Doodstraf voor de een,
gratie voor de ander
deTijd
Moderne
Nederlanders
terug naar
de oertijd
I
Russen
beperkten
mijn vrijheid
te sterk"
DISCARDS UITSPRAAK ONHERROEPELIJK
i!
n
SCHOOLVERLATERS
Z-HOLLAND VINDEN
GEMAKKELIJK WERK
lellen in
pje van
Soweto
ijsberg
UIT DE WEEKBLADEN
pERDAG 12 AUGUSTUS 1976
LEIDSE COURANT
wet -| -|
in onze correspondent Jan Drummen)
|n vraagt zich af of de laatste kans van een
dood veroordeelde door een soort loterij
paald wordt, of er met twee maten gemeten
weérdt, of het leven van een klein meisje (dat
pr haar ontvoerder in paniek vermoorde
(rd) zwaarder weegt dan dat van een oude
luw (die door haar moordenaars gedood werd
haar te kunnen beroven). Dit tweede geval
letterlijk dat van Moussa Benzahra, die overi-
(is al herhaaldelijk met de politie in aanraking
tomen was en zes jaren gevangenisstraf had
gezeten wegens verwonding van de bejaarde
{uw, die hij bestal. Acht dagen na zijn vrijla-
g vermoorde hij de oude vrouw, hetgeen tot
n terdoodveroordeling leidde,
rijs De presidentiële gratie die Giscard
fstaing aan deze moordenaar van een 83-jari-
vrouw heeft verleend, na deze een tevoren
die van een achtjarig kind geweigerd te
)ben, heeft in heel Frankrijk tot uitvoerige
nmentaren geleid.
n DE GRATIE VOOR Moussa Benzahra kan
B terechtstelling van Christian Ranucci niet
n vergeten. De president handelt na het
^H^sier van de veroordeelde bestudeerd en na
ris advocaat in audiëntie ontvangen te heb-
Hij handelt alleen, zelfstandig, zonder het
^^^ies van iemand anders te vragen en hij hoeft
ir zijn beslissing geen uitleg, opheldering of
(tivering te geven. En de beslissing is onher-
ipelijk
luwddlozen zijn ervan overtuigd dat het al dan niet
•lenen van gratie voor een deel, en mogelijk
>r een groot deel afhankelijk is van de heer-
ide sfeer'. Het proces tegen Ranucci had
«n jats op het ogenblik waarop een andere ont-
^^erder van een klein kind aangehouden werd
^^^iat hij het kind had vermoord. En het gratie-
rzoek voor Ranucci werd. aan de president
"^™brgelegd terwijl enkele uren tevoren in Zuid-
lankrijk het lijkje gevonden was van een klein
|*0 Pgetje dat daags tevoren voor de ogen van
n ouder broertje ontvoerd was. De emotie van
bevolking was op beide ogenblikken uite-
ard hevig en sommigen zien daarin een ele-
ent dat zowel de veroordeling ter dood van
inucci als de weigering van zijn gratie mede
Ipaald heeft.
jscard d'Estaing had tijdens de campagne voor
verkiezing die hem tot het presidentschap
hief, duidelijk gemaakt dat hij niet vóór het
tsel van de dodstraf was. Op 22 april lichtte
dit standpunt toe met de verklaring: Tot de
-jioelaatbare geweldplegingen die ik zou willen
)50sommen. zijn er twee die ik zou willen bena-
A Ui
t
Christian Ranucci vlak voor zijn execu
tie.
drukken: op de eerste plaats de met voorbe
dachte rade uitgevoerde ontvoering van kinde^
ren die voor hen met nagenoeg volstrekte zeker
heid de dood ten gevolg hebben, en op de
I
tweede plaats, de gevallen van diegenen die zich
met onmenselijke verbetenheid vergrijpen aan
alleenstaanden bejaarden, na hun roofoverval
voorbereid te hebben, om de ongelukkigen van
hun spaarcenten te beroven'.
Nagenoeg het stereotype geval dat Christian
Ranucci voor het assisen - hof bracht, dat hem
tot onthoofding veroordeeld. De eerste kreeg
gratie, de tweede werd geguillotineerd.
