Examinandi van dit jaar zitten
nog midden in de knelpunten
didaat voor filosofie
VAN HEREXAMEN NAAR HERKANSING
t - jl? rr?
GEN
Als volgende week de duizenden eindexamenkandidaten aan
de tand worden gevoeld, zal het voor het eerst zijn, dat een
aantal leerlingen niet alleen in een schoolonderzoek maar ook
centraal schriftelijk voor het vak geschiedenis wordt getoetst.
Het zijn er 17.167 van ruim 500 scholen voor VWO, HAVO
en MAVO, die op vrijwillige basis aan dit experiment mee
doen. Bijna vijf jaar geleden kwam er een commissie, die
naging of een centraal schriftelijk examen voor geschiedenis
en voor staatsinrichting mogelijk is en die nu de proef op
de som neemt. Bij de proef wordt gebruik gemaakt van het
eindexamenonderdeel „De laatste halve eeuw". Het program
ma vermeldt bovendien een paar onderwerpen voor het
schoolonderzoek. Of er een centraal schriftelijk examen kan
komen voor staatsinrichting wordt nog bekeken.
Voor de landelijke proef zullen de kandidaten zich op 12 mei
aldus het Weekblad van het Ministerie van Onderwijs en
Wetenschappen, verdiepen in de problematiek van „De koude
oorlog 1945-1964" en de ontwikkeling „Van Nederlands-Indië
tot Indonesië 1941-1949". Voor volgend jaar zijn als onderwer
pen aangegeven „Nederland in de crisisjaren 1929-1939", Mid
den Oosten 1915-1967" en „1917-1941 Rusland onder Stalin".
Aan het centraal schriftelijk examen voor geschiedenis doen
bijna 3.000 van de ruim 15.000 kandidaten voor dit vak mee
van het Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs (VWO),
5.102 van de 22.729 van het Hoger Algemeen Voortgezet
i Onderwijs (HAVO), 10.523 van de 37.859 kandidaten van het
vierjarig en 564 van de 2.215 van het drie-jarig Middelbaar
Algemeen Voortgezet Onderwijs (MAVO).
In totaal doen dit jaar 161.837 leerlingen mee met de eindexa
mens VWO, HAVO en MAVO. De .grootste groep is die van
het vierjarig MAVO: 81.311. Het aantal HAVO-examinandi
bedraagt 44.743, dat van het VWO 29.658. Dit zijn in het geheel
ruim 14.000 kandidaten meer dan er vorig jaar aan de
eindexamens deelnamen.
Bij deze aantallen zijn te voegen de kandidaten die in het
lager beroepsonderwijs voor de eindstreep staan. Op 169
scholen wordt geëxamineerd volgens het eindexamenbesluit
Lager Technisch Onderwijs, op 161 scholen volgens het LBO-
besluit, dat nieuw is. Aan deze examens nemen tezamen 14.325
kandidaten deel.
Daarbij komen nog de 2.925 kandidaten van de 583 scholen
voor lager huishoud- en nijverheidsonderwijs, die op drie na
alle examens afnemen volgens het nieuwe LBO-besluit.
Uit de overzichten van vakken, waarin examen wordt gedaan,
is af te leiden, dat de belangstelling voor de expressievakken
groter is dan vorig jaar. De voorkeur van de kandidaten bij
HAVO en MAVO gaat uit naar handenarbeid, 963 gegadigden
hebben dit in hun examenpakket opgenomen. Voor het vak
tekenen hebben zich 705 kandidaten gemeld, voor textiele
werkvormen 540, voor muziek 328 en voor ballet 20 leerlingen.
Bij het VWO hebben 1025 kandidaten gekozen voor een achtste
eindexamenvak: 146 voor wiskunde-2, 137 voor Duits, 76 voor
Frans, 47 voor Engels, 14 voor Latijn, 6 Grieks, 1 voor filosofie
en 119 voor wiskunde, 123 voor natuurkunde, 83 voor scheikun
de, 117 voor biologie en 51 voor geschiedenis en staatsinrich
ting, 54 voor economie-1 en recht en 14 voor economie-2 en
recht en 37 voor aardrijkskunde.
