•r
Nieuwe comedy-serie „Nee, eerlijk niet"
igjjangsn
BEELD
SPRAAK
V-
'V
TELEVISIE VANAVONI
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
TERUGBLIK
I'M.IN 2
MAANDAG 16 FEBRUARI 19!ivlj
VORSTENSCHOOL
VAN MULTATULI
OP VARA-TV.
„Als je de mooiste vruchten van de Neder
landse literatuur niet regelmatig besproeit
met het voedende vocht van het belangstel
ling, dan verkwijnen deze om tenslotte ge
heel te verdwijnen".
Dit vormt een van de meest dwingende motie
ven voor chef drama VARA-tv Herman For
tuin om „Vorstenschool" het enige toneelstuk
van de gekwelde schrijver Multatuli die het
onder zijn „Ideeen" rangschikte, op de tv te
brengen.
Zijn tweede reden luidt: „Hoe meer ik er aan
werkte tijdens de voorbereiding, des temeer
raakte ik in de ban van dit voldragen meester
werk, een genieus staal van eigentalige toneel
literatuur, waarin los van de dramatische
onervarenheden en de simpelheid van het
verhaal de originaliteit treft van taal, stijl en
gedachte".
Omstreden tijdens zijn leven (1820-1887) van
wege zijn radicale maatschappelijke instel
ling, maar evenzeer bewonderd als woord
kunstenaar gaf Multatuli -ik heb veel geleden
pseudoniem van Eduard Douwes Dekker -
zich veel moeite om dit stuk opgevoerd te
krijgen. Hij verzorgde zelfs lezingen, waarin
hij uit dit stuk citeerde. Tenslotte had zijn
bewonderaarster Mina Krüseman, die er ja
renlang mee heelt lopen ïeuien, a..cces bij een
Utrechts Toneelgezelschap, dat het in 1875
opvoerde. Daarna vaagde het weg uit de
gedachten. De laatste opvoering hier te lande
komt op rekening van de Haagse Comedie in
1946 met Fie Carelsen in de rol van de
koningin-moeder. Daarna volgde opnieuw
dertig jaar vergetelheid, totdat dramaturgisch
adviseur Rob Eerenstein van de VARA met
het idee kwam om er weer eens wat aan te
doen.
Herman Fortuin: „Het is belangrijk, dat in
series als „Waaldrecht" en „Klaverweide" de
tv de eigen tijd beschrijft met eigen materiaal
Maar de klassieke literatuur verdient het bij
gehouden te worden. Ik ben ermee naar Mul
tatuli-kenners gegaan als prof. dr. H. de Leeu-
we en prof Garmt Stuiveling. Ik heb de
speelduur van twee uur ingekort tot anderhalf
zonder aan de gang van het stuk schade te
doen. Men heeft mij gevraagd of ik dit be
schouw als een soort huzarenstuk bij gelegen
heid van mijn pensionering binnenkort. Niets
daarvan. Na mijn afscheid hoop ik als freel
ance nog veel belangrijk werk voor tv te
kunnen doen. Wel is het zo, dat ik de nog
lopende series intussen aan anderen overlaat,
aan een man als Eimert Kruidhof bijv."
De ongemeen vaardige stilist Multatuli be-
Herman Fortuin: „Geen huzarenstuk bij gelegenheid van mijn pensionering"
schikte over een wendbaar woordgebruik.
