CRISIS IN AMUSEMENT OP DE TV
BEELD
SPRAAK
Tijd staat even stil bij
„De magere jaren"
TELEVISIE VANAVOND.
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
TERUGBLIK
PAGIN A 2
LEIDSE COURANT
De dichter Gerrit Komrij, die gaarne spits
de spot drijft met de dingen, gaf op de vraag
of er een crisis heerst in het amusement op
de tv een antwoord dat veel weg had van
een doordenkertje: „Er is niet alleen sprake
van een crisis in het tv-amusement Het
amusement is op zichzelf een crisis".
En Henk Hofland, die her en der al zoveel
over tv heeft geschreven, dat hij zich te weinig
tijd gunt om er ook eens diep over door te
denken, vulde hierop aan: „Ik ben het hele
maal met Gerrit eens. Toch jammer dat ik
zelf nooit op de gedachte ben gekomen om
het zo te formuleren".
Dit waren twee uitspraken, die verleden week
werden gedaan op een discussie-avond in het
Amsterdamse Paradiso, waar men van het
drug-imago af wil en er intellectueel iets
pittigers voor in de plaats wil stellen. Paradiso
papte daarvoor aan met het culturele blad
„Hollands diep" teneinde tot een discussie
avond te komen met als thema de vraag die
hierboven al gesteld werd en die intussen ook
al in de Van Speyk-show van vrijdagavond
aan de orde werd gesteld. Men vond spijker
broekenkoning Lois bereid voor de kosten op
te draaien. Op de vraag wat een broekenko
ning op een dergelijke bijeenkomst doet, zei
de broekenkoning, die de beste afnemers
vindt bij het Paradiso-publiek en het tv-volk,
dat Lois een beetje in dit gezelschap thuis
hoort, omdat zij niet zelden in welke vorm
dan ook het amusementspodium betreedt.
De discussie was opgezet in de vorm van het
tv-programma, waarin een voor- en een tegen
stander het woord krijgen, waarbij ze er naar
streven zoveel mogelijk mensen op hun hand
te krijgen.
Eerst kreeg Jef Rademakers het woord, de
man die uitermate intellectuele gedachten
weet te ontwikkelen over hoe de huidige tv
er uit zou moete zien zonder er precies bij
te vertellen hoe zijn ideeën te realiseren zijn.
Vervolgens nam Cees Baay, directeur van
TROS-tv de handschoen op door Rademakers
te wijzen op het zeer inconsequente in zijn
betoogtrant. Baay vindt, dat mensen als Rade
makers fungeren als tv-kritici, voor wie een
politiek uitgangspunt in de plaats komt van
een normaal oordeel.
Rademakers kreeg het merendeel van de spij
kerbroekenzaal op zijn hand, hetgeen ook
hieruit bleek, dat Baay door opstandige
schreeuwers het spreken vrijwel onmogelijk
werd gemaakt.
En dat was behalve frustrerend om aan te
zien ook daarom bijzonder jammer, omdat
een opmerking van Berend Boudewijn niet de
kans kreeg uitgediept te worden. Berend zei,
dat hij collega's kent bij omroepen die ver
plicht worden programa's te maken, die van
zulk een lage norm van publiekssmaak uit
gaan, dat die regisseurs het niet kunnen op
brengen thuis naar hun eigen programma's
te kijken. Als dat waar is en we kennen
Berend als een serieus persoon die niet licht
vaardig de staf over anderen breekt, dan is
dit een beschamend verschijnsel. Dat had
uitgepraat moeten kunnen worden met Baay
van de TROS, omdat juist de TROS nogal
eens het verwijt krijgt, dat zij de publiekss
maak te laag zou taxeren. Het Paradiso-pu
bliek. dat blijkens de reacties op deze avond
bepaald niet wordt gevormd door TROS-min-
naars, maakte het door geschreeuwde inter
rupties onmogelijk deze affaire uit de doeken
te doen. Zo staan zij hun eigen verlangens
verbetering van het peil der vaderlandse
tv aanzienlijk in de weg, tenzij het hen er
alleen maar om te doen is om stampij te
verwekken.
Jef Rademakers had toen al van alles over
hoop gehaald, letterlijk op een grote hoop
gegooid. De strekking van zijn betoog kwam
ongeveer hierop neer: De crisis in het amuse
ment en daarbuiten is niet van vandaag of
gisteren. We praten er alleen vandaag over.
