CeidócSoinatvt
Overgave van terroristen
voorkwam aanval mariniers
Dokter99 Prins de held van Wijster
Vreugdetranen in
Hotel Prakken
GEGIJZELDEN VERVAARDIGDEN ZELF GEZELSCHAPSSPELEN
„Als paddestoelen rezen de mariniers uit de grond"
MAANDAG 15 DECEMBER 1975
LEIDSE COURANT
PAGIN A 5
(Van een onzer verslaggevers)
WIJSTER pokter Prins", de
held van Wijster, is helemaal
geen dokter maar een bioloog
met wat medische kennis. Hij
heeft de rol van arts gespeeld
omdat hij de beste E.H.B.O.-er
was onder de gegijzelden en om
dat hij in de rol van medicus
een groter overwicht had op
zowel de terroristen als zijn lot
genoten.
Volgens de justitie-woordvoer-
ster mevrouw Faber en volgens
de medici die de gegijzelden in
behandeling hebben genomen
heeft de heer H. Prins in ver
schillende opzichten een sleutel
rol gespeeld tijdens de gijzeling.
Naast het verlenen van medi
sche verzorging trad hij op als
gesprekspartner bij het overleg
tussen de kapers en de bemid
delaars. Ook is het vooral aan
hem te danken dat het moreel
van de trein-passagiers op peil
bleef.
Wie is die „dokter Prins" eigen
lijk? Een Drentenaar van 40
jaar die in het plaatsje Diever
woont en directeur is van het
medisch-klinisch laboratorium
ABL is Assen. Dat is een insti
tuut dat onderzoek verricht
voor ziekenhuizen. Zijn zwager
zei gisteravond met van oplucht
ing trillende stem over hem:
„Een rustige figuur is hij welja,
maar dat hij in het dagelijkse
leven nou zo'n overwicht op zijn
omgeving heeft kan ik niet be
paald zeggen. Hoe mensen on
der zulke bijzondere omstandig
heden reageren weet je nooit
Echt verbaasd heeft mij zijn
optreden niet Hij kan nu een
maal goed met mensen om
gaan".
De heer Prins was gisteren de
eerste gegijzelde die na de over
gave van de terroristen uit de
trein stapte. Hij is daarna opge
nomen in het ziekenhuis in As
sen. Net als de overige vrijgela
tenen onderging hij het medisch
onderzoek met grote tegenzin.
Allen wilden het liefst direct
naar huis. In het ziekenhuis in
Meppel leidde dit zelfs tot een
kleine „opstand" onder de gegij
zelden. Dr. J. Bosman, hoofd
van de bedrijfsgeneeskundige
dienst van de Nederlandse
Spoorwegen zei gisteravond dat
290 uren
treinkaping
Dinsdag 2 december: om 10. lo
uur wordt de trein van Gronin
gen naar Zwolle door 7 jonge
Zuidmolukkers bij Wijster tot
stilstand gebracht Machinist J.
H. Braam uit Amersfoort en
dienstplichting soldaat Leo Bul
ter uit Lonneker worden dood
geschoten.
Om 12.00 uur worden 2 vrouwen
en 1 kind vrijgelaten. Een van
de vrouwen heeft de eisen bij
zich. De kapers willen een bus
en een vliegtuig.
13.00 uur: de Groningse make
laar Roelof Hugo de Groot weet
te ontsnappen, na te zijn be
dreigd met executie, 's Avonds
ontsnappen nog drie gegijzel
den.
Woensdag 3 december: de Chi
nees Ton Wan wordt vrijgelaten.
Ook hij heeft een pakket eisen
bij zich. 's Avonds ontsnappen
er eerst 15 en later nog 3 passa
giers uit het achterste treinstel.
Conducteur Brinker uit Zwolle
weet zich te bevrijden uit de
boeien en daarna te vluchten.
Ook hij was met de dood be
dreigd.
