Eddie Merckx in FC Avondrood
BEELD
SPRAAK
VORM OF VENT IN ELPEES
VAN GERARD EN ERNST
TELEVISIE VANAVOND
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
TERUGBLIK
PAGINA 2
LEIDSE COURANT,
De literaire kritiek staat al tientallen jaren
in het teken van het dispuut dat kernachtig
wordt omschreven met de vraag: Vorm of
vent? Moet de inhoud van een boek beoor
deeld worden naar de vorm, naar de stijl
waarin het geschreven is, of naar de man die
het geschreven heeft? Daar komt het onge
veer op neer. Deze kwestie begint intussen
ook te spelen voor de teksten van het Neder
landstalige lichte lied, dat alweer een aantal
jaren duidelijk is ontwassen aan het ik-hou-
van-jou-ik-blijf-je-trouw-patroon. Twee nieu
we elpees - een van Ernst van Altena en een
van Gerard Cox - vragen erom nader ontleed
te worden, omdat ze veel van de makers
onthullen, minstens zoveel als van de stijl
waarin ze werken. De vraag naar vorm of
vent laten we verder voor de letterkundigen
liggen. In de lichtere muze zijn die twee wat
moeilijker te scheiden.
Eerst dan Ernst, die geheel tegen zijn overtui
ging in een plaat volzong met teksten van
eigen hand en van mensen als Cools, v.d
Molen en Potsdammer. Hij heeft hiervoor met
opgewekte tegenzin in de studio's gestaan,
want als één man ervan verzekerd is, dat hij
niet zingen kan, dan is hij dat zelf, ofschoon
wij na de plaat te hebben gehoord daar
minstens zo zeker van zijn.
Laten we het eerst over de teksten hebben,
althans die welke hij zelf heeft geschreven.
Tenzij hij zichzelf en ons voor de gek houdt,
komt Ernst er uit te voorschijn als een hu
maan mens, als een man voor wie de grond
toon van het leven ernst is. In de "Ballade
voor mijn zonen" staan vele treffende regels,
zoals- "Ik pomp hun banden hard en snuit
hun natte neuzen, kalmeer hun bange lijfjes
als in donkere nacht en merrie door hun
dromen draaft en boze reuzen hun slaap doen
omslaan in een natbehuilde klacht. Nog vijf
tien jaar, dan staan drie vikingen, drie geuzen
tegen mij op, zwaard in de hand, volmaakt
en stoer. Stel ik dan mijn gematigdheid tegen
hun leuzen, dan smalen ze: "Ach jij, je bent
een ouwehoer".
Je mag stellen dat dit uit het leven gegrepen
is, zo met uit het hart. Het generatieconflict
ligt voor het opscheppen En er dan een
poëtische vorm voor te vinden duidt op een
gesteldheid van het gemoed, waarin vele va
ders zichzelf zullen herkennen en waarmee ze
opkomende ergernis kunnen sublimeren. Als
je tevoren weet wat je kan overkomen, ben
je niet half zo kwetsbaar Men kan er zijn
voordeel mee doen en er wijzer van worden.
In al de liederen, die Ernst zingt, vindt men
wel een stukje profijt voor eigen welzijn.
Ernst is zelfs "Van hel tot hemel" geweest en
weet vandaar te melden, dat de hel daar is
waar elk tweede woord gelogen is en waar
je twintig uur per dag wordt bedrogen. De
hemel vindt hij in de armen en de ogen van
die hem lief is. Daarnaar zocht een leven lang
Francois Villon, de zwerver-zanger-dichter,
aan wie Ernst zich nauw verwant weet, al
Gerard Cox: protest in romantisch jasje
neemt hij zichzelf kwalijk, dat hij de moed
mist zijn burgerpak te verwisselen voor het
wambuis van de zwerver. In de "Ballade van
de dode dichters" zingt hij zich niet te durven
meten met Villon, Rimbaud, Rabelais, Ron-
sard, Slauerhoff en zovele anderen, maar wel
hoopt hij, dat zij te zijner tijd in hun graf
een plaatsje voor hem zullen opschuiven. Als
vent komt Ernst er uit als een pure romanti
cus met een hang naar eeuwig zwerversgeluk
en met in de hand een luit om daaraan
liederen te ontlokken. En dat bepaalt mede
de vorm, ook de muzikale van Henk van Dijk.