Daarin past een scherpe aanklacht als de
toespraak tot de hoofden van Lebak, maar
ook de tragiek van Saidja en Adinda. Een
heel ander facet van zijn schrijfkunst vormt
„Vorstenschool" dat hij zelf een vluchtige
schets noemt van een paar verschillende wij
zen waarop hooggeplaatste personen hun roe
ping zouden kunnen opvatten. Hij veront
schuldigt zich voor de wufte intrige in de kern
van dit verhaal, zoals men wel in Arabische
vertellingen tegenkomt en die ook wel dient
als grondslag voor romannetjes. De toeschou
wer mag zich daardoor niet laten afleiden van
de diepere grond in deze geschiedenis. Een
zwakke, wankelmoedige koning, die zich in de
nacht slechts zorgen maakt om de epauletten
van zijn soldaten, verdenkt zijn vrouw van
een relatie met de eerste minister. De laatste
brengt nl. de nacht door in haar buitenver
blijf. Dit blijkt achteraf geen andere bedoe
ling gehad te hebben van de koningin dan
dat zij deze eerste minister zou winnen voor
haar standpunt voor alle lagen van het volk
rechtvaardigheid te betrachten. Zij is een
krachtige, idealistische koningin, die de armoe
van het proletariaat onderkent evenals het
eigenbelang en de reactionaire onverschillig
heid van de betere klassen, die verandering
in de weg staan. De koning ziet uiteindelijk
de onredelijkheid van zijn achterdocht in en
besluit sociale verbeteringen door te voeren.
Er zit ook wel iets in van „De wijze kater"
van Heijermans, maar wat kenners in de
„Vorstenschool" vooral boeit zijn de ritmi
sche, met-rijmende verzen, die overal soepele
taal blijven, rijk aan beelden ook, waardoor
levendige sceniek en bevattelijke ideologie
harmonieus samenvallen. Wel vertegenwoor
digen alle rollen uitgesproken figuren: een te
kortzichtige koning, een te karaktervolle ko
ningin. een te deftige jonker, een te spitsvon
dige jurist, een te intrigerende hoveling: en
deze allen tegenover een ruwe arbeider met
een hart van goud, een drinkende vader die
beter wil, een sloofje van een misbruikt naais
tertje en nog zo wat van die uit het rechte
hout gesneden symbolen, allen staande voor
goed verwoorde gedachten en ideeën, hetgeen
hen tot levende mensen maakt, van wie het
handelen echt drama wordt. Multatuli's bena
dering van het toneel ziet men later terug bij
Brecht, die zijn figuren vol symboliek stopte,
maar daarbij een speelstijl ontwierp, waarin
mens en idee elkaar versterken. Zo schreef
Multatuli geen allegorisch spel, maar een spel
met gemotiveerde mensen, waarbij hij het
romantisch sentiment niet schuwde. Voor
Herman Fortuin maakt dit alles dit spel tot
een juweel, hopelijk in mei op tv, anders later.
Met de bezetting prijst hij zich gelukkig: Carol
van Herwijnen als koning, Sjoukje Hooy-
mayer als de koningin, Elisabeth Andersen als
koningin-moeder, Ferd Hugas als prins, Nettie
Blanken als eredame, Lex van Delden als
jonker, Siem Vroom als jurist, Liesbeth van
Santvoord als naaistertje en Tom van Beek
als hoveling.
Herman Fortuin: „Om te spelen geen eenvou
dig stuk vanwege de zeer menselijke confron
taties en de vele changementen. Maar wel een
ambitieus-artistiek werkstuk, dat geënt is op
de samenleving en tevens als hoogtepunt geldt
in de eigentalige literatuur".
Carol van Herwijnen: „In een
koningsgewaad, dat stijf staat van de
stiksels, beweeg je je anders dan in een
spijkerbroek".
CAROL VAN
HERWIJNEN EN DE
WEEËN VAN HET
COSTUUMSTUK
Carol van Herwijnen, die momenteel in de
musical „Kannibalen" van Bram en Freek in
zilveren glitterpak opereert als een fielt van
een kermisdirecteur onder de naam „Bom
Duiten", gaat in de „Vorstenschool" van Mul
tatuli de rol van koning George spelen. In
dit costuumstuk zal hij fraaie gewaden dra
gen en dat vergt speciale voorzorgen. Van
een acteur in een costuumstuk wordt ver
wacht, dat hij ongemakkelijk gekleed zich
desondanks gemakkelijk beweegt.
