...hij
zou
gaan
dansen
die
avond...
Revalidatie betekent
het volle leven teruggeven
Moeders mooiste
heeft vier pootjes
DIEREN
PORTRET
LEERSUM Rob is nu drieën
twintig. Vorige week geworden.
Naast zijn bed in het revalida
tiecentrum De Hoogstraat in
Leersum staat zijn gekraste
bromfietsvalbelm, gevuld met
bloemen door een fijnvoelende
ziel. Een verjaardagsgeschenk.
Iets meer dan twee maanden
geleden gebeurde het. Er was
net wat regen gevallen. Rob
reed met zijn bromfiets met een
matig gangetje over het fietspad
van zijn werk naar huis. Prettig
gewerkt die dag. Goed dat hij
destijds voor fijninstrumentma
ker was gaan leren. Het lag hem
goed, dat prutsen met minus
cuul kleine onderdeeltjes. Zijn
handen deden wat hij wilde. Hij
kon alles maken. Vanavond zou-
ie met Truus gaan dansen. Dan
moesten ze toch eens goed be
praten of ze dat huis nou wel
of niet zouden kopen. Aan een
huurhuis viel niet te denken en
ze wilden toch in het najaar
kunnen trouwen. De brommer
pruttelde tevreden. De bomen
zoefden voorbij.
Opeens, in een flauwe bocht,
even een, slingering. Het achter
wiel schuift weg. In een plotse
linge reactie remt Rob. Het
voorwiel schuift nu ook. Rob
valt op zijn zij, half onder zijn
bromfiets, en schuift op een
boom toe. Het knarsen van me
taal over steen, een motortje dat
onbelast een gillend hoog toe
rental maakt Een klap. Dan
niets meer. Het gedrup van nat
te bomen. Bromfiets en berijder
liggen als een verwrongen mas
sa tegen een boomstam.
Zo is 't toneel als even later een
andere bromfietser langskomt
Die de politie waarschuwt en
een ambulance. Nog weer later
zijn ouders zijn in kennis
gesteld, het bromfietswrak zal
worden weggesleept is Rob in
het ziekenhuis een medisch ge
val geworden, waarvan alle ge
gevens te vinden zijn op een
kaart. Hij is nog buiten kennis.
In semi-Latijnse „codenamen"
is zijn toestand geregistreerd.
Glimmende apparatuur met
knopjes en wijzertjes verper
soonlijken de onpersoonlijke be
nadering. „Commotio", zegt de
jonge opname-arts. Hij steekt
een sigaret op. „Die komt zo wel
weer bij. Die arm zou wel eens
een plexuslesie kunnen zijn.
Geef hem maar subcutaan twee
cc".
De dokter bedoelt dat Rob Ver
gouw, 22, een hersenschudding
heeft en een arm die wel eens
heel erg lang, zo niet altijd, ver
lamd kan blijven en dat Rob nu
een spuitje krijgt dat hem in
staat zal stellen om als hij bij
komt, de pijn beter te verdra
gen. Maar voor die dokter is dat
niet Rob Vergouw, maar ge
woon een van de vele verkeers-
gewonden die worden binnenge
dragen.
Op het politiebureau is Rob
Vergouw een rapport geworden.
„Vergouw, Robertus Johannes
Wilhelmus, 22, ongehuwd, van
beroep fijninstrumentmaker, ei
genaar en berijder van brom
fiets. merk. bouw
jaar. registratienummer.
bij het uitkomen van de flauwe
bocht in de Boslaan, rijdend
richting Veenendaal, ter hoogte
van perceel. geslipt, waarbij
berijder en voertuig tegen een
boomstam terechtkwamen. Pa
trouillewagen 36 arriveerde ter
plekke om 18.23 uur. De ambu
lance om 18.26 uur. Genoemde
Vergouw is vervoerd naar het
ziekenhuis. De familie is op
de hoogte gebracht".
Brigadier Vervoort haalt het pa
pier uit zijn schrijfmachine. Die
verdomde ambtenarij. Rappor
ten, rapporten, altijd maar
weer. Die jongen was er anders
niet best aan toe geweest Hij
lag zo helemaal verwrongen tus
sen zijn bromfiets. Goed dat-ie
zelf maar even bij die ouders
langs was gegaan om 't te zeg
gen. Nou ja, het was maar drie
straten van het politiebureau
vandaan en wie had-ie anders
moeten sturen? Thijssen zeker.
Die knaap was net van de poli
tieschool. Nee daar had-ie niet
veel aan. 't Bleef een rotwerk,
vrouwen en ouders gaan vertel
len dat hun mannen*of kinderen
er slecht aan toe waren na een
ongeluk. Het leek wel of er de
laatste tijd steeds meer kwa
men. Nou ja, rapport in het
bakje. Konden ze morgen op de
administratie weer een streepje
erbij zetten op de lijst voor de
statistiek. Hadden ze er in Den
Haag ook nog wat aan. Hij ging
naar huis.