Terwijl de president het gratieverzoek van Ben
zahra op zijn schrijfbureau had liggen, werd in
Parijs een moordenaar van drie personen gear
resteerd, die ter dood veroordeeld was, gratie
gekregen had en na twintig jaar op vrije voeten
gesteld werd.
Hij is dus weer opnieuw begonnen, heet het;
'als hij geëxecuteerd was, zouden de drie on-
schuldigen niet door hem vermoord zijn'. Boven
dien heeft het onderzoek uitgewezen dat het
waarschijnlijk is dat de betreffende ook zijn
eigen vrouw, en mogelijk nog andere personen
vermoord heeft.
Met het gebeurde zal nu in Frankrijk andermaal
het basisprobleem gesteld moeten worden: dat
van de doodstraf, dat van de presidentiele gra
tie. Frankrijk is met Spanje, Griekenland en
België het enige land in Europa waar nog de
doodstraf bestaat. In België is evenwel geen
enkele doodstraf meer ten uitvoer gebracht
sedert 1867, met uitzondering van de oorlogsja
ren. De Belgen hebben dientengevolge in feite
de doodstraf afgeschaft zonder hun wetgeving
te wijzigen. „Bij gebrek aan een oplossing is dat
een uitweg." aldus een Frans commentator.
Voor Frankrijk lijkt deze uitweg er althans voor
het ogenblik niet te bestaan. Het staatshoofd en
de minister van justitie hebben onlangs gewag
gemaakt van "afschuwwekkende misdaden'. En
deze stellen andermaal de vraag van het hand
haven van de doodstraf, een doodstraf waarvoor
krachtens de resultaten van de jongste opinie
peilingen 83 Fransen van de honderd zich uit
spreken.
Giscard heeft echter gezegd dat hij wenst dat
'te zijner tijd de gemeenschap, dus de wetgever,
het vraagstuk onder ogen zal zien'. Hij biijkt
dus een parlementair debat over de doodstraf
te verkiezen boven een volksraadpleging. Ook
de communisten menen dat het parlement zich
met het vraagstuk moet bezig houden. En de
secretaris-generaal van de CP, George Marchais,
maakt dezelfde reserve als Giscard, namelijk:
'Eerst moet de hartstocht tot ruste gekomen
zijn'. Giscard had gezegd: vraag moet zeker niet
opgeworpen worden op het ogeblik waarop een
golf van geweldpleging de Franse samenleving
Giscard d'Estaing; moet de "beste" van
het land beslissen over leven of dood van
een ander...?
uitzonderlijk gevoelig voor dit probleem maakt.
De vakorganisatie van de rechterlijke macht is
van oordeel dat op het ogenblik noch de parle
mentaire meerderheid, noch de meerderheid
van de openbare opinie voor het afschaffen van
de doodstraf zijn. In beginsel menen de magi
straten dat het parlementaire debat de aangewe
zen weg is om het probleem opnieuw onder ogen
te zien
De tegenstanders van de doodstraf zijn ook
tegen het recht van gratie. En wel omdat zij
menen dat het exorbitant is, dat een enkele
persoon, zelf als deze de 'beste' van het land
is, beslissen kan over leven of dood van een
andere persoon, zelfs als deze de 'ergste' in het
land zou zijn. En vervolgens omdat het uitoefe
nen van het recht van gratie het vonnis van de
jury zou kunnen 'vervormen'. En tenslotte om
dat het mogelijk is dat de criteraie waarop de
president zijn beslissing stelt, beinvloed kunnen
worden door overwegingen die vreemd zijn aan
het dossier van de veroordeelde.
De politieke conjunctuur en maatschappelijke
factoren wegen op de beslissing van de presi
dent, ongeacht hoe groot diens humanisme is.
Derhalve is voorgesteld de beslissing van één
man te vervangen door een beraad van een
college, een zogenaamde raad van wijzen. Maar
het racht van gratie wordt door de grondwet
uitsluitend aan het staatshoofd toegekend. Van
daar dat de vraag die thans in Frankrijk gesteld
wordt, drieledig is: de grondwet hervormen? het
strafrecht hervormen? of de mentaliteit hervor
men?
