I
Waardeiland: showobject met teleurstellingen
LEIDSE GOUDKUST WORDT ZATERDAG OFFICIEEL GEOPEND
Verstoppingen,
scheuren en
lekkages:
groeistuipen van
een wooneiland
lyl It <JI\. 1 KJOHjJX lit 10
i-tHjlUOu V/OUXV/ilN 1
FAGIftA 3
eter
iis
(Van een onzer verslaggevers)
LEIDEN De ingebruikneming van de
gerestaureerde Leidse Schouwburg is niet
de enige feestelijke gebeurtenis in Leiden
deze week. Vlak na de opening door Hare
Majesteit van dit paleisje van goud en
groen wordt er zaterdag op het Waardei
land een lint door geknipt. In aanwezig
heid van hoge gasten uit Krefeld en Ox
ford. de beide zustersteden van Leiden, zal
burgemeester dr. A. J. Vis dan de eerste
teki woonstraten op dit' eiland officieel ope
nen. Straten, die de namen dragen van
Leidens beide zustersteden en die nu al
rijk voorzien zijn van groen in perkjes en
tuinen, en fraai bordeauxrood sierasfalt,
ongetwijfeld van een betere kwaliteit dan
dat in de Haarlemmerstraat. Hier zijn
tenminste geen zwarte olievlekken te zien.
Maar wat wil men ook: niet voor niets
gaat het Waardeiland door voor de „goud
kust van Leiden". „Luxe schakelvilla's",
heten het, „speels opgezet met aanlegstei
gers en een vrije doorgang naar de Kaag
en de Braassem". „Townhouses", ook wel
genaamd, een idee van het Amerikaanse
architectenbureau Fisher en Friedman in
San Francisco, gebouwd door het Leidse
aannemingsbedrijf IBB-Kondor en ver
kocht door de Nieman Holding BV, een
loze vennootschap opgekocht om de ver
kooporganisatie te omvatten. Luxe wonin
gen gebouwd met klasse-materialen en
tanddaardvoorzien van vaste vloerbedek
king in de woonkamer en koelkast, vaat-
asmachine en inbouw comfoor in de
;euken. Dat alles is op het Waardeiland
te koop voor prijzen tussen 300.000 en
400.000 gulden
Fabrieken
Een woonefland van rust en water kortom,
dat door een toevallige samenloop van
omstandigheden de goudkust van Leiden
aan het worden is. Oorspronkelijk had het
Waardeiland een industriebestemming: er
zouden kantoren en fabrieken op komen.
De grond was eigendom van de Koninklij
ke Nederlandse Grofsmederij (KNG), die
er zelf ook zijn vestiging had. De KNG
kwam echter in de problemen rond de
jaren 72—73. De voorboden van de econo
mische terugval dienden zich in Leiden
^^^snel aan. Reorganisaties kwamen, ontsla-
TTVhttn vielen, en toekomst werd steeds som-
UM herder
■"Een organisatieonderzoek door het bureau
18J." Berenschot beval een grondige verande-
1 p ring aan. Het Waardeiland ingeklemd tus
sen Rijn en Schiekan^al, Oude Rijn en
Nieuwe Rijn, werd verkocht en met de
opbrengst zou een nieuw gebouw voor de
KNG in het industriegebied de Grote Pol
der nabij Zoeterwoude worden opgericht.
Koper van het eiland was de toen nog
Amsterdamse aannemingsmaatschappij
IBB-Kondor. Een bedrijf dat ook al in
moeilijkheden was komen te verkeren. De
oplossing die voor béide maatschappijen
werd gekozen sloeg twee vliegen in een
klap: De IBB-Kondor zou op het Waardei
land huizen bouwen, dat betekende werk
gelegenheid en het terugkrijgen van het
geld dat men aan de KNG voor het eiland
had gegeven. Ook de KNG was uit de
brand: zij kon in de Grote Polder aan de
slag. De gemeente Leiden werd min of
meer voor het blok gezet: de keuze ging
tussen toestemming voor een bestemming
wijziging en groen licht voor de Leidse
goudkust, of geconfronteerd worden met
extra werklozen en dat was wel het laatste
dat Leiden zich kon veroorloven. De keuze
was simpel en snel gemaakt.
de hele overgang van industrie- naar
LIB wooneiland gladjes te laten verlopen werd
de hulp in geroepen van de Sokol-bouw-
maatschappij in Brussel. Directeur-gene
raal van dit wijdvertakte bedrijf is de in
Alphen aan den Rijn geboren J. M. G.
skpli Melkert, Hij was ook een van de belang-
rijkste mensen achter het aannemingsbe
drijf IBB-Kondor en pompte geld in deze
firma en het eiland. Na de toestemming
van de gemeente kon er in 1974 begonnen
worden met de realisering van een uniek
droomeiland in het hartje van de randstad.
