Allerlei(ds)
Bewoners Leiden-Noord
terug naar schoolbanken
voor les over renovatie
Baal biedt cynisch
en grof tijdsdocument
PPR tegen verhoging
onroerend goedbelasting
MAANDAG 26 JANUARI 1976
LEIDSE COURANT
PAGINA 3
..Nieuwbouwcursisten" uit het „platte daken'-gebied luisteren naar de uiteenzetting van een van gemeentewege ter
beschikking van de cursus gestelde deskundige. Een groep, die straks beslagen ten ijs komtdankzij Ouders op Herhaling
Leiden Ze zitten er niet uit
weelde, die dertig, soms ruim-
veertig straatbewoners uit Lei-
den-Noord. Wat zeiden ze ook
weer, op die eerste avond dat
de speciale cursus in het kader
van Ouder op Herhaling door
René Reniers en Sjoukje werd
geïntroduceerd? „Niks cursu-
s we willen weten wat er
met onze huizen gaat gebeu
ren. Niks vragenlijsten die
hebben we al zat ingevuld.
Daar word je toch niets uit
wijs. We komen hier niks lere-
n Dat riepen vooral de
vrouwen uit de kleine en
slechte huizen met de platte
daken in de Alexanderstraat,
de Anna Paulownastraat, de
Prinsenstraat, Dillenburger
straat, Lusthoflaan en Sophia-
straat.
„Ik heb al mijn centjes in dat
huis gestoken, om het te laten
opknappen. Je weet gewoon
niet waar je het vandaan moet
halen", vertelt een alleenwo
nende bejaarde vrouw; „de he
le dag brandt de kachel, die
kan je niet laten uitgaan om
dat je maar in je eentje zit. Of
je nu stookt voor een gezin
van zes of voor jezelf alleen.
Dat maakt niets uit. Ben ik
nou al dat geld voor niks
kwijt, als ze straks m'n huis
gaan afbreken? Dan zit ik lie
ver voor zes tientjes in m'n
opgeknapte stulpje, dan dat ik
een paar honderd gulden moet
betalen voor een nieuw huis."
Problemen, problemen, pro
blemen. Problemen te over en
daar werd nou juist die cursus
uit geboren. Officieel heet het,
dat nog dit jaar wordt begon
nen met de sloop van 194 hui
zen in dit gebied. Zeker 60
woningen zullen niet worden
herbouwd. Dat is nogal ingrij
pend: 60 tot 70 huizen minder
voor gezinnen, voor bejaarden
ook. Dat wil wat zeggen, als
je niet uit je eigen buurt meer
weg wil. In verband met de
(nieuw)bouw moet minstens
één keer worden verhuisd,
twee keer zelfs, als je weer
terugkomt. Problemen, kosten,
verwarring. En wat gaat de
huur van die nieuwe leuke
huizen worden? Op het ogen
blik verwonen de „platte da-
ken"-mensen tussen de 40 en
60 gulden per maand. Dat be
drag kun je over een paar jaar
wel hélemaal vergeten. Komt
Allemaal vragen die een paar
honderd mensen bezighouden.
Ze praten erover, of wachten
maar af. Wie de laatste weken
(volgende week voor het laat
st) in de gymnastiekzaal van
de H. Hartschool aan de Lust
hoflaan zitten zijn geen af-
wachters. Het zijn niet eens
alleen praters; het zijn enkele
tientallen mensen die bereid
zijn er wat aan te dóen. Toe
vallig liggen deze activiteiten
op het moment binnen het be
proefde en landelijk bekend
heid krijgende terrein van de
cursus Ouders op Herhaling.
René Reniers, H. Hartschool-
hoofd en een van de „mees-
ter"-breinen achter Ouders op
Herhaling, vertelt er meer van.
„Ach, de voorgeschiedenis van
de affaire rond de platte huis
jes kennen we. Er moest wat
gebeuren, want in de meeste
gevallen is het een hoop ellen
de. Leidse Woning Stichting,
de gemeente, Welzijnsraad,
wijkcomité enz. zijn een hele
tijd bezig geweest om de be
woners bij elkaar te tromme
len, want er moest inspraak
komen. Dat wordt tegenwoor
dig vereist. Het besluit was
gevallen, dat er niet gereno
veerd zou worden; het zou op
die wijze kapitalen gaan kos
ten om er iets van te maken."
De bewoners erbij betrekken,
lukte niet. Men begreep nau
welijks waar de verschillende
instanties het in hun ingewik
kelde brieven over hadden. De
uitgeschreven bijeenkomsten
werden niet bezocht. Er was
één uitzondering: Martine
Bronmeijer, een dynamische,
pittige jonge bewoonster van
een bovenhuisje in de Anna
Paulownastraat: kamer, p>ep-
klein slaapkamertje, keukentje
en een kast. En daar moeten
dan nog kinderen leven ook.
