{MEMUMÊ
BEELD
SPRAAK
Levensbeeld Van Gogh
in „Een zekere Vincent'
TELEVISIE VANAVOND
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
TELEVISIE DINSDAG
TERUGBLIK
PAGINA 2
LEIDSE COURANT
MAANDAG 10 NOVEMBER 1975
NEDERLAND I
Teleac
18.15 Archeologie
NOS
18.45 Suriname deze week
18.55 Journaal
KRO
19.05 The Flinstones
19.30 Kereltjes kolderieke kaprio
len fllmlduchten
19.45 Een land om mee te leven
fllmporlret Suriname
20.30 Een zekere Vincent
beeld van het leven van
Vincent van Gogh
NOS
21.35 Journaal
KRO
21.50 Mensen zonder grenzen
missie- en ontwikkelings
werk j
22.15 In de keuken van Berend
Juliette Gréco
22.50 De fanfare „SL Clemens"
uit Arensgenhout
22.55 Symbiose
NOS
23.00 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Brigadier Dog
18.55 Journaal
TROS
19.05 The Lone Ranger Jeugd-
westemserle
19.30 In Londen staat een huis
serie
ges-1
pro-1
NOS
20.00 Journaal
TROS
20.25 Baretta detectiveserie
21.15 Als de TROS wordt losgei
meten
gramma
DUITSLAND I
18.05 Intermezzo. 18.07 Unter Aussch-
luss der Offentlichkeit. 18.40 Akt 19.20
Unter Ausschluss der Offentlichtkeit
vervolg) 20.00 Journ. en weerber. 20.11
Rep., beelden en achtergronden. 21.01
Spelprog. 21.45 Op zoek naar de wereld
van morgen, dok. 22.45 Journ., komm
en weerber.
DUITSLAND II
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 Ti-ta-tovenaar. 18.05 Klein, klein
kleutertje. 18.20 Wij saampjes. 18.45 Int.
prog. 19.15 Sporttribune. 19.39 Med. e
weerber. 19.45 Journ. 20.15 Kwisprog.
20.45 Ontdek de ster, (finale). 21.45
Literair prog. 22.20 Joum. met om
Wetstraat.
NEDERLAND I
PP: 18.19 PvdA. 18.30 Nws. 18.41 (S)
Belcanto-concert. EO: 20.00 (S) Kerkor-
gelconcert. 20.25 (S) EO-Metterdaad.
20.30 (S) Interregio. 21.00 (S) Gramm.-
uz. 21.10 (S) Jezus Christus bevrijdt
t verenigt (III). NOS: 21.30 (S) Euro-
light. 22.25 Bond zonder Naam. 22.30
Nws. NCRV 22.40 (S) Hier en nu. NOS:
22.50 (S) Hobbyscoop. 23.20 (S) Jazz
n aktie. 23.55 Nws.
HILVERSUM II
18.00 Nws. 18.11 Klankbord. 18.30 (S)
HILVERSUM III
NOS: 18.03 De vakaturebank. 18.10 (5.
Joost mag niet eten. AVRO: 19.02 Drie!
loopt achter. VPRO: 20.02 VPRi1
dag. AVRO: 1.02 (S) Continu c
door. VARA: 6.02 Leo
AVRO: 19.02 Drie!
>0.02 VPRO-Maan-j
Continu de nacht}.
io van der Groot.}
HILVERSUM I
KRO: 7.00 Nws 702 Het levende woord
7.07 (S) Badinerie. (7 30 Nws. 7.41-7.50
Echo). 8 24 Overweging. 8.30 Nws. 8.36
Gymnastiek voor de huisvrouw. 8.45 De
wonderlijke letter M. 9.40 Schoolradio.
9.50 Schoolradio. 10.00 (S) Aubade.
10.30 Nws. 11.30 Bejaardenprogramma.
11.55 Scheepspraat. 12.00 (S) Van
twaalf tot twee. met om 12.16 Med. en
om 12.30 Nws. en om 12.41 Echo. 14.00
Huisbezoek. 14.15 Schoolradio. 14.25
Schoolradio 14.45 (S) Interlokaal op
dinsdag, met om 15.30 Nws. OVER-
HEIDSVOORL.: 17.00 Een veranderd
Bonaire. KRO: 17.10 (S) De hutsgeklut-
ste kinderspelen. 17.30 Nws. 17.32
Echo.