Om de huizen aan de man te brengen werd
een bv gekocht, de Nieman Holding, die
dezelfde heer Melkert als president-direc
teur kreeg. Rond de paasdagen van 1975
opeil waren de modelwoningen gereed en kon-
t Ni den de eerste duizenden ge'iteresseerden
kun vingers komen aflikken. De eerste
stappen in dit vijf jaren project (in 1980
zullen er ongeveer 600 huizen moeten
staan) waren gezet.
VP
Vertraging
Het Waardeiland tijdens de oplevering van de eerste, riante woningen. (L. C.-luchtfotografie Frans Rombout)
-Daarna trad een periode van opvallende
rust ir. op het eiland. Hoewel werd be
weerd dat cte eersté huizen na de mqdelwo-
ningen eind 1975 begin 1976 zouden zouden
worden opgeleverd zag men zelden een
bouwvakker lopen. „En in een half jaar
kun je geen perfecte woning uit de grond
stampen", zo werd in deze kolommen op
14 juni van het vorig jaar geconcludeerd.
De eerste oplevering op het eiland vond
dan ook met de nodige vertraging plaats:
eind april-begin mei van dit jaar versche
nen de bewoners op wat straks de Oxford-
laan gaat heten. Vier en veertig huizen
staan er nu te pronken. Het tweede deel
van de 113 townhouses die er langs het
Rijn- en Schiekanaal moeten komen is in
uitvoering. Volgens de directie van Nieman
Holding zal de oplevering hiervan begin
1977 starten, „onvoorziene omstandigheden
zoals personeelsschaarste stakingen, of an
der oponthoud buiten de schuld van de
aannemer uitgesloten" aldus de verkoop
folder van Nieman. En de praktijk heeft
intussen wel uitgewezen dat het raadzaam
is niet teveel te rekenen op een tijdige
oplevering van de schakelvilla's. Dat wil
zeggen: opgeleverd wordt er wel, maar
men moet alleen niet vragen hoe...
Klachten
Gevraagd naar de meningen over het wo
nen op het Waardeiland blijken zich ach
ter de roodkleurige muren van de town
houses nog al wat drama's te hebben
afgespeeld, zeker in de begindagen van
het als zo schoon voorgespiegelde verblijf
van vele nieuwe bewoners. Een aantal
gesprekken met nieuwkomers over hun
entree op het eiland leverde een ware
klachtenregen op. Klachten over kleinig
heden als krassen op de ruiten, problemen
met de ontluchting wat krimp- en zet-
scheurtjes en een loszittend tegeltje. Maar
ook klachten over talloze lekkages, grote
re scheuren, niet sluitende deuren en ver
stoppingen van het sanitair. Als dat laat
ste tenminste in de woning aanwezig was
en op de juiste plaats stond. Er waren ook
gezinnen die de closetpot in de woonka
mer aantroffen of waar van een kraan of
wc nog helemaal geen sprake was toen de
meubels door de verhuizer hun droomhuis
werden binnen gedragen.
Een willekeurige greep uit de klachtenlijst
en van even willekeurig gekozen bewoners.
De een had een lijst van in de dertig, de
ander kwam met 44 klachten aandraven.
Vrijwel overal was het hetzelfde liedje:
grote ontevredenheid na de eerste kennis
making met het Waardeiland.
De bewoners lopen er zeker niet mee te
koop. Er bestaat nogal wat aarzeling om
over de brug te komen met hun verhalen.
Bij sommigen bestaat er een duidelijke
angst voor negatieve publiciteit over het
eiland, waar men tenslotte ook zelf voor
enkele tonnen in heeft geïnvesteerd, door
er een huis te kopen. „Een negatief getint
verhaal in de krant kan ons alleen maar
kwaad doen, laten we het maar binnen het
eiland houden" zegt het zakelijk instinct
van mensen die ook wel weten dat het
townhous in Leiden vermoedelijk niet hun
laatste woning zal zijn. Dan is er nog een
categorie die bang is dat de Nieman Hol
ding de toezeggingen dat alle mankemen
ten zullen worden verholpen niet zal nako
men als ze in de openbaarheid worden
gebracht en er daarom maar liever het
zwijgen toedoet. Slechts aarzelend komt er
dan wat naar de oppervlakte...