René Reniers: „We kenden
Martine al van Ouders op Her
haling. „Weet je wat ik nou
vind?", zei Martine; „ik vind,
dat die cursus Ouders op Her
haling iets moet gaan doen
aan het begeleiden van de vol
wassen bewoners in dit ge
bied. Ze les geven, inzicht ge
ven in wat te gebeuren staat."
Nou, dat hebben we dan maar
gedaanaldus Reniers.
Maar zó gemakkelijk ging het
niet.
Het wereldje van de „platte
daken" zal over een paar jaar
tot het verleden behoren.
Thans kun je je er binnen nog
niet draaien of keren, er is
geen bergruimte ook buiten
de huizen niet. Met je brom
mer moet je door de gang
naar de tuin die geen achter
uitgang heeft. Als je boven
buurman een douche neemt
(als-ie zo rijk is), sta je bene
den meteen zelf onder de
drup; wasmachines trillen er
de waterafvoer los. „En toch",
vindt René Reniers, „was dit
het normale type woningbouw
van 60, 70 jaar terug. Dat kun
je de LWS niet kwalijk nemen.
In die tijd was de opvatting,
dat de man de hele dag werkte
en het huisje alleen maar no
dig had om er even te slapen.
Vandaag de dag doen de
meeste mensen er zelf van al
les aan; soms vind je er kleine
paleisjes van binnen, een stuk
hoek bij de keuken met een
douche. Dat neemt niet weg,
dat je niemand hoeft te over
tuigen, dat hier iets moet ge
beuren. Maar het moet wél
goed zijn, betaalbaar ook."
Renovatie is een toestand: ge
zinnen worden niet zelden uit
elkaar gerukt tijdens de drie
tot zes maanden die er voor
renovatie staan. Hier wordt
het nieuwbouw. Dat gaat min
stens een jaar duren. Inmid
dels is de bewónersbegeleiding
op gang gekomen. De mensen
van Ouders op Herhaling wa
ren bereid de buurtbewoners
zo volledig mogelijk te infor
meren, met assistentie van de
LWS, de gemeente, het wijkco
mité, de Welzijnsraad, de Plan
begeleidingscommissie. Het
zouden vier lessen en een ex
cursie worden. „Kijk", licht
Reniers nog even toe, „we zijn
geen renovatie- of nieuwbouw-
specialisten, maar we kunnen
les geven, we weten hoe we
het aan moeten pakken. Over
het algemeen waren de instel
lingen wel enthousiast over
het plan, maar men betwijfel
de of het zou lukken met die
„Nou, Sjoukje Drost hier, de
„coördinatrice" van het
groepswerk, sjouwt zich rot in
de wijk. Ze kent de mensen.
Ze is een duizendpoot die van
de één naar de ander loopt",
getuigt René. Sjoukje: „Vooral
de vrouwen willen weten wat
er met hun woning gebeurt;
die zitten er de hele dag in.
Hoe dan ook, ik had zó een
groepje van vijf vrouwen en
een (bejaarde) man bij elkaar.
Dat was het kerntje waarmee
we op 11 december begonnen
te babbelen."
„Ja, en een week later stapten
er 27 mensen de zaal binnen
op donderdagavond. Daar
stond ik wel even van te kij
ken Reniers glundert nog
na maar ze waren dan ook
wel „bewerkt" door Sjoukje.
Op die avond stond ik con
stant te hameren; in de klauw
zul je het houen. Er zou ook
wel gewerkt worden, daar was
ik niet bang voor, want we zijn
wat gewend van „ouders op
herhaling". Aan een misluk
king konden we niet begin
nen." Zo herinnert René Re
niers zich de inbreng van me
vrouw Kerling-Simons, oud
raadslid en nog bestuurslid
van de LWS. „Ze was twee
avonden aanwezig en gaf open
informatie, heel eerlijk ook;
niet iets beloven wat niet waar
gemaakt kan worden. Ze liet
zich ook goed „sturen" door
de medewerkers aan de cur-
Na de kerstvakantie werd de
zaak weer opgevat en Sjoukje
rende de mensen weer langs.
Op 8 januari zaten er ruim 40
mensen in de gymzaal; luiste
ren en praten rond het thema
„hoe ga je een wijk opbou
wen?" Er was een gemeente
architect uitgenodigd die de
mensen wat leerde over
„kaartlezen" (plattegronden).