Op het Centraal Bureau voor de
Statistiek werd Rob weken later
een onpersoonlijke 1, opgeno
men in een telmechanisme, ge
rubriceerd onder verkeersslach
toffers, gewonden, bromfietsers,
in het ziekenhuis opgenomen.
Om pas maanden later in een
totaaloverzicht opgenomen te
worden, samen met tienduizen
den andere naamlozen.
Want het CBS rubriceert aantal
len, geen namen. Zestigduizend
gewonden in het verkeer in
1975, waarvan 20.690 opgeno
men in het ziekenhuis. 334 do
den in het verkeer in 1975. Een
daling ten opzichte van 1974 met
149. Van de gewonden bij onge
vallen met bromfietsen heeft 44
procent hoofd- en schedelletsel,
1,2 procent letsel aan de hals,
4,5 procent verwondingen aan
de borst, ribben enzovoorts, 27
procent armletsel en 30 procent
beenletsel. Het aantal hoofdver
wondingen is teruggelopen na
de invoering van de valhelm-
draagplicht. Het aantal halslet
sels is toegenomen. Niet te be
wijzen valt dat dit door de val
helm komt. Het grote aantal
bromfietsslachtoffers is te ver
klaren uit het feit dat de brom
fiets verhoudingsgewijs een lan
ge remweg heeft, een lage stabi
liteit, de bouw met brede hoog
geplaatste benzinetank het tijdig
eraf stappen bemoeilijkt Daar
naast leent de bromfiets zich tot
„opvoeren" waarmee snelheden
bereikt worden, waarvoor de
bromfiets niet gebouwd is. Kille
onpersoonlijke gegevens waar
achter de ellende schuilgaat
Neem Rob nou. Toen hij bij
kwam in het ziekenhuis lag hij
op een zaaltje met zes witter-
dan-witbedden. Vijf onbekende,
vage gezichten staarden hem
aan. „Zo, ben je d'r", zei een
van die gezichten. Een tweede
spuwde in een bakje. „Jij hebt
ook een mooie smak gemaakt
makker!", zei een derde gezicht
Rob zei niets. Zijn hoofd tolde
en het was net of hij geen linke
rarm meer had. Voorzichtig
voelde hij met zijn rechter. Ja,
toch wel. Hij doezelde weer weg.
Toen kwam zijn moeder. En
Truus. Ze huilde.
Vijf weken lang lag Rob daar
in dat zaaltje. Weken waarin
Truus trouw kwam, al had ze
het soms te druk, zei ze maar
ze had toch zondag wel kunnen
komen? weken waarin 't Rob
langzaamaan duidelijk werd dat
het met die linkerarm wel eens
goed fout zou kunnen zitten.
Maar iedere keer als hij erover
begon, werd er overheen ge
praat. .Hebben we onze melk al
op, meneer Vergouw?", zei die
tang van een hoofdzuster dan.
Of zoiets. En wat had je nou
aan een dokter, die als een god
heid, geflankeerd door een scha-
Wie een fraai rasdier heeft en
het niet bij dat ene exemplaar
wil laten, zal weldra in de
kringen van de fokkers-, of
veredelaarsgilden verzeild ra
ken. En als men eenmaal de
mogelijkheid heeft ontdekt
hoe men meer exemplaren van
het fraaie dier kan krijgen, is
het enthousiasme voor de fok
kerij in de meeste gevallen
niet meer te stuiten. Dan ont
staat echter ook de behoefte
aan contact met andere fok
kers om over de gezamenlijke
problemen te praten. En zeker
niet in de laatste plaats gaat
het competitie-element een
woordje meespreken, want ie
dereen wil natuurlijk graag
het mooiste dier in zijn „stal"
hebben.
Alleen wordt de titel het
mooiste dier" niet door de fok
kers onderling bepaald. Iede
reen vindt zijn eigen dier toch
altijd het mooiste. Nee, dit ge
beurt door onpartijdige keur
meesters op de dierententoon-
stellingen, die overal in het
land en voor allerlei soorten
dieren worden gehouden. Een
dergelijke tentoonstelling
wordt meestal door fokkers-
verenigingen georganiseerd.
Men hoeft niet altijd lid van
deze verenigingen te zijn.
Maar wanneer men aan een
dergelijke tentoonstelling wil
deelnemen, moet men toch al
tijd van tevoren contact opne-
men met de organisatoren en
kan men over het lidmaat
schap discussiëren.
