Leidse Courant | 1976 | 9 oktober 1976 | pagina 8

BEURSOVERZICHT

Unilever flauw

Kerken door zelfgenoegzaamheid
mede schuldig aan Iers geweld

KORTE
METTEN

Nederlandse bijdrage
„rekenschapsproject"
Wereldraad van Kerken

ZATERDAG 9 OKTOBER 1976

LEIDSE COURANT

PAGINA 8

(Van onze financiële medewerker)

AMSTERDAM Dinsdag kon de belegger even opgeruimd adem
halen.Het klimaat was ineens iets beter. Het aanbod werd
opgevangen door kopers die op het lage niveau wel wat uit de
markt wilden nemen. Ook de beroepshandel liet zich niet onbe
tuigd. De geringe opleving bleek echter een eendagsvlieg te zijn.
Met donderend geweld kwam woensdag het aanbod los, waarbij
de internationale fondsen vooraan lagen. Vraag was er alleen op
sterk verlaagde koersen, hoewel er ook veel laat-koersen waren:
er waren wel verkopers maar geen kopers.

Typerend voor de huidige markt is toch wel dat de kopers er de
brui aan gaan geven. Ze zien het met aandelen niet meer zo zitten.
De aanvallen op het kapitaalbezit (rechtstreeks of langs een omweg)
ontnemen de lust om aandelen te kopen. Vooral de fondsen van
ondernemingen die industriële produkten maken zitten in de hoek
waar de harde slagen vallen, ook al omdat uit die hoek zoveel
slechte berichten komen.

We noemen de scheepsbouw, de machinebouw, de metaalsector,
electro-technische industrie, de papierbedrijven. Ook de overige
sectoren worden dan in een sterk dalende markt meegesleept maar
de koersverliezen zijn hier toch niet zo zwaar.

Donderdag was de storm uitgewoed, al overheerste ook die dag
het aantal lagere koersen. Maar ruwweg eenderde van alle noterin
gen kon toch weer iets aantrekken. De daling de dag tevoren was
zo groot geweest, dat de weg voor een bescheiden technisch herstel
open lag. Het algemene ANP-indexcijfer dat woensdag op een
dieptepunt van 82,8 was beland, kon hierdoor donderdag aantrek
ken tot 83,3. Ook dit niveau ligt overigens nog altijd 21 pet beneden
het hoogste niveau van 105,6, dat op 4 februari werd bereikt.
Het aarzelende economische herstel in ons land en de ongunstige
bedrijfsberichten waren deze week niet de enige boosdoeners die
de markt omlaag drukten. De scherpe koersdaling in Wall Street
alsmede de daling van het pond en de dollar versterkten het
aanbod. Wall Street, een paar weken geleden nog met een Dow
Jones gemiddelde voor industrie-aandelen van 1015, was afgelopen
woensdag tot 960 gezakt. En dat door de speech van de Amerikaan
se minister van financiën in de vergadering van het Internationale
Monetaire fonds, dat de economie in de Verenigde Staten volgend
jaar trager zal groeien, door de vrees dat er over het derde
kwartaal slechter bedrijfsnieuws uit de Verenigde Staten zal ko
men, en tot slot uit angst dat de olieprijzen volgend jaar stevig
verhoogd zullen worden. (Met name Venezuela en Iran dringen aan
op een prijsstijging van 25 procent).

Onze internationale fondsen (Koninklijke Olie, Unilever, Philips en
KLM worden in Wall Street verhandeld) hebben op gevoelige wijze
de weerslag van Wall Street ondervonden. Bovendien vesterkten
de dalende dollar en het sterk zakkende pond (vooral Uiiilever
is hier gevoelig voor) de koersdruk. Donderdag kon iets de
aangerichte schade hersteld worden maar er was toch nog een
duidelijk verschil met eind vorige week. Zo zakte Koninklijke Olie
vdn 120,40 tot 117,10 en Unilever van 112,70 tot 109,-. Philips en
Akzo konden zich redelijk handhaven (zij het toch wat lager) maar
Hoogovens gleed van 45,80 naar 40,- op donderdag.