Carol. „Zo'n costuum met al die frutseltjes
en fratseltjes, die met spelden bijeen worden
gehouden, zit uitstekend onder de handen van
de kleedster. Het past je op het lijf. Maar niet
zodra maak je tijdens het spel de bewegingen,
zoals je die hebt ingestudeerd in je spijker
broek, of de kleren barsten je van het lijf.
Daar heb ik hele malle toestanden mee mee
gemaakt Hoe beweeg je je trouwens vlot als
komng met een lang jak aan dat stijf staat
van het goud en het quasi-borduursel0 Je
wordt dan volkomen geremd in je houdingen
en dat klopt niet meer met de ingestudeerde
bewegingen. De ervaring leert dat net als het
pak van de een goed zit en al een beetje gaat
wennen, dat dan een ander weer begint te
tobben. Dat houdt bij de repetities verschrik
kelijk op. De regisseur komt in tijdnood en
om die verloren tijd weer in te halen, dreig
je als acteur de zaak te gaan afraffelen".
Herman Fortuin: „Ik offer een goed stuk niet
op aan gebrek aan tijd. Ik zal voor de cos-
tuumrepetities ruim de tijd nemen".
Carol „We zullen elke scène afzonderlijk
moeten doornemen. Vooral de acteurs, die
niet gewend zijn in een costuumstuk te spelen,
kennen de lagen en de listen niet die een
costuumstuk de speler spant".
ferd Hugas vindt „Vorstenschool" unieke ervaring
Ferd Hugas begonnen als
cabaretier achter Paul van
Vliet ontwikkelt zich gaan
deweg tot een allround theater
man, die zoetjes aan van alle
markten thuis raakt. Al maan
denlang loopt hij mee in de
„Kannibalen-musical" van
Bram en Freek. In „Vorsten
school" krijgen we hem te zien
in de rol van prins Spiridio, een
geestige spotter aan het hof.
Ferd: „Ik blijf een voorkeur
houden voor de musical, omdat
muziek mij iets doet en ik mu
ziek prettig vind om bij te wer
ken. Maar ik blijf ook graag
free-lance, bind me liever niet
aan een vast gezelschap. Dat
houdt voor mij in, dat ik een
ruim terrein van acteurswerk
moet bestrijken. Verder maakt
het mij weinig uit wat ik doe,
maar het is zonde om als je ook
zingen kan dit niet te gebruiken.
Wat het acteurswerk betreft, ik
speel het liefst in oorspronkelij
ke stukken, nieuw werk liever
dan repertoiretoneel. Shakes
peare heeft al zoveel vertolkers
gehad dat het moeilijk is om
daar nog iets nieuws van te
maken. Herman Fortuin heeft
mij voor deze rol gevraagd.
Ik heb op zijn uitnodiging ook
al een en ander gedaan in de
Klavenveide-serie Ik sta ook in
een TROS-produktie, de thriller
„De dood begint bij 40" in de
regie van Massimo Götz. Dit is
een van de verhalen die Hitch
cock koos, een psychologische
thriller die op 14 maart op de
tv komt. Het draait in dit spel
om een echtpaar waarvan ik de
man ben. Dit soort drama ligt
mij wel. Ik heb in Hilversum
diverse contacten voor nog
meer werk in september.
In dit verband is „Vorstenschool
voor mij een 'leuke ervaring. De
stijl en de taal van deze weinig
gespeelde Multatuli zijn nieuw
voor mij. Zo val je van het een
in het ander. Een ongewis leven,
dat van de free-lance, maar ik
kies er elke dag opnieuw voor,
omdat dat mij ligt."
Ferd Hugas: „Het ongewisse leven van de freelance ligt mij"
John Alderton en zijn echtgenote Pauline Collins spelen
in „Nee, eerlijk niet" het echtpaar Charles en Clara Danby.
