijks; eigenlijk even
„normaal" als alle plastic patat
bakjes, melkpakken en andere
rommel, dat dagelijks op straat
wordt gegooid.
Pas wanneer daaraan ook iets
wordt gedaan ben ik bereid te
gaan denken aan de zo overbe
kende hondepoep.
Ik geloof, dat wij er een soort
Ridder van Rappard voor het
hondenvolk bij hebben in ons
hondenlandje.
Leiden
Tjeerd G. Scheffer
Extra controle
op prijzen
noodzakelijk
DEN HAAG (ANP) Extra
toezicht van de economische
controledienst is noodzakelijk
om te voorkomen, dat de prijs
stijging als gevolg van de reva
luatie van de Duitse mark naar
boven wordt afgerond.
Dat stelt het Tweede-Kamerlid
mevrouw Epema-Brugman (Pv
dA) in enkele gisteren aan mi
nister Lubbers van economische
zaken gerichte schriftelijke vra
gen. Het kamerlid wil weten
welke invloed de revaluatie pre
cies zal hebben op de kosten
van levensonderhoud en dringt
er op aan er dan voor te zorgen,
dat de prijzen dalen als gevolg
van de devaluatie van de mun
teenheden van Scandinavische
landen.
ADVERTENTIE
a De rente die wij vergoeden op spaar- 1 M H W
gelden loopt van 41/4% tot 91/2%. Vraag bij een N^^rA
van onze kantoren ook eens naar ons spaarpapier
aan toonder dat, afhankelijk van de gekozen
vormen, een rente geeft van 7% tot 9%.
NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK
(Van onze correspondent)
AAPSTAD „Fundamenteel
ien de blanken in Zuid-Afrika
:n enkele onrechtvaardigheid
geen enkele vorm van onder-
Irukking in hun relatie met de
warte mensen. Het is menselij-
erwijs gesproken vrijwel on-
logelijk om hun het besef bij
brengen dat de situatie hier
'erkeerd is". Dat zegt monseig-
itur Dennis Hurley, de kath-
lieke aartsbisschop van Dur-
ML Dennis Hurley, een breed-
tschouderde man, is in Zuid-
Jrika geboren als zoon van
erse ouders. Hij ontvangt mij
n een zeer bisschoppelijke zaal
Jet veel indrukwekkende fau-
«iils, hetgeen hem niet verhin
dert om helder en informeel
'ver de politieke situatie in
land te spreken.
n de aartsbisschoppelijke villa,
^borgen achter bloeiende aza-
's en jacarandabomen in een
tenwijk van de oostelijke ha
mstad Durban, zijn kort gele-
eri enkele molotovcocktails
Daar binnen gegooid zonder al
veel schade aan te richten,
'ennis Hurley is een van die
Dannen die door de blanke ge-
Deenschap in Zuid-Afrika wor-
len gehaat en gemeden als de
lest' Dat zou je niet zeggen als
e deze rustige, vriendelijke man
le' en hoort praten. Hij veroor
Tl,
deelt niet, maar zijn oordeel
over de toekomst is scherp:
„De blanken hier hebben geen
idee van de problemen, waar
mee een zwart gezin in Zuid-
Afrika te kampen heeft op het
gebied van werk, vervoer, eten,
gezondheid en andere dingen.
De meeste zwarte Afrikaanse
gezinnen liggen uit elkaar, zijn
verscheurd, bestaan eigenlijk
nauwelijks; een gevolg daarvan
is dat 70 procent van de kinde
ren, die in de woongebieden
worden geboren onwettige kin
deren zijn. Het leven is voor die
mensen onzeker en onveilig, er
is zoveel ontbering waaruit weer
een hoop misdaad voortkomt.
De blanken begrijpen dit niet,
terwijl het toch een blanke rege
ring is die meent dat hun wetge
ving verantwoordelijk is voor
deze toestand. Zij zien de nood
zaak van verandering eenvoudig
niet in en zij zien dus ook niet
in dat de enige manier om de
nodige veranderingen tot stand
te brengen is door de zwarten
politieke macht te geven. Heeft
u wel eens meegemaakt dat zul
ke blanken van inzicht verande
ren?"