Donderdag 4 december: 's Mor
gens krijgt de pers een bood
schap aan het Nederlandse
volk". Ook arriveert er een uit
gebreid eisenpakket, waaruit
blijkt dat de treinkaping een
politieke actie is. Om 12.40 uur
schieten de terroristen de 31-ja-
rige E. Bierling uit Sappemeer
dood.
Vrijdag 5 december: 's avonds
is er een explosie in de trein.
Het echtpaar Ter Veer uit Gro
ningen en een ernstig gewonde
treinkaper, de 25-jarige P.S. uit
Bovensmilde komen uit de trein.
Zaterdag 6 december: op aan
voer van voedsel na, gebeurt er
niets.
Zondag 7 december: het echt
paar Barger-Gregory uit Zutp-
hen wordt vrijgelaten.
Maandag 8 december: het is rus
tig rond de trein.
Dinsdag 9 december: idem.
Woensdag 10 december: idem.
Donderdag 11 december:
's middags wordt de heer D.
Smit uit Norg en mevr. T. Bak
ker-De Bruin uit Hilversum vrij
gelaten. Voor de rest is het rus
tig die dag.
Vrijdag 12 december: opnieuw
is er geen beweging in de onder
handelingen. Toch gaat ir. Ma-
nusama met zijn gezelschap op
nieuw naar de trein. Tegen de
avond wordt de 17-jarige Beilen-
se scholiere Irma Martens vrij
gelaten.
Zaterdag 13 december: opnieuw
is alles rustig, 's avonds wordt
merkbaar dat het einde van de
gijzeling in de lucht hangt.
Zondag 14 december: 's mor
gens om 10.30 uur wordt fase
drie afgekondigd ten teken dat
het einde hoe dan ook nadert.
Tegen twaalf uur gaan ir. Manu-
sama en zijn gezelschap naar de
trein. Om 12.41 uur komen de
kapers naar buiten. Enkele mi
nuten later volgen de passa
giers.
Na 290 uur is de treinkaping bij
Wijster, de langste in de Neder
landse geschiedenis voorbij.
men er niet dan met grote over
redingskracht in was geslaagd
de vrijgelatenen „binnen" te
houden.
Overigens is de fysieke conditie
van de gegijzelden goed te noe
men. Ook de ouderen onder hen
maken het redelijk wel.
De oudste trein-passagier die tot
het eind toe is vast gehouden is
de 72-jarige mevrouw G. J. Jan
sen-Pull en die werd opgenomen
in het Bethesda-ziekenhuis in
Hoogeveen. Als grootste onge
rief had zij de omstandigheid
ervaren dat ze al die twaalf
dagen lang had moeten zitten.
,JIet eerste wat ik zei toen in
het ziekenhuis aankwam was:
„Goddank, ik kan mijn schoe
nen uit doen en in bed gaan
liggen", zo vertelde deze bejaar
de dame gisteravond.
De 38-jarige W. Timmer uit As
sen, die in hetzelfde ziekenhuis
een plekje kreeg, vertelde dat
hem in de trein de rol van domi
nee was opgelegd. Naar zijn zeg
gen had hij in de trein voor het
eerst van zijn leven begrip ge
kregen voor de idealen van de
Zuidmolukkers. Hij koesterde
geen haatgevoelens jegens de
kapers. „Want", aldus de heer
Timmer, „Wij hadden in de
trein ondanks alles allemaal het
gevoel kinderen van één Vader
te zijn.
De 20-jarige Thijs Stevens uit
het Drentse Nieuw-Buinen legde
uit dat men in de trein de tijd
had gedood met verschillende
spelletjes: „Eén man had toeval
lig een kaartspel bij zich. Zelf
hebben we van stukjes papier
en karton een tweede kaartspel
gemaakt plus een domino-spel.
Ook is er gedamd met behulp
van dubbeltjes en kwartjes."
