feel vrouwen
mantrouwen
iog steeds
emancipatie
Commissie zal vijf jaar
de regering adviseren
Wilde zwijnen ploegen zich
weg door Veluwse akkers
(tnflfc
Vrijwel geruisloos is het door de Ver
enigde Naties uitgeroepen Jaar van de
Vrouw uit de belangstelling verdwe
nen. Het nationale comité, dat in 1975
de beschikking had over twee miljoen
gulden, is ontbonden, de herinneringen
aan de Emancipade vervagen, evenals
die aan de VN-conferentie in Mexico,
kortom: iedereen gaat weer over tot de
orde van de dag.
Wat gebleven is, is de nationale eraan-
cipatiecommissie, die vijf lang de rege
ring van advies zal dienen op het ge
bied van de vrouwenemancipatie. On
langs heeft de commissie de eerste nota
bij de regering ingediend. Want gelijk
berechtiging van vrouwen ten opzichte
van mannen is geen kwestie die je in
een jaar regelt. Hooguit kun je er in
één bepaald jaar en dat was dan het
Jaar van de Vrouw - speciaal de aan
dacht op vestigen, zoals de Engelsen
dat bijvoorbeeld deden door vorig jaar
op de valreep nog de Sex Discrimina
tion Act - de wet die uitdrukkelijk elke
discriminatie op grond van sexe in het
maatschappelijk verkeer verbiedt - in
werking te laten treden. Zoals gezegd,
gelijkberechtiging van vrouwen - hoe
vanzelfsprekend ook los je niet op in
een jaar tijds. Dolle Mina, Man-Vrouw-
Maatschappij zullen in ons land zeker
niet verdwijnen evenals dat bijvoor
beeld in Amerika met Women Libera
tion het geval zal zijn. Organisaties die
op vaak prikkelende wijze de publieke
opinie bespelen en de vooringenomen
mannenwereld vaak gevoelig tegen de
schenen schoppen. Het zijn voortrek
kers van een grote, anonieme groep, die
dit werk met argusogen gadeslaat om
dat velen in vrouwenemancipatie iets
menen te zien dat hun positie die van
gerespecteerde, getrouwde vrouw al
dan niet met kinderen - bedreigt.
Niet al te veel vrouwen voelden zich vorig jaar geroepen een bezoek te brengen
aan de Emancipade, het paradepaardje van het Jaar van de Vrouw in Nederland.
nieonderzoekers vastgesteld.
Een vrouw verschraalt op deze
manier. Komt niet toe aan zelf
ontplooiing."
Vandaar dat Paula Wassen een
fervent voorstander is van per
manente educatie, waar de mo
gelijkheid geschapen wordt om
„bij" te blijven. Zij memoreert
hierbij de Moeder-Mavo's waar
van de lestijden zijn aangepast
aan die van de huidhouding; de
VOS-cursussen, waarbij vrou
wen zich oriënteren op de sa
menleving. „Als adviescommis
sie proberen we op dit ogenblik
een overzicht te krijgen van de
gebieden waarop vrouwen pro
blemen ontmoeten.
Maar ik kan nu wel zeggen dat
het vrijwel overal zit."
De nationale emancipatiecom
missie is wel eens beschreven
als het orgaan dat na het mis
lukken van de Emancipade - het
paradepaardje van het Jaar
van de Vrouw in Nederland -
probeert te redden wat er nog
te redden is. „Inderdaad is de
tijd van goed gekozen leuzen
voorbij", zegt Paula Wassen.
„En voor enthousiastelingen is
dat dodelijk. Maar de rest komt
wel degelijk mee achter de voor
trekkers aan. Maar dat is een
moeizame weg. Een weg van
subsidies^ van lobbyen en noem
maar op. Provoceren als Dolle
Mina is mijn werkwijze niet.
Maar het moet wel gebeuren.
Dat maakt deuren open. Ik wil
wel polariseren als het er om
gaat de problemen duidelijk op
tafel te leggen. Maar niet rech
ten afdwingen door pure macht
strijd. Ik geef toe dat je er met
mijn werkwijze niet komt Die
kan te zacht zijn. Met drammen
krijg je meer gehoor."