Deze daling moeten wij ook zien tegen de achtergrond dat de
tstaalmarkt in West-Europa verslechtert onder meer door de felle
concurrentie van Japanse en Spaanse leveranciers van staalproduk-
ten. Gevraagd is dan ook aan het bestuur van de Euromarkt om
maatregelen te nemen ter bescherming van de Europese staalpro
ducenten tegen concurrentie uit landen buiten de Euromarkt.

Rijn Schelde Verolme heeft eindelijk het stilzwijgen verbroken. De
eerste 32 weken is er nog met enige winst gewerkt, maar de directie
voorziet dat het gehele jaar 1976 met verlies moet worden afgeslo
ten. Het -zit er voorts in. dat ook 1977 verliesgevend zal worden.
De direktie heeft orders moeten accepteren die ondanks de over
heidssteun verliesgevend zijn, terwijl bovendien de resultaten in
de reparatiesector sterk zijn achtergebleven. Toch verwacht de
directie op grond van de grote order-portefeuille en de komende
herstructurering van de scheepsbouw, dat deresultaten zich op
langere termijn weer zullen herstellen.

Giessen heeft het eerste halfjaar bevredigend positief afgesloten.

Maar al een jaar moesten er orders worden afgesloten die de
kostprijs niet dekken. Binnenkort verwacht de direktie orders die
zonder meer verliesgevend zullen zijn.

Dat is het nieuws uit de scheepsbouwwereld. Geen opwekkend
nieuws. Geen wonder dat aandeelhouders die dit al geruime tijd
op zich af hebben zien komen, de schrik om het hart is geslagen.
De koersen van alle scheepsbouwaandelen zakken voortdurend.
Aandeelhouders hebben dan ook sedert 1 januari hun bezit aanzien
lijk in waarde zien dalen. Amsterdamse droogdok Maatschappij
was op 1 januari 76,- en op 7 oktober 60,50. Arnhemse Scheepsbouw
resp. 120,- en 76,50, Giessen 381,- en 158,- en Rijn Schelde Verolme
170,- en 74,-.

Een geheel andere sector waar het bepaald niet goed gaat, is de
papierindustrie. Van Gelder lijdt op de produktie van wit papier
grote verliezen, waardoor herstructurering noodzakelijk is. Proost
en Brandt heeft in het eerste halfjaar een verlies van 1,2 miljoen
gulden geleden. Ook voor geheel 1976 zit een verlies erin. Zulke
berichten worden op de beurs onmiddellijk op de andere papie
raandelen betrokken die dan ook prompt mee naar beneden gaan.
Van Gëlder, op 1 januari nog 83,-, was afgelopen donderdag 36,-,
Koninklijke Nederlandse Papierfabrieken resp. 56,- en 41,50. Pa
piergroothandel Proost en Brandt zakte van 188,- tot 140,-
Om nog even naar de kapitaalgoederenindu§trie terug te gaan: een
topman van de Verenigde Machine Fabrieken had medegedeeld
dat het mogelijk is dat er in 1978 weer een winst van 30 40
miljoen gulden wordt gemaakt, afhankelijk van het overleg met
de vakbonden over de verliesgevende bedrijven, van de ontwikke
ling van de conjunctuur en van de medewerking van de overheid
bij de financiering van grote projecten. Het hielp allemaal niets.
De koers zakte deze week van 89,- naar 82,50 (op 1 januari nog
180,-). Holec, een andere verliesgevende, liep deze week van 100,-
naar 92,- (1 januari 168,-).

Men moet als belegger wel heel stevig in de schoenen staan om
de moed niet te verliezen, om niet te zeggen wanhopig te worden.
De obligatiemarkt heeft zich deze week heel goed gehouden. De
koersen konden zelfs wat stijgen. Toch is de inschrijving op de
9 3/4 pets 10-jarige Nederlandse Waterschapsbank tegen een koers
van 99 1/2 maar een matig succes geweest. Bovendien werd bekend
dat de Nederlandse Middenstandsbank 15-jarige, 10 1/4 pets kapi
taalobligaties gaat uitgeven. Van een rentedaling kunnen we dus
zeker nog niet spreken.