Opvallend is dat veel gegijzel
den vol lof zijn over de zorg
waarmee de terroristen hen om
ringden. De heer Laurier, een
bestuurslid van de Unie BLHP,
die eveneens 12 dagen in de
gekaapte trein heeft doorge
bracht, zegt over de relatie tus
sen de terroristen en de trein-
passagiers: „In feite vonden alle
passagiers de kapers aardige,
vriendelijke en voorkomende
jongens. Ze gedroegen zich heel
behulpzaam. Gaven hun sjaals
dTn ^"deelden ^andanmtjes Militairen maakten gistermorgen de invalsweg naar Beilen vrij om de ambulances
uit aan andere vrouwen". T16t gegijzelden vrij baan t© Q6V©n.
Halverwege
MET HEi ONBLOEDIG SLOT van de treinkaping in Drente is
het drama dat het openbare leven twaalf dagen in zijn greep heeft
gehouden, halverwege zijn ontknoping. De hoop die iedere belang
stellende nu koestert is dat de tweede helft even relatief gelukkig
zal aflopen. 6
Minister Van Agt die in deze hachelijke situaties als geen ander
tegen deze moeilijkheden blijkt opgewassen - heeft gisteren de
iÏÏfn ie £ch Lm °Pdracht of vrijwillig in Beilen hebben ingezet,
bedankt We begrijpen dat hij en andere autoriteiten bij de
nabeschouwing grenzen in acht hebben genomen, in het belang
van een goede afloop in Amsterdam. Hetzelfde begrip past de
manier waarop de overgave van de Zuidmolukse kapers heeft
plaatsgevonden en de zwijgzaamheid van de Zuidmolukse onder-
handelaars.
ZIJN HUN SCHAARSE MEDEDELINGEN JUIST, dan heeft een
belangrijke rol gespeeld het voorstel van de heer Manusama om
de overgave van de kapers via zijn persoon te laten plaatsvinden,
en de belofte dat hij zich met vreedzame middelen sterk zal maken
voor de eisen die de jongeren met terreur hebben durven stellen.
Daarmee heeft ir. Manusama een zware taak op zich geladen. Ook
hij zal, wandelend over de weg van geweldloosheid, moeten ontdek
ken dat Nederland eenvoudig niet bij machte is op wensen van
de Zuidmolukkers in te gaan, voor zover de inlossing ervan buiten
de landsgrenzen ligt.
Intussen mag Manusama en zijn mede-onderhandelaars de waarde
ring van Nederlandse zijde niet ontzegd blijven. Hij heeft zich
terecht in zekere zin verantwoordelijk gevoeld voor de terreur
die jonge mensen met geloof in zijn politiek ideaal ontketend
hebben. Zuidmolukse kopstukken hebben zich aan de verantwoor
delijkheid niet willen onttrekken. Het heeft waarschijnlijk voorko
men, dat er meer mensenlevens verloren zijn gegaan.
(Van onze speciale verslaggevers)
BEILEN Wanneer de Zuidmolukse treinkapers zich niet vrijwil
lig hadden overgegeven, was gistermiddag om kwart over twaalf
een gewapende overval door mariniers op de trein uitgevoerd.
Dat werd gisteren in de loop van de dag duidelijk, na de
verwarrende uren die volgden op de overgave van de zes treinka
pers en de vrijlating van de 23 gegijzelden. In het beleidscentrum
in Beilen was men, na medische adviezen, tot de conclusie
gekomen dat de toestand van de gegijzelden na bijna driehonderd
uur onhoudbaar was geworden, vooral door de vrieskou.
De gewapende overval bleek echter niet meer nodig, door de vrij
onverwachte overgave van de jonge Zuidmolukkers, die zondag
morgen om even over twaalf uur, voorafgegaan door de bemidde
laars waaronder ir. Manusama de trein verlieten.