Zwanen zingen voor zij sterven, maar het zou
niet gek zijn als sommige mensen zouden
sterven voor zij zingen Bij wijze van verant
woording heeft Ernst deze woorden van een
Britse schrijver toegevoegd aan zijn elpee, als
een verontschuldiging tevens. Hij had het zijn
toehoorders niet aan moegen doen zijn eigen
liederen te zingen. Hij mist alles wat een
zanger tot zanger maakt. Zijn ademhaling
richt zich moeizaam naar de versregels, de
motoriek van zijn borstkas raakt uit de rails,
zijn stembanden schijnen belegd met kopspij-
kertjes en vooral zijn stem mist karakteristiek
wat juist zijn teksten in zo ruime mate bezit
ten. Ernst, de schrijver van vele cabarettek
sten, adviseur van cabaretiers en bevoegd
beoordelaar van kwaliteit en diskwaliteit bij
anderen, heeft in de loop der tijden velen de
wijze raad gegeven te stoppen met het klein-
kunstvak. Ja maar, werd hem dan tegenge
worpen, ik deed het thuis tussen de schuifdeu
ren altijd zo leuk, dat mijn ooms en tantes
elke twijfel verheven, nog los van zijn gewiek
ste en geestig geplaatste trillers. Dit blijkt
bovenal uit zijn drie bijdragen van elders, nl.
"Bejaardenhuis" van Michel v.d. Plas en Aris-
tide Bruant; "De man die zelfmoord wilde
plegen" van Guus Vleugel en Joop Stokker-
mans, het mooie verhaal van de man die
zelfmoord als hobby had. maar er niet toe
kan komen. "Eerst omdat hij zijn vrouw geen
verdriet wil doen en daarna omdat hij een
verlaten hond wil verzorgen. De man sterft
uiteindelijk normaal in bed. En tenslotte
"Brief van een oude moeder" van Koos
Speenhoff. Alle drie kunnen ze zo Op de
Losgeslagen Groeven van de TROS. In de
liedjes van Gerard zelf beluister je vaak
verzet tegen de dingen, zoals in "Wim", waar
in hij ter nagedachtenis aan Wim Sonneveld
allen terecht wijst, die hem voor hun commer
ciële karretje hebben gespannen. Gerard kan
er in de voorgenomen KRO-show furore mee
maken, omdat het Gerard ten voeten uit biedt.
Meer moeite hebben we met de tekst van het
liedje "Ik kom er alweer aardig overheen".
We nemen daaruit enige zinsneden om te laten
zien waar de problemen ongeveer liggen: "Met
mijn nieuwe, lieve meisjes, zing ik weer een
ander wijsje. Die geef ik niet zo vlug op. jij
kan mijn rug op Die komt mij nu eens wel
toe, loop jij maar naar de hel toe".
Is dat nou een liefdesliedje of een liedje van
wTevel? Of allebei? En zo ja. kan dat dan
samengaan in een romantisch getoonzet melo
dietje?
Ernst van Altena: zwerver in burger
pak.
er mij toe hebben aangezet mijn levensgeluk
op de planken te zoeken. Ernst vindt dat geen
geldig argument. Talent moet volgens hem
voor het kleinkunstvak de enige motivatie
zijn. En toch heeft Ernst zich ditmaal niet aan
die stelregel gestoord met betrekking tot zich
zelf. Hij zegt die plaat nooit volgezongen te
zullen hebben als niet zijn omgeving hem er
nadrukkelijk toe zou hebben aangespoord. En
toen is Ernst ook even vergeten, dat talent
de enige motivatie moet zijn. Hij heeft het
trouwens toch nog goed met ons voor, want
om het andere lied zingt hij niet, maar zegt
hij de tekst alleen maar. En om het andere
lied kunnen we hem daar niet dankbaar
genoeg voor zijn.
Een vogel van een heel andere pluimage, zelfs
een vreemde vogel, mogen we wel zeggen, is
Gerard Cox, die aan zijn elpee de titel meegaf
't Voordeel van de twijfel". Op deze plaat
schijnt Gerard op zijn 35e jaar inderdaad te
zijn aangeland in een periode van twijfel. In
het begin van zijn carrière zong hij als een
minstreel romantisch liedwerk, soms gevat in
licht protest. Via Lurelei en zo belandde hij
in het pikante repertoire van het vocale maat
schappijprotest. Op zijn plaat kom je dit nu
tegen in een soort mengvorm. Hij koos uit
het wereldrepertoire mooie, zoetgevooisde me
lodieën en goot daar overwegend krachtig
protestwerk in. In "Allemaal zijn we kapitalis
ten", waarin hij tussen neus en lippen mee
deelt dat hij een mooi huis bewoont en be
schikt over een zeer redelijk inkomen, roept
hij op tot rebellie tegen mensen als v.d. Louw
en Lammers, want het is de kleine man die
dit soort kapitalisme betaalt. In die regels laat
Gerard zich kennen als de ruige Rotterdam
mer - en dat is dan de vent in hem - terwijl
hij intussen de muziek romantisch laat ruisen
op Rogier van Otterloo's receptuur - en dat
is dan de vorm. Strikt genomen zouden die
met elkaar in overeenstemming moeten zijn,
tenminste dat is de regel, maar alle ware
kunst stoort zich aan geen regels, stijgt daar
juist bovenuit. Dat is het kenmerk van de
ware artiest. Op deze plaat hoor je dan ook
meer' Cox dan Gerard zelf misschien voor
mogelijk zou houden.
