Oude en nieuwe muziek
voor blokfluitensembles
Paulus de Boskabouter-Eikeligheden Door JEAN DU LIEU
Suske en Wiske De Blinkende Boemerang
LUCKY LUKE - DE WITTE RIDDER
PEN-club in actie tegen
vervolging schrijvers
PAGINA 6
LEIDSE COURANT
MAANDAG 17 MEI 197#—
Op alle toeren klinkt muziek
Er worden in ons land elk
jaar zo'n veertig-, vijftigdui
zend blokfluiten verkocht
maar er zijn maar enkele do
zijnen musici die zich op con
certniveau blokfluitspeler
mogen noemen. Meestal wordt
het instrument, waarvan al in
de eerste jaren van de 17e
eeuw een hele serie, door de
menselijke stemomvang be
paalde familie van typen be
stond, gebruikt ter voorberei
ding van ander instumentaal
spel.
Mede om een evenwicht te
vinden tussen vocaal en in
strumentaal onderwijs, dient
de blokfluit als hulpmiddel
om gehoor en vingers te trai
nen, om zuiverheid en klank
kwaliteit te leren onderschei
den en vooral om een idee te
geven van ensemblespel. De
meeste leerlingen laten de
blokfluit vroeg of laat in de
steek om over te stappen op
een instrument waarmee meer
spectaculaire prestaties zijn
te leveren.
Dat kan ook best op een be
trekkelijk simpele blokfluit
maar dat is bij het in wezen
zachte, verstilde instrument
met relatief bescheiden dyna
mische mogelijkheden allesbe
halve gemakkelijk. "De blok
fluit is het meest mishandelde
instrument dat er bestaat":
ziedaar de verklaring van
Frans Brüggen kort nadat hij
in 1959, 25 jaar oud, blokfluit-
leraar werd aan het Konin
klijk Conservatorium. Dat was
tien jaar nadat zijn leermees
ter Kees Otten samen met
Joannes Colette de stoot daar
toe hadden gegeven. "Muziek
op een blokfluit", zo ging
Bruggen destijds verder,
"klinkt öf afschuwelijk óf
prachtig, een middenweg is er
nauwelijks". En dan te den
ken, dat Bruggen zijn leraar
toen al in speelraffinement ver
was voorbij gestreefd.
Het is jammer dat het Haagse
conservatorium Bruggen sinds
1 januari niet meer onder zijn
vaste docenten mag rekenen.
Al enkele jaren geleden werd
hem gevraagd als gast een
professoraat aan de Ameri
kaanse Harvard University te
aanvaarden en later doceerde
hij in vele andere landen, tot
in Japan toe. Zijn concert-
praktijk en zijn opdrachten tot
het maken van tientallen plaa
topnamen zijn samen zo om
vangrijk geworden dat het
hem onmogelijk is zich vast
aan een of ander opleidingsin
stituut te fcir/ietl. Elke ingewij
de in het concertbedrijf zegt
het genoeg dat kort geleden in
een betrekkelijk kleine, nogal
provinciale stad als Stuttgart
voor een solorecital van Brug
gen meer dan twee en een half
duizend muziekliefhebbers
op de been kwamen.
Het Koninklijk Conservato
rium mag zich onder deze om
standigheden gelukkig prijzen
dat Briiggen bereid is nu en
dan speciale projekten te ko
men leiden, projekten die
meestal betrekking zullen heb
ben op de uitvoeringspraktijk
van de muziek tussen het mid
den van de 17e en het eind van
de 18e eeuw, wat overigens
niet betekent dat Brüggen
geen fel en overtuigend pro
motor is van de allermodern
ste blokfluitmuziek zoals bij
voorbeeld die van Berio.
Brüggen heeft in de vijftien,
zestien jaar dat hij in Den
Haag en ook in Amsterdam
aan de conservatoria les gaf,
een hele generatie blokfluit-
spelers gevormd, vooral peda
gogen natuurlijk, maar geluk
kig ook een aantal blokfluit-
concertspelers.
Quadro Hotteterre
Onder de laatstgenoemde cate
gorie vallen Kees Boeke en
Walter van Hauwe. Al ver
scheidene jaren vormt dit
blokfluiten-spelende duo een
kwartet met de klavecinist
Bob van Asperen en de cellist
en gambist Walter Möller, een
kwartet dat ook al een steeds
grotere internationale bekend
heid begint te krijgen en vaak
meer buiten dan binnen onze
grenzen is te beluisteren. Zon
der buiten-muzikale reklame,
ja eigenlijk met een bijna al
te grote bescheidenheid heb
ben deze jonge musici zich
heel opmerkelijk ontwikkeld,
een ontwikkeling die via de
grammofoonplaat vrijwel op
de voet is te volgen.
