Met de all in-borrelbus
naar Neerlands eerste casino
Alma
Materkoor
viert veertig
jarig bestaan
Gezondheidszorg
Bollenstreek
onder de loep
UTERDAG 9 OKTOBER 1976
LEIDSE COURANT
PAGINA 5
Rijk worden of de meest elementaire levensbehoeften zien opgaan in verloren fiches. Het fascinerende
aan de speeltafels.
Vertrek van Holiday inn, elke dag om 19.05 uur.
LEIDEN/ZANDVOORT Ontegenzegge
lijk is er een nieuwe categorie verslaagden
in de maak. Na de gevangenen van alcohol,
nicotine, en drugs krijgen we nu langza
merhand te maken met de slachtoffers van
de speelbank. Zo erg zwart-wit hebben we
het moeten zien, totdat eind vorig jaar het
sein op groen werd gezet voor de eerste
kansspelinstelling op internationaal niveau
van ons land. Wel, Casino Zandvoort is pas
,zes dagen jong, maar het is nu al "een
daverend succes. De hele avond is er bijna
geen doorkomen aan. Stad en land en
buitenlanders met een fijne neus schijnen
op de geur van het geluk of ongeluk af
te komen. Met ingang van 11 oktober gaat
vanuit Leiden elke dag een bus rijden naar
en van het casino. Vertrekpunt bij Holiday
Inn om vijf over zeven. Voor 27.50 is
men dan helemaal onder dak: vervoer,
entree en welkomstdrankje (koffie met ca
ke), een soort vervolmaakte „borrelbus",
die ingezet wordt door de Ned. Reisvereni-
ging NRV. We hebben met die bus proefge-
•eden.
De NRV heeft zich met grote voortvarend
heid in een monopoliepositie geworpen op
het slaan van een link tussen speellustigen
en casino. De geboorte van een nieuw
project, heet dat: Casino Tours. Als proef
konijnen zaten dan journalisten en mensen
van reisbureaus (die straks de klanten
moeten leveren) in de bus van Den Haag
naar Zandvoort, met het oog op de toe
komst van de vaderlandse rouletten en
Black Jack. Terwijl in het donker de coach
bijna gegêneerd door de straten van Hille-
gom en De Zilk reed werden de spelregels
nog even doorgenomen. De Grote Kate-
chismus voor de goklustige. De geheimzin
nigheid nam toe en niemand was ,in hoera-
stemming op weg naar dat land van Faites
vos jeux en Rien ne va plus. Als je daarna
De casinobus, vol met goklustigen voor een avondje Zandvoort.
nog probeert een fiche in te zetten gaat
je kop er bijna af. Daar zijn die crouperen-
de jongens helemaal geen lieverdjes in. En
je moet je bij de entree deugdelijk kunnen
legitimeren, anders word je buitengewor-
pen, waar geween is en geknars van tan
den. Dat geween en geknars komt toch
wel, maar dan is het 't gevolg van een
bijna niet te dragen verlies.
Witte borden aan Zandvoorts grens verwij
zen naar het nieuwe paradijs, dat in hotel
Bouwes een. onderkomen heeft gevonden.
Je komt dan tevens aan de taalgrens, want
binnen wordt bijna alleen Frans gespro
ken, behalve als Mien er helemaal met
meer uit kan komen. Rien ne va plus: „Me
zus; ik zet alles op dat rooie blok daar.
Bouwes staat te vlaggen, met het speels
embleem in het hooggeheven en wappe
rend vaandel. In de -oktoberwind. Het is
wind vóór of tegen, de toekomst zal het
leren. Eenmaal binnen komt de beklem
ming op je af, het onwennig sfeertje van
een eerste keer sauna. Je bent blij, dat de
voorzitter van de parochieraad er niet bij
is, hoewel, laat die ook maar schuiven.
Daarna zit je koffie te drinken in de
wachtkamer van het Grote Verlangen en
maar kijken naar de trap naar boven,
waar alles moet gaan gebeuren. Je hebt
drie uur de tijd straks om rijk te worden
of je meest elementaire levensbehoeften te
zien opgaan in verloren fiches. Verliezen
of winnen, het blijft fascinerend.