KORTSNOJ
VERBREEKT STILZWIJGEN
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM „Ik heb de
Sowjet-Unie verlaten omdat de
autoriteiten daar, mij het spe
len de afgelopen twee jaar wel
bijzonder hebben bemoeilijkt.
Twee jaar lang heb ik te weinig
vrijheid gekend".
Dat zei gisteravond in Amster
dam de gevluchte Russische
schaakgrootmeester Viktor
Kortsnoj die in het gebouw van
de Vrije Universiteit deelnam
aan het IBM schaaktoernooi.
Kortsnoj's deelname aan de
schaakstrijd was zijn eerste op
treden in het openbaar sinds
zijn asielaanvraag enkele weken
geleden. Tot nu toe hield hij
zich schuil bij vrienden.
De schaakgrootmeester vertelde
dat hij zijn besluit om Rusland
te verlaten niet van tevoren met
zijn vrouw en zoon had doorge
sproken. Hij wilde daar verder
niet over uitwijden uit angst
voor mogelijke gevolgen voor
zijn familie. „Ik ken hun kansen
niet", luidde zijn verklaring.
Kortsnoj zei niet verbaasd te
zijn over de opwinding die zijn
stap teweeg heeft gebracht „Ve
len wisten het niet, maar mijn
goede vrienden kenden mijn
verlangen", aldus Kortsnoj.
Sinds zijn verblijf in Nederland
heeft de topschaker een aantal
keren gesproken met Amalrik,
de Russiche dissidente schrijver
die kort voor Kortsnoj in Neder
land aankwam. „Amalrik heeft
mij bij die ontmoetingen moed
ingesproken", verklaarde Kort
snoj gisteravond.
DEN HAAG (ANP) De werkgelegenheidssituatie in Zuid-Hol
land ontwikkelt zich gunstiger dan in de rest van ons land.
Ondanks dat ook in Zuid-Holland de werkloosheid de afgelopen
maand is toegenomen van 37.821 naar 38.710 blijven wij toch
gematigd optimistisch, zeker in het licht van een werkloosheid
spercentage voor Nederland van 5,4 tegen 4 voor Zuid-Holland,
aldus drs. W. K. C. van Loon, adjunct-hoofdinspecteur-directeur
van de arbeidsvoorziening voor de provincie.
Vooral de relatief grote vraag naar schoolverlaters is een goed
teken, aldus de heer van Loon. „De jeugdwerkloosheid is in heel
Nederland een zorgenkind. Wanneer in onze provincie dan de jonge
mensen die van school komen bijna allemaal een baan kunnen
krijgen, hebben we ten opzichte van andere provincies waar de
situatie beduidend ongunstiger is, weinig te klagen." Er zijn zelfs
beroepen - zoals automonteur, timmerman, metselaar en verpleeg
ster - waar vanuit het bedrijfsleven een aanmerkelijk grotere vraag
naar is dan dat er werkkrachten zijn, aldus de heer van Loon.
al
omslagartikel van Elsevier
irijft hoe Libanon ten on
laat. „Welke partij ook als
vinnaar in het ten gronde
hte Libanon tevoorschijn
komen, vaststaat dat de
verdeelsleutel heeft afge-
dat er voor zoiets als de-
atie vooreerst geen plaats
tijn". Voorts een groot in-
ew met Paul van Vliet. „Ik
liog nooit een programma
H waar niet een paar keer
ivond zo is gelachten dat de
len zichzelf vergeten. En
loort lachen is een schitte-
E emotie, want het ligt heel
bij huilen. Lachen en hiu-
ir draait toch alles om
geval bij mij". Bij de
1 in Zuid-Afrika dit com-
lar: „Nog teleurstellender
bt de Europese Gemeen-
b die tegenover Zwart-Afri-
storische verplichtingen en
«woordelijkheden heeft,
alle onderlinge gekrakeel
>t een praktische, eenslui-
visie op het probleem van
[lijk Afrika is kunnen ko
op een tijdstip dat de ko-
le grote aardbeving zich
mdigt". Een reportage uit
echter weet te melden:
t in het kruitvat smeult,
sist nog niet". Bij de
ipische Spelen deze slot-
„Lord Killanin heeft de
iele ruimte om te kunnen
:n over een nieuw, groot
f dat de hoererij op de
ipische beweging voorgoed
lit. En hij heeft fantasie
eg om na alle politieke er-
lg die hij in Montreal heeft
daan, zijn laatste levensja-
e vullen".