Het Quadro Hotteterre is ge
noemd naar een familie van
instrumentbouwers, componis
ten en fluitpedagogen, die in
een dorpje op ongeveer negen
tig kilometer ten westen van
Pariis in de 17e eeuw actief
was. Het ensemble maakte een
jaar of zeven, acht geleden een
destijds heel opmerkelijke
maar stilistisch en instrumen
taal nog niet helemaal gave
Polydor-plaat met onder meer
werk van Jacques Hotteterre
le Romain, die in 1707 zijn
befaamde leerboek publiceer
de, waarin ook aan de flüte
bec veel aandacht wordt be
steed. Daarna is het viertal
niet alleen in de archieven ge
doken op zoek naar vergeten
composities maar het heeft
zijn spel ook stilistisch in hoge
Frans Brüggen: "De
blokfluit is het meest mis
handelde instrument dat
er bestaat".
mate verfijnd en verbijzon
derd. Het maakte twee platen
voor His Master's Voice die
geen liefhebber zou willen
missen, en enkele leden van
het kwartet werden betrokken
bij het grote, zeker tien jaar
durende project van Telefun-
ken, welke maatschappij on
der Harnoncourt en Leon-
hardt alle cantates van Bach
aan het opnemen is. Het is ook
Telefunken, die zojuist een
nieuwe plaat van het Quadro
Hotteterre heeft uitgebracht,
een heel aparte en naar mijn
mening magnifieke plaat ge
wijd aan de kleinere, vrijwel
vergeten meesters van de
Franse barok, die ondanks
sterke Italiaanse invloeden
toch een heel eigen karakter
vertonen.
Kleine meesters zijn het, ja
want wie kent Pierre Gautier,
die omstreeks 1670 naar het
Parijse voorbeeld van Lully in
Marseille een opera leidde en
toen die het niet kon bolwer
ken, met een eigen muziekge
zelschap grote concertreizen
ondernam en in 1697 voor de
haven van Sète bij een schip
breuk om het leven kwam.
Van deze Gautier bevat de
plaat (Das Alte Werk no.
641927) een aardige suite
waarvan de passacaglia, de
variaties op een basthema, wel
het hoogtepunt is doordat
daarin de blokfluiten (kopieën
van Morgan naar Bizey) be
paald spiritueel musiceren met
een zich vrijmoedig en zelf
standig manifesterende vijf
snarige Violoncello piccolo
van Norman.
Van Jean-Ferry Rebel, een
leerling van de Italiaan-Franse
muziekdespoot Lully aan het
hof van de Zonnekoning, zijn
twee triosonates opgenomen,
die net als de suite van Gau
tier de stijl van Corelli met
eigen wendingen voortzetten.
In de soms dansante sonate in
D groot worden de virtuoos
behandelde blokfluiten weer
duidelijk opgesteld tegenover
de cello die al lang niet meer
dient om de klavecimbelpartij
(weergeven op een Dulcken-
kopie) te ondersteunen maar
vaak onvervaard zijn eigen
weg gaat
De uitvoeringen, die natuurlijk
in de toen gebruikelijke lage
stemming zijn uitgevoerd,
worden vooraf gegaan door
een suite van de organist en
muziektheoreticus Louis-An-
toine Dornel, die ondanks een
gelijkvormige opzet door de
karakteristieke stylering van
de oude dansvormen toch veel
subtiele afwisseling biedt.
De lezer zal hebben begrepen,
dat het hier gaat om pure
speelmuziek waarin geen an
dere dan zuiver muzikale za
ken aan de orde worden ge
steld en die wordt vertolkt in
een raak getekende ritmiek, in
een klare, overzichtelijke
structuur, met een fijne kleu
ring en de vereiste sierlijke,
soms briljante, soms kokette
versieringen. Ook al heet het
laatste deeltje op de plaat
"Sommeil", u zult er geen
slaap van krijgen.