Daar sta je dan opeens. Een grote zaal,
volgepepakt met honderden mensen. Er is
geen roulettetafel te zien. Die dingen zijn
onder de menigte bedolven. Twaalf stuks
zijn er en vier tafels met apparatuur voor
het een-en-twintigen ofwel Black Jack. Als
jeblieft, we hebben van de organisatie een
5 gulden-fiche gekregen als presentje. Hol
land bittet zum Tisch en je bent aan de
heidenen en je eigen opkomende drift
overgeleverd. Niet één van de 34 afgestu
deerde Nederlandse croupiers, die in Oos
tenrijk ervaring hebben opgedaan, trekt
zich daar iets van aan en hun nog talrijker
buitenlandse collega's nog veel minder.
Men harkt onbewogen de fiches aan en
veegt vele illusies weg. Roulette is een
serieuze zaak. Een bloedserieuze zaak.
Strakke gezichten, soms een raadselachtig
Frans grapje. Zweetpareltjes verschijnen
op voorhoofden rond de tafels. Dassen
('s avonds verplicht) worden losser getrok
ken. Hou je inzet in de gaten, want vóór
je het weet is het mis. Kleine ruzietjes.
Soms wat grotere ruzies, zoals met die
meneer die vol blijft houden dat hij hon
derd gulden op impair had gezet, maar het
fiche is foetsie. Tussen het Frans gefluister
opeens, vrij luid: „Hé Kees, hoe gaat het?
Ook je centje? wegbrengen?. Nou, dat kun
je beter hier doen dan bij de belastingen,
vind je ook niet?"
Bankjes van honderd wapperen over de
tafel. In een paar seconden zie je een inzet
van een tientje aangegroeid tot 350 gulden.
Even verderop is een jongeman met ver
warde haren in één keer duizend piek
kwijt. Vertwijfeling. Veel Oud-Jndisch gas
ten, gewend aan vroeger. Grijze dametjes
met een gloed in de ogen. Langsschuivende
nieuwsgierigen met veel oog voor al dat
pikante. Veel nauwkeurige systeemspelers
ook, aantekeningen makend. Het zal wel
helpen. In de roulettetafels zitten groene
spaarpotjes, waarin op gezette tijden hele
bedragen verdwijnen, geschonken door
dankbare winnaars: „Merci madame, en
priq. - Maximum inzet 6000 gulden, de
peuteraartjes kunnen met 2 gulden begin-
Zandvoort is nu Monte Carlo, Knokke
geworden. Het is on-Nederlands, maar het
went wel. Het vuurtje is gestookt, de brand
moet nog komen. Het is een hartstocht die
door de NRV graag wordt gevoed en aan
gewakkerd. Tegen scherpe prijzen waar je
nog net niet je vingers aan snijdt. Voor
ons heeft de kassa niet gerinkeld; binnen
een halve minuut was ik m'n blauwe fiche
kwijt We zijn toen in een kroegje in de
Kerkstraat een pilsje gaan drinken. Wach
tend op de borrelbus naar huis.
TON PIETERS
-IE
RING OP 17 OKTOBER
HARTEBRUGKERK
1IDEN Veertig jaar geleden werd er in Leiden een zeer
slaagde tentoonstelling georganiseerd in het kader van een
wtscheepse actie voor de missie. Voor die gelegenheid moest
snel een koor in elkaar worden getimmerd. Ook dat lukte de
gemene Leidse Missie Actie binnen de kortste keren. In ijltempo
trd in 1936 een koor gevormd, dat nooit meer uiteen is gevallen.
kan het Alma Materkoor de naam is ontleend aan de
ginletters van de missie-actie terugkijken op een intensief
veelbewogen bestaan, waarin het «ontelbare steentjes heeft
jgedragen aan het rijke, Leidse roomse leven,
er gelegenheid van dit jubileum wordt een plechtige hoogmis
ehouden in de Hartebrugkerk, opgedragen op zondag 17 oktober
to half 11 door monseigneur Buis, emeritus-bisschop in de missie.
Het voltallige bestuur van het Alma Materkoor. Vier leden van dit bestuur hebben
de veertig jaar actief meegedaan. Dat zijn de heer Buis mevr. Van Woerkom, mej:
Aalders en de heer Zandbergen (van uiterst links naar rechts).
ees Zandbergen is de man die
in het aanvankelijk weinig sa
menhangende, maar enthousias-
groepje een hecht gezelschap
Beft gemaakt. Als oprichter
Beft hij al die jaren met het
»r meegeleefd. Maar hij is
et de enige: vice-voorzitter
erman Buis, mevrouw Van
'oerkom, de bibliothecaresse
mej. Aalders, penningmeeste
rs hebben dit sterke staaltje
an trouwe zangkunst ook op
nn naam. Een bewijs dat zin-
en gezond is, zeker in dit sprin-
n levende ensemble.
a het spontane ontstaan zijn
e banden met de kerk altijd
^krk gebleven. Monseigneur
dansen, de toenmalige deken
van Leiden, later bisschop van
Rotterdam, nam de taak van
beschermheer op zich, en die
vervult hij nog met liefde. Het
is daarom heel jammer dat mgr.