Iemand die dat zegt is voor een
man als minister Van Doorn
acceptabel om een commissie
als de nationale emancipactie-
commissie voor te zitten. Want
in Nederland zijn suffragettes
vergeten en is vrouwenemanci
patie een zaak geworden van
vergaderen, adviezen verstrek
ken, nota's opstellen en peilen
wat politiek haalbaar is. Tegen
die achtergrond moet het werk
van de nationale emancipactie-
commissie worden geziemals
een instrument dat de regering
souffleert bij het vaststellen van
haar beleid op gebieden waar
de gelijkberechtiging van vrou
wen ten opzichte van mannen
onvoldoende gereglementeerd
is. Gevraagd of gedacht wordt
aan een anti-vrouwendiscrimi-
natiewetgeving, zoals die laatst
in Engeland is afgekondigd, al
zegt Paula Wassen dat het niet
in de bedoeling ligt dat Neder
land het Britse voorbeeld volgt.
„Men voelt meer voor gerichte
wetgeving op specifieke gebie
den en niet voor een raamwet
zoals die in Noorwegen en Enge
land geldt. Voor de komende
jaren heeft de emancipatiecom
missie 38 plannetjes op stapel
staan. Die variëren van voorstel
len om op experimentele mid
denscholen huishoudlessen voor
zowel meisjes als jongens te la
ten geven tot het laten inventari
seren van het (vaak onbetaalde)
werk dat vrouwen doen in de
sfeer van de dienstverlening
Ook zijn er sterk emotioneel
geladen voorstellen. Zoals bij
voorbeeld het voorstel over wat
wordt genoemd de opheffing
van het mannelijk privilege met
betrekking tot plaats van vesti
ging en de vertegenwoordiging
van minderjarige kinderen bij
gerechtelijke procedures. „We
denken aan het altijd trouwen
op huwelijkse voorwaarden,
waardoor er meer geregeld
wordt op het gebied van ieders
verplichtingen. Neem mezelf bij
voorbeeld: mijn man studeert
en ik ben op het ogenblik de
kostwinner. Maar ons huis staat
op naam van mijn man. Dat
is toch een vervelend idee." al
dus Paula Wassen.
Hoewel er veel kritiek is ge
weest op het uitroepen van 1975
tot het jaar van de vrouw - de
slogan van Dolle Mina was:
„geen jaar, maar een leven voor
de vrouw" - is Paula Wassen
van mening dat de vraag rele
vant is wat er bereikt zou zijn
zonder dat 1975 als zodanig geë
tiketteerd zou zijn geweest. „Het
is een plezierige ervaring ge
weest. Ik had gedacht langer te
moeten ploegen om de bodem
rijp te maken."
En tenslotte: „De vraag, moet u
geëmancipeerd worden, is niet
belangrijk. Het gaat om een an
der soort maatschappij. Sommi
ge problemen worden wel on
derkend, maar niet in verband
gebracht met emancipatie.
Daarom nogmaals: emancipatie
van de vrouw hangt ten nauw
ste samen met emancipatie van
de man."
KLAAS GOINGA
uit de 30.000 jachtacten die per jaar in
Nederland worden uitgegeven. Een speciale
schadecommissie beoordeelt de aangerichte
schade en stelt het bedrag vast dat uitge
keerd wordt aan de gedupeerde boer. In de
ogen van veel jagers mankeert er wel het
een en ander aan die regeling.
Tenslotte krijgt maar een klein gedeelte van
de 30.000 jagers een varken voor de loop
omdat ze zelden op de Veluwe jagen. Het
bedrag dat de Nederlandse jagers via de
jachtacte bij elkaar brengen is ongeveer een
half miljoen gulden groot en dat komt dan
weer in het jachtfonds terecht, waaruit de
vijftig mille betaald worden die de boeren
aan schade ondervinden.
Over de hele Veluwe verspreid staat mo
menteel ongeveer veertig kilometer raster,
waarbij de omheining van het nationale
park De Hoge Veluwe en de rasters rond
de koninklijke houtvesterijen niet zijn inbe
grepen. Al die afzettingen vormen natuurlijk
ook al een (dure) bescherming tegen wilde-
zwijnenschade, al zien de dieren best kans
om er doorheen te komen. Een wild zwijn
is een brutale rakker, die veel moeilijker
achter een hek te houden is dan herten of
Een grote concentratie van wilde varkens
kan men aantreffen in het nationale park
De Zuidelijke Veluwezoom van Natuurmo
numenten. Beheerder De Visser zegt dat er
in deze tijd van het jaar niet veel te merken
is van overlast door de zwijnen:
„Als straks de mais weer op de velden staat
wordt het anders. Het is geen voedselgebrek
waardoor de zwijnen naar de akkers van
de boeren gaan, maar ze zullen mais en
aardappels wel lekkerder vinden dan ei
kels. Op de vraag hoeveel wilde zwijnen
er totaal op de Veluwe rondzwerven weet
tot nu toe geen enkele expert een duidelijk
antwoord te geven. Aan de zuidelijke Velu
we schat de heer De Visser het aantal
varkens aan het eind van het jachtseizoen
op zo'n 150 stuks. Als de jacht begint zullen
dat er tegen de 300 zijn, want dan lopen
er ook hele troepen biggen bij.