HILVERSUM II
AVRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymnas
tiek. 7.20 (S) Dag met een gaatje. (8.00
I
Nws. 8.11 Radiojournaal.) 8.50 Morgen*
wijding. NOS: 9.00 Reportage. 9.35 Waz
terstanden. AVRO 9.40 (S) Inleiding toC
muziekbegrip. 10.00 (S) Voor de kleu^
Iers. 10.10 (S en mono) Arbeidsvitami
nen. (11.00 Nws. 11.03 Radiojournaal;,
11.30 (S) Rondom twaalf. (11.55 BeursJ
berichten) OVERHEIDSVOORL 12.30
Uitzending voor de landbouw. AVRO)
12.40 (S) Piano-improvisaties 13.0U
Nws. 13.11 Radiojournaal. 13 25 (S.i
Componerende vrouwen. 14.05 Surina,
me (4). 14.35 Uit de muziekpers. 15 25*
(S) Essay: kunstprogr. 16.00 Nws. 16.0J<
Radiojournaal. 16.05 Gebakken venster
banken. 17.00 (S) Mobiel. 17.55 Med. -
HILVERSUM III
VARA: Van 6.02-18.00 (S) Aktualiteiten
via Dingen van de dag. 7.02 (S) Drie
op de boterham. 9.03 (S) Pep-op-drie
11.03 (S) Drie draait op verzoek. 12.03
(S) Drie tussen de middag. 14.03 (S)
Gesodemeurders. 16.03 (S) LP-top 20
en LP-tip. 17.03 (S) Alfred Lagarde.
i
HOU
HET
SCHERM
IN
HET OOG
„DE KOPEREN TUIN"
VAN VESTDIJK ALS
VERBEELD VERHAAL
Tv-regisseur Joes Odufré maak
te in samenwerking met acteu
r/samensteller Jules Croiset,
een tv-bewerking van diens
tlieater-programma, dat een
beeld geeft van het leven van
Vincent van Gogh. Dat beeld is
gebaseerdop brieven die Vin
cent schreef aan xijn broer
Theo, een van de weinigen die
Vincent erkende als groot schil
der. Gedurende zijn omzwer-
Pater Ben Verberne vertelt vin5,en -J**
„(arL, nu;i matig. Ruim 650 brieven bleven
over zijn werk op de Phihp- t*HArdcn vormen In feltt lijn
pijnen in „Mensen zonder autobiografie,
grenzen". Ned. 1.20.30 uur.
Suriname
Onder de titel „Een land om
mee te leven" brengt de KRO
een documentaire op het
scherm die in opdracht van de
Nederlandse Stichting voor Cul
turele Samenwerking met Suri
name en de Nederlandse Antil
len in samenwerking met de
KRO werd gemaakt door Frank
Zichem. De opdracht was: het
maken van een documentaire
over Suriname, waarin dit land
in al zijn geledingen wordt be
licht.
Ned. 1,19.45 uur.
Zonder grenzen
In de tweede aflevering van de
jubileum-serie van de KRO
„Mensen zonder grenzen" is
hoofdfiguur Beii Verberne, mis
sionaris van het H. Hart, afkom
stig uit Haarlem en werkend op
de Philippijnen. Verberne is een
van die mensen die menen in
naam van Christus en de naas
tenliefde beter ergens anders te
kunnen werken aan een betere
wereld dan in Nederland.
Ned. I, 21.50 uur.
Juliette Gréco
Berend Boudewijn krijgt van
avond in zijn keuken de 48-jari-
ge Franse vedette Juliette Gre
co, die de afgelopen dagen in
het volle licht van de schijnwer
pers heeft gestaan tijdens haar
optreden in ons land. Critici sta
ken de loftrompet. Berend
krijgt 35 minuten de tijd om met
haar te praten.
Ned. 1,22.15 uur.
Jules Croiset schreef en speelde een gesproken portret
van Vincent van Gogh. dat onder de titel „Een zekere
Vincent" vanavond wordt uitgezonden.
Baretta
Onder het kopje „Een appeltje
voor de dorst" moet Baretta te
genover de politie én de onder
wereld waar maken, dat hij een
verloren geraakte half miljoen
dollar niet in bezit heeft Dit
half miljoen raakte zoek, toen
Baretta een bende overviel. Hij
weet niet, dat zijn nieuwe liefje
Andrea de schuldige is.
Ned. II. 20.25 uur.
Losgesmeten
John Woodhouse, Nederlands
eerste platenmiljonair, wiens
gouden en platina platen elkaar
opvolgen met de regelmaat van
de klok, staat vanavond cen
traal in het amusementspro
gramma „Als de tros wordt los
gesmeten". De Woodhouseshow
wordt opgehangen aan het the
ma De Zee en Zeemansliedjes.
