Paul Newman in „Sweet Bird"
BEELD
SPRAAK
FAMILY-TONEEL
WERKT DOOR IN
TV-SPEL DE
WATERGEUS
Zandbergen slageri
en'n tikkeltje beter
GIED JASPERS: "VERDRAAGZAAM VOLK HEEFT VERZUILDE TV"
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
MAANDAG 19 JANUARI 1976
LEIDSE COURANT
PAGINA
Gees Linnebank als zelfkant-figuur
uitgedost met gestolen goed.
De koloniale geschiedenis in een notedop
ofwel een moderne parabel, een gelijkenis,
zegt Lodewijk de Boer zelf van zijn tv-spel
„De Watergeus", dat door de NOS woensdag
avond a.s. (Ned. I om 20.00 uur) op het
scherm wordt gezet We zien blanken in dit
verhaal zich jegens Surinamers vrijheden
permitteren, waarvan doorgaans juist Suri
namers worden verdacht En dat niet alleen,
die blanken doen dat ook nog op de manier
waarop onze voorouders het patent hadden.
Of dit spel tot de herkenning leidt, die Lode
wijk de Boer daarmee beoogt, staat nog te
bezien. Hij laat het kwaad verrichten door
twee kennelijke zelfkant-figuren, van wie de
een nog zoveel, zij het kortzichtig karakter
heeft, dat hij discrimineert, terwijl de andere
uit overwegingen van opportunisme, d.w.z. om
zijn slag beter te kunnen slaan, juist aanpapt
met de Surinamers en daartoe o.a. de erotiek
misbruikt De gemiddelde burger, die niet uit
kwade wil discrimineert, maar dit hoogstens
doet vanuit een soort onberedeneerde wet tot
zelfbehoud, zal zichzelf niet willen enniet
kunnen terugvinden in die twee schavuiten.
Deze twee uitgesproken rotjongens roven de
boel leeg bij rijke Surinamers, die een land
goed bewonen, dat slechts over het water
bereikbaar is. Ook die parallel bestaat er dus
met het verleden. De ene schavuit wordt
gespeeld door Gees Linnebank en de andere
door Huib Broos.
En daar treedt een heel ander soort herken
ning op, want deze beide acteurs zijn niet
meer los te denken uit de figuren van de twee
broers in de drie delen „The Family", door
Lodewijk de Boer geschreven, voor het toneel
gereed gemaakt, geregisseerd en tenslotte ook
op film gezet, terwijl hij de serie nadien ook
in Duitsland heeft uitgebracht. Wie deze voor
stellingen niet heeft gezien moet uit recensies
begrepen hebben, dat in dit toneelgebeuren
iets bijzonders aan de hand was. Een familie
asocialen, die zich op louche wijze in het leven
hield, die elkaar naar het leven stond, maar
als één man indringers van buiten weerde, na
letterlijk en figuurlijk de vloer met hen te
hebben aangeveegd. De strekking en de struc
tuur van dit spel leverden zoiets alssociaal-
realisme op, oprecht emotionele mensen, die
zich in de meest dwaze toestanden wurmden
en zich daar weer uit redden met hele grote
monden, gedurfd woordgebruik, Spaans lef
en met behulp van de ingeboren handigheid,
die gegeven is aan impulsief volk, dat zijn
leven niet op berekening baseert, maar op
ogenblikkelijke reacties. Tekenend voor „The
Family" was dat alles steeds weer op zijn
pootjes terecht kwam. Typerend voor deze
toneelvorm was bovendien, dat men liet zien
wat men zei. De meest schilderachtige bedrei
gingen werden zichtbaar gemaakt. De daad
werd telkens bij het woord gevoegd, wat
staaltjes uitzonderlijk levendig toneel oplever
de, een lust om te zien, toneel dat welhaast
aan den lijve ervaren kon worden, in tegen
stelling tot literair toneel, dat bij gebleken
kwaliteit het verstand en de overwegingen
van het hart pleegt aan te spreken.
Wie dit toneel als een complete ervaring on
dergaan heeft, zal in de herinnering altijd het
beeld van die twee broers bewaren. Zet je
Huib Broos naast Gees Linnebank, dan zie
je opnieuw de resp. dominante broer en de
uit slimheid onderhorige broer. Wil Lodewijk
de Boer dit effect vermijden, dan zal hij in
een heel anders bedoeld verhaal zeker niet
deze twee acteurs bij elkaar moeten zetten.