Het zangtalent van Gerard Cox, het vermogen
om in een samengaan van stem en melodie
gedachten en gevoelens over te brengen en
bij dé toehoorders emotie te wekken, is boven
Voor de derde keer in dit sei
zoen wordt VARA's sportpro
gramma FC Avondrood uitge
zonden. Het belangrijkste on
derdeel is vanavond een lang
interview met België's "veloke-
vedette" Eddie Merckx. In FC
Avondrood wordt opnieuw aan
dacht besteed aan Engels voet
bal en de "Misser van de
Maand".
Ned. I 19.30 uur.
ZIEKENHUIS
Zoals donderdag uitvoerig ge
meld brengt de VARA van
avond een programma over pa
tiënten die lang in ziekenhuizen
moeten verblijven, onder de titel
"Wat dokter doet is altijd goed".
Marjolijn de Vries en Hedda
van Gennep gingen daarvoor
naar het Astmacentrum Heide-
heuvel in Hilversum. Dit pro
gramma wordt 17 december ge
volgd door een studiogesprek
met artsen en verplegend perso
neel; gespreksleider is Koos
Postema.
Ned. I, 21.00 uur.
PALLISERS
Nu Burgo een bescheiden inko
men heeft, is Glencora wat ge
rustgesteld. De hoofdrol wordt
overgenomen door Phineas
Finn, het jonge Ierse parle
mentslid. Hij wil trouwen. Lau
ra Standish eveneens, maar lie
ver met een rijkaard. Misschien
is Madam Max een goede kandi
date, vindt Glencora, die boven
dien van mening is, dat Madam
haar oom met rust moet laten.
Ned. I, 21.50 uur
krijgt daarmee het bewijs in
handen, dat in het Wilde Westen
een gouden lokomotief moet
hebben gereden.
Ned. II, 19.05 uur.
KRAAYKAMP
De TROS zendt vanavond op
nieuw de maandelijkse show
rond Johnny Kraaykamp uit.
Aan deze show werkt onder an
deren Rijk de Gooyer
Ned. II. 20.25 uur.
NEDERLAND I
Teleac
18.15 Archeologie
NOS
18.45 Suriname deze week
18.55 Journaal
VARA
19.05 Tommy en Charlie
19.30 FC-Avondrood
20.20 2 voor 12
21.00 Wat dokter doet, is altijd
goed
NOS
21.35 Journaal
VARA
21.50 De Palilisers
22.45 Gedicht
22.46 Symbiose
NOS
22.50 Journaal
EN MORGEN
NOS/NOT
10.45 Schooltv
14.00 Schooltv
NEDERLAND II
NOS
18.45 Brigadier Dog
18.55 Journaal
TROS
19.05 Suske en Wiske
19.30 Doctor Who
NOS
20.00 Journaal
TROS
20.25 De Johnny Kraaykamp
Show
21.35 Baretta
22.15 Aktua TV
NOS
22.55 Journaal
DUITSLAND I
18 05 Intermezzo 18 07 Unter Ansch
luss der OHentlichtkeit 18 40 Akt 19.20
Unter Anschluss der Offentlichtkeit. ve'-
volg 20.00 Journ en weeroverz 2015
Panorama 21.00 Gouden Roos van
Montreux 1975 21 45 Interview met een
politicus 22.30 Journkomm. en weer-
ber.
DUITSLAND II
18 20 Die gelbe Karawane 19.00 Journ
19.30 Wie wurden Sie entschoiden-*
2015 Magazine voor levensvragen
21.00 Journ 21.15 Twisted Nerve. En
gelse speelfilm. 22.55 Journ.