Al anderhalf uur daarvoor,
rond half elf in de morgen, be
gonnen ongewone activiteiten
binnen de politie- en legermacht
rond de gekaapte trein. Heel
Beilen werd van de buitenwe
reld afgegrendeld. Een peloton
van de Leeuwardense mobiele
eenheid, dat nog maar net twee
uur in hotel Prakken lag te sla
pen, werd gealarmeerd. Pant
serwagens van de marechaussee
bemand met mariniers legden
een cordon rond de trein, de
mobiele eenheid van de rijkspo
litie zorgde voor een tweede
ring.
Een uur daarvoor waren in het
beleidscentrum in Beilen weer
vier bemiddelaars gearriveerd,
ir. Manusama, mevrouw Somou-
kil, ds. Metiari en de heer Kuhu-
wael. De dominee ging even la
ter weer weg. Twee anderen
gingen om kwart voor twaalf de
trein binnen. Na een kwartier
meldde één van de gegijzelden,
de heer Prins, via de veldtele
foon dat de Molukkers binnen
vijf minuten de trein zouden
verlaten, ongewapend. „Doe al
stublieft niets, ik heb de zaak
hier volledig in de hand", liet hij
weten. Even later ging inder
daad de treindeur open, en de
zes Molukkers traden naar bui
ten. Politiemannen liepen hen
langs de treinbaan tegemoet,
fouilleerden hen en voerden hen
rustig en niet geboeid af.
Inmiddels hadden de gegijzel
den de kranten voor de ramen
weggehaald, die al twaalf dagen
het uitzicht belemmerden, draai
den de ramen open en wuifden
met zakdoeken en dassen naar
het leger mariniers en politie
mensen, dat plotseling van alle
kanten naderde.
„Als paddestoelen verschenen
ze uit de grond, ineens waren
er overal mariniers", vertelde
later boerin Geerts-Exel, die
vanaf het boerenerf de voor
haar onverwachte gebeurtenis
sen gadesloeg. Negen mariniers
betraden als eersten de trein.
„De gegijzelden hebben ons in
gehaald als bevrijders, op een
manier die deed denken aan de
bevrijdingsdagen van 1945",
vertelde later hun overste
Na hen betraden Rode Kruis-
helpers de trein. „Een onverge
telijk moment", zei één van
hen, Jan Blom (22) uit Assen,
„velen huilden, sommigen vie
len ons om de hals en anderen
dankten God. Het was in de
trein een vreselijk vieze boel,
maar er was niet veel ver
nield."
Hierop werden de gegijzelden
afgevoerd, drie van hen op een
brancard op een N.S.-lorrie. Zij
werden opgevangen in zieken
huizen in Hoogeveen, Meppel en
Assen.
Na de ontruiming van de trein
volgde een pauze van een uur.
Men hield namelijk rekening
met de mogelijkheid dat er een
tijdbom was aangebracht die
binnen een uur zou ontploffen.
Toen dat niet gebeurde betrad
Het einde van de treinkaping: de kapers lopen vanaf de trein langs de spoorbaan naar de wachtende politiebussen
door de inmiddels in verschil- messen. Het vermoeden dat op
lende politiebureaus onderge- de deuren van de trein explosie-
brachte treinkapers. Daarbij ven waren aangebracht bleek
waren onder meer twee machi- ongegrond, de ongeveer dertig
bnepistolen, een stengun, drie ka- cm lange kokers waren niet
Men trof er een compleet wape- rabijnen, twee revolvers een meer dan vuurwerk,
narsenaal aan, achtergelaten vuurbuks, 400 patronen en veel Technisch personeel van de NS
de mijnexplosievenopruimings-
dienst de trein, waarna pas poli
tie en justitie aan het werk kon
den, op zoek naar stille getui-
had geruime tijd nodig om het
treinstel weer „op stroom" te
krijgen. Een kapotte electromo
tor bleek de oorzaak van het feit
dat de mensen in de trein al
dagen zonder verwarming
moesten kleumen.