Ned. II. 21.15 uur.
„Er is in 50 jaar veel yeran-
derd", zo merkte dr: C. Braun
MSC zondagmorgen in zijn
feestpredicatie, gehouden tij
dens de ter gelegenheid van het
gouden jubileum van de KRO
uitgezonden en door Kardinaal
Alfrink gecelebreerde eucharis-
tie-viering onder meer op. Zijn
gelijk viel aan de uitzending zel
ve ter dege af te zien. Ik consta
teer het (hoop ik) zonder bitter
heid, maar een jaar of wat gele
den zou een „Plechtige Heilige
Mis van dankbaarheid" er on
getwijfeld heel anders hebben
uitgezien. En zeer waarschijn
lijk zouden wij dan ook wel wat
anders hebben gehoord dan de
goed bedoelde jubileumzang
van een ijverig parochiekoor en
de nogal zeurderige klanten van
een saxofoon-kwartet.
Maar laat ik vooral niet polari
seren of midden in een dialoog
van Gods volk onderweg gaan
-staan: het was allemaal onget
wijfeld wat het kennelijk moest
wezen: sober en toch in gepaste
mate hartelijk. En wie weet, als
de KRO 60 jaar bestaat vinden
ze wellicht ergens in een stoffige
kast wel het gregoriaanse Te
Deum Laudamus of een mis van
Palestrina, Bruckner of An-
driessen terug.
Maar voor nu zou ik haast zeg
gen: Ad Muitos annos en geef
vooral eens een bloemetje weg.
Aan „de Zangeres zonder
Naam" bijvoorbeeld, die zater
dagavond, daartoe uitgelokt
door Sonja Barend haar levens
filosofie ontvouwde en haar
daarbij zeer aansluitende leven
sliedjes zong: „Zeehonden ba
by's kijken ons aan. Of aan
Marjol Flore, die op het andere
net weer andere levensliederen
in verschillende moderne talen
ten gehore bracht: zeer talentvol
maar toch (nog) te zeer op de
manier van de grote vedette.
De zaak-Herrema en de ramp
bij de DSM in Limburg beroer
den ons dit weekeinde het
meest. En „Brandpunt" had dat
zoals het een goede actualitei
tenrubriek betaamt— heel wel
begrepen. Peter Brusse had een
uitstekend interview met de
heer Herrema, een ongewoon
vitale man, zoals bleek, die na
een maand'van onbeschrijflijke
ellende doorstaan te hebben ons
in heldere formuleringen wist te
vertellen wat er ongeveer ge
beurd was en dat tevens deed
op een, gegeven de omstandig
heden, verbazingwekkend en
bijzonder bemoedigende mense
lijke toon. Een groot man.
Praatprogramma's hoeven wér
kelijk niet uit de aard van de
zaak vervelend te zijn. Dat is in
het verleden ook in dat van
de vaderlandse televisie al
meer gebleken, het wordt gere
geld weer bevestigd door een
programma als „Informeel", dat
gisteravond draaide rond de
kwestie van de Surinamers, die
in deze dagen in ruime mate
naar ons land komen en de
gevolgen daarvan. Voorwaarden
voor het welslagen van zo'n dis
cussie zijn, dat er behoorlijk
wat tijd voor beschikbaar is en
dat er de juiste mensen voor
worden aangetrokken. Aan bei
de voorwaarden werd gisteren
voldaan. Rudi Cross, Renate
Rubinstein en dr. W. Drees jr.
kregen van W. L. Brugsma gele
genheid genoeg om het hunne te
zeggen. En zij maakten daar een
dankbaar en intelligent gebruik
van. Wie even de moeite nam
kon zich optrekken aan een
goed gesprek.
De gefilmde/ impressie van „Een
voettocht naar Rome" bleek een
sympathieke, maar iets al te let
terlijk aandoende poging het
voortreffelijke gedicht van Ber-
tus Aafjes in beeld te brengen.
Eerlijk gezegd vertrouw ik in
zulke gevallen meer op mijn
eigen verbeelding. En nog meer
op de uwe natuurlijk.
TTn-nl, XT TT/-\TrtT_rTTT'7I?M
Juliette Grèco, bij Berend in de keuken.
Dirigent Cuperus (Leo Beyers) praat met de jonge Nol, een rol van Dickie Vestdijk,
zoon van de auteur.