De wat betere stemming op de obligatiemarkt moeten wij dan ook
in het licht zien van de ruimer wordende geldmarkt. De Nederland
se Bank heeft de handelsbanken in staat gesteld geld te lenen via
een speciale beleggingsrekening. De banken en andere geldmarktin
stellingen hebben hierdoor gezamenlijk circa 750 miljoen gulden
tegen 13 pet rente tot 21 oktober kunnen lenen. Deze verruiming
drukte dinsdag het daggeld van 25 pet naar 13 pet. Onmiddellijk
trokken de obligatiekoersen, die maandag nog onder druk stonden,
weer aan. De koersen reageren dus in feite op de geldmarktpolitiek,
die weer verband houdt met de inflatiebestrijding en met de
bescherming van de gulden tegen druk uit het buitenland. Daarom
kan er ook weinig over de te verwachten koers en rente-ontwikke
ling op de obligatiemarkt gezegd worden. De Nederlandse Midden
standsbank heeft duidelijk het zekere voor het onzekere genomen.

Nieuws uit de
bedrijven

SHV Enkele sectoren van de
Haven, Transport en Scheep
vaart Groep van de SHV zijn in
het eerste halfjaar van 1976 ach
tergebleven op het jaarplan, zo
heeft groepsdirecteur mr. J. A.
Reus medegedeeld. De sectoren
die boven het jaarplan uitgeko
men waren Massagoed en Tran
sport Organisatie Europa.
Ahog-BOB De resultaten van
Ahog-BOB Exploitatie en Pro
jectenontwikkeling NV zijn in
de eerste helft van 1976 niet
achtergebleven bij die van 1975.
Het bestuur handhaaft de ver
wachting, dat het dividend ge
handhaafd zal kunnen worden.
P. Vermeer P. Vermeer Ver
enigde Bedrijven NV in Hoofd
dorp en Imbema-Contracting
BV in Velsen Noord hebben
overeenstemming bereikt over
een volledig samengaan. De fu
sie zal geschieden in de vorm
van een overneming van het
gehele aandelenkapitaal van Im
bema-Contracting door Ver
meer.

British Leyland Hef staatsbe
drijf British Leyland Motor Cor
poration heeft de steun van de
werknemers gekregen voor zijn

plannen voor de produktie van
een nieuwe mini. Met het pro
ject is 500 min gemoeid. De
onderneming wilde van de
werknemers de toezegging dat
zij hun produktiviteit zouden
verhogen, alvorens zij de plan
nen ten uitvoer zou leggen.

Kleine toename
goederenvervoer
zeehavens

DEN HAAG (ANP) - In de
eerste helft van dit jaar is in
alle havens tezamen 162,9 mil
joen ton omgeslagen, wat
slechts 0,5 miljoen ton hoger is
dan in het eerste halfjaar 1975,
aldus het CBS.

Voor de tankvaart afzonderlijk
geven de cijfers een wat gunsti
ger beeld te zien. De aan- en
afvoer door de tankvaart be
droeg in de eerste zes maanden
van 1975 namelijk 89,8 miljoen
ton tegen 91,8 miljoen ton in
1976 (stijging 2 min ton). Hieruit
volgt dat de aan- en afvoer van
droge lading in de eerste helft
van het lopende jaar met 1,5
miljoen ton is teruggelopen., het
betreft hier vooral een vermin
dering van de aanvoer (-1,4 mil-
joen).-

AMSTERDAM, 8 okt. - De Am
sterdamse effectenbeurs heeft
vrijdag bij aanvang van de, kal
me, handel een verdeelde stem
ming te zien gegeven. Een groot
aantal koersen stabiliseerde
zich op het donderdag bereikte
niveau. Het herstel in Wall
Street had hier en daar wel
effect, maar de beleggers durf
den, met het oog op het komen
de weekeinde, niet op grote
schaal transacties aan te gaan.
„Het is een typisch vrijdag-
marktje', zo werd op de vloer
gezegd.

Bij de internationals viel Unilever
met een verlies van 2 op
107 duidelijk uit de toon.
Hoofdoorzaken hiervoor waren
de flauwe stemming voor dit
aandeel op de Londense beurs,
alsmede de perikelen rond het
pond sterling. Kon. Olie was
een dubbeltje lager op 117 en
maakte daarmee het tijdens
voorbeurs geleden koersverlies
bijna geheel weer goed. Philips
moest twintig cent terug tot
26,20, terwijl Akzo tien cent
aantrok tot 28,30 en Hoogo
vens vijftig cent tot 40,50.