Risico's
Er zijn echter ook bewoners die alle risi
co's maar op de koop toenemen en wel hun
verhaalwillen doen, zij het zonder het
vermelden van hun naam: „Je kunt tenslot
te nooit weten...".
„Ik wil alleen maar voorkomen dat de
mensen die straks op dit eiland de rust
zoeken die wij hier gezocht hebben, gecon
fronteerd worden met dezelfde teleurstel
lingen die wij hier hebben ondervonden",
begint een van de bewoners van de Ox-
fordlaan. „Als ik het allemaal van tevoren
geweten had, was ik er nooit aan begon
nen. Kijk, de ligging van de huizen is
fantastisch, de woningen hebben een bij
zonder prettige indeling. We kwamen hier
echt voor onze rust, tenslotte zijn we al
een dagje ouder. We wilden een plaats
waar we ons leven verder happy zouden
zoals vele andere huizen, maar in de woon
kamer. „Ze lieten je gewoon barsten, hoe
vaak je ook kwam vragen", vertelt de
vrouw des huizes. „Ik heb er verlofdagen
voor opgenomen, we hebben drie weken
op straat lopen rennen van hot naar her
om iedereen in zijn kraag te grijpen Ik
werd er helemaal overspannen van, mijn
man moest met een maagbloeding in het
ziekenhuis worden opgenomen". „Alsof het
nog niet erg genoeg was kwam het toen
tot een ware opeenhoping: toen ik op een
goeie dag thuis kwam stroomde het water
me van de trap af tegemoet. In m'n nieuwe
huis van meer dan 2,5 ton moest ik als
in een a-sociale woning met emmers op te
trap het hemelwater gaan zitten opvangen.
Ik ben ten einde raad geweest".
Toegegeven: de mankementen werden ver
holpen, bij de een eerder dan bij de ander,
maar er werd wat aangedaan. Het ging bij
dit gezin alleen wel in triplo: drie keer
moest in de badkamer worden gebroken
om een steeds heviger wordende lekkage
op te kunnen sporen. Werkstudenten en
schoonmaakploegen werden op de in alu
minium strips hangende beglazing afge
stuurd om deze te reinigen van hardnekkig
plastic. De scheuren in de muren, de ge
luidshinder van de buren („ik hoor m'n
buurvrouw de trap op en af lopen") het
kleine toilet waarin je je nauwelijks kan
bewegen en dat afwijkt van dat in de
modelwoningen, is nog onaangeroerd ge
bleven in afwachting van de tweede ople
vering die goed moet maken wat er tot nog
toe minder gelukkig is verlopen.
al hun verlangens ter wille zijn. Formeel
is het zo dat een woning wordt opgeleverd
180 dagen na het storten van de betonnen-
vloer op de begane grond Dat hebben we
tot nog toe bij alle huizen gehaald. Ruim
zelfs, want veel woningen werden al eerder
opgeleverd, maar dat was dan omdat de
mensen er zelf om vroegen. Het was vaak
hun eigen fout: wij hebben geen enkele
garantie gegeven dat ze bij de oplevering
in een huis zouden komen waar niets meer
gedaan moest worden In een aantal geval
len zaten de mensen vast aan de verkoop
van hun vorige huis en moesten ze wel in
hun nieuwe woning in welke staat deze
zich toen ook bevond. En dat heeft voor
de nodige problemen gezorgd. We hebben
dan ook besloten van nu af aan niet meer
zo snel op te leveren maar eerst te wachten
totdat alles in orde is", zo licht de heer
Pietersen toe.
Hij wijst erop dat die datum van oplever
ing in sterke mate afhankelijk is van de
planning van de aannemer. En deze liampt
op zijn beurt weer met een groot tekort
aan mensen en een tekort aan vakkennis.
„Het is echt geen kwestie van onwil", zegt
Pietersen, „Heus, wij krijgen er ook zowat
een maagzweer van. Hoe het komt is een
raadsel, maar de IBB-Kondor kan in Lei
den geen bouwvakkers krijgen. Die wor
den van heinde en verre naar Leiden
gehaald. Veel komen er uit Brabant, kunt
u voorstellen wat dat allemaal kost. Al
dat reisgeld en die uren, daar bouwen we
nog helemaal niets voor. Ondanks de enor
me werkloosheid in de bouw, kunnen wij
niet voldoende personeel krijgen. Ik kan
zo nog wel tien mensen gebruiken, maar
als ze van het arbeidsbureau komen solli
citeren spreekt hun gezicht van weinig
enthousiasme"...
