Economen en jurist
in Lockheed-onderzoek
CeidoeSoura/nt
KLM onderzocht
handelwijze
bij aanschaf
van Electra's
ENGELAND ZOEKT
MIDDELEN TEGEN RONSELAARS
Prins vermaard
handelsreiziger
voor
Nederland
Ford: wetten over omkoperij moeten herzien worden
PAGINA 9
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Prins Bernhard (64), de man op wie dezer
dagen vele ogen zijn gericht, heeft een kleine driehonderd
funkties en ere-funkties die naast een veelzijdige belangstel
ling ook een grote kundigheid vergen. Zijn voorliefde gaat
uit naar de vliegerij. „Als ik jonger was, werd ik astronaut",
heeft hij eens gezegd.
Deze liefhebberij heeft hem behalve in een groot aantal
cockpits ook in functies bij de' KLM en Fokker gebracht.
Van beide ondernemingen is hij commissaris. Dit soort
funkties vervult hij ook bij de Koninklijke Jaarbeurs en
Hoogovens. Voor het commissariaat bij Hoogovens krijgt hij
Jaarlijks 30.000 gulden, die hij aan een goed doel besteedt.
De prinsdraagt dikwijls een uniform: hij wijdt bijna een
kwart van zijn tijd aan dekrijgsmacht, waarvan hij inspek-
teur-generaal is. De basis voor deze funktie ligt in de
oorlogsjaren. Terwijl prinses Juliana met de kinderen in
Canada vertoefde, week de prins niet van de zijde van zijn
schoonmoeder, koningin Wilhelmina, die in Londen verbleef:
In 1941 werd de prins, die inmiddels zijn militair vliegbevret
had gehaald, hoofd van de Nederlandse militaire missie in
Londen. In 1944 benoemde de koningin hem tot bevelhebber
van de Nederlandse strijdkrachten.
Vrij kort na het einde van.de oorlog werd hij van deze
funktie ontheven. Dit heeft nog tot spanningen tussen het
toenmalige kabinet-Schermerhorn en koningin Wilhelmina
aanleiding gegeven, maar Schermerhom won en de prins
kreeg de funktie van inspecteur-generaal van de landmacht.
Later is die funktie uitgebreid tot de marine en de lucht
macht. De taak van de inspecteur-generaal is „de minister
van defensie gevraagd en ongevraagd van advies te dienen
over alle vraagstukken inzake de krijgsmacht."
Sinds 1954 is prins Bernhard voorzitter van de Bilderberg-
groep, een club van ongeveer tachtig topfiguren uit politiek,
industrie en wetenschap, die jaarlijks bijeenkomt om over
heden en toekomst van de westerse wereld te filosoferen.
Zeer bekend zijn ook de reizen, die de prins over de wereld
maakt als „handelsreiziger van de Nederlandse industrie".
Het bedrijfsleven hier te lande heeft hem dit soort aktivitei-
ten steeds in grote dank afgenomen, want na de bezoeken
van de prins pleegdèn uit verre landen de orders binnen
te stromen.
De belangstelling voor het culturele leven uit zich onder meer
in de jaarlijkse uitreiking door de prins van de Zilveren
Anjer, een onderscheiding voor mensen die zich verdienste
lijk hebben gemaakt voor de Nederlandse cultuur.
Dit zijn de drie wijze mannen die licht moeten brengen in het Lockheed-schandaal. Van links naar rechts dr. M. W. Holtrop, oud-president
van de Nederlandsche Bank. drs. H. Peschar,voorzitter van de Algemene Rekenkamer en mr. A. M. Donner, rechter in het Hof van Justitie
van de EEG.
SAMENSTELLING COMMISSIE POLITIEK EVENWICHTIG
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG „De heren kennen elkaar
niet, ze hebben wel van elkaar's bestaan
gehoord." Dit zei premier Den Uyl gisteren
in de Tweede Kamer over het drieman
schap dat de beweringen over prins Bern-
hard's rol in het steekpenningenschandaal
rond Lockheed gaat onderzoeken. Wie zijn
deze drie heren?
De oudste is dr. Marius W. Holtrop. Hij werd
in 1902 in Amsterdam geboren. Na een
studie economie aan de Universiteit van
Amsterdam stapte hij het bedrijfsleven bin
nen waar hij snel carrière maakte. Op 34-ja-
rige leeftijd was hij vice-president van Shell
Cliemie met als standplaats San Francisco.