afgestudeerden uit Amsterdam
een stolpboerderij betrekken en
dan zogenaamd wetenschappe
lijke publikaties gaan schrijven
dat er in de stad dichter ge
bouwd moet worden. Dan zeg
ik: meld je dan even voor een
woning in de pijp. Moet je voor
al doen". Over de rellen in So
weto tenslotte: „De jongeren
zijn door de apartheid diep aan
gevreten en het maakt voor hen
dan ook geen enkel verschil of
ze met een reactionaire of een
liberale blanke van doen heb
ben. Alle blanken deugen niet.
Dat is het resultaat van de
apartheid en daarom zal het
waarschijnlijk te laat zijn om
met deze jonge zwarte massa
ooit nog aan de opbouw van een
multi-raciale samenleving te be
ginnen".
Vrij Nederland brengt een dos
sier ontbladering waarin onder
meer wordt nagegaan waar en
onder welke omstandigheden er
in Nederland het extreem g^-_
vaarlijke dioxine vrij kan ko-*
men. „Als je bij het Nederlands
verkoopkantoor voor chemische
produkten een bestelling van 20
ton plaatst, dan heb je die over-
gebrek aan belangstelling voor
het voetbal eerder aan de wan
prestaties op het veld dan aan
het veel verguisde radiopro
gramma Langs de Lijn. Voorts
een artikel van kardinaal Al-
frink over het Vaticaanse docu
ment „Pleidooi voor ontwape
ning". „Om de betekenis ervan
te vatten, moet men zich realise
ren dat het direkt gericht is aan
de Verenigde Naties en via de
zen aan de regeerders van de
volkeren en aan heel de volke
rengemeenschap. Het is een
hartstochtelijk beroep op dege
nen die de toekomst van de
mensheid in handen hebben;
een beroep dat geen uitstel
duldt. Het gaat om nu". Een
interview tenslotte met een Ne
derlandse mormoon. „De veel
wijverij is voor ons al in 1890
afgeschaft Het aantal mannen
dat meer dan een vrouw had,
is bij de mormonen nooit meer
dan 2 pet geweest. Onze wetten
zijn nu zo streng op dat punt:
een andere vrouw benaderen al
leen al, dat hoef je echt niet te
proberen".
Hervormd Nederland noemt de
rellen in Soweto het topje van
de ijsberg. „Blanken en zwarten
zijn niet meer dezelfden na wat
er gebeurd is. De blanken leven
in vrees en ze zullen meer en
meer gaan vrezen. Ze weten dat
het verkeerd is, maar hun angst
voor het toenemende zelfbe
wustzijn van de zwarten drijft
.omslagartikel in de Haagse
I is een relaas over 6 weken
ja. „De naakte waarheid, da-
i en heren, is dat er tegen-
irdig op Cuba geen enkele
ploze is, geen kind zonder
tol, geen mens zonder schoe-
l zonder woning of zonder
I drie maaltijden per dag".
Fts een artikel over de mil-
kenmazen in de loonmaatre-
i»Dc maand december telt 3
bneen erkende feestdagen,
[kan die maand belastingvrij
50,- aan het personeel wor-
geschonken. Die 150,- zijn
P loon, en behoren evenmin
de arbeidsvoorwaarden. Dat
f betekenen dat ze buiten de
fkingssfeer van het loonbe-
*t vallen. Bedenk daarbij dat
'50,- schoon momenteel gelijk
®t met de totale schone loons-
fbetering over 4 volle maan-
P '- Voorts een portret van
(ei de Wit, de nieuwe commis-
ps van de koningin in Noord
rand. „Ik word pisnijdig als
morgen in huis". Voorts een in
terview met TROS-directeur
Leeman. „Een van mijn vrien
den, een bijzonder aardige, is zo
Marxistisch als je je kan voor
stellen. Maar zijn kinderen gaan
op de duurste school, hij woont
op de goudkust, in een huis dat
ik in geen 150 jaar kan behap
pen, in zijn auto kan de mijne
twee keer ronddraaien. Goed, jij
vindt dat je dan toch Marxis
tisch kan zijn, maar die man is
in zijn eigen bedrijf uiterst auto
ritair".