Over de concrete klachten van de bewo
ners zegt de heer Pietersen dat de bouw
in elk geval qua contructie bijzonder goed
is uitgevoerd. Dat er hier en daar „wat
schoonheidsfoutjes" zijn gemaakt ligt vol
gens hem voor een deel aan de onderaan
nemers, die voor de Nieman Holding de
werkzaamheden bij de afwerking van de
huizen verrichten. „Als een loodgieter zijn
werk niet goed heeft verricht dan moeten
wij hem daarvoor aansprakelijk stellen.
Natuurlijk zullen wij moeten zorgen dat de
mankementen worden hersteld. De heer
Pietersen is er zichtbaar teleurgesteld over
dat het Waardeiland door het bekend wor
den van de minder goede afwerking een
slechte naam dreigt te krijgen. „Ik begrijp
die mensen, niet", zo verzucht hij, „ze
weten dat ze altijd bij mij terecht kunnen
als ze er met een van de vijf opzichters
of uitvoerders niet uitkomen. Waarom
gaan ze met hun frustraties in plaats daar
van naar de krant, waarom moeten ze
zichzelf zonodig een rotbuurt aanpraten".
rt aanp:
:enfijste
Bij een greep uit de klachtenlijsten van de
Waardeilandbewoners hamert de heer Pie
tersen er telkens op dat elke bouw in de
begindagen na de eerste oplevering proble
men vertoont die later moeten worden
hersteld. „De krimpschéurtjes bijvoor
beeld, dat is een kwestie van volspuiten
en opnieuw stucadoren, dat komt overal
voor, de problemen met het glaswerk
waaraan plastic bleef zitten zijn allemaal
al opgelost. Goed, het koste wat moeite het
juiste preparaat te vinden, maar dat is nu
ook in orde. De verwijten van de niet goed
liggende dakpannen zijn gewoon wartaal:
overal zijn mensen van ons langs geweest
om zo goed te leggen. De geluidshinder:
we hebben de gemeente ingeschakeld om
hierover proeven te nemen, het resultaat
daarvan is mij nog niet bekend".
Bij navraag blijken de proeven een gunstig
resultaat te hebben opgeleverd. De geluidi
solatie, een reclameaspect dat na klachten
van een van de bewoners uit de dagbladad
vertenties zou zijn geschrapt, wordt door
de technische dienst van.de gemeente de
beste van de drie mogelijke kwalificaties
gegeven. Dat neemt echter niet weg, dat
een van de geïnterviewde bewoners van
het Waardeiland aan beide zijden de leef-
geluiden van zijn bikren duidelijk kan
waarnemen.
kunnen slijten. Kunt u begrijpen hoe te
leurgesteld we waren toen we in een totaal
onafgewerkt huis terecht kwamen. Binnen
vier dagen hadden we de eerste lekkages
in de garage. Hak- en breekwerk in ver
band met mankementen aan de keuken
zorgde voor een kleine fontein. Het euvel
was nog niet verholpen of de eerste ver
stoppingen deden zich voor. We hadden er
5 in een maand tijd. Series brieven hebben
we geschreven, zonder antwoord. Dagelijks
zijn we in de bouwkeet geweest om de
aandacht voor onze problemen te vragen.
En dat we uiteindelijk geholpen werden is
alleen maar te danken aan het feit dat we
zo vaak bij hen op de stoep stonden. We
hebben best begrip voor het feit dat er
moeilijk vakmensen te krijgen zijn in de
bouw. Maar als je zo'n prijs moet neertel
len voor een woning, dan mag je toch wel
wat verwachten. Meneer, een excuus kon
er nog niet af. Melkert heeft zich met zijn
veldheerallures niet eens verwaardigd om
bij ons te komen kijken. Er wordt kwistig
gestooid met mvndelinge toezeggingen dat
alles in orde zal komen, maar een schrifte
lijke bevestiging blijft uit Ik vraag me
trouwens af of het allemaal wel kan zonder
hele breek- en slooppartijen aan de wonin
gen".
Compromis
Om voor een hoop ellende bespaard te
blijven geven sommigen de voorkeur aan
wat genoemd wordt „een elegant compro
mis". Zo werd in een van de huizen een
aantal „krimp- en zetscheurtjes" wegge-
wekt door er hout overheen te timmeren.