Op de zuidelijke Veluwe en in het nationale
park De Hoge Veluwe vormen de wilde
varkens een geweldige toeristische attractie.
Recreanten verdringen zich met hun came
ra's rond de voerplaatsen teneinde een
plaatje te schieten van „echte" wilde zwij-
Het merendeel van de zwijnen is ook inder
daad wild, maar er lopen er altijd wel een
aantal tussen die in de gaten hebben dat
er bij de toeristen wat te halen valt en dan
ook prompt langs de weg staan te bedelen
om brood en andere lekkernijen. Daarbij
vergeet men gauw dat het ondanks alles
toch om een wild dier gaat, dat best eens
een knauw kan uitdelen aan een wat te
dichtbij komende bezoeker. Juist die half-
tamme varkens worden er door de jagers
uitgezocht om afgeschoten te worden, omdat
ze gevaarlijk zijn.
HENK NIEUWENHUIS
p het aluminium koffertje een
icker met de tekst: „Alle man-
i meneer; alle vrouwen me-
Paula Wassen-van
sjouwt het overal
naar toe. Misschien voelt
zich als voorzitster van de
emancipatiecommis-
rain of meer verplicht op
manier „reclame" te ma-
voor een zaak waartegen
reel argwaan bestaat.
is inderdaad veel argwaan
vrouwenemancipatie",
Paula Wassen toe. „Maar
argwaan is vooral gericht
de stereotypen. Alsof
alleen maar zou
banen voor gehuwde vrou-
en legalisering van de abor-
is de emancipatie
nadrukkelijk terecht ge
in de sfeer van „baas in
buik" willen zijn. Een pro
dat Paula Wassen als
van de nationale
icipatiecommissie regelma
tig tegenkomt. „Het gaat om
ingrijpende veranderingen in de
maatschappij", zegt ze. „Eman
cipatie (bevrijding) van de
vrouw houdt ook emancipatie
van de man in. We zijn gewend
aan een geweldig stuk afhanke
lijkheid tussen mannen en vrou
wen en dat kan tot veel ellende
leiden. Een gevolg daarvan bij
voorbeeld is dat kinderen ook
direct weer gaan samenwonen
als ze het huis uit zijn; ze kun
nen het niet alleen aan. En dat
alles met op de achtergrond de
moraal: „We hebben elkaar no
dig". Vind je in je leven geen
man of vrouw van je keuze, dan
heb je de boot gemist."
Voor Paula Wassen - „Ik ben
geen revolutionair" - is emanci
patie een proces, waarbij man
nen en vrouwen gelukkiger wor
den. „Man en vrouw hebben
elkaar weliswaar nodig, maar
niet op zo'n manier als thans
vaak het geval is. Het is toch
absurd, dat een man helemaal
onthand is wanneer hij even
De psychologe drs. Paula Wassen-van Schaveren, voor
zitster van de Nationale Emancipatiecommissie die de
regering vijf jaar van advies zal dienen voor wat betreft
vrouwenemancipatie.
bezig is met ae kinderen...?
Emancipatie is in haar visie
ook, mensen vrij en zelfstandi
ger) maken een zaak waaraan
vooral het onderwijs een bijdra-
re kan leveren.
Paula Wassen meent dat het
leermiddelenpakket aanpassing
verdient in die zin, dat er een
alternatief zichtbaar moet wor
den met betrekking tot het tra
ditionele rollenspel man-vrouw,
waarbij de man de kostwinner
is en de vrouw kinderen krijgt
en het huishouden runt. Met
name de „herkansing" van vol
wassen, getrouwde vrouwen is
volgens haar een geweldig pro
bleem. „Het bestieren van een
klein huishoudinkje is geen le
vensvervulling. Een vrouw hoeft
van mij niet per se terug in het
arbeidsproces. Maar als ze dat
wil moet je er wel de mogelijk
heden voor scheppen."