Die crisis is begonnen toen we prins Claus
binnenhaalden. Toen kwam de spanning tus
sen machtshebbers en de gewone mensen aan
het licht. De generatie van '60 nam de van
boven af opgelegde saamhorigheid niet lan
ger. Toen greep rechts in, Veronica en vooral
de TROS, die zich voordeed als een uit het.
nest gestoten weerloos hondje, waarvan de
grote massa zich het lot aantrok. Dit spel is
meesterlijk gespeeld door Landré, maar het
jonge hondje bleek een wolf, die alle omroe
pen van zich afhankelijk maakte door de
wetten van de kijkcijfers te introduceren. De
TROS werd een exponent van de behoudende
krachten. Zij ontwierp het concept voor de
formele democratie: de mensen het recht ge
ven zelf te beslissen zonder ze de daarvoor
nodige kennis aan te reiken. Dit leidt tot
risicoloos, triviaal en ordinair amusement. En
bovendien werden hiermee de verschillende
categorieën van tv in de ether gebracht, t.w.
amusement en informatie. Dit zijn schijncate-
gorieën. De gemiddelde mens is niet geïnteres
seerd in een categorie. Hij kijkt voor zijn lol.
Als hij in een informatief programma de
honger en de ellende in de wereld op zijn
scherm krijgt voorgeschoteld, kijkt hij zijn
kinderen aan, stelt vast dat ze er gezond
uitzien en weet hij dat het zo goed is. De tv
is een pretfabriek met een verstikkende werk
ing op programmamakers, die verplicht zijn
rotzooi in elkaar te draaien. Rademakers be
sloot: „Ik weet het, het ruikt naar geitewollen
sokken en sociologisch dédain om hier te
betogen, dat er door middel van de tv naar
verruiming van de menselijke mogelijkheden
moet worden gezocht".
Om zijn woorden kracht bij te zetten liet hij
vervolgens een tekenfilm zien, waarin men
een kat uitvoerig bezig ziet een sinister spel
te bedrijven met muizen. Zo vindt hij dat de
Ned. tv met de kijkers omspringt.
Cees Baay van de TROS, die daarna het
woord kreeg, wees er op, dat de tv dit jaar
25 jaar bestaat. Is dit reden voor een viering?
We maken ook geen feest rond de gloeilamp
die zoveel jaar geleden zijn intrede deed.
Maar het jubileum van de tv niet te vieren,
maakt er wel een saaie boel van. De TROS
gaat het dus vieren, iets leuks waarmee het
publiek zich vermaakt. Kan de tv nog beter
dan ze al is? Vroeger werden records met
minuten verbeterd, daarna met seconden. Zo
is het ook met de volwassen geworden tv. Het
wordt steeds moeilijker beter te zijn dan de
vorige keer. Je krijgt soms de indruk dat de
mens niet meer normaal mag lachen. Mensen
die 's avonds gelachen hebben, lezen 's mor
gens de slechte recensies. En daarin nu be
staat de crisis in het amusement. Pas de
volgende dag begrijpt men dat men niet had
mogen lachen. Als de tv zich iets zou aantrek
ken van de tv-kritiek, zou zij niet lang meer
bestaan. De TROS heeft tien jaar geleden de
wens van het publiek in het omroepbestel
geïntroduceerd. En daarmee gebeurde in ons
land opneiuw alles tien jaar later. Men
spreekt nu over nieuw purisme, over echt en
onecht amusement, zelfs over links en rechts
amusement. Met die begrippen kun je niet uit
de voeten. Bij het maken van tv is een
bepaalde dosis kitsch onvermijdelijk, zoals
Reve al opmerkte: Met 20 karaats goud is niet
te werken. Tv is amuseren, amusement maken
en anders niet, aldus Baay.
En wat het Paradiso-volk dan voor amuse
ment wil op de tv laat zich (moeilijk) raden.
Zij willen inventief amusement, tv waarbij de
kijker zich echt kan amuseren en tegelijker
tijd meer inzicht krijgt in de eigen levenssitua
tie. Dat lijkt ons heel moeilijk te realiseren
met behulp van nachtclub-amusement, dat op
deze discussie-avond naar binnen werd ge
haald, weggeplukt uit naburige nachtelijke
etablissementen. Als er één soort amusement
bestaat waarin meer de klad zit, dan wel het
nachtclubamusement. Maar tijdens het optre
den van deze mensen hielden de Paradiso-
schreeuwers zich muisstil. Zo speelde in Rade
makers geest de kat met de muizen in Paradi
so. Het filmpje, dat hij had meegebracht om
zijn gedachten te illustreren, werkte achteraf
gezien nog verhelderender dan hij zelf ooit
vooraf moet hebben kunnen denken, opdracht
Jef Rademakers: Het weerloze hondje, de TROS, bleek een wolf, die de wetten van ^mroepe^programm^
van de kijkcijfers introduceerde er thujs njet eens naar durven kijken".