Tentoonstellingen van huisdie
ren duren een paar dagen en
worden, ook vanwege het te
verwachten bezoek, meestal in
het weekend gehouden. Daar
naast is het ook voor de eige
naar van de dieren een tijdro
vende bezigheid, want men zal
het dier niet graag lang alleen
laten in de vreemde tentoon
stellingsomgeving. Bovendien,
wanneer de uitslagen van de
keuringen bekend zijn en het
resultaat is günstig, kunnen er
zich mensen bij de stand mel
den, die graag een telt uit dit
uitmuntende geslacht willen
hebben of hun eigen dier
graag als tijdelijke partner
aanbieden mfit de hoop op na
geslacht.
Ook is het niet goed de hon
derden en soms duizenden die
ren lang bij elkaar te laten
vanwege de vreemde omge
ving en bet eventuele besmet-
Revalidatie is voor
goed deel oefenen zo
hier, in een looprek.
het werk is van één mens,
niet van vele mensen met
maal dezelfde opleiding,
dat men in een revalidatie
trum vele categorieën deski
gen aantreft: medici van
mogelijke soorten, verpleeg!
digen van alle pluimage,
medici (fysiotherapeuten,
beids-ergotherapeuten,
disten spraakleer
heids- en creatieve therapei
sportleraren, cultureel
opvoedkundigen en onde)
deskundigen; technici als oj
pedisch instrumentmakers,)
stoel- en autodeskundigen,
sen die andere aanpa:
maken.
Maar al deze mensen begmni
nog niets, tenzij de revalida
zelf ook meewerkt, meederi
meepraat, en de familie en na
te omgeving zijn inbreng he
en er regelmatig contact is n
allerlei instanties buiten het c<
trum, opdat de dingen die in 1
centrum uitgedacht zijn, o
verwerkelijkt kunnen wordi
Maar dit contact is ook mogeli
omdat deze instanties de
stand en mogelijkheden I
plaatse beter kennen dan
mensen uit het centrum. Do
samenwerking en samenspra
pas kun je het beste results
bereiken.
Ieder beleeft zijn gemis op zi
eigen manier. Je moet een to'
andere verhouding weten
scheppen tot jezelf, tot andere
Een nieuw standpunt innem
van waaruit je je leven ga
organiseren. Dat is niet gema
kelijk. Bij bromfietsers komt
vaak nog bij dat ze eerst hi
schuldgevoel moeten overw
nen. Had ik nou maar niet... 1
dat zijn gevoelens die de reva
datie kunnen tegenwerken. Da
is er de grote tegenslag die i
len moeten verwerken omdat
verhouding tot meisje, vrouw
gezin plotseling slechter is
worden. Een kreupele is ge
geschikte huwelijkskandida
meer. Die echtgenoot met
topsalaris wordt nu iemand m
een minimuminkomen. Vanda
ook dat veel van onze patiënte
als dat mogelijk is, in het wee
einde naar huis gaan. Een gro
gedeelte van de echte revalid
tie is dan ook een psychisi
aanpassingsproces".
Rob weet erover mee te prate
Truus kwam niet meer op b
zoek. Van zijn moeder hoon
hij dat ze steeds meer met e<
vriend gezien werd. Het
zwaar te verwerken. Er wan
vele gesprekken met de psychi
ter voor nodig.
Langzamerhand komt er w
wat gevoel m zijn arm. Op
Hoogstraat is een speciaal t
stel gefabriceerd, waarin i
arm hangt. Zo vlecht hij
pi trieten manden. En gebn.
die verlamde arm daarbij.
is nu langzamerhand aan d
gedachte gewend dat die art
wel eens nooit meer de oude zo
kunnen worden. Wat dan? H
had nou net zo'n fijne baan.
Gisteravond is de directeur va
het bedrijfje waar Rob werkt
bij hem op bezoek gewees
.Meneer Vergouw", zei die,
bent voor ons bedrijf een
goede kracht om zomaar weg
laten gaan. Met wat aanpassir.
zo links en rechts kunt u hetzel
de werk blijven doen. We zulle
er eens over praten met hf
instituut hier". Die man g*-
daar onbewust een stuk reval
datie weg, om u tegen te zegg®
't Zal nog wel even duren voor
dat Rob wordt ontslagen uit h?
centrum De Hoogstraat. De gf
middelde opnameduur is 120 d^
gen. J
Maar fian zal hij, met de nodif
steun, weer verder kunnen lf.
ven zonder zich echt gehand
capt te voelen. Want hij is gen
valideerd en revalidatie bet--
kent het volle leven teruggeven
aan diegenen, voor wie het I'
ven niet meer de moeite waa^
leek.