In 1946 werd Holtrop benoemd tot president
van de Nederlandsche Bank, een funktie die
hij tot 1967 vervulde. Zijn kontakten met de
internationale zakenwereld behield hij-in die
periode door zijn zetel in het internationale
monetaire fonds. Van 1967, toen hij als
president van de Nederlandsche Bank werd
opgevolgd door Jelle Zijlstra, tot 1973 was
hij direkteur van de Koninklijke Petroleum
Maatschappij. De 73-jarige Holtrop woont
momenteel teruggetrokken in Bloemendaal.
Mr. André M. Donner, de tweede „wijze
man" in het driemanschap, staat bekend als
een van de meest vooraanstaande specialis
ten in het staats- en administratief recht.
Zijn deskundigheid bracht hem in 1958 naar
het Europese Hof van Justitie, waarvan, hij
thans president is. André Donner werd in
1918 in Rotterdam geboren als zoon van mr.
Jan Donner (in de jaren '20 minister van
justitie). André is een broer van de schaak
grootmeester Jan Hein. Hij studeerde rech
ten aan de vrije universiteit in Amsterdam
en werd daar in 1945 benoemd tot hoogle
raar. Op zijn naam. staan vele publikaties
over het recht.
De jongste van het drietal is drs. Henri
Peschar. Hij is 54 jaar en thans voorzitter
van de Algemene Rekenkamer. Drs. Peschar
werd in 1921 in Haarlem geboren. Hij volgde
een studie economie aan de vrije universiteit
in Amsterdam. Van 1948 tot 1952 was hij
medewerker van de Wiardi Beekman Stich
ting, het wetenschappelijk bureau van de
PvdA. In 1952 verliet hij die organisatie om
kamerlid voor de PvdA te worden. In 1968
ging hij uit het parlement na zijn benoeming
tot voorzitter van de rekenkamer. Peschar
staat bekend als een financieel deskundige.
Het kabinet heeft bij de samenstelling van
de onderzoekcommissie terdege rekening ge
houden met de politieke evenwichtigheid
daarvan. Holtrop is van liberalen huize,
Donner komt uit christen-demokratische
kring en Peschar is afkomstig uit de socialis
tische hoek.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON Het feit, dat Lockheed vele
miljoenen gespendeerd heeft aan buitenlandse
regeringsfunctionarissen en zakenlieden, is
voor president Ford van de VS een aanleiding
geweest om een herziening van de bestaande
wetten te bevelen, zodat deze soort activiteiten
wat minder gemakkelijk kunnen plaats hebben.
Bedrijven, die met steekpenningen werken be
hoeven niet meer te rekenen op enige officiële
Amerikaanse bescherming als zij in of buiten
de VS wettelijk aangepakt worden.
Fords gedachten gaan uit naar een commissie
op kabinetsniveau, die het doen en laten van
Amerikaanse bedrijven op dit punt moet onder
zoeken. Er zijn nogal wat commissies op dit
en soortgelijk terrein actief. Een commissie en
subcommissie van de Senaat bestuderen de
gedragingen van de multinationals. Op hetzelf
de terrein beweegt zich het federale bureau
voor beurszaken, dat bovendien moet nagaan
of de aandeelhouders eventueel zijn benadeeld.
De Lockheeaaffaire heeft zijn weerslag in veel
landen, zoals in Japan, Turkije, Colombia en
Duitsland. Morgen wordt er een officiële Duitse
delegatie uit de VS in Bonn terug verwacht en
men hoopt dat deze de waarheid over de
wereldschokkende Lockheedaffaire kan vertel
len. Met name is men benieuwd of men iets
te horen krijgt over CSU-leider Franz-Joseph
Strauss die in de bewuste periode van het einde
van de jaren vijftig minister van defensie was
en maar liefst 917 Starfighters (Lockheed) be
stelde. Voor Lockheed was het alleen maar
profijtelijk dat er als gevolg van ondeskundige
Duitse behandeling, 197 van neerstortten. De
toenmalige vertegenwoordiger van Lockheed,
Hauser, heeft voor de Senaatscommissie onder
ede verklaard, dat Strauss en zijn CSU voor
de aankoopbereidwilligheid een groot bedrag
aan dollars in ontvangst hebben mogen nemen.