Een plaat dus voor fijnproe
vers, dacht u? Och kom! Ik
kan mij niet goed een muzie
kliefhebber voorstellen, die de
ze plaat opzet, aandachtig luis
tert en zich niet spoedig ge
wonnen geeft De uitvoerige
en zeer belangwekkende toe
lichtingen op de dubbele hoes
moeten later maar eens gele
zen worden. Ze zijn het zeker
waard maar er moet eerst
worden geluisterd om te we
ten, waarover eigenlijk wordt
geschreven.
Maar stel nu eens dat u toch
wat huiverig bent voor die
blokfluiten, die onbekende
muziek en die lage stemming.
Welnu, dan is er hier een plaat
van een heel andere orde en
met heel andere pretentie, die
u vast en zeker tot blokfluiten
in ensemble-verband kan be
keren. Het is een plaat van
Negram (no. NR. 128) waarop
het Hilversumse ensemble Sa
ratoga (sopraan, alt, tenor en
bas) volstrekt probleemloze
maar leuke, frisse en levendi
ge muziek van moderne make
lij ten gehore brengt. Schrikt
u niet van dat "moderne"
want Hans Poser, de Ham-
burgse blokfluit-docent, die in
1970 overleed, zegt in zijn suite
Rendsburger en Wandsbeker
Tanze geen onvertogen woord.
Het is een en al speelse, direct
aansprekende welluidendheid
die u leert hoe mooi zo'n blok
fluitkwartet kan klinken. Van
de Wener Hans Ulrich Staepts
zijn twee recente werken opge
nomen, een lyrische maar ge
lukkig niet zoetelijke pastorale
suite en een muzikantesk trio,
nogal traditioneel van idioom
maar goed gemaakt, eerlijk,
zuiver en fraai van klank.
Laat Saratoga u maar helpen
op weg naar Hotteterre, en als
u al bij Hotteterre bent aange
land, is het best wel aardig
naar Saratoga een stapje terug
te doen. J. KASANDER
U-84 „Haaaa!" krijste Eikelypta toen
ze de twee eikelvogels gewaar werd.
„Gesnoept hé? Van mijn toverdrank!
Jullie zien er bespottelijk uit." Ze had
die opmerking beter voor zich kun
nen houden, want nu werd het twee
tal eerst recht fel. „Kijk naar je zelf, laatste had het vrijwel geen moeite
oud eikelwijf!" riepen ze en vielen gekost om in zijn eentje de hele
op haar aan. Op dat moment klonk ploeg eikelridders te verslaan. „Hij is
er trompetgeschal, veroorzaakt door een eikeiheid, hoera hoera," juichten
de eikelfantjes, om de overwinning de eikelfantjes. „Niemand kan tegen
van koning Paulus te vieren. Die hem op!"
(flïïês O.K. Hoi motoren e
Uien proefdraaien1.
(c) Oargaud 1976
WflgPT <JEI<VOL<5P
Maandag 17 mei
Koninklijke Schouwburg 20.15 Moor
denaar (Toneelgroep Globe) (J).
Circustheater 20 00 II Barbiere di Si-
viglia (Nederlandse Operastichting)
(J)-
Theater In de Steeg 20.30 Haags
Studenten Ensemble o.l.v. Charles
v.d. Leeuw (J).
Koninklijk Conservatorium 20.30 Mei
Konsert
Dinsdag 18 mei
Koninklijke Schouwburg 20.15 Met
mes en vork (Toneelgroep Theater (J).
HOT 20.30 Residentie-Orkest o.l.v. Er-
nest Bour; Sol. Jaring Walta viool (J).
Circustheater 20.15 Nationale Ballet
m.m.v. Nederlands Balletorkest (J).
Pieterskerk Lelden 20.00 Bewegings
theater van Hans Bleeker.
Woensdag 19 mei
Koninklijke Schouwburg 20.15 De op
gaande zon (Publiekstheater) (J).
HOT 20.30 Woutertje Pieterse (Haagse
Comedie) (J).
Openluchttheater Zuiderpark 14.00
Gevarieerd kinderprogramma door
Marion Wardenaar.
Poppentheater Frank Kooman 14.30
Lompie de lorrebeer.
Pieterskerk Leiden 20.00 Bewegings
theater van Hans Bleeker.
APOLLO -1 (tel. 460340): Dracula
"76 (18) 2.30, 7.00. 9.15.: APOLLO
2 (tel. 460340): Smokkelschip
Lucky Lady (14) 2.00, 7.30. 9.45.
