Ster van
Frank Church
in Amerika
snel rijzend
Deze twee militairen die vechten aan de zijde van het MPLA laten met
hun Castro-vechtpet op en een sigaar in de mond geen twijfel bestaan over
hun land van herkomst: Cuba.
Van onze correspondent Richard Gott
HAVANA Kort geleden, op het hoogte
punt van de MPLA-opmars naar het zuid
en van Angola, verscheen Raul Castro,
Fidels broer en Cuba's minister van defen
sie, op de televisie om de Cubaanse kij
kers mee te delen dat de Benguela-spoor-
lijn in Angola, die de verbindingslijn
vormt voor de koperexporten van Zambia
en Zaire naar de Atlantische Oceaan vol
ledig in handen van de MPLA was geval
len.
Hij vertelde niet hoeveel Cubanen voor de
regering in Loeanda bij de strijd waren
ingeschakeld - de CIA schat dat het er
meer dan 10.000 zijn - maar het feit dat
die militairen daar zijn werd al lang open
lijk en trots door Fidel Castro toegegeven.
Volgens de Cubanen is hun hulp door de
MPLA ingeroepen op het moment dat
Loeanda vorig jaar gevaar liep in handen
van de Zuidafrikaanse troepen te vallen.
De Cubanen zullen zich terugtrekken, wan
neer de MPLA-president dr. Agostinho Ne-
to daarom zal verzoeken.
Cuba is een van de machtigste economi
sche centra van Latijns-Amerika. Het Cu
baanse leger is waarschijnlijk het beste
van het hele continent Cuba redeneert dat
het zo'n leger nodig heeft om de dagelijkse
zichtbare dreiging van de Verenigde Staten
het hoofd te bieden.
Een bedreiging die voortdurend blijft be
staan, ondanks het gepraat over een ont-
spanningspolitiek in de geest van Kissin
ger.
Het is nogal verbazingwekkend om de
Cubanen zo ver van huis aan te treffen
als in Angola, maar zij hebben uiteindelijk
dan ook altijd gezegd dat zij bereid zijn
steun te verlenen aan „progressieve rege
ringen en revolutionaire bewegingen" in
Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Hoewel
hun militaire deskundigheid al vaker ter
beschikking is gesteld van progressieve
regeringen - het Peru van Velasco, het
Chili van Allende, het Panama van Torrij-
os - en van een aantal revolutionaire guer
rilla-bewegingen, is het toch maar zelden
voorgekomen dat Cubaanse eenheden in
het buitenland zijn ingezet onder omstan
digheden die hen blootstellen aan het risico
van sneuvelen in de strijd.
De Cubanen die dienden naast de Argen
tijnse guerrilla's in 1964 en in Bolivia in
1966 en 1967, waren dan ook een uitzonder
ing op de regel. Zij vormden in feite een
privé-lijfwacht voor Che Guevara. Het is
zo goed als zeker dat zij onder het bevel
van het ministerie van binnenlandse zaken
(de geheime dienst) stonden en niet onder
defensie.
In 1965 verliet Che Guevara Cuba om een
reis rond de wereld te maken. Hij bracht
een bezoek aan Vietnam en belandde ui
teindelijk in wat nu Zaire is, als adviseur
van de troepen die zich tegen Moboetoe
verzetten. Che Guevara bleef daar lang
genoeg om een paar woorden Swahili op
te pikken. Woorden die als bijnamen voor
zijn kameraden werden gebruikt bij de
latere campagne in Bolivia. Maar hij kwam
in 1966 in Latijns-Amerika terug met een
diepe desillusie over de mogelijkheden
voor een Afrikaanse revolutie.
Tot op de dag van vandaag zijn de Cuba
nen terughoudend in hun commentaar op
zijn activiteiten daar. De langverwachte
officiële biografie van Che Guevara, is nog
steeds niet uitgegeven. Er heerst een soort
gelijke terughoudendheid over de militaire
betrekkingen van Cuba met Vietnam. Ca
stro heeft de Vietnamezen altijd voorge
houden dat hij alles zou doen wat ze hem
maar zouden vragen. Er zijn ook inder
daad voorraden naar Haifong gedirigeerd,
maar de Vietnamezen hebben nooit om
troepen gevraagd.
Niet alle Cubanen deelden Che Guevara's
verdraaide kijk op Afrika. Met de onafhan
kelijkheid van grote delen van Afrika en
met de Cubaanse steun aan Afrikaanse
revolutionairen werd in veel gevallen een
begin gemaakt in de periode vóór de onaf
hankelijkheid.
Een van de eerste dingen, die de revolutie
gedaan heeft, aldus Fidel Castro afgelopen
december, was wapens te sturen naar de
Angolese onafhankelijkheidsstrijders. Hij
wees er toen ook op dat Cuba de MPLA
en de bevolking van Angola steun verleen
de, omdat Havana met hen al relaties had
onderhouden vanaf het allereerste begin
van hun strijd om onafhankelijkheid tegen
het Portugese kolonialisme in 1961.