De NCRV begint vanavond aan
een nieuwe comedy-serie: „Nee,
eerlijk niet". Hoofdpersoon is
de in ons land bekende John
Alderton, die deze keer op
treedt met zijn echtgenote Pau
line Collins. Alderton speelt de
ze keer de rol van een eenzame
echtgenoot, Charles, die met
zijn vrouw Clara terugkijkt op
de tijd, toen ze elkaar nog maar
net kenden en menig misver
stand moest worden opgelost.
De eerste aflevering heeft de
titel „Liefde op het eerste ge
zicht.." Het begon allemaal heel
onschuldig op een feestje. Clara
belde aan, Charles deed open,
keek eens hoe ze eruit zag en
zei: „Kom binnen, we kunnen
best een lachertje gebruiken".
Ned. 1.19.05 uur
Voetbalprofs
Zoals zaterdag uitvoerig gemeld
zendt de NCRV in „De tijd
stond even stil" een documentai
re uit over de voetbalprofs van
het eerste uur. Nederlandse be
roepsvoetballers in het buiten
land speelden een wedstrijd te
gen het Franse team, ten bate
van de slachtoffers van de wa
tersnoodramp.
Ned. 1,19.30 uur.
Kojak
De Kojak-aflevering is van
avond getiteld „Wanhoopsda
den". Hoofdpersoon is de boek
houder Seymour Hayward, een
man die een rustig leventje
leidt. Dit verandert radicaal als
een fanaticus binnen de be-
drijfsmuren komt die alle mede
werkers, inclusief de directie
gaat manipuleren. De zaken lo
pen zo uit de hand, dat Kojak
en zijn mannen de handen
eraan vol krijgen.
Ned. I, 20.40 uur.
Carnaval
Als voorproefje van het komen
de carnaval presenteert Ria
Valk vanavond „Rondje carna
val" vanuit het Turfschip in
Breda. Een aantal bekende car
navalsschlagers wordt gezongen
door onder anderen Adèle Bloe-
mendaal, Corrie van Gorp, de
groep Hydra, Nico Haak en de
Paniekzaaiers.
Ned. II, 20.25 uur.
Pepper
In de politieserie „Pepper" het
verhaal van de piloot Bill Klein,
die de politie waardevolle tips
verschaft. Maar zijn vliegtuig
vervoert ook grote hoeveelhe
den drugs van onbestemde her
komst en Pepper moet dat eens
in de gaten houden, geholpen
door Bill Crowley.
Ned. II. 21.30 uur.