Anders wordt het zicht op wat hij verder nog
te vertellen heeft in andere stukken vertroe
beld. Noem dit maar het Swiebertje-effect, dat
een van onze beste tv-acteurs, Joop Doderer,
zelfs het land heeft uitgedreven.
Voor wat Lodewijk de Boer betreft in zijn
spel „De Watergeus" plaatst hij de twee zelf-
kanters ongeveer in dezelfde situatie tegen
over elkaar als de twee Family-broers. Ook
nu weer overheerst Kor (Huib Broos) zijn
maat in het kwaad Slim (Cees Linnebank).
Beiden zijn zij opnieuw wat men noemt grof
in de mond en ook nu weer doen zij nietan-
ders dan zich op elkaar wreken en tegelijk
de hand boven het hoofd houden. Zij komen
aan elkaar als Slim dreigt te verdrinken.
Toegestroomd volk ziet dat werkeloos aan,
terwijl Kor de drenkeling op het droge brengt.
Lodewijk de Boer: „Je
mag in Huib Broos en Gees
Linnebank niet eeuwig de
Family-broers blijven zien".
Huib Broos doet zelfs ringetjes in zijn
oren om Surinamers te paaien en ze
vervolgens te bestelen.
Van dat moment af zijn zij gezworen kamera
den. Zij delen en pakken elkaar lief en leed
af. Zo gaat dat het hele spel door, maar
tegenover de Surinamers vormen zij twee
handen op één buik, wanneer die lichter
gemaakt moeten worden. Bij het verdelen van
de buit wordt hun houding jegens elkaar
weerom bepaald door het conflict. Zit Lode
wijk de Boer zo vast aan het Family-stramien,
dat hij zich daar niet meer aan kan onttrek
ken?
Lodewijk de Boer: „Ik ben het er helemaal
mee oneens, dat men in Huis Broos en Gees
Linnebank de beide Family-broers wil blijven
zien. Er is hoogstens toevallige gelijkenis. Op
die manier zou ik nooit meer een beroep op
deze twee acteurs kunnen doen voor eenzelfde
spel of toneel. En wat de dialoog betreft, ik
heb nou eenmaal een bepaalde stijl van schrij
ven en daar kan en wil ik me niet van
ontdoen, zo het al mogelijk was. Het gaat hier
gewoon om twee blanken, die in hetzelfde
misdadige schuitje stappen, elkaar nodig heb
ben om hun wandaden te kunnen verrichten.
Zij vertegenwoordigen het blanke ras, dat
zich in het koloniale tijdperk ook niet bepaald
keurig gedragen heeft. Om dat duidelijk te
maken had ik twee goed op elkaar ingespeel
de acteurs nodig. Dus kwam ik vanzelf terecht
bij Huib en Gees. In dit spel hou ik de kijkers
een spiegel voor. De Surinamers gedragen
zich hoogst beschaafd. Het zijn de blanken,
die aan het roven slaan. Zo worden in dit spel
de vooroordelen omgekeerd en die bedoeling
heb ik ermee gehad".
Voor Lodewijk hopen we, dat het zo ook
overkomt. Er is aan dit op film opgenomen
tv-spel, ontstaan op uitnodiging van Stefan
Felsenthal, hoofd drama NOS, uiterste zorg
besteed in zowel achtergrond, locatie, als het
acteerwerk, waarbij de Surinaamse Helen Lo-
chem als Celina ook duidelijk aanwezig is. De
ruwe conversatie en de ruige karakteristiek
van de zelfkant in dit tv-spel zou wel eens
dezelfde schokkende werking in de huiskamer
kunnen hebben als „The Family" op het
toneel. Wij achten dit niet eens een nadeel,
hoezeer Lodewijk de Boer ook afstand wenst
te nemen van zijn vroegere creaturen.
Gied Jaspers: „De ideëen ontstaan in de huiskamer bij het scherm"
Bij de nieuwe KRO-quiz met de oude BB
zaterdagavond heeft de kijker ook weer een
glimp op kunnen vangen van Pierre van
Ostade, de man met de welluidende zuidelij
ke stem, die zoveel verrukking in zijn vocale
overredingskracht doet. P.ierre blijft als se
condant op de achtergrond, maar net als in
de vorige BB-quizzen helemaal onzichtbaar
en onhoorbaar blijft ook nu Gied Jaspers, de
man die door sterke uitspraken zich soms de
woede op de hals haalt van omroepvoorzit
ters, die hij zegt wel een schop te kunnen
geven (Landré), maar in Hilversum deson
danks veelgevraagd blijft vanwege zijn
ideeën. Die Gied krijg je nooit in beeld. Die
gaat altijd naar huis als de opnamen begin
nen.