De hulpverlening aan Afrika heeft volgens
Castro nogal eens verschillende vormen
aangenomen. „Soms hebben we wapens
gestuurd, bij andere gelegenheden troepen.
We hebben militaire instructeurs gestuurd,
of artsen of bouwvakkers, en soms ook alle
drie".
Castro houdt vol dat de Cubanen in Ango
la zijn omdat „wij een Latijns-Amerikaans
volk zijn, maar ook een Latijns-Afrikaans.
Er stroomt een rijkelijke hoeveelheid Afri-
Cubaanse vissers
aan kust Afrika
(Van onze correspondent David Fairhall)
LOEANDA Een van de motieven voor
de Cubaanse betrokkenheid in Angola, een
motief dat tot nu toe nog nauwelijks door
iemand werd opgemerkt, is het verkrijgen
van een basis voor wat dan spoedig een
van de grootste diepzeevis-industrieën ter
wereld zal zijn. Velen hebben er hun
verbazing over uitgesproken Cubaanse
soldaten zo ver van huis aan te treffen.
Toch is de aanwezigheid van Cubaanse
treilers voor de kusten van Angola en
Zuidwest-Afrika al een aantal jaren een
gewoon verschijnsel.
De koude Benguela-golfstroom, die langs
die kusten gaat voert een rijke hoeveelheid
vis met zich mee. Het waren de communis
tische visverwerkingsvloten, waaronder de
Cubaanse, die daar op af zijn gekomen om
van die situatie gebruik te maken. Vanuit
hun gezichtspunt wordt die visserij niet
zozeer bedreigd door overbevissing dan
wel door het mogelijke vooruitzicht dat het
voorbeeld van IJsland met zijn visserij-
grens van 200 mijl - wat toch al niet het
eerste voorbeeld is - binnenkort over de
hele wereld gevolgd zal worden.
Het ligt in de bedoeling van Cuba om zijn
nationale visvangst van 150.000 ton per
jaar te verhogen tot ongeveer een half
miljoen ton. Als onderdeel van dat plan
hebben de Cubanen dan ook onlangs de
ongekend grote order van 21 reusachtige
visverwerkingstreilers geplaatst bij twee
Spaanse werven.
Elk schip zal tussen de 20 en 25 miljoen
gulden kosten met zijn motoren van 4000
pk en honderdkoppige bemanning. Het
eerste schip werd afgelopen zomer al afge
leverd en is bij de diepzeevisserijvloot
gevoegd die uiteindelijk misschien wel 36
schepen zal gaan tellen.
Het ligt in de bedoeling van de Cubanen
om het grootste deel van die vloot te
stationeren in het zuidoostelijke deel van
de Atlantische Oceaan.
Een van de meest voor de hand liggende
havenbases zou Mocamedes zijn, in het
zuidelijk deel van Angola. Er was dan ook
wel sprake van enige plaatselijke verbol
genheid bij de Zuidafrikaanse gemeen
schap in Walvis Baai, de Namibische ha
ven iets verder naar het zuiden, dat com
munistische visserij schepen daarvan ge
bruik mochten maken, terwijl tegelijkertijd
Zuidafrikaanse soldaten het leven lieten in
de Angolese burgeroorlog.
Het wachten is nu op het afkondigen van
een 200-mijlgrens door de Angolese rege
ring, waarbinnen dan bevriende naties zul
len mogen vissen, misschien in ruil voor
hulp bij het opzetten van een industrie
waarin de plaatselijke bevolking werk kan
vinden. Cuba zal dan bovenaan de lijst
staan.
(Copyright The Guardian)
kaans bloed door onze aderen. Velen van
onze voorvaderen zijn als slaven uit Afrika
gekomen".
Dat zou misschien een rechtvaardiging
kunnen lijken om in Angola te blijven,
maar Castro heeft daarnaast ook opge
merkt dat „de geschiedenis heeft aange
toond dat, in tegenstelling tot het kapitalis
me Tiet socialisme niet dwangmatig aan
anderen opgelegd hoeft te worden door
hen te verslaan of buitenlandse oorlogen
te voeren. Het socialisme wordt door het
volk opgebouwd". Waarbij de socialisten
natuurlijk wel door hun vrienden geholpen
moeten worden.
(Copyright The Guardian)
Cubaanse militairen rusten uit na de verovering van Ambrizete, een stad op 250 kilometer van Loeanda.