NEDERLAND I DUITSLAND!
Teleac
18.15 Nederlands voor buitenland
se werknemers
NOS
18.45 Tv-lnformatle voor Surina
mers en Surinaamse Nederlsn-
ders
18.55 Journaal
NCRV
19.05 NCRV-sprlngtrofee 1975-
1976
19.55 Nee, eerlijk niet serie
20.20 De tijd stond even stil de
magere |aren
NOS
21.35 Journaal
NCRV
21.50 Kojak- serie
22.40 Leer mi), o heer, uw lijden
recht betrachten liederen
NOS
22.55 Journaal
NEDERLAND II
NOS
TROS
19.05 The Lone Ranger western
serie
19.30 In Londen staat een huls
serie
NOS
20.00 Journaal
TROS
20.25 Derrick serie
21.25 Muziek uit duizenden po
pulair klassiek
22.15 Aktua-TV
22.55 Stichting Symbiose
NOS
23.00 Journaal
NDR
18.00 Sportjournaal
18.30 Actualiteiten
18.45 't Zandmannetje
18.55 Nordschau-Magazln
WDR
18.00 Nieuws uit Noordrl|i
Westfalen
18.05 Intermezzo
19.15 Hier und Heute
19.45 Spel om kwart voor acht
20.00 Journaal
20.15 Panorama
21.00 Hitjournaal uit 1936/1937
21.45 Documentaire
22.30 Journaal
22.50 IJshockey
23.35 Journasi
DUITSLAND II
18.20 Gehelmagent 004 tv-flln
19.00 Journaal
19.30 Reldamatlon twijfelach
handel
20.15 Documentaire
21.00 Journaal
21.15 Charlie und selne 7
schen - speelfilm
22.45 Journaal
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 Tl-Ta-Tovenaar
18.05 Klein, klein, kleutertje
18.20 Run, Joe, Run - serie
18.45 In het wilde Australli
fp.15 Sport
19.39 Journaal
20.15 Het rad der fortuin - k
21.00 Edward VII serie
21.50 Journaal
22.05 To-morrow film
NEDERLAND I
HILVERSUM I
EOO 18.00 (S) Wij hebben een woord
voor de wereld: gewijde muziek. P.P.:
18.19 Ultz. van de PvdA. EO: 18.30 Nws.
18.41 (S) EO-mededelingen en grammo
foonmuziek. 18.45 (S) Lektuur op tafel:
boeken en periodieken informatie. 19.00
(S) Ronduit: muzikaal informatief progr.
19.40 De Bijbel open: Bijbelstudie.
20.00 (S) Orgelmuziek. 20.25 (S) EO-
Metterdaad. 20.30 (S) Leer mij o Heer,
uw lijden recht betrachten: gewijde mu
ziek. 21.35 (S) Grammofoonmuziek.
11.40 (S) Verzoening en lijden. NOS:
22.00 Voor blinden en alechtzienden.
22.15 (S) Openbaar kunstbezit. 22.25
BOND ZONDER NAAM. 22.30 Nws.
NCRV: 22.40 (S) Hier en nu. VERONICA:
22.55 (S) Verenonica op 1aktualiteiten
en muziek. 23.55-24.00 Nws.
■illlYHiH'li'iM
19.10 (S) Bij de tijd: educatieve voe
ningen voor werklozen. 10.25 Een.l
uit de maat: progr. over onderwip
opvoeding. 19.45 (S) Met uw inï
ming: lied van de week. 20.00
20.05 (S) Radio Filharmonisch Ort
klassieke muziek. 21.08 (S) Liedi
van Moussorgsky. 21.35 (S) Liter»
kulturele kroniek. 22.40 (S) Poer*
poezieprogr. NOS: 23 00 Met het
op morgen (23.05 Aktualiteiten-o
zicht 23.20 Den Haag vandaag). 21
24.00 Nws.
HILVERSUM III
NOS: 18.03 De Vakaturebank. 18.10
NOS-maal. AVRO: 19.02 Let's
again. 20.02 Radiojourn. 20.05 (S)
perclean Dreammachine. 21.02 (S)
Negen-Uur-Jazz-Show. 22.02 Rao
journ. 22.05 (S) Vanavond laat 23.02
Candlelightshow (0.02-0.05 Radi
journ.). EO: 1.02 (S) Sound tfiiltnca
4.02-7.00 (S) The gift of song: mum
met een boodschap.