Het omslagartikel van De Tijd
is gewijd aan de 20e sterfdag
van Bertolt Brecht. „Zijn vader
land Oost-Duitsland heeft deze
omstreden zoon die het com
munisme toch altijd trouw bleef
vrijwel vergeten. „Het blad
constateert dat Brecht's boeken
en toneelstukken de gemiddelde
inwoner van de DDR niets meer
te zeggen hebben". De ex-voet
baller Jan Mulder schrijft dat
hij tijdens het toernooi Amster
dam 701 bijna het stadion werd
uitgejaagd door de lamlendig
heid van de spelers. „Daar heeft
de bron van alle kwaad zijn
intrede gedaan". Hij wijt het
hen steeds verder in de richting
van de verkrampten. Iedereen
in Zuid-Afrika weet dat de blan
ken bezig zijn zichzelf voor de
oorlog gereed te maken".
De algemeen secretaris van de
Wereldraad van Kerken Philip
Potter schrijft in het blad dat
de Amrobank er wel bij vaart
als alles in Zuid-Afrika blijft
zoals het is. „Het komt ons
vreemd voor dat de Amro-bank
zo betrokken kan zijn bij een
land waar geen vrije markt be
staat waarop kopers van goede
ren of diensten de hoogste
graad van behoeftebevrediging
kunnen verkrijgen". Voorts een
interview met Bert Haanstra.
„Tot mijn schande ga ik veel te
weinig naar de bioscoop. Ik kijk
wel naar alle Nederlandse films,
maar soms denk ik: wat een
analfabeet ben ik".
Een interview tenslotte over de
vraag wat Mars ons nog kan
leren met de lector in de ruimte
vaart dr. W. de Graeff. „Natuur
lijk zou het beter geweest zijn
geld in de Sahellanden te pom
pen. Maar het NASA-program-
ma is er niet de oorzaak van dat
dat niet gebeurt. Dat program
ma kost natuurlijk honderden
miljoenen, maar wat is dat op
een land als Amerika... 10 mil
jard gulden is het jaarlijkse
budget voor- het Amerikaanse
ruimteprogramma. Zo'n 50,-
per inwoner. Nederland geeft
jaarlijks 4,- per inwoner uit
Ongeveer 60 miljoen".
Stenen tijdperk herleeft in Flevopolder
De familie uit deze tijd, terug naar vijfduizend jaar geleden.
Van een onzer verslaggevers
ZWOLLE „Ik heb geleefd en
geen tijd gehad om na te den
ken". Horreus R. de Haas (72),
oud-biologieleraar te Zwolle,
heeft er met dertien getrouwen
drie weken steentijdperk op
zitten. Maar hij heeft zich nog
niet kunnen bezinnen op de
praktische waarde van zijn
oudheidkundig experiment.
„Wij zijn dus niet toegekomen
aan de hogeschool van de
steentijd maar na bijna drie
jaar voorbereiding en drie we
ken afzondering in Zuidelijk
Flevoland zijn we er aardig m
geslaagd de levensomstandig
heden in ons land van vijfdui
zend jaar geleden na te boot
sen". Terwijl hij dit zegt, kijkt
Horreus de Haas in het rond:
zijn neolithische nederzetting
bestaat uit zes ruime, van riet,
wilgen en aangesmeerde klei
opgetrokken woonhutten.
Het lijkt op een Afrikaanse kraal. Op
de achtergrond staan enkele voorraad-
hutten, een schuilhut tegen de regen en
een waterput. Aan de andere kant de
kleigroeve, een zelfgemaakte bijenkorf
en geheel aan de rand van de neder
zetting het kleine landbouwerf en de
„veestapel", te weten een „oerbok" met
angstaanjagende hoorns en vier geiten.