De opzienbarende onthullingen over han
del en wandel van de Amerikaanse bui
tenlandse inlichtingendienst CIA en van
de Amerikaanse multinationals hebben
Frank Church die het senaatsonderzoek in
deze zaken leidt in het middelpunt van
de publieke belangstelling geplaatst. De
senator uit de staat Idaho, die tot vorig
jaar ook in eigen land niet algemeen
bekend was, is dinds juni vorig jaar zo
naar voren getreden dat hij spoedig ge
noemd werd als goede kanshebber voor
de Democratische kandidatuur voor het
presidentschap. Hij vindt dat zelf kenne
lijk ook, want hij heeft bekend gemaakt
dat hij zich op 18 maart officieel kandi
daat zal stellen.
Toch achten velen het niet uitgesloten dat
de Democraten juist een man als Church
zoeken om het vertrouwen in binnen- en
buitenland te herstellen na het sneeuwba
leffect dat de Watergate-affaire heeft ge
had. Juist zijn rol in het onderzoek door
de Senaat heeft hem immers de lof van
ook de Republikeinen bezorgd.
Dit jaar viert Church zijn vierde lustrum
in de Senaat. Hij werd in 1956 tot Demo
cratisch senator gekozen en de als liberaal
bekende Church is de enige Democraat die
ooit door het conservatieve Idako werd
herkozen, en wel tot driemaal toe. Bij zijn
laatste verkiezingscampagne, twee jaar ge
leden, probeerde vooral de extreme John
Birch Society hem de voet dwars te zetten
met de beschuldiging dat hij door de com
munisten werd gecontroleerd via een van
zijn medewerkers.
Frank Church heeft uitgesproken ideëen
over wat Amerika zich wel en niet kan
veroorloven. Aan het eind van de jaren
zestig was hij een van de leidende figuren
in de Senaat in de strijd tegen de Ameri
kaanse militaire inmenging in Indo-China.
"Onze buitenlandse politiek is overdreven
gericht geweest op inmenging. We hebben
op ons genomen de rol van politieman,
bankier en rechter van de wereld te n
en het is tijd om het evenwicht te h tel
len", zei hij vorig jaar in een interview.
Hij wil Amerika niet isoleren van di v.»
reld, maar zegt dat de Amerikaanse be
moeienis met het buitenland beperkt dient
te blijven tot gebieden waar de vitale
Amerikaanse belangen duidelijk op net
spel staan. Als lid van de Senaatscommis
sie voor buitenlandse betrekkin :en heeft
hij zijn standpunt op dit punt duidelijk
gesteld.
Ook als voorzitter van de subcommissie i
voor het onderzoek naar de in' chtin^en-
diensten en de multination
Church zijn mening niet onrlc oo'
banken. In een vraaggesp r h'
gazine Time over de open' 1
resultaten van het onderzoek r.
door zijn commissie zei Chur
gel zal zijn dat openbare h zit'.:
zullen worden gehouden wanr. d. !:an
en dat besloten hoorzittingen !len w >r-
den gehouden wanneer dat mi Betref
fende illegale operaties, tegen A lerikaan-
se burgers dienen in het openbr r be pro
ken te worden en elke'eventuele jnwettige
daad dient aan het licht te komen".
Op de vraag of moord op een buitenlands
staatshoofd door de CIA ooit gerechtvaar
dig zou kunnen worden, antwoordde Chur
ch: "Nee. Bij het ontbreken van de staat
Senator Frank Church.
van oorlog kan aan geen regeringsinstantie
vergunning tot moord worden verleend. De
president is geen verheerlijkte Peetvader".
Inmiddels heeft Church voorgesteld een
internationale bijeenkomst te houden om
een eind te maken aan het betalen van
steekpenningen in ruil voor winstgevende
vliegtuigverkopen. Ook is hij voorstander
van opheffing van het Zwitserse bankge
heim, omdat veel steekpenningen op Zwit
serse banken terecht komen.
Church werd 25 juli 1924 in Boise (Idaho),
geboren als zoon van een winkelier in
sportartikelen. Tijdens de oorlog diende hij
aanvankelijk als soldaat, later als officier
bij de militaire inlichtingendienst in China,
Birma en India. Na zijn diensttijd trouwde
hij Betina Clark, dochter van de Democra
tische gouverneur van Idaho.
Zijn liefde voor spreken - hij won een
onderscheiding bij een wedstrijd in wel
sprekendheid op 16-jarige leeftijd - levert
hem af en toe het verwijt op dat hij
pretenties heeft, maar volgens zijn vrien
den geeft hij de voorkeur aan vergelijk
boven confrontatie.
Frank Church mag zich vastgebeten heb
ben in het Senaatsonderzoek, dat wil be
paald niet zeggen dat hij het president
schap niet ambieert. Hij zegt hierover: "Ik
denk niet dat je je leven aan de politiek
kunt wijden zonder het meest verheven
ambt aanlokkelijk te vinden. Maar ik heb
altijd gedacht dat een man in de Senaat
ook belangrijk werk zou kunnen verrich
ten. Ik lig er dus niet wakker van".
ÜHÜiS
sas&i&sssss
«SWisÜ
w» «n