Vereniging voor vrije filmkeuze
Private afternoons of Pamela
Mann. Dag. beh. zo. 12.00. ASTA
(tel. 463500);: De laatste vrouw
(18) 2.30, 7.15. 9.30. BIJOU: A.
woman under the influence (18)
2.00, 8.00. ALYPSO (tel. 463502):
De eend en de Cadillac (a.l.)
2.15. 7.15, 9.30. CAMERA (tel.
467200): Emmanuelle 2. de anti-
maagd (18) 2.00. 7.00, 9.25. CI
NEAC (tel. 630637): Alice in won
derland (a.l.) 11.30, 1.30, 3.30.
Satyricon (18) 7.00, 9.30. CORSO
(tel. 467200): One flew over the
cuckoo's nest (18) 2.15, 6,45,
9.30. DU MIDI (tel. 855770): Little
big man (14) 8.15.101 Palmatiers
(a.l.) w. 2.00. EUROCINEMA (tel.
667066): Patton (a.l.) 1.30, 7.45.
wo. 3.45, 7.45. Hoogtepunten uit
50 jaar Disney-tekenfilms (a.l.)
wo. 1.30. FLORA (tel. 465224):
Met jouw duivel in mijn hol (18)
2.00. 7.00, 9.15. KIJKHUIS (tel.
651880): Das Testament des Dr.
Mabuses. Dag. beh. ma. 8.00.
METROPOLE (tel. 392244): Drie
dagen van de condor (18) 2.00,
7.00, 9.30. ODEON 1 (tel.
462400): De premiejager (18)
1.45, 6,45, 9.30. ODEON 2 (tel.
462400): De blonde valstrik (14)
2.00, 6.45. 9.15. ODEON (tel.
462400): Paniek in het Grand
restaurant (a.l.) 2.15, 7.15, 9.45.
ODEON - THE MOVIES(tel.
462400): Les enfants du Paradis
(18) 1.30, 8.00. OLYMPIA (tel.
454460): De kanonnen van Nava-
rone (14) 2.00, 8.00. PASSAGE
(tel. 460977): One flew over the
cuckoo's nest (18) 2.30, 6.45,
9.30, REX (tel 636747): Black
Emanuelle (18) 11.30, 1.45, 4.00,
7.00, 9.30. ROYAL 70 (tel.
462677): Borsolino and co. (18)
di. 2.15, 8.00. wo. 2.15. ROYAL
OP ZOLDER (tel. 462677): De
lachende wreker (14) ma. en wo.
2.15, 8.00. di. 2.15, 8.30. STUDIO
DE LUXE (tel. 461859): Frivole
capriolen in sexlekkerland (18)
2.15, 7.15. 9.30. STUDIO 2000
(tel. 542288): The man who
would be king (14) dag. beh. di.
8.00. ma. en di. ook 2.00. Laurel
en Hardy bij de luchtbescher
ming (a.l.) wo. 2.00. DE UITKIJK
(tel. 542288): Pas si méchant que
ca (14) 2.00, 7.00, 9.30.
DELFT
CITY (tel. 123251): „The man who
would be king (14) 2.30, 7.00, 9.15.
Strafpatrouille in de onderwereld (18)
vr. en za. 23.30. CITY SELECT (tel.
123251): The fortune (14) 2.30, 8.15
za zo. en wo. 8.15 vr. en za ook
11.30. Vrijbuiters van het woud (al.)
za. zo. en wo. 2.15. DELFIA (tel.
123855): De premiejager (18) 2.30,
7.00. 9.15. De pornokiller (18) vr. en
za 23.30. DOELEN KINO tel.
123855): The towering inferno (14)
8.00 za. en zo. 2.30, 8.00. FLORA: (tel.
120814): De zeeduivels van Kau Lin
(18) 7.00. 9.15 zo. 2.30, 7.00. 9.15.
STUDIO D (tel. 123280): Monty Python
en de heilige graal (14) 7.00, 9.15 zo.
2.30, 7.00, 9.15. Butch Cassidy en the
Sundance kid (18) vr. en za. 23.30.
FILMHUIS (tel. 140226): De komedian
ten, dag. 8.00.
LEIDEN
LUXOR (tel. 12139): Storm over
Marokko (14) 14.30, 19. 21.15, zo
14, 16.30, 19. 21.30.
STUDIO (tel 133210): Love and
death (14) 14.30, 19. 21.15, zo
14.30, 16.45.19. 21.15.
TRIANON (tel. 123875): De premie
jager (18) 14.30. 19, 21.15. zo
14.30, 16.30,19. 21.15.