NEDERLAND I
Teleac
18.15 Nederlands voor buiten
landse werknemers
NOS
18.45 Staatsloterij
18.55 Journaal
NCRV
19.05 Nee. eerlijk niet nieuwe
Engelse serie
19.30 De tijd stond even stil
voetbalprofs van het eerste uur
20.40 Kojak - serie
NOS
21.35 Journaal
21.50 NCRV-Springtrofee
1975-1976
22.40 Tot besluit
22.45 Symbiose
NOS
22.49 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Paulus de Boskabouter
18.55 Journaal
TROS
19.05 The lone ranger serie
19.30 In Londen staat een huis
serie
NOS
20.00 Journaal
TROS
20.25 Rondje Carnaval amuse
ment
21.30 Pepper serie
22.20 Aktua TV
NOS
23.00 Journaal
18.30 Journaal
18.45 Klaas Vaak
18.55 Nordschau-magazine
19.26 Een doodgewone ges<
denls
WDR
16.00 Nieuws uit NoordrijnlJ
Westfalen
18.05 Intermezzo
18.20 Omaruru
19.15 Hier und Heute
19.45 Spel om kwart voor achtj
20.00 Journaal
20.15 Report
21.00 De Maandagsschilders
spel -
21.45 Op zoek naar de we*
van morgen serie
22.30 Journaal
DUITSLAND II
18.20 Chicago Teddybeer Co
serie
19.00 Journaal
19.30 Hoe zoudt u beslissen?
serie
20.15 Contacten magazine
21.00 Journaal
21.15 De zwarte ooievaar i
film
23.05 Journaal
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 Tl-Ta-Tovenaar
18.05 Klein, klein kleutertje
18.20 Wij saampjes
18.45 Open school
1915 Sporttrlbune
19.39 Journaal
20.15 Rad van Fortuin spel
21.00 Edward VII - serie
21.50 Journaal
22.10 De bewustwording
IJM'HilMlI'll
HILVERSUM I
EO: 18.00 (S) Wij hebben een woord
voor de wereld. PP: 18.19 Uitzending
PvdA EO: 18 30 Nieuws 1841 EO-me-
20.00 Orgelbespeling. 20.25 (S) EO-met-
terdaad. 20.30 (S) Ga er eens voor
zitten. 21.45 Avondoverdenking. NOS:
20.30 22.00 Voor blinden en slechtzien
den 2215 (S) Openbaar Kunstbezit.
22.25 BOND ZONDER NAAM: NOS:
22.30 Nieuws. 22.40 (S) Hier en nu.
VERONICA 22 55 (S) VERONICApOP-l
23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II
ninklijke Luchtmacht. 19.10 Bij del
19.25 Een. twee uit de maat. 19.45
uw instemming. 20.00 Nws 20.05
Leopold Stokowski. 21.10 De liec
van Moussorgsky (4) 22 39 Den
aan de dood kan ik niet slapen,
spel NOS: 23.00 Met het oog op
gen. 23.05 Akt -overzicht radio-telei
23.20 Den Haag vandaag. 23.55-1
Nws.
HILVERSUM III
NOS: 18.03 De vakaturebank 18..
NOS-Maal. AVRO: 19.02 Drie loopt
ter. 20.02 Radiojournaal. 20.05 (S
perclean Dreammachine. 21 02 (S
negen-uur-show. 22.02 Radiojou
22.05 (S) Vanavond laat. 23.02 (S)
lelightshow. (0.02-0.05 Radiojour
VPRO: 1.00-4.00 VPRO-maandag-n,
NOS: 4 02 (S) De maandagnachten
februari.
HILVERSUM I
AVRO: 7.00 Nws. 7.02 Dag met een
gaatje (7.30 Nws. 7.41-7.55 Radiojour
naal.) 8.30 Nws. 8.36 Gymn. v.d. huis-
10.10 Ar-
Programmaoverzicht. 8.50
ng. 9.00
Lawaaipapagaai.
beidsvitaminen. (10.30 Nws. 10 33-10 35
Radiojournaal) 11.30 (S) Rondom
twaalf. 12.26 Med 12 30 Nws. 12.41
Radiojournaal. 13,00 Knipperlicht. 13.25
'n Middagje AVRO OVERHEIDS-
VOORL.: 17.30 De Antillen en de olie.
AVRO: 17.30 Nws. 17.33 Radiojournaal
17.50 (S) Country and Western Music.
HEIDSVOORL 12 49 Uitzending v
de landbouw. KRO: 13.00 Nws 1]
Echo magazijn. 13.40 Een mens air
14.00 Schoolradio. 15.00 In de wach'
mer. 16.00 Nws. 16.03 Fonds Dl?
ontvangt op zijn spreekuur. 17.00!
De hutsgeklutste kinderspelen. 1 f:
Country time. 17.45 Verkenning. 11
HILVERSUM III
14.03 (S) Spitsbeeld. 16.03 (S)
HILVERSUM II a HILVERSUM IV
J.10 Schoolradio.
9 30 Informatie over schoolradio. 9.35
Waterstanden. 9.40 Schoolradio 1000
De letter M. (11.00 Nws. 11.30 Ouder
worden we allemaal.) 11.55 Scheep
spraat. 12.00 Vijf tellen na nu. OVER-
TROS: 7.00 Nws 7.02 (S) Capric
9.00 Nws. 9.02 Aktua-klankbeeld
(S) Het kind en wij. 10.00 (S) Opus
tot twaalf. 12.00 (S) Intermezzo (1J
(S) De meest verkochte klassieke I
13.30 (S) Koren en korpsen. 14.00 l
14 02 Aktua-special. 14 30 (S) Om
kunst. 15.00-17.00 (S) Belcantorium.