Carmen in de barok
van Beyers
De muziek is in de tv-bewerking van „De
koperen tuin" zo alom aanwezig, dat men bij
het zien van het tweede deel zich gaat afvra
gen of bij de uitvoering van de opera „Car
men" niet al te zeer het onderste uit de kan
van muzikale anekdotes wordt gehaald. Dit
temeer omdat Leo Beyers als dirigent Cupe
rus een bijna barokke gestalte geeft aan deze
bevlogen musicus.
Regisseur Bob Löwenstein: „In deze Carmen-
uitvoering beleeft dirigent Cuperus zijn totale
afgang. Met zijn overgave aan zijn werk
vertegenwoordigde Cuperus de .muziek" in
het leven van Nol, zoals zijn dochten Trix de
liefde. Daarom heb ik deze scène breed uitge
sponnen. Aan het slot breekt er ook iets stuk
in het leven van Nol".
Leo Beyers: „Cuperus was een mateloze man.
Misschien heb ik hem wat te zware accenten
gegeven, maar wat dit betreft heb ik uiteraard
gevaren op het kompas van de regie".
In deze tv-bewerking ziet men voor de tweede
maal in een serie Liesbeth van Santvoord. Zij
draaide in enige afleveringen „Klaverweide"
van de VARA mee. Opmerkelijk is dat zij in
beide series de dochter speelt van een vader,
die wat minder stabiel in het leven staat. Als
dochter van boer Vonk leidt dit tekort aan
vaderlijke hand tot de wat labiele Patricia.
Als dochter van de dirigent daarentegen ont
wikkelt zij al jong een sterke eigen wil.
Liesbeth van Santvoord: „Patricia leverde in
haar labiliteit een wat minder afgeronde fi
guur op. Dat mkaate het voor mij gemakkelij
ker spelen, omdat ik in dit, karakter veel in
kon vullen van mezelf. Trix daarentegen doet
zich voor als een markant persoontje met veel
eigens in zich. In haar moest ik me verplaat
sen en dat betekende voor mij, dat ik veel
van mezelf weg moest laten. Hoe minder van
mezelf, hoe meer Trix op het scherm".
Aus Greidanus als Nol: „Ik ben van mezelf
ook een gevoelsmens. Daarom kon ik in Nol
veel leggen van mezelf".
Ina van Faasen als moeder: „Ik zie in Ma
Rieske twee kanten. Naar binnen draagt zij
een grote eenzaamheid en naar buiten leeft
zij achter een fagade haar eigen leven".
In dit artikel wordt niet het laatste woord
gezegd over deze herschepping van het boek
voor tv. Het wil slechts feiten en een persoon
lijke visie daarop geven. Men ziet de woorden
afwegende schrijver, die Vestdijk was, terug
in een verbeeld verhaal. Voor elke andere kijk
zal regisseur Bob Löwenstein dankbaar zijn.
Hij kan er zijn voordeel mee doen. Hem wacht
meer dramatisch werk.
aan het boek, zijn ontstaan er in vindt, maar
toch eigen wegen volgt. Vestdijk-in-boekvorm
of Vestdijk-in-beeld bestaan naast elkaar, te
gelijk evenwaardig en onvergelijkbaar; elke
kijker en elke lezer kan voor zichzelf de keus
maken.
Dat eigen gezicht van deze tv-verbeelding
wordt mede bepaald door de acteurs, die qua
karakter een eigen inbreng hebben, maar in
hun afgestemd-zijn op elkaar ondergeschikt
zijn aan het dilemma verstand-gevoel. Daar
is Nol Rieske in de persoon van Aus Greida
nus in een soort ingehouden overgave aan wat
hem bezig houdt In het eerste deel van deze
serie krijgt men in deze rol Dickie Vestdijk
te zien, een parmantig kereltje, dat leuke
kindtaai spreekt Daar is Ina van Faassen als
mevrouw Rieske, een moeder die gevoelsma
tig zeer dicht bij Nol staat maar in een zekere
afstandelijkheid het mysterie vertegenwoor
digt van de vrouw, die het leven heeft leren
accepteren en dharin met grote zekerheid een
eigen weg gaat. Daar is verder Leo Beyeren
als de dirigent Cuperus, een overmuzikale
man, die voor Nol staat als symbool voor
diens musisch beleven van het leven. En
verder Liesbeth van Santvoord als de muzi
kantendochter Trix Cuperus, concreet in het
beeld als pittige meid, maar wijkend uit de
muzikale wereld van haar vader en uit het
verlangen naar liefde van Nol. Beide toestan
den ervaart zij als te wazig en daar leeft zij
ook naar. Steye van Brandenburg als rechter
Rieske staat zeer verstandelijk tussen dit alles
in, rationeel als hij is kan hij de diepten niet
bevroeden, die in zijn naasten rond hem
aanwezig zijn.