REX (tel. 125414): Wie versiert
wie? (18) 14.30, 19. 21.15 zo 14.30.
16.30, 19, 21.15; Sneeuwwitje en
de zeven dwergen (a.l.) wo. za.
14.30, Escort-Girls (18) vr. za.
23.30.
CAMERA (tel. 124919): Tarzan en
de Baraccudakrijgers (a.l.) za. wo.
14.30, zo 14. 16.15, La bete (18)
19. 21.15; Siddartha (18) vr. za.
23.30.
LIDO (tel. 124130): One flew over
the Cuckoo's Nest (18) 14.30. 19.
31.15. zo. 14.30. 16.45. 19. 21.15.
500; Stambonen 520-570; Kroten gekookt
100; Spitskool 124-134; Prei 73-76; Postelein
39-65; Rabarber 15-45; Spinazie 28-56; To
maten A 890-910; B 940-1030; C 780-S10; CC
550; Witlof 245-280, Meloenen 150-250;
Bloemkool 6 stuks 115-165; 8 stuks 80-140;
10 stuks 110; Komkor
slachtvee 1125, kalveren (gras
nuchtere- en mestkalveren 2093, schapen
en lammeren 1147, paarden en veulens 32.
bokken en geiten 167. Prijzen: nieuwmelke
koeien 1500-2200, nieuwmelk vaarzen 1400-
2025, kalfkoeien 1600-2400, kalfvaarzen
1400-2150, gulste koeien 950-1450, pinken
gebnuksvee minder rustig -
houdend, stieren (enters en oudere) meer
vlot hoger; voor de slacht: meer
rustig niet geheel prijshoudend, slacht
vee minder vlot hoger; vooral jong
vee, kalveren (gras en vette) minder
rustig gelijk; voor de slacht iets lager,
nuchtere- en mestkalveren minder vlot
hoger; extra zware boven notering, scha
pen en lammeren iets minder redelijk
nauwelijks prijshoudend; vette lager,
HVA: snellere
diversificatie
AMSTERDAM (ANP) De ont
wikkelingen in Ethiopië (natio
nalisatie van bedrijven en geen
winsttransfer) dwingt Verenig
de HVA Maatschappijen NV de
reeds ingeslagen weg naar ver
dere diversificatie van haar be
langen in versneld tempo voort
te zetten, zo blijkt uit het jaar
verslag.
Vorig jaar daalde omzet van
ƒ512,1 min tot ƒ398,7 min. De
nettowinst bedroeg 8,2 min te
gen 13 min ofwel 10,31
16,29) per aandeel van 100.
Uit Ethiopië werden geen winst-
transfers ontvangen. Eerder
werd daarom voorgesteld het
dividend (ƒ6,50 over 1974) te
passeren en de gehele winst toe
te voegen aan de geconsolideer
de reserves.
DEN HAAG De Internatio
nale PEN-club, waarbij schrij
vers uit de hele wereld zijn
aangesloten, heeft zijn leden en
particulieren opgeroepen infor
matie te verzamelen over de
vervolging van schrijvers. Ook
wil de club aan de betrokken
regeringen vragen om ophelde
ring over mogelijke onderdruk
king van schrijvers en zal hun
tevens verzoeken de rechten en
vrijheden van schrijvers te
waarborgen.
Ben resolutie van deze strek
king, die werd ingediend door
de Amerikaanse afvaardiging, is
deze week tijdens de PEN-con-
ferentie in Den Haag met over
grote meerderheid aangenomen.
Op verzoek van de Israëlische
afgevaardigde gaat de interna
tionale secretaris van de PEN-
club een onderzoek instellen
naar de berichtgeving in enkele
extreem anti-joodse Egyptische
kranten, waarin artikelen zijn
gepubliceerd van Egyptische
schrijvers.
De PEN-club verzond boven
den een telegram naar de presi
dent van Argentinië, waarin die
pe bezorgdheid wordt uitgespro
ken over de ontvoering van de
Argentijnse schrijver Haroldo
Conti.
Chili werd eerder deze week al
geschorst als lid van de Interna
tionale PEN-club, omdat in dal
land volgens de organisatie
schrijvers worden vervolgd. Hel
besluit werd genomen ondtf
heftige protesten van de Chi
leense afgevaardigde Jorge Ivan
Hübner, die deze beschuldigd
vëh de hand wees.