Jansen door persoonlijke om
standigheden met bij de viering
kan zijn, want hij draagt zijn
koor een warm hart toe.
Wapenfeiten zijn er in over
vloed. Na hard studeren en re
pertoire opbouwen ging men in
1938 weer het podium op met
een Passie-concert. Vanaf dat
moment was het Alma Mater-
koor niet meer uit Leiden weg
te denken. Een jaarlijks concert
werd traditie en talloze kerkelij
ke evenementen heeft het koor
opgeluisterd met zijn zang. Hoe
hoog het niveau al heel snel
was, spreekt uit de resultaten
die geboekt werden in 1940 op
het zangconcours in Haarlem:
drie eerste prijzen sleepte men
daar weg met bijna het hoogst
mogelijke aantal punten. Een
schitterend begin. In datzelfde
jaar dreigde echter het voortbe
staan van het prille koor in
gevaar te komen door de eisen
die de Cultuurkamer stelde.
Maar het koor zong rustig door,
heimelijk ging het haar eigen
gang. In 1941 presteerden de
leden van het koor het in de
Pieterskerk de eerste dodenher
denking te houden, onder het
oog van de Duitsers. Natuurlijk
viel het woord „dodenherden
king" geen enkele keer in het
openbaar, maar alle Nederland-
sers wisten wat de werkelijke
bedoeling was van die uitvoe
ring van Mozarts Requiemmis.
Na de bevrijding is voor de
eerste officiële dodenherden
king het Rotterdams Philharmo-
nisch Orkest naar Leiden toege
komen om het Te Deum van
Diepenbrock te begeleiden
waaraan het Alma Materkoor
toen met alle -andere koren mee
werkte. En nu nog zijn er men
sen, die tranen in de ogen krij
gen wanneer ze daaraan terug
denken.
Er valt zoveel te memoreren: de
solisten die meewerkten waren
nooit de eersten de besten:
Charlotte Kohier, Louis van
Tulder, Jo Vincent, beroemde
namen, die nog steeds voor ons
leven. Opvallend is ook dat
vaak werk van «Nederlandse
componisten op het programma
'stond. Hendrik Andriessen, Her
man Strategier en Jan Mul zijn
geen loze namen meer voor
menig Leidenaar die de concer
ten bijwoonde. En verder heeft
het bestuur altijd naarstig ge
zocht naar een goede program
ma-opbouw, waarbij het hoofd
doel altijd was om mooie mu
ziek uit te voeren, die werkelijk
iets te zeggen heeft.
Heel bewust spreekt deze instel
ling ook uit de werken die tij
dens de jubileummis gezongen
gaan worden. De in 1943 door
Jan Mul geschreven ,Missa
l'Homme désarmé" illustreert
het verlangen naar vrede en
vertolkt dit verlangen op een
muzikaal zeer eenvoudige, maar
uiterst ontroerende, manier in
een wisselwerking tussen koor
en sopraansolo.
Esther Hillinga zal deze solopar
tij voor haar rekening nemen,
evenals het Halleluja, het slot
uit het Exsultate, jubilate van
Mozart, begeleid door Nico
Schrama op het orgel. En dan
zal ook Psalm 150 uitgevoerd
worden van César Franck, een
werk voor koor en orgel. Dit
programma geeft duidelijk weer
met welke intenties dit koor in
de wereld staat.
De plannen die het koor verder
nog heeft voor een groots jubi
leumconcert, moeten nog even
wachten wegens recente diri
gentwisseling. Daarom kan dit
pas in februari 1977 plaatsheb
ben. Maar vast staat al dat men
dan kan luisteren naar Puccini's
.Messa di gloria", en het „Confi-
tebor tubi, Domine Caldara
voor koor en orkest met sop
raan en hobo. Twee werken die
zeer de moeite waard zijn en
niet al te vaak uitgevoerd wor
den. De solo's worden vertolkt
door Esther Hillinga en Han
Kapaan en verder draait het
allemaal om het jubilerende Al
ma Materkoor.