Delicate opdracht
voor ,,wijze drie
AFGAANDE OP DE PERSONEN, hun achtergronden en hun
nationale en internationale verdiensten, kan Nederland het volste
vertrouwen hebben in de zorgvuldigheid, waarmee de „drie wijze
mannen" Donner, Holtrop en Peschar hun delicate opdracht zullen
uitvoeren. Het gaat bij hun onderzoek naar de Lockheed-omkoperij
voor wat ons land betreft immers om de naam van prins Bernhard
en daardoor om de naam van ons koningshuis. Het gaat tenslotte
om de naam van Nederland zelf.
Het is vooralsnog onwaarschijnlijk te achten, dat prins Bernhard
ten eigen bate vier miljoen gulden zou hebben aangenomen, om
de belangen van Lockheed te dienen. Zo lichtvaardig of onnozel
kan hij niet zijn omgesprongen met de positie van het koninklijk
huis en zijn eigen positie daarin.
WAT ER DAN WEL GEBEURD IS, hoe de draden lopen, die
tenslotte aan de naam van de prins gebonden zijn, dat zal zo goed
mogelijk uitgezocht moeten worden „tot de onderste steen boven
ligt". Als dat tenminste ooit zal gelukken. De commissie van drie
zal vooral in het buitenland moeilijkheden en weerstanden onder
vinden. Het warnet van verklaringen, beschuldigingen verdachtma
kingen en verdenkingen loopt immers van Amenka via Zwitserland
naar Nederland. Eén ontbrekende schakel kan de kans op slagen
van het onderzoek al doen mislukken. Wat dan te doen staat is
natuurlijk een vraag voor later.
MAAR WELLICHT KOMT dan toch weer de kwestie van een
parlementaire enquête naar voren. Deze zou voor wat Nederland
betreft veel meer duidelijkheid kunnen scheppen in het totale
inkoopbeleid voor de Nederlandse krijgsmacht
Een aanwijzing daartoe heeft gisteren de eerste rechtszitting in
Amsterdam tegen de vertegenwoordiger in Nederland van de
Dassault-vliegtuigfabriek al gegeven. Daar bleek namelijk tijdens
de verhoren onder welke druk onder meer kamerleden langdurig
kunnen staan. Omvangrijke orders spelen daarbij op de achter
grond een rol. En wat wordt in een dergelijk stadium van
besprekingen, overleg en „onderonsjes" dan verstaan onder „laak
bare beinvloeding"?
Lawine Turkije
eist 3 doden
ISTANBUL Zeventig arbei
ders zijn gisteren bij Kangal in
het oosten van Anatolië (Tur-'
kije) door een lawine getroffen
toen zij bezig waren een spoor
lijn sneeuwvrij te maken.
Van drie van hen zijn de lijken
gevonden, zeventien worden
vermist en 25 zijn gewond. In
dit gebied zijn verscheidene dor
pen en steden door de sneeuw
van de buitenwereld afgesne
den.
Verkeerde man
in Baskendorp
vermoord
SAN SEBASTIAN (AP) - In
een Baskisch dorp is de 26-jari- j
ge Juan Galarza doodgeschoten,
aldus heeft de politie bekendge- j
maakt.
Volgens buren is dit een 'vergis- i
sing' geweest en hadden de da-
ders gedacht dat hun slachtof
fer de burgemeester van het
dorp was, op wie Galarza zeer
veel geleek.
Door de separatistische bewe
ging ETA was de burgemeester
al enkele malen met de dood
bedreigd.
'Kerncentrales
Amerika
onveilig'
NEW YORK (DPA) - Uit pro
test tegen het grote gevaar voor
ongevallen bij drie kerncentra
les ten noorden van Manhattan,
heeft R. D. Pollard, veiligheids
functionaris bij de Amerikaan,
se dienst voor Kerncentrales
ontslag aangeboden.
Pollard is de vierde Amerikaan
se atoomgeleerde in een paar
dagen die om dergelijke rede
nen zijn ontslag heeft aangebo
den. Drie ingenieurs van Gene
ral Electric gingen hem vooraf.
Zij waren werkzaam op de afde
ling kernenergie van dat bedrijf
en zijn van mening dat de daar
vervaardigde kernreactoren on
veilig zijn.