Ondanks de stevige omheining is de uit
Drenthe afkomstige oerbok de afgelo
pen weken twee keer losgebroken, ver
telt De Haas onder het voorstellen van
de overige dertien, in schapevachten en
geitevellen gehulde leden van zijn „neo
lithische arbeidsgemeenschap". Het oer
volkje bestaat uit acht mannen en zes
vrouwen. Hun leeftijden variëren van 2
tot 72 jaar. De „steentijdbewoners" zijn
familieleden, vrienden en oud-leerlingen
van De Haas, die les gaf op een gymna
sium in Zwolle.
De „neolithische arbeidsgemeenschap"
is voor hem de verwezenlijking van een
van jongs af aan gekoesterde wens „om
ooit in de oertijd te kunnen leven". Drie
jaar geleden werd die wens werkelijk
heid. De leden van wat nu heet „neoli
thische arbeidsgemeenschap" vonden
elkaar in een experiment om gedurende
enkele weken ergens in Nederland het
neolithicum (laatste periode van de
steentijd) na te bootsen, dat wil zeggen
te leven volgens de „wetten" van een
tijd, waarin bijvoorbeeld de hunebed
den in Drenthe werden opgericht. Het
„oervolkje" van De Haas vond een ge
schikte plek in de nog jonge en onher
bergzaam uitziende polder Zuidelijk
Flevoland. Met medewerking van de
Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders
betrok het een kavel van tien hectare,
bezaaid met vooral wilgen, riet en
brandnetels.
Kan de moderne mens nog leven zoals
zijn voorouders in de steentijd? Met die
vraag en tegelijk uitdaging in gedachte,
toog de neolithische arbeidsgemeen
schap aan het werk. Elk weekeinde
waren Horreus de Haas en zijn vrien
den te vinden op hun afgelegen polder
kavel, vertelt De Haas met voldoening.
Na anderhalf jaar was zijn oervolk in
staat zelf vuur te maken. De bouw van
de zoveel mogelijk originele steentijd-
hutten was toen al in een vergevorderd
stadium, terwijl ook de landbouw niet
was vergeten. „We moesten tenslotte in
ons eigen onderhoud kunnen voorzien",
weet Horreus de Haas, kauwend op een
stuk gekrulde tarwekoek en starend in
een potje pruttelende tuinbonen op de
centrale vuurplaats in het kamp.
Het experiment is achter de rug. De
leden van de arbeidsgemeenschap ver
lieten dezer dagen hun nederzetting op
een wijze, waarop vermoedelijk ook de
echte steentijdbewoners hun woonplaat
sen in de steek lieten op zoek naar
betere verblijfsoorden. De laatste drie
weken van zijn experiment vertoefde
het oervolkje van De Haas dag en nacht
in de Flevopolder. Uit angst voor mis
lukking van het experiment werden
nieuwsgierigen zoveel mogelijk op af
stand gehouden. De kavel in Zuidelijk
Flevoland is trouwens moeilijk te berei
ken. De weinige wel welkome bezoekers
moesten hun auto's aan het einde van
een landweggetje parkeren. Aan de
rand van het nabijgelegen wilgenbos
verschijnt dan plotseling een jongeman
met gebruind gezicht en met een geite-
vel om zijn middel. Hij loopt op een
soort sloffen van konijnehuid.
De jongen leidt zijn gasten enige tijd
over een pad langs het kanaal. Wij
passeren een bordje „verboden toe
gang" en horen plotseling water borre
len. Onze begeleider in het dagelijks
leven student biologie wijst op een
tuinslang. „Dat is onze drinkwatervoor
ziening", zegt hij en leest de teleurstel
ling van de gezichten van zijn bezoe
kers: de drinkwatervoorziening blijkt
een doodgewone waterleiding van de
polderdienst
Als we na enkele honderden meters
kronkelig pad terecht zijn gekomen bij
de nederzetting, legt Horreus de Haas
uit, dat de drinkwatervoorziening door
de polderdienst „een van de weinige
concessies was, die zijn arbeidsgemeen
schap aan de moderne wereld heeft
moeten doen". Het water uit de put
bleek zo zout, dat het oervolkje prompt
werd getroffen door buikloop. Het na
bijgelegen kanaal bevatte teveel zware
metalen, aldus De Haas. Het kanaal
bleek in de afgelopen weken wel goed
als reservoir van grote zoetwatermosse
len, zegt de 72-jarige bioloog smakelijk.