Op dat ogenblik komt het pro
bleem van de vooropleiding om
de hoek kijken. Statistici heb
ben uitgerekend, dat 70. procent
van de vrouwen in de leeftijds
groep van 35 jaar tot 40 jaar
lagere school hebben met
slechts één a twee jaar vervolg
onderwijs. Paula Wassen:
„Zo'n vrouw kan natuurlijk wei
nig uitrichten in het bedrijfsle
ven. En nergens zijn nieuwe mo
gelijkheden." Volgens haar zijn
er steeds meer vrouwen in deze
leeftijdscategorie, die onvrede
hebben met hun situatie. Ook
vrouwen met voldoende voorop
leiding maar die tijdens dun
taak in het gezin „stil" zijn blij
ven staan. „Die ontevredenheid
onder vrouwen is duidelijk. Die
komt onder andere tot uiting in
een hoog alcohol- en tranquili-
zergebruik. Dat is door opi-
De vraag: „Moet u geëmancipeerd worden?" is niet relevant. Het gaat om een
Jere maatschappij
Als de wilde varkens, die de Veluwe bevol
ken, begiftigd waren met menselijk ver
stand, zouden het waarschijnlijk allemaal
vurige aanhangers van het Oranjehuis zijn.
Want daaraan danken ze hun aanwezigheid
in Nederland. Van huis uit is een wild
zwijn natuurlijk wel een beest dat in onze
vaderlandse bossen thuishoort, maar omdat
ze jarenlang als bulldozers tekeer gingen in
velden en akkers van Veluwse boeren, de
den die alle mogelijke moeite om de bela
gers van hun oogsten uit te roeien. Dat
lukte: in de negentiende eeuw was er niet
één meer over. Toen verscheen Prins Hen
drik als jonge echtgenoot van Koningin
Wilhelmina in Nederland. Hij hield van
jagen en daarbij hoorde ook de jacht op
wilde zwijnen, maar die waren hier niet
meer. Daarom liet hij vanuit Duitsland een
aantal wilde varkens importeren, die wer
den los gelaten in de bossen rond paleis
Het Loo in Apeldoorn.
Nu laat een wild zwijn zich moeilijk achter
een afrastering houden. Het duurde dan ook
niet erg lang voordat de varkens terecht
kwamen in de aangrenzende bossen en zich,
druk vermenigvuldigend, verspreidden over
de hele Veluwe. De sporen van hun aanwe
zigheid zijn makkelijk te vinden. Daarvoor
hoeft de ondeskundige recreant helemaal
geen expert te zijn. Als een „rotte" (groep)
wilde zwijnen in het bos naar voedsel zoekt,
dan keren ze de boel zo grondig om, dat
het net Lijkt of er een boer met een ploeg
heeft gewerkt. Dat doen ze trouwens ook op
de Veluwse akkers. Als de boer 's morgens
bij een aardappelveld komt waar de varkens
kwamen fourageren, dan hoeft hij niet meer
te rooien: dat hebben de varkens al voor
hem gedaan. Schadelijke dieren voor de
boeren, die dan ook terecht verlangen dat
aan de overlast een eind komt.
Er komen steeds meer wilde zwijnen, dus
de schade wordt ook steeds groter. De boe
ren zien de zwarte gasten die hun aardap
pels, bieten en mais opvreten, als een soort
privé-genoegen voor de jagers en als het aan
hen ligt, worden er veel meer afgeschoten.
Door de zachte winters van de laatste jaren
zijn de zwijnen sterker in aantal gegroeid
dan normaal; er mogen dus best meer var
kens geschoten worden dan tot nu toe ge
bruikelijk was. Dat zeggen de boeren en
geef ze eens ongelijk. Een van de manieren
om wat meer varkens te schieten, kan de
zogenaamde merkenregeling zijn, waarbij
elke varkensjager verplicht is een bepaald
aantal varkens te doden met als verplichting
op elk volwassen zwijn ook drie biggen te
schieten.
De heer S. Schaap, medewerker van fauna
beheer in Arnhem, ziet overigens in die
merkenregeling niet zo heel veel heil. Wel
vindt ook hij dat er te veel zwijnen op de
Veluwe rondlopen. De schade die de boeren
lijden, wordt vergoed uit het jachtfonds en
dat wordt weer gevoed door de opbrengsten