Het boek „De koperen tuin" steekt in elkaar
als een muzikaal drama, een symfonisch
werk. Nol krijgt Trix niet. Haar vader sterft
aan spirituele en muzikale overdaad. Zijn
dochter drinkt het leven zo gulzig in, dat zij
vrijwillig de rust van de dood kiest. Nol
bereikt op dat moment een rijping, die hem
voor altijd onverzoenlijk zal maken met het
leven, al zal hij het verstandelijk verder wel
redden. Hij moet door de depressies heen
waar Vestdijk zelf ook verschillende malen
onder geleden heeft.
Aan deze tv-bewerking is enige jaren lang
gewerkt; niet alleen aan de tekst, maar ook
aan het zoeken naar de juiste couleur locale.
Het kleine stadje W., waar volgens het boek
de geschiedenis speelt, is in werkelijkheid
Leeuwarden. Daar is volop gefilmd. Maar de
muziektent in het park leek niet meer op die
in de beschrijving. Die vond men in het
Oostenrijkse Baden bij Wenen. Ook in Gro
ningen werden opnamen gemaakt, dit alles
met een zorg die uit elk beeld spreekt
Aus Greidanus als Nol en Liesbeth van Santvoord als Trix.
In de romans van Vestdijk heeft alles in een
afgewogen compositie een functie; de woord
keus, de beeldspraken, het ritme en de rang
schikking van de feiten. In het begin van zijn
boek „De koperen tuin", dat gaat over leven
en liefde van de rechterszoon Nol Rieske,
beschrijft hij hoe een door Chris, het broertje
van Nol, geschopte bal in de huiskamer
belandt, waar Nol in een sprookjesboek zit
verdiept. Dit gebeurt allemaal op de eerste
de beste bladzij. Dit incident met die bal had
Vestdijk nodig om duidelijk te maken, dat
Nol als gevoelsmens weinig op heeft met zijn
broertje de verstandsmens.
In dit autobiografische boek wijlen Simon
Vestdijk erkende eens in een interview dat
hijzelf Nol was voert de schrijver de lezer
binnen in een wereld, waarin een voortduren
de strijd woedt tussen gevoel en verstand.
Dit kan men te beginnen morgen op Ned. II
om 20.25 uur in vijf wekelijkse afleveringen
van het scherm aflezen in de tv-bewerking
van dit boek door Yvonne Keuls, die de tekst
voor haar rekening nam, en regisseur Bob
Löwenstein.
In de eerste beelden van deze tv-produktie
worden we aan de hand van moeder Rieske
en zoon Nol binnengevoerd in het park, waar
het jongetje tijdens de dans een even onverge
telijke als onvervulbare liefde opvat voor
Trix, de dochter van de dirigent, die in die
tuin met zijn koperorkest om een mars van
Sousa speelt. In het boek van Vestdijk grijpt
dit gebeuren pas plaats in het tweede hoofd
stuk.
Kan deze afwijking van het origineel, die
Yvonne Keuls en de regie zich veroorloven,
nu als een vervalsing van het verhaal be
schouwd worden? Wij menen van niet. De tv
is een zelfstandig medium, niet de leverancier
van prentjes bij een bepaald boek, maar in
dit geval een middel om een nieuwe dimensie
te verlenen aan een bestaand boek, een moge
lijkheid om een bekend verhaal in een eigen
vorm opnieuw te vertellen. Het incident met
de bal had Vestdijk nodig om Nol aan over
peinzingen te helpen, die laten zien hoe Nol
over zijn broertje dacht en wat derhalve Nol
zelf voor type was. Voor Yvonne Keuls waren
deze geschreven gedachten niet werkbaar. Zij
zocht beelden en vond die eerst in de tuin
rond de koperen muziektent Want daar draait
het om in dit boek en in het (jonge) leven
van Nol, de liefde en de muziek, en daar is
,ook deze tv-bewerking van doortrokken. Als
Vestdijk ooit een muzikaal boek schreef, dan
wel „De koperen tuin" en zo is ook deze
tv-bewerking in hoge mate een muzikale her
schepping geworden, met een sfeer die raakt