HILVERSUM I
AVRO: 7.00 Nws, 7.02 Dag met een
gaatje. (7.30 Nws. 7.41-7.55 Radiojour
naal.) 8.30 Nws. 8.36 Gymn. v.d. huis
vrouw. 8.45 Programma-overzicht. 8.50
Morgenwijding. 9.00 (S) Gevarieerd.
10.00 Radio Lawaaipapagaai. 10.10 Ar
beidsvitaminen. (10.30 Nws. 10.33-10.35
Radiojournaal.) 11.30 (S) Rondom
twaalf (11.55 Beursberichten.) 12.26 Me
dedelingen. 12.30 Nws. 12.41 Radiojour
naal. 13.00 Knipperlicht. 13.25 'n Mid
dagje AVRO. (15.30 Nws. 15.33 Radio
journaal.) OVERHEIDSVOORL.: 1720
Tekst en uitleg. AVRO: 17.30 Nws. 17.32
Radiojournaal 17.50 (S) I'll come.
bouw. KRO: 13.00 Nws. 13.11
magazine. 13.40 Een mens als jij
14.00 Lichte muziek. 15.0Q In de w«
kamer. 16.00 Nws. 16.03 Fons Oi
ontvangt op zijn spreekuur. 17.(X
De hutsgeklutste kinderspelen. 17.20
Country Time. 17.45 Verkenning, tl
Med.
HILVERSUM l
VARA: 7.02 Gesodemeurders. 9.03
Pep op drie. 11.03 (S) Drie draait
verzoek. 12.03 (S) VARA's zoekplaaij
14.03 (S) Spitsbeeld. 16.03 (S) LP-t
20. 17.03 (S) Alfred Lagarde.
HILVERSUM II I HILVERSUM IV
KRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymnas- TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Caprlc
tiek. 7.20 Het levende woord. 7.25 Badi- 9.00 Nws. 9.02 Aktua-klankbeeld. 9
nerie. 7.54 Overweging. 8.00 Nws. 8.11 Het kind en wij 10.00 (S)Opus tien
Echo. 8.30 Aubade. (9,35 Waterstan- twaalf. 12.00 (S) Intermezzo. 1300
den.) 10 00 De letter mT(11.00 Nws.) De meest verkochte klasse ten. 1
11.54 Scheepspraat. 11.59 Bericht vas- (S) Koren en korpsen. 14.00 Nws. 1
tenaktie. 12.00 Vi|f tellen na nu. OVER- Aktua-special. 14.30 (s) Om de ki
HEIDSVOORL.: 12.49 Uitz. voor de land- 15.00-17.00 (S) Belcantorium.
De tenor Nico Boer treedt op in Muziek uit duizenden.
HOU HET
SCHERM IN
HET OOG
De NCRV zendt vanavorid de
elfde aflevering uit van „De
tijd stond even stil". De onder
titel is „De magere jaren". Pre
sentator Jan van Hillo kijkt
terug naar de crisisjaren. Veer
tig jaar geleden - in 1936 -
waren er van de achteneenhalf
miljoen Nederlanders een half
miljoen werkloos. Nu zijn dat
er ruim tweehonderdduizend
van de dertieneneenhalf mil
joen. Een moeilijk vergelijkba
re situatie, maar een facet is
voor de werkloze gebleven: de
leegte, de uitzichtloosheid en
het minderwaardigheidsgevoel.
Van Hillo praat met werklozen
van vroeger en nu en bespreekt
de toekomst.
Ned. I, 20.20 uur.
Nee, eerlijk niet
In de serie „Nee, eerlijk niet"
i Aan ,,De tijd stond even stil. OVER DE CRISISJAREN,
WERKEN MEE Rob v.d. Meeberg, links en Frits
Lambrechts.
staat het huwelijk voor de deur
en Clara vindt het een hele on
derneming. Zij zou ook wel eens
willen weten wat de hebbelijk
heden van haar toekomstige
echtgenoot zijn en ze besluit wat
langer in de flat van C. D. te
vertoeven. Of dat allemaal goed
afloopt kan de kijker meema
ken in deze „generale repetitie".
Ned. I, 19.55 uur.
Kojak
In de Kojak-aflevering „De val
semunter" is Sam Lopez een
gewezen valsemunter, die wordt
gezocht door de New Yorkse
politie. Vince La Guardia vindt
hem. Vince waarschuwt Kojak
en met veel kabaal komt de
politie in Las Vegas.
Ned. I, 21.50 uur.
Derrick
De oorspronkelijk in de plan
ning opgenomen aflevering in
de serie films met Paul New
man komt vanavond te verval
len. Hiervoor in de plaats wor
den uitgezonden een aflevering
Derrick en Muziek uit duizen
den.