DEN HAAG Staatsse
cretaris De Jong van On
derwijs onderzoekt de mo
gelijkheid om de herexa
mens af te schaffen. De
meer dan 160.000 kandida
ten, die van maandag af
zich door het „centraal
schriftelijk" worstelen,
hebben er weinig aan. Zij
lopen, als zij voor een of
ander vak niet al te sterk
in hun schoenen staan, ook
dit jaar de kans op een
herexamen. Voor hen is
het onbelangrijk, wat de
staatssecretaris allemaal
wil proberen. Maar na deze
zondvloed komt toch weer
een andere. En voor de la
tere eindexamenkandida
ten kan zoiets enorm be
langrijk worden.
Uit de opmerkingen van
staatssecretaris De Jong
blijkt, dat de herexamens
niet alles zijn. Zoals de
laatste jaren al veel uit de
mammoetwet weer op de
helling gezet is. De kandi
daten van dit jaar hebben
in de loop van de jaren al
genoeg ondervonden van
alle veranderingen, die er
in het totale onderwijs
gaande zijn. De scholen
worden er soms horendol
van en de onderwijs- en
ouderverenigingen zitten er
al evenzeer mee.
Wil daarmee gezegd zijn,
dat de mammoetwet alleen
maar chaos geschapen
heeft? Men weet wel beter,
want in de loop van de
jaren hebben al honderd
duizenden leerlingen daar
van veel plezier gehad.
Maar dezelfde mammoet
wet geeft in allerlei richtlij
nen tegelijk aan, dat het
hele onderwijs geen stil
stand kent. Het is volgens
de hedendaagse uitdruk
king „in beweging". Na
tuurlijk met alle risico's,
maar tegelijk ook met alle
voordelen vandien, die on
derwijzenden en leerlingen
er weten uit te halen.
Staatssecretaris De Jong:
„In onze Knelpunten-nota
stellen we voor om de her
examens af te schaffen. In-
plaats daarvan kunnen de
kandidaten, die het „cen
traal schriftelijk" gedaan
hebben in twee vakken nor
maal schriftelijk examen
doen als herkansing. De
leerlingen kiezen dan zelf
de vakken. Het hoogstbe-
haalde cijfer wordt dan op
de eindexamenlijst geno
teerd. De herkansing ge
beurt nog vóór de grote
vakantie".
Vrij simpel, zou men inder
daad kunnen zeggen. Het
herexamen gaat eruit en in-
plaats daarvan komt er
voor de grote vakantie een
herkansing. In feite precies,
zoals dat nu al gebeurt met
het schoolonderzoek. Leer
lingen kunnen dan ook
voor de door hen zelf aan
gewezen vakken een her
kansing wagen. En het
hoogste cijfer daaruit
wordt het eindcijfer.
De staatssecretaris wil nog
meer. Hij stelt in dezelfde
Knelpunten-nota (het
woord zegt al meer dan
genoeg) voor, om het
schoolonderzoek over twee
jaren te laten lopen en om
het centraal schriftelijk
examen iets te versnellen.
krijgen is nog een zeer
open vraag. Velen in het
onderwijs vrezen als gevolg
daarvan namelijk, dat de
kandidaten twee jaren lang
zich met de studie voor het
schoolonderzoek bezighou
den, waardoor de verdere
algemene vorming in het
gedrang dreigt te komen.
Daar zit natuurlijk veel in.
Want ook al liggen de data
van de schoolonderzoeken
in een periode van twee
jaren verder uit elkaar dan
nu het geval is, de ijver om
zich ook met andere leer
stof, dan alleen met die
voor het eindexamen, bezig
te houden zal niet bijster
groot zijn.
„Als alles naar wens ver
loopt, zullen de veranderin
gen bij de eindexamens in
1978 van kracht kunnen
zijn", aldus de staatssecre
taris. De bedoeling is der
gelijke herkansingen niet
alleen in te voeren bij MA
VO, HAVO en VWO, maar
ook nieuwe kansen te
scheppen voor het lager en
middelbaar beroepsonder
wijs.
Hij voelt er echter niet erg
veel voor het eindexamen
geheel af te schaffen. De
heer De Jong, zelf uit het
onderwijs afkomstig, veraf
schuwt een overdreven
prestatiedrang. Maar hij is
wel bang, dat geen enkele
prestatie meer overblijft,
wanneer de examens ver
dwijnen. De leerling moet
af en toe voor een bepaald
vak toch wel iets presteren,
meent hij.