(Van onze speciale verslaggever)
BEILEN Emotionele tonelen speelden zich
af in en om hotel Prakken, het opvangcentrum
voor familieleden van de gegijzelden. "Iede
reen vloog ons en elkaar om de hals. Ze riepen,
schreeuwden en gilden door elkaar. Heel veel
mensen huilden. Het was compleet een gekken-
boel". De Beilense hotelhouder Jacob Prak-
ken(43) valt uitgeput op een stoel in dé cafe-
zaal neer. Twaalf dagen lang waren de familie
leden in zijn hotel ondergebracht. Maar nog
geen minuut later komt zijn vrouw hem waar
schuwen dat hij naar de eetzaal moet om het
zoveelste bedankje in ontvangst te nemen.
"Het moet nu direct", houdt zij aan wanneer
Prakken weifelt.
Jacob Prakken is de plaatselijke hotelhouder
op wie het Beilense beleidsteam en de NS een
beroep deden toen er enige lijn in de hulpverle
ning kwam. Hij zorgde o.a. voor de voeding
van de gegijzelden en de kapers.
Het echtpaar Prakken heeft in de loop van diei
twaalf dagen een bijzondere band met de fami
lieleden opgebouwd. "Het was goed ze naar
Beilen te brengen. Thuis waren ze veel meer
op zichzelf aangewezen geweest". De laatste
dagen met name was er onder de familieleden
van de gegijzelden de hoop op een goede afloop
gegroeid. "Iedereen heeft angst gekend", aldus
Prakken. "Maar iedere keer weer werd die
angst door hoop vervangen. Het neerschieten
van de derde passagier, donderdag 4 december,
bracht een crisis teweeg, die echter naarmate
de dagen verstreken, weer plaatsmaakte voor
hoop".
Desondanks hebben zich in hotel Prakken af
schuwelijke tonelen afgespeeld. "Dat gebeurde
als er een gijzelaar werd vrijgelaten en vooral
toen de identiteit van de slachtoffers bekend
werd gemaakt".
Spoorwegen voor schade
gijzeling niet aansprakelijk
UTRECHT (ANP) De Nederlandse Spoorwegen
zijn niet wettelijk aansprakelijk voor de schade
die uit de gijzeling is voortgevloeid.
In de spoorwegwet staat dat de NS alleen aanspra
kelijk kunnen worden gesteld wanneer er sprake
is van grove nalatigheid of grove schuld. „Dat is
bij het gebeurde in Wijster niet het geval geweest",
aldus een NS-woordvoerder, die daaraan evenwel
toevoegde: „Dat neemt niet weg dat de Spoorwe
gen de gedeputeerden waar dat ook maar enigs
zins mogelijk is, zullen helpea Bijvoorbeeld met
juridisch advies".
Overigens is het baanvak dat door de gekaapte
trein 12 dagen lang is geblokkeerd, vanmorgen
weer in gebruikgenomen.
Voor de laatste maal begaven ir. Manusa
ma (midden) en mevrouw Soumoukil (links)
zich vanuit het beleidscentrum in Beilen
zondagmorgen naar de trein in Wijster.
Nazorg gegijzelden zal beter worden
(Van een onzer verslag
geefsters)
DEN HAAG - De Neder
landse regering zal op
korte termijn een nazorg
voor de gegijzelden van
Wijster en Amsterdam or
ganiseren. Ook als de ge
gijzelden thuis zijn zullen
zij nog enige tijd medisch
en psychologisch worden
begeleid. Na de gijze
lingsaffaire te Schevenin-
gen van vorig jaar is na
melijk gebleken, dat ge
gijzelden na hun vrijla
ting dikwijls nog geruime
tijd begeleiding
Dit heeft minister-presi
dent Den Uyl gisteravond
meegedeeld. Hij zei onder
de indruk te zijn van de
mededelingen die prof.
dr. J. Bastiaans (bekend
door zijn behandeling van
mensen met een concen
tratiekamp-syndroom)
deed over de gegijzelden
van Scheveningen, zater
dagavond in een televi
sieuitzending van „Brand
punt".