De bankaandelen waren prijshou
dend. HVA en Deli lagen aan
geboden in de markt en moes
ten ieder 1,40 afstaan op resp.
45,10 en 90,60. De aandelen
Heineken openden 1,80 hoger
op 132,80. KLM werd 1
duurder op 113, mede omdat
het langslepende loonconflict
met de KLM-vliegers is opge
lost.

De scheepvaartsector was kalm
en gaf een verdeeld beeld te
zien. HAL trok 1,50 aan tot
78, terwijl KNSM hetzelfde
bedrag kwijtraakte op 124..
NSU verloor vier dubbeltjes op
100 en Van Ommeren 2 op
181,50.

De obligatiemarkt was evenals
donderdag ook nu weer vast
door onder meer institutionele
vraag. Het materiaal in deze
markt blijft echter schaars.

door een publikatie in een be
leggingsblad dat de winsten
van Nederlandse ondernemin
gen in het eerste halfjaar 1976
vergeleken met dezelfde perio
de van vorig jaar een krachtig
herstel te zien hebben gegeven.
Dit kon echter niet verhinderen
dat de verliezen, zij het van
zeer bescheiden omvang, toch
weer in de meerderheid waren,
door gebrek aan affaire.

Tot de fondsen die vast in herstel
waren behoorden Wereldhaven
en Van Gelder Papier. Wereld
haven steeg met 4,90 tot
86,50, terwijl Van Gelder met
3,50 herstelde tot 40. Gies-
sen-De Noord zette het eerder
ingezette herstel voort met 4
op 161, terwijl Vmf 2 kon
terugwinnen op 85.

Vast waren verder Tricotbest,
Vulcaansoord, Twentsche Ka
bel, Dikkers, Van Berkel en
Elsevier.

Het lichte herstel voor RSV
kwam abrupt tot stilstand. De
koers daalde nu weer met 2
tot 72. Grofsmederij trok de
aandacht met een verlies van
5 op 80, terwijl de aandelen
Vihamij 3 lager op 43 on
verkoopbaar bleken. Flauw wa
ren verder onder meer Ahold
Borsumy-Wehry, NDU en Zaal
berg.

Op de actieve aandelenmarkt ver
anderde gedurende beurstijd
nauwelijks iets. Op de obligatie
markt bleven de noteringen
fors aantrekken.

Paulus de Boskabouter De Toverhoed

door Jean Dulieu

x—7 Met wapperende slagpennen
kwam Salomo naar beneden suizen.
Hij leek meer op een slordige bos
veren dan op een raaf. .Opzij alle
maal,' tetterde hij, .geef me de ruim
te!' Paulus en Oehoeboeroe stoven

haastig uit elkaar en daarna maakte
Salomo een allervreemdste buikland
ing. ,Die snertwind ook,' mopperde
hij, .dit is geen weer om te vliegen.'
,Maar waarom...' begon Paulus weer,
maar Salomo liet hem niet uitspre

ken. Hij wendde zich tot zijn vriend
Oehoeboeroe en vroeg op gejaagde
toon: ,Heb je die hoed gezien?' Oe
hoeboeroe knikte somber en sprak:
.Inderdaad heb ik die hoed nogal wel
zo tamelijk gezien, Salomo.'

qi5 lfimbik zkh de volgende
morgen naar net atelier begeeft,
staat reeds een stel vreemd uit
gedoste figuren op de binnen
plaats van Rubens'wonIng.

De kerken in Ierland zijn zelf medeschul
dig aan het geweld in het land, omdat zij
door zelfgenoegzaamheid het onderlinge
contact en de dialoog hebben afgewezen.
Dit heeft bijgedragen tot een sfeer van
angst, verdachtmaking, onwetendheid en
vooroordeel, die werkelijk sectarisch ge
noemd kan worden.

Aldus zegt het rapport „Violence in Ire
land" (geweld in Ierland), samengesteld
door de gezamenlijke werkgroep van de
Ierse raad van kerken en de r.k. kerk. Het
rapport dringt aan op een ernstig gewe
tensonderzoek van de kerken en op aktie
teneinde tot gezamenlijk handelen te ko-

De kerken, aldus de werkgroep, dienen
zich ernstig af te vragen waar zij gefaald
hebben met name in haar christelijke ge
tuigenis van waarheid, gerechtigheid en
liefde. In dit verband wijst de werkgroep
op het verschijnsel dat van vele kanten,
ook van groeperingen, die zich uitdrukke
lijk christelijk noemen, geweigerd wordt -

te luisteren naar de oproep tot verzoening.
En deze weigering krijgt in de ogen van
velen nog respectabiliteit vanwege „de po
lemische geest, die eeuwenlang de relaties
tussen de verdeelde christelijke kerken
heeft gekarakteriseerd."