Ria Valk, een van de medewerkenden aan „Rondje
Carnaval".
„Brandpunt" bracht zaterdag
avond enige reacties op de
Lockheed-affaire uit kringen
die, zoals Ad Langebent het uit
drukte „Oranje een warm hart
toedragen". Wat dan onder
meer betekende dat Willibrord
Frequin zich na afloop van het
vrijdagavond j.l. in het Amster
damse Hilton-hotel gehouden di
ner van het Wereld Natuur
Fonds waarbij ook Koningin
en Prins aanwezig waren met
een microfoon onder de gasten
mengde. Wat zij er wel van
dachten. Hij kreeg de antwoor
den, die men onder deze om
standigheden mocht verwach
ten, dat wil zeggen, hij ving bot,
of hij wrong verklaringen los,
die weinig genuanceerd of door
dacht waren en die dat ook niet
konden zijn. Niemand is in staat
over zo'n kwestie in vogelvlucht
iets zinnigs te zeggen. Frequin
hield de microfoon ook voor
aan prins Bernhard zelve. Met
de vraag wat hij nou wel „van
die beschuldigingen vond?" En
dat was natuurlijk te gek om los
te lopen. Frequin had kunnen
weten en bijtijds beseffen, dat
de Prins op zo'n enormiteit uite
raard geen weerwoord kon heb
ben. Het hele item getuigde van
een, gegeven de ernst van de
zaak, onverantwoordelijke
luchthartigheid. En het had
zoals het op het scherm kwam,
zelfs iets van een stemmingma
kerij, die alleen maar niet terza
ke doende sentimenten kan op
roepen en die dus alleen maar
schadelijk kan zijn voor iede
reen. De reportage was in hoge
mate tactloos, en verder overbo
dig en lichtelijk gênant. „Brand
punt" had haar, naar mijn vaste
overtuiging beter niet kunnen
uitzenden. Meer zin had het ver
slag van de bevindingen van
„een speciale Brandpunt-ploeg",
die in Amerika de Lockheed
faire in haar geheel aan
onderzoeken is. Willibrord Ni
wenhuis had onder meer
gesprekje met Frank Chur
de voorzitter van de Amerikaj
se onderzoekscommissie, c
wel geen nieuws opleven
maar dat toch het kenmerk h'
van authenticiteit. En wie w<
wat er nog meer komt.
De nieuwe B.B. quiz is,
mocht ik constateren, nog ai
zienlijk huiselijker dan de vc
ge al was. En op menig momi
moest ik zelfs onweerstaanb;
denken aan de onschuldige
zelligheid die ons tegem
straalt uit het „verguld-avond
in de „Camera Obscura". D(
wat schakelen kon ik op
andere net uit „Farce Majeu:
nog een meesterlijke boer K
koek-imitatie van Ted de Bré
meepakken. In dit soort w<
kan ik hem aanzienlijk be
volgen dan bij de rare capi
len, die hij in „Toi, toi, toi,
Ted" uithaalt en vooral laat 1
halen.
Gisteravond in „Frontaal"
discussie over de vraag of
autoverkeer in Nederland al
niet in belangrijke mate m
worden beperkt. Het zal wel r
de hebben gelegen aan het
dat beide opponenten, dr.
Drees jr. en F. van Haar
secretaris van de RAI-ven
ging, zulke uitermate besché
de heren zijn, dat de debat
hoofdzakelijk binnen
„bloem"-perken van een ieb
saai-statistisch gepraat ble\
Drees verloor zes stemmen,
Haaren kreeg er vier bij, m
eerstgenoemde won toch
punten. Van een knock-out 1
onder deze omstandigheden
teraard geen sprake zijn.
HERMAN HOFHUIZ