„Maar", en dat is een zeer
duidelijke uitspraak van
deze staatssecretaris in het
blad van zijn ministerie
„Uitleg": „In ieder geval
zullen we niet aan het ge
ven van cijfers kunnen ont
komen, omdat er ook be
paalde rangvolgorders no
dig zijn. Je moet hiermee
leren leven. Je kunt ook
gelukkig zijn, zonder steeds
maar topprestaties te leve
ren. Dat is een kwestie van
levensinstelling".
Woorden, waarmee ook de
ruim 160.000 kandidaten,
die bezig zijn met hun „cen
traal schriftelijk", kunnen
instemmen. „Je kunt ook
gelukkig zijn zonder als
maar topprestaties te moe
ten leveren.
Maar en dat is de moei
lijke kwestie deze maat
schappij vraagt nog steeds
topprestaties. Want je moet
gemiddeld zoveel hebben
om in aanmerking te kun
nen komen voor verdere
studies. Je moet gemiddeld
dat en dat presteren om
Nog een paar hindernissen moeten genomen worden en dan gaat met
de vlag de schooltas (voorgoed?) de lucht in.
geselecteerd te worden uit
honderden kandidaten voor
dit of voor dat enz. enz.
Dan is er toch weer staats
secretaris De Jong, die
waarschuwt tegen een
school, die alleen maar een
winkel in certificaten (di
ploma's) is.
„Een foto van een leerling
is veel meer dan die zes
cijfertjes (op het diploma)",
aldus de heer De Jong. En
daarom zal hij ook laten
onderzoeken wat eigenlijk
het nut is van de meerkeu
zevragen. Want ook dat
heeft te maken met de leer-,
ling als mens. „Je kunt er
niets van jezelf in kwijt Je
mag alleen maar kruisjes
zetten", aldus de klachten
van vele leerlingen. De
staatssecretaris is voor de
ze klachten wel gevoelig.
Ook hij vindt dat met die
meerkeuzevragen de zelf
werkzaamheid en de zelfex
pressie van de leerlingen
bij meerkeuzevragen „in
derdaad miniem" zijn. Hij
hoopt daarom, dat hij voor
al van de achterban hoort
hoe het dit jaar precies met
de meerkeuzevragen ge
gaan is.
Intussen zwoegen van
maandag af meer dan
160.000 jonge Nederlanders
opnieuw aan dat eindexa
men, daf hun het diploma
moet bezorgen. Voor hen
helpt het niet veel meer,
wanneer de staatssecretaris
over het vakkenpakket
voor het eindexamen op
merkt: „Het is erg belang
rijk, dat de leraren de leer
lingen goed adviseren bij
het samenstellen van het
vakkenpakket, anders gaat
de leerling na het eindexa
men de mist in".
Maar de leraar weet het
vaak zelf ook niet meer,
met de voortdurende ver
anderingen, met de studen
tenstops en met de moeilij
ke arbeidsmarkt.
Ton v.d. Houten
DEN HAAG Het achtste vak is
voor middelbare scholieren een
soms belangrijk keuzevak, vooral
wanneer zij verder willen studeren.
Ieder jaar levert dit weer verrassin
gen op. Van de 1025 eindexamen
kandidaten, die dit jaar het achtste
keuzevak genomen hebben, is er zeg
ge en schrijve één voor filosofie.
Voor deze eenling moet hetzelfde
eindexamenapparaat in werking ko
men als voor andere vakken.
Dit jaar telt het achtste keuzevak
echter geen enkele kandidaat voor
Nederlands en evenmin voor het
Fries. Helaas voor de vele Friezen
ook buiten hun eigen provincie.
Maar het is de harde waarheid.
Opvallend is echter wel, dat zoveel
kandidaten hun keuze hebben laten
vallen op het niet eenvoudige Duits.
Het zijn er maar liefst 137.
Wiskunde is als achtste keuzevak al
enkele jaren noodgedwongen di
kwijls erg in trek bij de kandidaten.
Dit geldt ook voor natuurkunde,
scheikunde, biologie. Bedoelde kan
didaten hebben deze vakken geko
zen, omdat voor diverse studierich
tingen van het wetenschappelijk on
derwijs een van deze vakken nood
zakelijk is.