Er gaan zelfs geruchten dat klagende be
woners in de moed der wanhoop, werkne
mers van het aannemingsbedrijf geld heb
ben geboden 9m hun woning zou gauw
mogelijk in orde te maken. De Nieman
Holding heeft niet alleen zijn handen vol
aan de afwerking van de huizen, men moet
ook nog zorgen voor de verkoop van de
andere. Het werken met onderaannemers,
waarvan de Holding afhankelijk is, is een
veel gehoorde reden waarom de klachten
niet snel te verhelpen waren.
Tweede oplevering
„Gelukkig is er nog een tweede oplever
ing", zegt iemand een paar huizen verder.
„Maar ik vraag me niettemin af of ze toch
al die toezeggingen na zullen komen. Daar
voor wordt er te snel gezegd: koop dit of
dat maar en declareer het maar bij de
Holding". Ook deze man is duidelijk teleur
gesteld in de afwerking van het project en
de behandeling van de verantwoordelijke
figuren. „Niet zozeer in het project, want
het kan best mooi wonen worden op het
Waardeiland. Het is de afwerking die 't
hem doet: een tomeloze ellende". Dan volgt
het verhaal van de aankomst op het eiland:
geen kraan, geen schakelaar, geen toilet,
en dat terwijl de oplevering al later plaats
vond dan was gepland. Toen kwamen de
meldingen van lekkages, niet in de garage,
De vraag dringt zich, na een rondgang
over het Waardeiland, op hoe dit allemaal UnfleicUlIUieiHCrS
zo gekomen is. Vanwaar de toch op z'n
minst slordige afwerking van deze toch
op z'n zachtst gezegd prijzige woningen.
Er zijn natuurlijk ook tevreden bewoners
op het eiland, maar ook bij velen van hen
is de eerste oplevering niet zonder proble
men voorbij gegaan. En wat zeggen de
verantwoordelijke figuren van de Nieman
Holding ervan, dat een aantoonbaar deel
van de kopers met zoveel teleurstellingen
zijn geconfronteerd?
Door adjuct-directeur Pietersen van de
Nieman Holding wordt niet ontkend dat de
eerste oplevering bij een aantal gezinnen
met de nodige problemen gepaard is ge
gaan. Veel van de hem voorgelegde klach
ten kende hij, anderen waren hem nog niet
ter ore gekomen. Heel nadrukkelijk stelt
de adjunct-directeur van de verkooporga
nisatie dat alle euvels zullen worden ver
holpen, voorzover dat al niet is gebeurd.
„Iedereen op dit eiland weet dat ze altijd
bij mij terecht kunnen. We streven er naar
bij de tweede oplevering alleen nog maar
tevreden kopers te hebben. We geven zelfs
de volle lOIFo garantie dat de woningen zo
snel mogelijk tip top in orde worden ge
maakt" aldus de heer Pietersen.
Hij licht desgevraagd de problemen toe
waarmee de Nieman Holding bij de afwik
keling, de oplevering en daarna te maken
heeft gekregen: „Ons doel was en is: zo
veel mogelijk service verlenen en daar
hebben we ons zelf een beetje bij in de
vingers gesneden. We wilden de mensen in
Ook de dienst bouw- en woningtoezicht
van de gemeente Leiden vroegen wij om
commentaar op de problemen van sommi
ge bewoners van het Waardeiland. Via de
voorlichtingsdienst van het stadhuis liet
men weten dat er weliswaar niet in strijd
met de bouwvoorschriften wordt gehan
deld, maar dat men heeft geconstateerd
dat de afwerking van de woningen nog al
wat te wensen overlaat. De dienst bouw
en woningtoezicht weet evenals een aantal
van de ondervraagde bewoners de proble
men voor het belangrijkste deel aan de
wisselende onderaannemers waarmee de
Nieman Holding op het eiland werkt. Aan
het vakmanschap van deze onderaanne
mers zou nog al eens wat mankeren met
alle gevolgen van dien. Deze wisseling van
toeleveringsbedrijven en het tekort en ver
loop van de bouwvakkers, allen verschil
lend in hun kundigheid, zou dan de belang
rijkste oorzaak van de teleurstellingen zijn
geweest.
Recht overeind staat echter de toezegging
van adjunct-directeur Pietersen van Nie
man Holding, dezer dagen nog eens beves
tigd door zijn hoogste chef, de heer Melk
ert: een afterserviceploeg die dagelijks op
het eiland bezig is met het nalopen van
de huizen zal er voor zorgen dat de bewo
ners toch nog de beloofde waar voor hun
geld krijgen.
ARJEN BROEKHUIZEN