Het ging over een stuk stede-
Ce Anna Paulownastraat
en de Alexanderstraat
(rechts) waarvoor groot
scheepse renovatieplan
nen op stapel staan
bouw, het aanleggen van een
straat met huizen. Dat werd
duidelijk gemaakt met behulp
van laarzen- en schoenendo
zen. Reniers: „Men kent nu de
meeste architectonische be
grippen; en de schoenenwin
kels blij, dat we ze van die 70
dozen afhielpen
Met die kennis gewapend trok
ken afgelopen zaterdag 35 cur
sisten met een bus (door de
gemeente betaald) naar Cu-
lemborg. Leiden-Noord ging
leren van vergelijkbare Cu-
lemborgse problemen in de
Triowijk: 114 woningen, een
derde bewoond door bejaar
den. Oude „sigarenfabriek
huisjes". Ter plaatse wordt
eveneens nieuwbouw ge
pleegd; 100 woningen kunnen
er terug komen. René Reniers:
„Op de meeste punten was de
situatie met de onze vergelijk
baar. We hebben er veel ge
leerd van de informatie die
ons werd verstrekt, vooral
door de aanwezige Culem-
borgse wijkbewoners. We za
gen oude woningen, de sloop,
de. bouw en voltooide nieuw
bouw. Die mensen waren zo
apetrots, dat ze zowaar hun
nieuwe huizen voor die Leidse
gasten openzetten: „kom er
maar in en kijk 'ns rond wat
we nü hier hebben
„Het belangrijkste effect van
de dag", aldus Reniers, „was
dat de Culemborgers de Leide-
naars gewaarschuwd hebben:
„pas op, het loopt niet van een
leien dakje", zeiden ze. „Jullie
zult het met elkaar eens moe
ten zijn, anders bereiken jullie
niets. En denk eraan: wat ze
jullie toezeggen, laat dat zwart
op wit vastleggen, van die hu
ren en zo". We hadden Leidse
blommen meegenomen om de
Culemborgers te bedanken.
Ja, het was een dag die in onze
groep een stuk solidariteit
heeft gekweekt. Sinds Culem-
borg („gevonden" door ome
Joop Vervoorn, die de cursis
ten tot grote steun was) is het
niet meer: „niks cursus
„Als over een paar weken de
cursus voorbij is, willen we
best met de rest van de geïnte
resseerde wijkbewoners die de
cursus niet hebben gevolgd,
nog eens in de bus naar Cu-
lemborg stappen. Er moet ook
een projectteam komen waar
binnen de bewoners hun on
misbare inbreng hebben.
Voorzover we het nu kunnen
bekijken loopt het allemaal
wel. We hebben ook een goede
samenwerking met de instan
ties-die ter informatie van on
ze bewoners hun deskundigen
beschikbaar hebben gesteld.
En let eens op", kondigt René
Reniers aan: „deze cursus gaat
landelijke belangstelling krij
gen. Staatssecretaris Schaef-
fer zal er zijn ogen op uitkij
ken; in alle oude stadswijken
zit men met deze problemen
en je moet de mensen laten
meedenken erover. Het is
zwaar werk, maar we zijn ge
lukkig met een goed team dat
het aan kan. Overigens: we
zijn zelf niet zo vindingrijk,
heus niet; wat hier bereikt
wordt, komt puur voort uit de
bewoners."
Een en ander mag wethouder
Arie Verboom tot steun zijn.
Hij moet een maand of wat
geleden gezegd hebben: als dit
project niet van de grond
komt, mogen ze me ophan
gen
'Ton Pieters
LEIDEN De toneelgroep Baal heeft, nadat zij aan het gelijknami
ge stuk van Brecht haar naam ontleende waarschijnlijk omdat het
het eerste stuk was dat de groep opvoerde, nu Getrommel in de
nacht in scène gebracht Beide stukken vormen het begin van
Brechts produktie en aan beide kleeft dan ook, vanuit Brechts
oogpunt, een smetje. In het stuk van zaterdagavond (LAK-theater)
de keus voor de vrouw en tegen de revolutie. Het is dan ook niet
de bedoeling van Baal Brecht politiek te spelen, gezien stukkeuze
en bewerking. Eerder gaat het erom goed theater te maken en
daarin heeft Baal een eigen stijl gevonden. Zodoende is Getrommel
in de nacht een fraai tijdsdocument geworden.