Goed: "Dan is het wat mij betreft gebeurd.
Dan moeten de spellen en de quizzen er
achter elkaar uit om vaart in de show te
krijgen. Dan kan ik niet meer ingrijpen en
kunnen ze mij in de studio missen. Bij de
opzet van zulk een spel gaat het allereerst om
het geraapite. Als dat er maar eenmaal staat,
de lijnen waarbinnen het spel zich moet bewe
gen. Ik ben dan al op weg naar huis.
Ik bekijk uitzendingen waarbij ik betrokken
ben altijd thuis, omdat ze voor de huiskamer
bestemd zijn en daar het beste beoordeeld
kunnen worden. Daar beter dan in de studio
zie je waar de zwakke plekken liggen, ontdek
waar nog wat franje aangebracht kan worden
en bedenk je dingen die het allemaal nog
leuker kunnen maken. Door tijdig uit de
studio weg te zijn, maak je in je zelf ruimte
voor verse ideeën. Dat heb je al als je in de
spanning zit van de uitzending, maar dat gaat
nog beter als je daarna op video de zaak nog
eens opnieuw bekijkt. In de eerste uitzending
kijk je naar televisie; bij het opnieuw kijken
ga je de dingen werkelijk zien. Ik zeg, dat
de tv kan gezien worden als de bloedsomloop,
éls de hartslag van het volk. En als je vindt,
dat we in ons land met acht en meer zuilen
er een zeer gecompliceerde bloedsomloop op
na houden, dan zeg ik, dat dit duidt op een
hoge mate van tolerantie in het hart van het
volk, dat dit land bewoont En dan beschikken
we over iets waarvan andere volken niet eens
weten dat het bestaat, verdraagzaamheid".
NEDERLAND I
NOS
18.45 Staatsloterij
18.55 Journaal
NCRV
19.05 Te hooi en te gras het
boerenleven
19.30 NCRV-sprlngtrofee
1975—1976
20.15 De tijd stond even stil (8):
De Stormramp
NOS
21.35 Journaal
NCRV
21.50 Kojak
22.40 Tot besluit
22.45 Symbiose
NOS
22.49 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Paulus de Boskabouter
18.55 Journaal
TROS
19.05 The lone ranger
19.30 In Londen staat een huis
NOS
20.00 Journaal
TROS
20.25 Paul Newman-serle: Sweet
bird of youth
22.15 Aktua TV
NOS
22.55 Journaal
DUITSLAND I
NDR
18.30 Sportjournaal
18.45 Klaas Vaak
18.55 Nordschau-magazine
19.26 Een doodgewone gew
denis
WDR
18.00 Nieuws uit Noordrijnli
Westfalen
18.10 Intermezzo presenteert
18.12 Zijn jullie er allemaal?
18.20 Omaruru
19.15 Hier und Heute
19.45 Spel om kwart voor acht
20.00 Journaal
20.15 Monitor
21.00 Muziek uit studio B
21.45 Op dromen jagen: E. T
Hoffmann
22.30 Journaal
DUITSLAND II
18.20 De gele karavaan
19.00 Journaal
19.30 Sterft de Oostzee? re;
tage
20.15 Altijd weer die stress
serie
21.00 Journaal
21.15 Mijn leven tv-fllm
22.30 Journaal
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 Tl-Ta-Tovenaar
18.05 Klein, klein, kleutertje
18.20 Wij saampjes
18.45 Open school
19.15 Sporttribune
19.39 Journaal
20.15 Rad van fortuin spel
21.00 De razende Roeland i
rie
NEDERLAND I
HILVERSUM I
EO: 18.00 Wij hebben een woord voor
Ie wereld. P.P.: 18.19 Uitzending van
Ie PvdA. 18.30 Nws. 18.41 EO-medede-
mgen en muziek. 18.45 (S) Lektuur op
tafel. 19.00 (S) Ronduit 19.40 (S) De
Biibel ooen. 20.00 (S) Snaar en spel.