Een Apeldoornse docent
aan het Instituut voor So
ciale Wetenschappen, de
heer W. M. A. Kuin, is
begonnen met een natio
nale inzamelingsactie om
de gegijzelden in Beilen
en Amsterdam een ge
schenk aan te bieden. Het
speciale gironummer is:
3507000 tn.v. de actie
„Doe intussen wat", te
Apeldoorn.
De procureur-generaal
van de rechtbank te Leeu
warden, mr. W. C. van
Binsbergen, .heeft een
schilderij, dat een waarde
heeft van enkele duizen
den guldens beschikbaar
gesteld. Een deel van de
opbrengst moet ten goede
komen aan de nabestaan
den van de slachtoffers
van de gijzelingen. De
rest gaat naar het Rode
Kruis. Het is te bezichti
gen bij Kunsthandel Dou-
wes op het Rokin in Am
sterdam. Tot 24 december
kan een bod worden uit
gebracht.
Zij kwamen
vrij
De lijst met de 23 passagiers die
ongedeerd uit de trein kwamen
ziet er als volgt uit:
W. A. Albrecht (65) uit Haren;
Jan Bies (20) uit Haulerwijk
(Ft.); Dr. Ir. J. van den Boon
(52) uit Haren; H. Bos (30) uit
Beilen; Mevr. W. Chruiswijk (47)
uit Haren; Mej. G. J. Foeken (61)
uit Drempt (Gld.); Mevr. G. v.d.
Giessen-Rosenhart (66) uit As
sen; P. Gruppelaar (37) uit Oude
Pekela; Mej. C. van Hille (67) uit
Amsterdam; J. H. Hooven (37)
uit Assen; Mevr. G. J. Jansen-
Pullen (72) uit Hengelo; L. F.
Laurier (53) uit Haren; De heer
Oosting (48) uit Beilen; Mevr. W.
Overeem (45) uit Odoom; Mevr.
Overtoom-Lommersen (30) uit
Annen; H. Prins (40) uit Diever;
Frits Santink (16) uit Beilen; V.
Sluiter (25) uit Oldenhove (Gr.);
Thijs Stevens (20) uit Nieuw-
Buinen: W. Timmer (38) uit As
sen; G. Vaders (50) uit Paters-
wolde; De heer Verver (63) uit
Groningen; K. F. Wielinga (leef
tijd onbekend) uit Haren.
Deze lijst werd bekend gemaakt
door de heer M. G. de Bruin,
president-direkteur van de Ne
derlandse Spoorwegen.
Passagiers
kregen geen
bestek bij
hun
maaltijd
MEPPEL (ANP) - „Toen
er voor het eerst warm
eten werd aangevoerd in
de gekaapte trein, had men
vergeten daarbij bestek te
leveren. Kapers en gegij
zelden hebben de grote pan
boerenkool kool naar bin
nen moeten werken met
plastic bekertjes."
Dat voorbeeld noemt de
heer L. Laurier, één van de
23 vrijgelaten treinpassa-
giers als hij zijn kritiek ui
teen zet op het beleid van
de autoriteiten in Beilen.
„Dergelijke domme fouten
hebben de stemming in de
trein herhaalde malen ne
gatief beinvloed", aldus dit
bestuurslidvan de Unie
BLHP.
Verder meent hij dat de
kapers te vaak en te lang
durig in een geisoleerde po
sitie zijn gehouden door het
beleidscentrum. Volgens
hem heeft dat de terroris
ten erg dwars gezeten en is
het aan die omstandigheid
te wijten dat de derde dode
is gevallen.
Zelf is de BLHP-bestuur-
der maar op het nippertje
aan de dood ontsnapt Een
van de kapers had hem al
voor executie aangewezen,
toen een ander zei dat het
„niet meer hoefde" omdat
men hiervoor de heer Bier
ling al had uitgezocht De
heer Bierling was de derde
treinpassagier aan wie de
kapers het doodvonnis vol
trokken.