De strijd in Noord-Ierland heeft dan ook
volgens de werkgroep een godsdienstige
dimensie. En de schade die hierdoor ont
staan is, kan niet op korte termijn onge
daan worden gemaakt door de oecumeni
sche beweging.

Vruchtbare bodem voor geweld, zegt het
rapport, is de sfeer van angst, verdachtma
king, verbittering en onwetendheid, een
sfeer die juist gekweekt wordt door secta-
risme. Onder sectarisme verstaat het rap
port „de gedachtengang, die geloofsver
schillen uitbuit voor een meerderwaardig
heidsgevoel, voor ontkenning van rechten
en voor rechtvaardiging van het conflict."
De kerken hebben hiervoor veel te weinig
oog gehad, aldus de werkgroep, die aan
dringt op de oprichting van een Iers cen

trum voor christelijk sociaal onderzoek, bij
voorkeur in samenwerking met de univer
siteiten en andere instanties. Dit centrum
zou aan de kerken de wegen moeten wijzen
naar inzicht in de sociale vérhoudingen
van de twintigste eeuw en naar gezamen
lijk christelijk handelen.

Een dergelijk centrum zou ook kunnen
werken aan het wegwerken van de oorza
ken van discriminatie en ongerechtigheid.
Met name denkt het rapport aan de wetge
ving op het gebied van de werkgelegen
heid.

Het centrum zou de kerken ook kunnen
wijzen op het misbruik van de liturgie voor
politieke of militaire redenen, met name
bij begrafenissen van mensen, die gestor
ven zijn bij geweldspleging.

Het centrum zou zijn onderzoek ook kun
nen uitstrekken naar de legers van de Ierse
republiek en van Noord-Ierland teneinde
deze ervan te weerhouden geleidelijk aan
middelen te worden tot systematische on
derdrukking.

Vastenactie
8,5 miljoen

De vastenactie 1976 van de
r.k. kerk van Nederland
voor hulp aan landen in ont
wikkeling heeft volgens de
voorlopige cijfers 8.392.000
gulden opgebracht. Medio
november zal de opbrengst
definiteif bekend zijn. Ver
wacht wordt, dat het ronde
bedrag van 8.500.000 gulden
wordt bereikt.

Vorig jaar was de totaal op
brengst 7.940.000 gulden. De
stijging is volgens een
woordvoerder van de Vaste
nactie niet voldoende om de
inflatie bij te houden.
Het geld zal worden besteed
aan talrijke projecten over
de gehele wereld, maar zal
voornamelijk gericht zijn op
gemeenschapsopbouw in die
landen. Het accent zal dan
ook voor een belangrijk deel
komen te liggen op hulpver
lening ten behoeve van on
derwijs en vorming, aan ba
sisorganisaties voor studen
ten en vakbonden, gezond
heidszorg, van landbouw,
veeteelt en visserij en ver
sterking van infrastructuren.

In Engeland verschijnt maan
dag de vertaling van de gehe
le bijbel in de omgangstaal.
De eerste oplage bedraagt
1.300.000 exemplaren. De en
gelse versie van het Nieuwe
Testament in de omgangstaal,
die in 1966 uitkwam, heeft
inmiddels een oplage bereikt
van meer dan vijftig miljoen
exemplaren. In Nederland is
het Nieuwe Testament in de
omgangstaal („Groot nieuws
voor u") in bijna vierhonderd
duizend exemplaren verkocht.
Een vertaling van het Oude

De Argentijnse bisschoppen
hebben, naar aanleiding van
de steeds in aantal toenemen
de gevallen van geweld en
moord eer brief tot de militai
re junta van het land gericht,
waarbij zij hun ongerustheid
over de ontwikkeling tot uit
drukking brengen. „Wie zijn
toch die machtigen die straffe
loos en anoniem midden in
onze maatschappij naar wille
keur kunnen optreden?, zo

vragen de bisschoppen zich af,
die nogmaals vragen hun eis
in te willigen, dat de familie
van de gearresteerden worden
ingelicht over de redenen tot
arrestatie en over de verblijf
plaats van de gearresteerden.
De parlementaire commissie
inzake scheiding van kerk en

staat in Finland zal in het
voorjaar met haar eindconclu
sies komen. De commissie, in
1972 ingesteld, bestaat uit
tweeën twintig vertegenwoor
digers van de verschillende
politieke partijen en kerken.