20.25 (S) EO Metterdaad. 20.30 Ga er
voor zitten. 21.45 (S) Avondover-
ing. 22.30 Nws. NCRV: 22 40 (S)
en nu. VERONICA. 22.55 De Paul
Meyer show. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II
NCRV: 18.00 Nws. 18.11 Hier en nu.
18.40 (S) Koninklijke Militaire Kapel.
19.10 Heroriëntatie op zending. 19.25
Een. twee uit de maat 19.45 Met uw
instemming. 20.00 Nws. 20.05 (S) Klas
sieke muziek. 21.05 (S) Lieren van
Moessorgkv 21.35 Literama. 22.05 (S)
Een vrouw van klasse, hoorspel. NOS:
23.00 Met het oog op morgen. 23.55-
24.00 Nws.
HILVERSUM III
NOS: 18.03 De vakaturebank. 18.10 (S)
NOS-maal met Joost den Draayer.
AVRO: 19.02 Drie loopt achter. 20.02
Radiojournaal. 20.05 (S) Superclean
Dreammachine. 21 02 (S) De Negen-uur
show 22.02 Radiojournaal. 22.05 (S)
Vanavond laat. 23.02 (S) Candlelight
show. TROS: 1.02-7.00 (S) De nacht-
HILVERSUM I
AVRO: 7.00 Nws. 7.02 Dag met een
gaatje. (7.30 Nws. 7.41 Radiojourn.) 8.30
Nws. 836 Gymn. voor de huisvr. 845
Prog.overz. 8.50 Morgenwijding. 9.00
Gevarieerd: klass. muz. 10.00 (S) Radio
Lawaaipapeaaai. 10.10 Arb.vit. (10.30
Nws. 10.33 Radiojourn.) 11.30 Rondt
twaalf met om 11.55 Beursber. 12J
Med. voor land- en tuinbouw. 12,j
Nws. 12.41 Radiojourn. 13.00
dagje AVRO met om 15.30 Nws. 15J
Radiojourn. OVERH.VOORL.: 17.20
ontwikkelingshulp aan de Ned. Antill#
17.30 Nws 17.33 Radiojourn. 17.»
Y'all come.
HILVERSUM II
KRO: 7.00 Nws. 7.10 Ochtendgymn. 7.
Het levende woord. 7.25 Badinerie. 7\
Overweging. 8.00 Nws. 8.11 Echo-8-3
Aubade 910 Schoolradio. 9.30 Inf. ow
schoolradio 9.35 Waterst. 9.40 Schi
radio. 9.50 Schoolradio. 10.00 De
M. (11.00 Nws.) 11.55 Scheepsprai
12.00 Vijf tellen na nu. OVERH.VOOR!
12.49 Üitz. voor de landbouw. KR!
13.00 Nws. 13.11 Echo. 13.40 Een •met
als jij. 14.00 Schoolradio. 14.15 Schot
radio. 14.30 Schoolradio. 14.45 Schoo
radio. 15.00 In de wachtkamer. 16.0
Nws. 16.03 Progr. over acupunctuur n
homeopathie. 17.00 (S) De Hutsgekli»
ste kinderspelen. 17.20 (S) Country»
me. 17.45 Verkenning. 17.55 Med.
HILVERSUM
19.02 (S) Pop-rekonstruktie. 20.02 f„
Nashville. 21.02 (S) Jazz en blues. 22.q
(S) (P)opdonder. 23.00 (S) Wachten q
middernacht. 0.02 (S) Nacht-Drie-Dra»
HILVERSUM IV
TROS 7 00 Nws. 7.02 (S) Capriccio
9.00 Nws. 9.02 Aktua-klankbeeld. 9.3
(S) Het kind en wij. 10.00 (S) Opus tie'
tot twaalf. 12.00 (S) Intermezzo. 13.3
(S) Accordeonmuz. 14.00 Nws. 14.01
Aktua-special. 14.30 (S) Om de kunst
15.00 (S) Belcantorium.
In de Paul Newman-serie wordt
vanavond uitgezonden „Sweet
Bird of Youth", waarin New
man de rol speelt van Chance
Wayne. Deze film is gebaseerd
op het gelijknamige toneelstuk
van Tennesee Williams, waarin
de jonge Chance Wayne maar
één ding voor ogen heeft: een
beroemde Hollywood-ster wor
den. Hij heeft daar alles voor
over, hij dringt zich op bij een
actrice die over haar hoogte
punt heen is, met angst voor
oud worden en de toekomst.