Britse huurlingen die gisteren uit Angola zijn terug
gekeerd. zijn direct bij hun aankomst door de
politie ondervraagd. Enkele deserteurs uit het Brit
se leger werden gearresteerd
Van onze correspondent
LONDEN Premier Wilson
van Engeland zal de kwestie
van de huurlingen die worden
aangeworven om te vechten in
het buitenland laten onderzoe
ken en de wetgeving inzake re-
crutering proberen aan te pas
sen. De Britse regering heeft
nog geen bruikbaar middel ge
vonden om een eind te maken
aan de werving van huurlingen
voor Angola.
Het is overigens de vraag of de
werving nog veel succes zal heb
ben na de berichten over de
executie van 14 Britse huurlin
gen en de terugkeer van 44 man
uit de Angolese oorlog. Een van
de teruggekeerde mannen is de
17-jarige David Smith waarvan
men dacht dat hij gefusilleerd
was. Bij de teruggekeerde huur
lingen zijn enkele deserteurs
van het Britse leger.
Premier Wilson heeft gisteren in
het Lagerhuis de ronselaars
Voor LBO zes examenvakken op elk niveau
DEN HAAG (ANP) Voor alle vormen van
Lager Beroepsonderwijs komen er zes eindexa
menvakken, waarbij men kan kiezen uit drie
niveaus (a-, b- of c- niveau, afhankelijk van de
mogelijkheden van de school). De nieuwe examen
regeling kan dit jaar al door de schoolbesturen
worden ingevoerd.
De zes eindexamenvakken omvatten drie algeme
ne en drie beroepsgerichte vakken. In beide groe
pen is tenminste één vak verplicht.
Wanneer leerlingen een c-programma (het hoogste
niveau) volgen, dan bestaat het examen uit een
schoolonderzoek en een centraal landelijk schrifte
lijk examen. Voor vakken volgens de andere
veaus bestaat het eindexamen uitsluitend uit i
schoolonderzoek-
voor Angola „een stelletje ban
dieten" genoemd die over veel
geld beschikken en jongens in
dienst nemen die niet eens een
militaire opleiding gekregen
hebben.
In Angola rukken de troepen
van de volksbeweging MPLA,
na de verovering van de kustste
den Lobito en Benguela, op in
de richting van het Zuidafri-
kaanse leger dat in het zuiden
een defensielinie heeft. Bij de
stad Sa da Bandeira hebben de
Zuidafrikanen een belangrijke
luchtmachtbasis De regering
van de MPLA in Loeanda is
gisteren erkend door de Afri
kaanse staten Oeganda en Togo.
Daarmee wordt de MPLA er
kend door 27 van de 46 leden
van de Organisatie voor Afri
kaanse Eenheid, waarvan presi
dent Amin van Oeganda thans
voorzitter is.
„Overlevingskle-
ding" bij werk op
zee
DEN HAAG (ANP) Het aan
houden van kleren biedt de be
ste overlevingskansen voor
drenkelingen en schipbreuke
lingen.
Daar waar bijzondere risico's
gelopen worden, visserij, boorei
landen, helicopters boven zee,
zou men eigenlijk speciale
„overlevingskleding" die de li
chaamswarmte vasthoudt, moe
ten dragen. In veel gevallen
wordt bij te water geraakte
slachtoffers verdrinking als
doodsoorzaak opgegeven, ter
wijl hetslachtoffer in feite door
onderkoeling om het leven
kwam, aldus medisch adviseur
van de scheepvaartinspectie, N.
Julsing in het vakblad voor de
visserij „Visserijwereld".
(Van een onzer ver
slaggevers)
SCHIPHOL - De
thans gepensioneer
de directeur van de
KLM, ir. F. Besancon
wordt in hardnek-
kinge geruchten be
schuldigd van het
aanvaarden van
steekpenningen. Hij
zou 25.000 dollar van
jde Lockheed fabrie
ken hebben ontvan
gen bij de aankoop
van 12 Electra-vlieg-
tuigen in 1956 door
de KLM. De Neder
landse luchtvaart
maatschappij was
destijds de enige
Euopese maatschap
pij die deze viermo
torige toestellen be
stelde. Andere lan
den kochten toen de
Franse Caravelle.
NIEUWKOOP Abusievelijk
stond vorige week in de krant
dat de muziekvereniging „Eens
gezind" het afgelopen week-
'einde haar jaarlijkse uitvoering
zou geven. Deze uitvoering zal
evenwel pas plaatshebben op
vrijdag 20 en zaterdag 21 fe
bruari.