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 Ti-ta-tovenaar 18.05 Kleuterprog
18.20 Wij saampies 18.45 Open school
1915 Sport 19 39 Med en weerber
19 45 Journ 20.15 The Guru, speelfilm
uit 1968 22 05 Inspraak 75 jeugdwerk
loosheid. 2305 Journ met o m. Wet
straat
PP 18.19 KVP 18 30 Nws. 18 41 (S)
Belcanto concert EO: 20.00 (S) De
grote opdracht 2015 (S) Ga er eens
voor zitten 21 15 (S) Avondoverden
king. DE VRUE GEDACHTE: 21.30 Ge
sprek met mevr Annie Romein-Ver
schoor. NOS: 21.45 (S) Eurolight. 22 25
BOND ZONDER NAAM 22.30 Nws.
NCRV: 22.40 Akt. NOS 22.50 (S) Hobby-
scoop. 23.20 (S) NOS-Jazz. 23.55 Nws.
HILVERSUM II
EO 1910 Wij hebben een woord voor
de wereld 19 40 (S) De Bijbel open
NCRV: 20 00 Nws. 20 25 Overdenking
20.15 (S) Werken van Tsjaikowsky
21.40 (S) Klass muz voor fluit. 22.00.
Literama-Live. 23.00 Torenflatverhaal I
en II, hoorspel 23.25 (S) Werken van
Nepomuk David. 23.55 Nws.
HILVERSUM III
NOS. 18 03 De Vakaturebank. 18 TO (S)
Joost mag niet eten AVRO 19.02 Drie
loopt achter VPRO 20 02 VPRO-Maan-
dag NOS: 1 02 (S) De maandagnachten
van december VARA: 6 02 (S) Leo van
der Goot.
HILVERSUM I
KRO- 7 00 Nws. 7.02 Het levende woord.
7.07 IS] Badinerie. (7.30 Nws. 7.41 Akt.)
8 24 Overweging. 8 30 Nws. 8.36 Gymn.
voor de huisvrouw. 8 45 De wonderlijke
letter M 9.40 Schoolradio. 9.50 School
radio 10.00 [S] Aubade. (10.30 Nws.)
11.15 Bejaardenprogr. 11.55 Scheep
spraat. 12.00 [S] Van twaalf tot twee.
(12.26 Med. 12 30 Nws. 12 41 Akt.) 14.00
Huisbezoek. 14.15 Schoolradio. 14.25
Schoolradio. 14.45 [SI Interlokaal op
dinsdag. (15.30 Nws.) OVERH. VOORL
17.00 Cabaret op de Ned. Antillen. KRO:
17.10 (S) De hutsgeklutste kinderspelen.
17.30 Nws. 17.32 Akt.
HILVERSUM II
AVRO. 07.00 Nws 7 11 Ochtendgymn
7.20 [S] Dag met een gaatje met om
8.00 Nws. en om 8.11 Radiojoürn. 850
Morgenwijding. NOS: 9.00 Uitgebreide
rep. 935 Waterstanden AVRO: 9.40
Morgens Ellegaard 10 00 [SJ Kleutertje
'uister 10.10 Arbeidsvit. (11.00 Nws.
11.03 Radiojoürn.) 11.30 [SJ Rondom
twaalf met om 11.55 Beursplein 5
OVERH. VOORL12 30 Uitz. voor de
landbouw AVRO 12.40 [S] Kinderen
maken muziek. 13.00 Nws. 13.11 Radio
joürn. 13 25 (SJ Componderende vrou
wen 14 05 Ons onderwijs. 14.35 [S] Het
is altijd wat 15 25 [S] Essay. 16.00 Nws.
1603 Radiojoürn. 1605 [S] Gebakken
vensterbanken. 17.55 Med
VARA: Van 6 02-18.00 (S) Akt. via
Dingen van de Dag. 7.02 Drie op je
boterham 9.03 (S] Pep op drie. 11.03
[S] Drie draait op verzoek van mensen
uit de sportwereld. 12.03 (S) Drie tussen
de middag 14.03 (SJ Gesodemeurders.
16.03 IS] De LP-top(S]20 en Tip-lp
17.03 [S] Alfred Lagarde
Henk van Dorp, medewerker van FC Avondrood.
Marjolijn de Vries (r) en Hedda van Gennep (I). verantwoordelijk voor "Wat dokter doet, is altijd goed."