Hoofdinspecteur Derrick krijgt
een nachtelijke moord op een
spoorwegenemplacement op te
lossen. De dader blijkt een jon
geman te zijn, van wie Derrick
vermoedt dat hij lid is van een
grote organisatie.
Ned. II, 20.25 uur.
Er zijn televisie-avonden waar
op een beetje gewillig mens
niet alleen bereid zou zijn te
geloven in een „amusementscri
sis" (wat dat dan verder ook
moge betekenen), maar zelfs in
een crisis in het totale menselij
ke bestaan. Zaterdag was er
voor mij zo een. Want ik moet
u eerlijk bekennen dat ik er
altijd intens droef van word als
ik moet gadeslaan hoe allerlei
lieve mensen steeds maar weer
bereid worden gevonden zich
door Ted de Braak zo drastisch
een oor te laten aanzetten (om
het nou maar eens eufemistisch
uit te drukken) en er dan nog
bij te zingen ook. En als het
dan ook nog zo wil wezen, dat
er bij „als twee druppels" een
jongeman blij op het scherm
stapt in de kennelijke verwach
ting voor Berend Boudewijn te
worden aangezien en vervol
gens unaniem voor Ben Cramer
wordt versleten dan vraag ik
mij moedeloos af wie er eigen
lijk het meest in zijn hemd
staat of zit: de veronderstelde
dubbelganger, Berend, Ben,
Ted, het deelnemende panel, of
die ene tv-kijker die ongetwij
feld in stilte en eenzaamheid
heeft gedacht dat het Ronnie
Tober was.
En een uitwijkmogelijkheid is er
op zo'n avond ook nauwelijks,
want het was een „Toi, toi, toi",
al „toi, toi, toi". Of het nu Eddy
Becker, Holiday on ice of Glen
Miller betrof. Je komt er zo'n
avond eenvoudig niet uit. Ik had
nog gehoopt op enig soulaas bij
„Farce Majeure" maar die jon
gens hadden in deze (149ste) af
levering ook kennelijk hun dag
niet en bleken vooral weer te
zijn vervallen tot die uitleggeri-
ge toestanden, die men wel ko
mische humor noemt. Maar, al-
la, misschien hebben zij adem
gehaald voor de 150ste uitzen
ding.
De NCRV had ook nog een tele
visieportret van Elisabeth Sch
warzkopf, dat voor een deel be
stond uit een wel aardig, maar
zeer conventioneel vraagge
sprek met de zangeres, (maar
dat lag uitsluitend aan haar
partner die alle plat getreden
paden nog eens plat trapte), en
voor een ander deel uit een vrij
uitvoerig statement van de heer
Walter Legge, de echtgenoot van
Elisabeth, een aimabele en on
getwijfeld hoogst muzikale man,
maar als hij er doorheen praat
kan zij natuurlijk niet zingen.
En dat kan ze nou net zo gran
dioos; zo grandioos, dat zelfs als
zij zich even over geeft aan
„Wiener Blut" alle deuren van
de hemel ineens voor een mens
open gaan.
Ik zal ruet zeggen dat zondag
avond de amusementscrisis me
teen alweer bezworen was,
maar toen viel er toch in ieder
geval wel enig plezier te beleven
aan het tv-spelletje „Het leven
begint bij 40". Het ging pm een
door Leo Derksen bewerkt ver
haal van Richard Hardwick,<
in feite neerkwam op een so
aangeklede frappe. Het spel
dienovereenkomstig. En aan
zien die frappe er een van
goede (verrassende) soort wi
het het geheel een plezierigei
druk achter. Bovendien was 1
een handige bewerking,
door Massimo Götz met de v
eiste rapheid in scène was ga
Het stukje zou qua sfeer eige
lijk best gepast hebben in
serie Roals Dahl-verhalen,
de TROS vorig seizoen met 0
recht) succes bracht
Dat ik mij ook min of n«
geamuseerd heb om de disci
sie in „Frontaal", over de sl
lir.g „sportvisserij is een vflf
van dierenmishandeling"
wel misplaatst zijn geweest
zal mij althans door somnt
dierenvrienden misschien W
lijk genomen worden. Het del
bood de kijker echter alle gt
genheid tot enige vergelijke!
karakterologische studie die
om nog grotere moeilijkheden
voorkomen, nu maar niet nat
zal uitwerken. Maar ik moet!
kennen dat ik een glimlachi
eenmaal niet kon onderdruk*
op het moment dat ik een rei»
sentant van de Nederla»
Vereniging tot Bescherming,'
Dieren aan een hengelsport®
nende Opponent hoorde vratf
„Heeft u als eens een schotj
gel in uw achterwerk gehï»
Herman Hofhui*