Maar Wayne wil ook zijn meisje
terug en daaraan zijn moeilijk
heden verbonden.
Ned. II, 20.25 uur
Te hooi
Meer dan een jaar concentreer
de Rien Poortvliet zich op een
oude liefde, het boerenleven. Hij
bracht dit op zijn geheel eigen
manier in beeld. Dit beeld is
onder gebracht in het boek „Te
hooi en te gras". De NCRV trok
met Rien Poortvliet langs voor
hem vertrouwde plaatsen en
bladerde in zijn boek.
Ned. 1,19.05 uur.
Springtrofee
De amazone Ans Teelen uit Ble-
rick, ook in voorgaande jaren
van de wedstrijden om de
NCRV-Springtrofee zeer succes
vol, heeft weer een wedstrijd
winnend kunnen afsluiten. Van
avond is te zien hoe zij dat deed.
Paul Newman speelt de
rol van Chance Wayne in
„Sweet Bird of Youth".
op het paard Con Dios. Piet
Mooy uit Delft haalde vanavond
de vijfde plaats, maar bracht
het in het totaalklassement niet
verder dan de elfde.
Ned. I., 19.30 uur.
Stormramp
„Ik vertrouw het niet", zei vader
Bij de Vaate op de vroege zon
dagmorgen 1 februari 1953, „het
water in de sloten blijft stijgen".
Hij pakte zijn fiets en ging op
onderzoek uit, zonder veel wij
zer te worden. Maar er gingen
Met Rien Poortvliet wordt
gebladerd in zijn boek „Te
hooi en te gras".
geruchten: dijken zouden zijn
doorgebroken. Toen ging het
heel snel. Het water drong de
boerderijen binnen en vluchten
ging niet meer. Uit een zolder
raam klom de familie op het
dak, tot ze werden ontdekt door
de piloot van een vliegtuig. Zij
zijn, op de dochter na, allemaal
teruggekeerd naar hun eiland.
Veel is veranderd en nóg vraagt
men zich af: „Kan dit weer ge
beuren?". De belevenissen van
toen staan centraal in „De tijd
stond even stil".
Ned. L, 20.15 uur.
Kojak
De NCRV zendt vanavond een
aflevering uit in de serie Kojak
onder de titel „Op heterdaad".
Kojak krijgt met een moeilijke
zaak te maken. Steiner, een han
delaar in verdovende middelen,
die voor het bezit daarvan bin
nenkort wordt veroordeeld,
heeft de vrouw van collega Mc
Neil ontvoerd. Steiner is bereid
de vrouw te laten gaan, als Ko
jak hem bewijzen in handen
speelt, dat hij onschuldig is.
Ned. I. 21,50 uur.
DEZE WEEK:
1 kg. ossestaart 3.98
500 gr. schoudercarbonade 3.98
1 KILO 7.58
500 gr. ribcarbonade 5.48
1 KILO 9.98
500 gr. haasribcarbonade5.98
1 KILO 10.98
500 gr. runderlappen (klein randje) 4.48
1 KILO 8.48
500 gr. riblappen 5.98
1 KILO 10.98
500 gr. magere lappen 6.48
1 KILO 11.98
TIP VAN DE WEEK:
150 gr. gebraden gehakt 1.09
250 gr. rookworst 1.48
VOOR UW HUISDIER:
1 kg. hart 5.25
1 kg. kopvlees 2.25
1 kg. pens 2.25
LEIDEN: Morsweg 23. Tel. 121815
Steenstraat 31, tel. 122407
Churchilllaan 1, tel. 761190
Kopermolen 2 (Kortimarkt)
DINSDAG: ONZE SUCCES-SERIE
3 slavinken 1.98
3 hamburgers 1.98
3 Alpenschnitzels 1.98
500 gram gehakt
met gratis zakje kruiden
2.88
500 gr. speklappen
(zonder zwoerd)
2.98
10 kg. schoudercarbonade 72.50
10 kg. ribcarbonade 95.—
10 kg. haascarbonade 105,
10 kg. runderlappen (klein randje) 80,—
10 kg. riblappen 110,
10 kg. gehakt 60,—
10 kg. speklappen 55,—
RIJNSBURG: Oegstgeesterweg 44
Tel. 01718-22987
KATWIJK: Hoornesplein 55, tel. 16345