Geschreven in de woelige perio
de waarin Duitsland verkeerde
na de nederlaag in de Eerste
Wereldoorlog het hoogtepunt
van het expressionisme dat kon
opgroeien op de puinhopen van
de oorlogskater en het ontwor
telde menszijn zit Getrommel
in de nacht vol cynisme, grof
heid en harde humor. Juist dat
accent heeft Baal aangezet in
een vaak metaalharde, aroman-
tieke weergave van wereld,
mensen en vermaak en niet te
vergeten de hopeloze revolutie
(de Spartacus opstand) van be
gin jaren twintig. Aromantiek
omdat bijvoorbeeld het prachti
ge cabaret in het vierde bedrijf
ondanks de mooie enscenering
en het gave spel geen enkel
romantisch terugverlangen kan
opwekken. Integendeel; de ma
nier waarop de enige menselijke
figuur Kragler hier vertelt over
zijn oorlogservaringen en zijn
keuze aanvankelijk voor de re
volutie kenbaar maakt doen je
eerder aan de gehaktmolen den
ken dan aan gezellige muziek.
Dat is trouwens toch mijn hele
indruk van de voorstelling. De
hele Kragler figuur doet er ei
genlijk niet zo toe. Zijn terug
komst, de dramatische hande
ling die hij in gang zet en zijn
eigen conflict staan niet alléén
centraal of zelfs helemaal niet.
Eigenlijk is het ook wel een
mager verhaaltje. Nu Brecht
ook niet zo achter de inhoud
staat is een eigen adaptatie ge
rechtvaardigd.
Zodoende valt het accent hele
maal op het theater en voorstel
ling zelf. Mooie standen, geba
ren en dansjes (de Baai-stijl en
op zich ietwat expressionistisch:
van de speler vooral zijn li
chaam gebruiken.), goed en snel
lopende groepsscènes, waarbij
vanuit verstarringsmomenten
plotseling flitsende handelingen
inzetten zodat er een sterke rit
miek en anti-ritmiek ontstaat, in
het laatste bedrijf een heuse
aanzet tot een soort massa-sce-
ne, aandacht voor kleding decor
en belichting (ik denk aan het
legerveldgroen dat af en toe
overheerste). Daarnaast had, ge
heel passend binnen de opvat
ting, muziek van Willem Breuk-
er de meer realistische revolu
tiegeluiden vervangen: de
broeierigheid en krankzinnig
heid van deze op springen
staande wereld, waarin alleen
maar schoften of idiote uitge-
buiten rondlopen, klonken schit
terend door.
Rest me te wijzen op het gave
dubbelzinnige spel van Els Inge
borg Smits, de ploerterige wel
lust van Hans Dagelet, de bijna
krankzinnigheid van Rudolf Lu-
cieer en de twee geheel verschil
lende typen van Herman Naber. Els Ingeborg Smits en Hans Dagiet
in „Getrommel in de nacht".
Alleen de momenten waarop gend. Maar je kan niet alles
echt toneel gespeeld moest wor- willen.
den vond ik niet altijd overtui- Paul van der Plank
Van een onzer verslaggevers
LEIDEN De PPR zal bij de komende begro
tingsbehandeling tegen de extra verhoging van
de onroerend goedbelasting stemmen. Een opni-
niepeiling van de PPR-leden, die op verzoek van
de PPR-gemeenteraadsfractie werd gehouden
wees uit dat de meeste radikalen vinden dat maar
dat maar naar andere dekkingsmiddelen moet
worden gezocht
Wethouder Van Dam (financiën) vindt de extra
verhoging van de onroerend goedbelasting (die
elke bewoner zal moeten betalen en ondermeer de
straat en rioolbelasting vervangt) nodig om althans
nog een klein gedeelte van de enorme wensenlijst
die door de verschillende afdelingen van het stad
huis was ingediend, de honoreren. En om hierbij
de continuïteit te waarborgen wil hij de extra
verhoging van deze belasting de komende twee
jaren herhalen, tot dat Leiden zijn reserves heeft
opgesoupeerd (1978) en «_r opnieuw bij de rijks
overheid moet worden aangeklopt. De PPR wil
zich helemaal niet vastleggen op verhogingen in
de toekomst. Het standpunt van deze partij js dat
dan maar liever de reserves wat sneller moeten
worden opgemaakt
Burgerlijke stand
n M E Bor, Nathasja dr
n Zijp en J M W Miel.