Walter van der Kamp kwam
gisteravond met een„dramati-
sche bewerking" van wéér een
boek van Louis Couperus; na de
„Stille kracht" was het deze
keer t,Van oude mensen, de din
gen die voorbijgaan". Misschien
leent dat werk zich beter voor
een bewerking dan het vorige,
louter op grond van de sterk
dramatische inslag, die het toch
al heeft. Nadat men de eerste
aflevering van het 7-delige feuil
leton heeft bekeken, kan men
dat echter nog niet met al te
grote zekerheid zeggen. Want
het ging om nog niet veel meer
dan om een aanduiding van wat
ons te wachten staat. Wel kon
men nu al constateren dat Van
der Kamp met grote zorgvuldig
heid en met vernuft te werk is
gegaan. En ook dat hij er in
geslaagd is om een vrijwel idea
le rolbezetting bij elkaar te krij
gen. Er wordt dan ook over de
hele linie voortreffelijk geac
teerd en dat is in een televisiese
rie van Nederlandse origine al
tijd nog uitzonderlijk genoeg om
het met enige nadruk vast te
stellen. Maar een samenspraak
tussen bijvoorbeeld Caro van
Eyck en Paul Steenbergen is en
blijft een toneelkundige bele
venis, zelfs al is de tekst die hun
in de mond wordt gelegd niet
eens direkt van overrompelende
betekenis. Dat Walter van der
Kamp een meester is in het
oproepen van de passende sfeer,
die zo'n Couperus-verhaal ken
merkt, is onderhand natuurlijk
genoegzaam bekend. Hij over
treft echter in dit geval geloof
ik, nog zichzelf. Wij gaan het
feuilleton natuurlijk met span
ning volgen
Zaterdagavond hadden wij an
derhalf uur lang een „Man over
de vloer". Te lang naar mijn
smaak. Voorzichtig gedoseerd
in afleveringen van een half uur
is deze Engelse tv-serie best
te dragen, maar een vrijwel
avondvullende speelfilm geheel
opgetrokken uit die dikwijls no
gal geforceerde onzin gaat ook
een goedwillend mens op den
duur op de zenuwen werken. De
uitwijkmogelijkheid op de ande
re kant bestond uit „Bij ons
in....Noord Holland" en daar
kom je ze dan onvermijdelijk
tegen: het Cocktail-trio, c.s. Bij
ons in Drenthe trouwens zonder
enige twijfel ook. En zelfs bij
ons op Schiermonnikoog maak
je een goede kans.
In „Een fraai stuk burenge
rucht" zong Wieteke van Dort
liedjes van Willem Wilmink (tek
st) en Harry Bannink (muziek).
En dat werd dan toch nog een
fraai stukje televisie. Ook om
dat het in een alleraardigste
door regisseur Frans Boelen
verzorgde verpakking tot ons
kwam.Men herinnert zich Wiete
ke van Dort ongetwijfeld nog
als „de deftige dame" uit de
„Stratemakeropzeeshow". En
ook in dat programma zong zij
af en toe een voortreffelijk lied
je; maar nu bleek duidelijk dat
zij als chansonnière uitstekend
op eigen benen kan staan. Zij
zingt heel expressief en maakt
allerlei typetjes met een onbe
kommerd vakmanschap. Erg
plezierig om naar te luisteren en
te kijken.
„Brandpunt" had een vrij uit
voerige reportage over een aktie
van Amnesty International, in
verband met de schandelijke
manier waarop in de USSR po
litieke gevangenen worden be
handeld. Hoe schandelijk kwa
men wij o.m te weten uit verha
len van Viktor Fainberg en
diens echtgenote. En de heer
Terlouw, voorzitter van de twee
de kamerfraktie van D'66 kwam
vertellen dat zijn partij tóch be
sloten heeft voort te blijven be
staan: „Uithuilen en (min of
meer) opnieuw beginnen". Met
als stralend verschiet: een „be
schaafd links". Het waren zijn
eigen woorden. En het andere
links mag ze voor gezegd hou
den.
HERMAN HOFHUIZEN
OP HELE WERELD 364
MILJOEN TV-TOESTELLEN
WASHINGTON - Het aantal te
levisietoestellen op de wereld
is het afgelopen jaar met 20
miljoen tot 364 miljoen geste
gen. Het leeuwendeel van de
toestellen staat in de Ver. Sta
ten.
Voor de eerste maal is het aan
tal kleurenontvangers boven de
100 miljoen gestegen, terwijl er
264 miljoen zwart-wit toestellen
zijn.
joen, Sovjet-Unie 50 miljoen,
West-Duitsland 13.25 miljoen,
Italië 12.45 miljoen, Frankrijk
12 miljoen, Engeland 10.9 mil
joen, Brazilië 8.5 miljoen, Span
je 6.12 miljoen, Japan 5.7 mil
joen, Canada 5.7miljoen.
Landen met kleurentelevisie
Ver. Staten 57 7 miljoen, Japan
19.8, Engeland 6.8, West-Duits
land 4.35, Canada 4.1, Frankrijk
1.7, Zweden 1.27, Nederland 1
miljoen, Mexico 480.000, Zwit
serland 400.000.