Een stroming onder de bevol
king wil de discriminatie van
de nietorthodoxe minder
heidskerken en de onbijbelse
band tussen lutherse kerk en
staat beëindigd zien. De fi
nanciële consequenties van
losmaking van de formele

De Engelse muziekformatie
„The Mighty Flyers" uit Man
chester, die zich vooral toelegt
op gospelmuziek zal tussen 12
en 16 oktober een tournee
door Nederland maken op uit
nodiging van de interkerkelij
ke jongerenbeweging „Youth
for Christ". Onder meer zal de
formatie optreden voor de
scholengemeenschap Over-
voorde in Den Haag en wel op
14 oktober.

Onder de titel „Rekenschap van de hoop die in ons is" is een
boekwerkje verschenen, samengesteld door mevrouw dr. E.
Flesseman-Van Leer, gedelegeerde voor geloofsvragen van de
Raad van Kerken in Nederland. Het is een verslag van de
voortzetting iri ons land van de wereldwijde studie, die in 1972
op gang gebracht werd door de commissie „Geloof en Kerkor
de" van de Wereldraad van Kerken. Dit initiatief werd door
de beleidsconferentie van de Raad van Kerken te Lunteren
in november 1974 overgenomen.

Aan achttien christenen van
verschillende kerken en rich
tingen, zowel theologen als
niet-theologen, werd gevraagd
om een korte rekenschap van
hun eigen hoop en geloof te
schrijven. Deze persoonlijke
getuigenissen werden toege
zonden aan twintig groepen,
die hadden toegezegd hun me
dewerking te geven. De helft
van de groepen was oecume
nisch samengesteld, de andere
helft niet.

Uiteindelijk heeft dit geleid tot
de opstelling van een geza
menlijke rekenschap onder de
titel „Rekenschap van onze
hoop in een dubbelzinnig be
staan."

Dit document wordt de bijdra
ge van Nederland aan het re
kenschapsproject van de com
missie „Geloof en Kerkorde"
van de Wereldraad van Ker
ken. Het wordt echter ook
voorgelegd aan de officiële or
ganen van de verschillende
kerken, (synode, bisschoppen

conferentie, besturen, paro
chieraden, kerkeraden enz.),
aan de plaatselijke raden van
kerken en gespreksgroepen.
Dit als aanloop naar de Neder
landse kerkenconferentie van
1978.

In haar bespeking van het
huiswerk der twintig groepen
noemt mevrouw Flesseman-
van Leer het opvallend, dat in
de getuigenissen, die de groe
pen op basis van het voorwerk
van de achttien hebben opge
steld, de polariserende tegen
stelling van zogenaamd hori
zontaal en verticaal niet op
gaat. In de getuigenissen - zo
merkt zij op - zijn beide di
mensies bijeen gehouden.
Het meest naar voren treden
de mensbeeld in de groepsge-
tuigenissen is dat van de
mens, die verantwoordelijk
heid draagt voor maatschappij
en medemens en die geroepen
is om medewerker van God te
zijn. Het is dus, zo schrijft
mevrouw Flesseman-van Leer,

het mondige mens-zijn, waar
de nadruk op ligt. Zij merkt
daarbij op, dat zij hiermee niet
een geseculariseerd, autonoom
mens-zijn bedoelt.

Sterke beklemtoning krijgt
voorts de gemeenschap. Men
heeft het gevoel elkaar nodig
te hebben om zelf staande te
blijven. Maar - aldus mevrouw
Flesseman - „al met al krijgt
men de indruk dat, ondanks
het verlangen naar gemeen
schap, de kerk met haar
woordverkondiging, liturgie en
viering van doop en maaltijd
geen belangrijke plaats in
neemt in het geloofsdenken
van de groepen."