Volgens een woord
voerder van de KLM
zijn de „beschuldigin
gen ongefundeerd".
„In deze dagen van
de wildste omkoopge
ruchten komen ze uit
de lucht vallen. Offi
cieel is ons niets be
kend. Hoe kunnen
wij betrouwbare en
gefundeerde ant
woorden geven op
vragen, die op voor
ons onbekende feiten
zijn gebaseerd?" De
KLM tracht wel een
onderzoek in te stel
len om achter de fei
ten te komen.
De geruchten dat
voor de verkoop van
Lockheed Electra-
toestellen steekpen
ningen zouden zijn
betaald, zijn afkom
stig uit de Ameri
kaanse senaatscom
missie, volgens welke
ir. Ed. Fyfe, destijds
Lockheed-verkoper
van civiele vliegtui
gen, aan directeur
Besancon 25.000 dol
lar zou hebben uitge
keerd. De KLM was
in die tijd al een goe
de klant van de
Lockheed-fabrieken,
gezien de meer dan
40 Constellations en
Super Constellations
die de maatschappij
had gekocht van
Lockheed.
De heer Besancon is
momenteel niet in
Nederland aanwezig
en derhalve niet be
reikbaar voor com
mentaar. Ook de
voormalige Lock
heed-verkoper ir. Fy
fe is niet bereikbaar.
De Bilt De wind en buiïgheid
zal afnemen. Tussen een depres
sie boven het zeegebied oostelijk
van IJsland en een gebied met
hoge barometerstanden nabij de
Azoren, wordt met noordweste
lijke winden onstabiele lucht
naar west-Europa gevoerd,
waarin vrij veel buien voorko
men. Een depressie, die zich
vanmorgen nog bij New-Found-
land bevond, koerst naar het
oosten. Dit lagedrukgebied
wordt voorafgegaan door een
rug van hoge luchtdruk, die het
weer in Nederland het komende
etmaal in gunstige zin zal beïn
vloeden. Later zal de naderende
depressie de regenkansen weer
doen toenemen. De noordweste
lijke wind, die tegen de Alpen
omhooggestuwd wordt, veroor
zaakt in Zuid-Duitsland en Oos
tenrijk op veel plaatsen regen
en sneeuw.
Vooruitzichten voor vrijdag:
Wisselvallig en weinig verande
ring in temperatuur.
Weersvooruitzichten in cijfers:
aantal uren zon: 0 tot 4. Min.
temp.: omstreeks: 3 -graden.
Max. temp.: omstreeks: 6 gra
den.
Amsterdam geh. b
Athene
Berlijn
Bordeaux
Frankfort
Genève
Helsinki
Innsbruck
Kopenhagen
Lissabon
Luxemburg
regenbui
L bew
xT
geh. bew. 18 0
I. bew. 12 0
orfëew. 12 0
Pbew.W ~9 3
regen 13 11
geh. bew. 11 0
sneeuw 1 3
motregen
Fusilladeplaats
Zes bulldozers en tientallen manschappen van de genie graven
in de Loonse en Drunense duinen naar de plaats waar de Duitsers
op 26 mei 1944 veertien gevangenen doodschoten. Onder hen
waren leden van een Tilburgse verzetsgroep. Voor de operatie
heeft men een week uitgetrokken, waarin ongeveer 30.000 m3
verzet moet worden om de plaats van het massagraf te bereiken.
Vergoeding extra
werktijd
militairen
DEN HAAG (ANP) - Militai
ren, die langer dan acht uur per
dag en 40 uur per week dienst
moeten doen, kunnen daarvoor
te beginnen 1 maart a.s.
een extra vergoeding in vrije
tijd of geld krijgen. Zij zijn via
de dispensatie van minister
Boersma vrijgesteld van de
loonmaatregel.
De werk- en rusttijden zal De
fensie 32 miljoen gulden gaan
kosten. Voorlopig komen alleen
de extra diensten in aanmer
king, die vallen in de weekeind
en en op feestdagen. Voor vaa-
roefeningen en die voor land
macht en luchtmacht geldt de
extra vergoeding ook op werk
dagen, wanneer daarmee meer
dan acht uur per dag gemoeid
zijn.