GERARD CRON>
tingsgevaar. Men tracht dit na
tuurlijk tot het minimum te
beperken en voor zover dit
voor bepaalde dieren noodza
kelijk is moeten zij tegen be
smettelijke ziekten zijn ingeënt
willen zij op de tentoonstelling
worden toegelaten. Maar iede
re eigenaar van een kostbaar
dier zal een dergelijke preven
tieve behandeling vanzelfspre
kend vinden en de dieren op
jonge leeftijd hebben laten
inenten. Soms worden de deel
nemende dieren voordat zij op
de tentoonstelling worden toe
gelaten eerst door een diere
narts onderzocht
Dan, wanneer iedere deelne
mer in zijn tentoonstellingsbe
huizing zit wordt elk dier,
voorzover dit thuis al niet is
gebeurd, grondig gewassen,
gekamd, geborsteld of op an
dere wijze getoiletteerd en ter
plaatse nog eens grondig geïn
specteerd, want de keurmees
ter mag geen schoonheidsfout
jes vinden, die voorkomen
hadden kunnen worden. Wan
neer het tijd is voor de keur
meester een specialist die
alles van het betreffende dier
of ras weet wordt het dier
opgehaald door een helper. De
eigenaar mag zelf het dier niet
naar de keurtafel brengen. Dit
zou de onpartijdigheid van de
keurmeester weieens kunnen
beïnvloeden. Het enige wat de
keurmeester van het dier weet
is het kooinummer. Hij of zij,
dicteert de bevindingen van de
keuring aan een helper die de
opmerkingen noteert
Het dier krijgt van de keur
meester dan een waardering
die kan variëren van „uitmun
tend' tot „onvoldoende". In
het laatste geval is het dier
afgekeurd.
Al naargelang het soort dier
let de keurmeester op een aan
tal eigenschappen. Er wordt
zowel naar het uiterlijk als
naar het karakter gekeken.
Ook moet het dier aan de ei
sen van het ras beantwoorden.
Dit eisenpakket noemt men de
„standaard". Als er veel met
een bepaalde diersoort wordt
gefokt kan de standaard in de
loop der jaren wel eens veran
deren.
Wanneer alle dieren gekeurd
zijn, wordt meestal uit de die
ren die de kwalificatie „uit
muntend" kregen, de allerbe
ste gekozen. Uit deze rij van
prominente dieren wordt ver
volgens weer de allermooiste
van de hele tentoonstelling ge
kozen. Voorwaar geen slechte
titel.
Maar evenals bij de mensen is
en blijft een dergelijk predi
kaat een betrekkelijke zaak.
De mooiste van een tentoon
stelling wil nog niet zeggen dat
het dier werkelijk de mooiste
van zijn ras of soort is.
re halfgoden, een of twee keer
in de week langs de bedden
schreed, de patiënten over zijn
brilleglazen heen aankijkend,
hier en daar een kaart pakkend,
en waaruit geen verstaanbaar
der geluid kwam dan „Hmm".
Rob werd met de dag neerslach
tiger.
Toen kwam de dag dat hem met
veel omhaal van woorden ver
teld werd dat hij wel uit het
ziekenhuis zou worden ontsla
gen, maar dat hij nog niet naar
huis kon, omdat hij nog enige
tijd in een revalidatiecentrum
zou moeten verblijven. Daar,
werd hem gezegd, zou alles
eraan worden gedaan om zijn
komt is de sfeer belangrijk,
maar niet genoeg. Gedeelde
smart is halve smart is een
mooie waarheid, maar als je
aan die halve smart niets doet,
blijft het smart.
Het echte revalideren, het we-
derom-waard-maken, is zowel
het aandacht geven aan het li
chaamsgebrek als aan de handi
cap die daardoor ontstaan is.
Zoals niet meer kunnen werken
bijvoorbeeld. Het niet meer op
dezelfde plaats in de maat
schappij passen als voorheen.
„Het is duidelijk", zegt dr. A.
Verkuyl, geneesheer-directeur
van De Hoogstraat, „dat deze
behandeling en benadering niet
arm weer bruikbaar te maken.
,,'t Komt allemaal best weer in
orde, immers. Niet wanhopen,
zo'n jonge sterke kerel. Kop op
hoor!" Jawel, maar Truus
kwam die avond ook al niet. Hij
lag te vechten tegen zijn tranen
toen het licht op zaal uit was.
Dat is nu zo'n week of drie
geleden.
Rob staat tegen de muur ge
leund, in het zonnetje, van het
hoofdgebouw van het revalida
tiecentrum De Hoogstraat in
Leersum. Lachend praat hij met
Pierre, in een rolstoel naast
hem, en Kees, op krukken, te
genover hem. Ze blazen even uit
van de bezigheden die morgen.
Oefeningen, arbeidstherapie. 't
Is allemaal bar vermoeiend, als
je het moet ondergaan. Maar er
is een geest van kameraadschap
die een heleboel eigen pro
bleempjes onbelangrijk doet lij
ken.
Juist in De Hoogstraat, waar
een zeer groot deel van de
bromfietsslachtoffers terecht-
Door de verlamde arm op
te hangen in een beweeg
bare steun kan er toch werk
mee gedaan worden zoals
manden vlechten bij de ar
beidstherapie.