Overleden: L Stijger geb. 24 feb 1885 ge
huwd geweest met: J. Momberg. C W
Lam-Lion geb. 11 juli 1951 man. A Grif
fioen geb. 5 feb. 1908 gehuwd geweest met:
P Eijs, G Sierat geb. 7 juli 1909 gehuwd
geweest met: J J Vermond, M H Steppat
geb. 13 nov. 1893 echtgenote van: N Kling
Ondertrouwd. I M Baldew en S A J M
Visser, T van Beijeren Bergen en Henegou
wen en A Oostendorp, P J M van Haastert
en V A Boutier, N J J van Resteren en
H E Belt, B de Klerk Wolters en I M A
de Jong, HJW Kloosterboer en F Schot
man, J Kooren en C H Batavier, W J
Lukkenaer en H C Cassee, D L Mac
Gillavry en M C E van der Zalm, J J van
Putten en F F Gerritsen, G H Schaap en
K J van der Meer, D M Schimmel en L
Kiers, J J C van Voorthuijzen en C Ra-
vensbergen, P J M Wolfswinkel en J A B
M Akerboom
Onder redactie van Jantje van Leyde,
tel. 071-22244 tst.17.
Vrouwen en de
wetenschap
Het Vormingswerkcentrum van
de Leidse Universiteit verzorgt
volgende maand een studium
generale met als thema Vrou
wen en de wetenschap". In het
kader hiervan zullen op de
woensdagen 4, 11 18 en 25 fe
bruari verschillende spreek
sters het thema van vele kan
ten belichten. De bijeenkom
sten hebben alle plaats in het
Academiegebouw, Rapenburg
73, en beginnen om acht uur.
Losse groevenshow
De Tros Losse Groevenshow
komt zaterdag 23 februari naar
Leiden. Aan deze show, die
wordt gegeven in de Stadsge
hoorzaal, werken mee Alexan
der Curly. Marty, Vader Abra
ham, Mieke en de Kermisklan
ten. De presentatie is in han
den van Chiel Montagne. Het
geheel wordt opgeluisterd door
het zgn Losse Groevenorkest
en is een produkte van René
Frijters.
Flos Florum
Flos Florum, een ensemble
voor vroege muziek, geeft za
terdag a.s. een concert in de
Lokhorstkerk. Aanvang 20.15
uur. Kaarten 5,-) zijn
's avonds verkrijgbaar aan de
zaal. Telefonisch kaarten be
stellen is mogelijk bij het se
cretariaat van de Stichting An-
tiqua Delphi, tel. 01736-2414.
Alcoholisme
In het kader van de cyclus
„Verslaving" brengt de L.V.-
V.S. „Augustinus" op donder
dag 29 januari een programma
over alcoholisme. Aan deze
avond, die om acht uur begint,
en wordt gehouden in de men
sa van „Augustinus", Rapen
burg 24, wordt meegewerkt
door het consultatiebureau in
Den Haag. Jeanine Nijdam ên
Rob Poerbo van dit bureau zul
len naar aanleiding van de film
„Dovemans Kruid" een discus
sie leiden. De avond is voor al-
Contourennota
Morgenavond zullen in de grote
collegezaal van het gebouw
Stationsplein 12 drs. B. Wilde-
boer en drs. C. J. Snijders, bei
den verbonden aan het ministe
rie van onderwijs en weten
schappen, de tweede avond van
het studium generale over de
Contourennota verzorgen. De
bijeenkomst, die om acht uur
begint heeft tot thema „Wat er
in de nota staat."
Gepromoveerd
Aan de Leidse Universiteit is
de heer B. R. Velthuys cum
laude gepromoveerd tot doctor
in de wiskunde en natuurwe
tenschappen. Promotor was
prof. dr. J. Amesz.
Ambtsaan vaarding
Aan de Leidse Universiteit zul
len op respectievelijk donder
dag 29 en vrijdag 30 januari
prof. dr. F. H. M. Grapperhaus,
buitengewoon hoogleraar in het
belastingrecht, en dr. L. J. Th.
van der Kamp, gewoon lector
in de methoden en technieken
van de psychologische resear
ch, hun ambt aanvaarden met
het uitspreken van een oratie.
De bijeenkomsten vinden
plaats in het Groot Auditorium
in het Academiegebouw, Ra
penburg 73, en beginnen om
kwart over vier.
Onderwijs/toneel
Bij het Leids Academisch
Kunstcentrum, Levendaal 150,
derde verdieping, gaat binnen
kort een nieuwe cursus/work
shop over het onderwijs van
start, waaraan studerenden,
middelbare scholieren, kleuter
leidsters, onderwijzers en lera-
ren kunnen meewerken. Men
kan zich telefonisch opgeven
onder nummer 124890. Deelne
mers aan deze werkgroep wor
den verzocht lid van het LAK
te worden f 12,50 en het cur
susgeld van 30,00 voor 15
werkmiddagen te voldoen. De
workshop wordt gehouden op
donderdagmiddagen van vier
tot zes uur en de eerste bijeen
komst is op 29 januari.