Het „steentijdmenu" blijkt verder te
bestaan uit zelf gezaaide en geoogste
tarwe, brandnetels, melde (een soort
postelein), tuinbonen en honing. De gei
ten zorgen voor melk. Vlees heeft de
neolithische gemeenschap niet gegeten,
hoewel het volgens Horreus de Haas in
de omgeving vol zit met konijnen, fa
zanten en zelfs herten. De konijnen
bezorgden het oervolk nog een onaange
name verrassing door tot drie keer toe
vrijwel de gehele oogst op het land-
bouwterreintje van het dorp te vernieti
gen. De bewoners van het dorp onder
wie twee geadopteerde Koreaanse wees
kinderen zien er goed uit. Bruin over
het gehele lichaam, maar wel een tikje
smoezelig, terwijl de huid is bedekt met
kleine, onschuldige schaaf- en snij-
wondjes. De groep had afgesproken
slechts in het uiterste geval een beroep
te doen op de buitenwereld. Flinke
brandwonden door kokende tuinbonen
op de benen van een mannelijke bewo
ner en de 7-jarige Anouk, waren ui
teindelijk geen aanleiding een dokter te
roepen, „al hebben we wel in twijfel
gestaan", zegt nestor De Haas. Dokters
hulp bleek achteraf niet nodig. De
brandwonden waren vrijwel genezen.
Horreus de Haas was een tevreden man
op het moment, dat wij hem ontmoet
ten. De laatste week van zijn experi
ment was ingegaan. Om zich heen ziet
De Haas een vrouw tarwekorrels fijn-
wrijven met een steen, bouwt een echt
paar verder aan zijn hut, zit een groepje
te roeren in de potten op het vuur en
werkt een man vreedzaam aan een
soort met huiden bespannen kano. De
Haas zelf is bezig met behulp van een
steenbijl en vuur een forse wilg om te
hakken. Een dunne rookpluim geeft de
plaats aan van zijn werkterrein. Kor
tom: niets dan rust en vrede. Of toch
niet? Het oervolk wordt de laatste da
gen geplaagd door modern geweld: een
sproeivliegtuig. Het toestel cirkelt
steeds laag over het wilgenbos na een
rondje sproeien boven de aangrenzende
rietvelden. Geen wonder dat Horreus dé
Haas zegt: ons volkje beseft heel goed,
dat zijn leven in de polder absoluut
geen zuivere imitatie is van het neolithi
cum. Hoogstens enkele aspecten hebben
de werkelijkheid van toen benaderd:
vuurmaken, pottenbakken, werken met
biezen en wilgen tenen, spinnen en we
ven, landbouw op beperkte schaal, het
werken met benen en stenen gereed
schap.
Het oervolk van Horreus de Haas be
staat nu niet meer. Of hij het experi
ment zal herhalen, weet hij niet. Tot het
einde van dit jaar heeft De Haas de
beschikking over de polderkavel.
Ofschoon de naar zijn mening
„onvermijdelijke" teleurstellin
gen, tegenslagen en ruzies bin
nen de groep er ook waren,
noemt hij zijn steentijdexperi-
ment geslaagd: „Ondanks alles
is het ons gelukt zelf de ontdek
kingen van de mensheid te
doen. Misschien is ons experi
ment de kiem voor iets van
wetenschappelijke waarde". He
lemaal zeker lijkt De Haas niet
en benadrukt nogmaals: „Ons
experiment begon drie jaar ge
leden als spel en is altijd spel
gebleven. Een serieus spel, dat
wel, en voor de Rijksdienst voor
de IJsselmeerpolders voldoende
aanleiding een en ander op film
vast te leggen".