PAULA KONING
(Van een onzer verslaggevers)
BOLLENSTREEK In de Bol
lenstreek is onlangs een experi
ment gestart waarbij wordt ge-
streefd naar een betere gezond
heidsvoorlichting en gezond
heidsopvoeding (GVO). Door
betere voorlichting en andere
opvoedingsmethoden kunnen
veel ziekten en (psychische)
problemen worden voorkomen.
De Bollenstreek (Warmond,
Sassenheim, Lisse en Hillegom)
is een van de zes regio's, die als
proefregio's door het ministerie
van volksgezondheid en milieu
hygiëne zijn aangewezen. De
leiding van het experiment be
rust bij een stuurgroep, samen
gesteld uit functionarissen van
de Stichting Geestelijke Ge
zondheid Zuid-Holland, de Ver
eniging Gezondheidszorg Bol
lenstreek en de Stichting Maat
schappelijke Dienstverlening
(algemeen maatschappelijk
werk en gezinsverzorging).
Voorlopig voor de duur van
het experiment (drie jaar) is
een andragoge aangesteld voor
de projectcoördinatie: mevrouw
C. H. M. Krug. Zij coördineert,
begeleidt en stimuleert voorlich
tingsprojecten, die het mensen
mogelijk maakt en helpt Zich
gezonder te gedragen.
Volgens mevrouw Krug moet
meer nadruk worden gelegd op
preventie. Mensen bekommeren
zich vaak pas over hun gezond
heid als het te laat is. Dan is
men gedwongen een beroep te
doen op de welzijns- en gezond
heidszorg. Allereerst is ziek zijn
volgens de andragoge (andrago-
gie is het op wetenschappelijke
basis begeleiden van mensen) en
daarnaast een onplezierige zaak
voor degene die het betreft een
geldverslindende aangelegen
heid.
„Incidenteel wordt door ver
schillende organisaties iets ge
daan aan het voorlichtingswerk,
maar veelal gebeurt dit nog wei
nig systematisch meent me
vrouw Krug.
Inventarisatie
Experiment van drie jaar
lenstreek en maakt een inventa
risatie van diverse problemen
en risicogroepen (groepen men
sen die een grotere kans lopen
lichamelijke of geestelijke pro
blemen te krijgen, bijvoorbeeld
aanstaande ouders, alleenstaan
de ouders en WAO'ers. Haar
informatie betrekt de andragoge
onder anderen van de zoge
naamde veldwerkers, die werk
zaam zijn bij de drie bovenge
noemde instellingen. Het zijn
juist deze mensen die dagelijks
in contact zijn met verschillende
groepen in de proefregio, waar
ongeveer 56.000 mensen wonen.
Binnenkort zal mevrouw Krug
ook andere personen in de vier
gemeenten benaderen, onder
wie artsen en mensen uit het
onderwijs, om de inventarisatie
volledig te maken. Als alle pro
blemen en risicogroepen op een
rijtje staan, wordt bepaald waar
voorlichtingsprojecten worden
opgezet. „Een voorbeeld van
problemen in de Bollenstreek is
het toenemend gebruik van
rustgevende middelen (tranquil
lizers). Met huisartsen zou over
leg kunnen worden gevoerd hoe
ze het gebruik van tranquillizers
kunnen verminderen.
Er kan bijvoorbeeld ook worden
gedacht aan begeleiding van de
gebruikers van deze middelen".
De projecten zullen worden uit
gevoerd door de veldwerkers
van de drie instellingen, me
vrouw Krug heeft tot taak de
projecten te begeleiden en even
tueel adviezen te verstrekken.
Volgens de heer A. Claassen,
directeur van de Stichting Maat
schappelijke Dienstverlening en
voorzitter van de stuurgroep,
wordt de uitvoering van de pro-
jecten mogelijk geblokkeerd
door de op -20 juli van dit jaar
door het ministerie opgelegde
vacaturestop. (Personeel dat de
instelling na die datum heeft
verlaten mag niet worden ver
vangen). De stichting Maat
schappelijk Werk Bollenstreek
heeft thans vier vacatures.
„Bij de uitvoering van de voor
lichtingsprojecten zal een extra
appel worden gedaan op de me
dewerkers. Omdat we een te
kort aan mankracht hebben kan
de verdere ontwikkeling van de
projecten aanzienlijk worden
vertraagd", aldus de heer Claas
sen.
Mevrouw Krug is voor inlichtin
gen over dit project bereikbaar
op Schoolstraat 4 in Lisse, tel.
02521-10191.
HENK VAN DER POST