„Beyers Naudé" is iemand die
veranderd is. Hij is een voor
beeld van formaat. Verder komt
het bij jonge blanken voor dat
het besef doordringt na een ont
moeting met zwarte leeftijdge
noten die hun over hun situatie
vertellen". Volgens aartsbis
schop Hurley zullen er de ko
mende jaren echter veranderin
gen plaatshebben in Zuid-Afri
ka. „Pijnlijke veranderingen"
zegt hij, „als de blanken hun
politieke en economische macht
moeten opgeven. In de betrek
kingen tussen mensen gebeurt
het nooit dat een minderheids
groep zijn macht vrijwillig af
staat. De historie geeft daar
geen voorbeelden van".
Voor Dennis Hurley is het de
vraag, wat de kerk kan doen om
het onvermijdelijk naderend ge
weld te keren. „We kunnen
doorgaans erg weinig doen",
zegt hij. „Als je probeert iets
echts te doen, moet je een orga
nisatie hebben met mensen die
full-time kunnen werken, omdat
dit werk tijd, deskundigheid en
financiën vereist. De kerken
moeten zo een full-time organi
satie op oecumenische basis op
zetten om hun standpunten effi
ciënt naar voren te brengen".
Tijdens de jaarvergadering in
juli van de Zuidafrikaanse Raad
van Kerken (waar de rooms-
katholieke Kerk waarnemend
lid van is) heeft Dennis Hurley
een uitgewerkt plan in deze zin
naar voren gebracht. Het be
langrijkste probleem daarbij is
volgens hem hoe de onjuistheid
van de situatie in een voor de
blanke autoriteiten aanvaardba
re vorm duidelijk te maken. Hij
vindt het noodzakelijk dat de
pers, de universiteiten, het be
drijfsleven, de handel, de vak
bonden, de sportorganisaties en
het amusementsleven bij zo'n
nationale bewustmakingsaktie
worden ingeschakeld.
De hoofdpunten, die, volgens
Hurley de blanken in Zuid-Afri
ka aan het verstand moeten
worden gebracht, zijn:
Dat de geschiedenis en persoon
lijke ervaring leren dat geweld
onvermijdelijk is, tenzij er iets
wordt gedaan aan toestand van
haat en dat de schuld voor het
geweld op de schouders van de
blanke bevolking zal komen te
liggen.
glicaanse en andere Engelstalige
kerken enerzijds en de Afri-
kaanstalige kerken zoals de Ne
derduits gereformeerde kerken
anderzijds, „zal er", zegt Hurley,
„extra veel aandacht moeten
worden besteed aan de manier,
waarop laatst genoemde kerk
moet worden benaderd".
Hurley: „Op de vergadering zelf
waren er weinig reacties op
mijn voorstel, omdat de gebeur
tenissen in Soweto alle aan
dacht opeisten en verwarring
veroorzaakten onder de gedele
geerden. Sindsdien zijn er wel
een paar echo's geweest, onder
meer van de anglicanen die hun
medewerking hebben toege
zegd". Hij geeft toe dat er al een
beweging in de richting van ver
andering gaande is in Zuid-Afri
ka. „Maar de tijd is kort, per
soonlijk denk ik op zijn hoogst
tien jaar. Tussen nu en tien jaar
zullen de omliggende nieuwe
staten Zoals Zimbabwe, Nami
bië, en Angola zijn gestabili
seerd en in staat en bereid om
Zuid-Afrika aan te vallen. De
rest van Afrika zal meedoen en
ook de marxistische landen zul
len steun Zuid-Afrika In Zuid-
Afrika zelf zullen intussen de
onrust en de onenigheid over de
toekomst van het land om zich
heen grijpen. Geen enkel land
buiten Zuid-Afrika zal bereid
zijn dit land te steunen".
