Johannes Vermeer
DINSDAG 4 NOVEMBER 1975
LEIDSE COURANT
Klein monument voor
bij driehonderdste sterfjaar van de meester
Johannes Vermeer van Delft overleed
op 15 december 1675. Dit jaar is dus
een herdenkingsjaar, maar van die
herdenking zal men weinig merken
want Vermeer blijft toch voor de
meesten een onbekende. En dat ter
wijl hij naar onze mening en we
Bij Vermeer is nogal eens
sprake geweest van legende
vorming. Hij zou bij zijn leven
nauwelijks gewaardeerd zijn
en zijn werk zou na zijn dood
een tijdlang geheel in vergetel
heid zijn geraakt Een nieuw
boek over de schilder weegt
die legendes op hun waarde.
Het boek is van Albert Blan-
kert die alle bekende feiten op
een rijtje zet en daar een eigen
weloverwogen oordeel aan toe
voegt. Het is een verrassend
boek. Vermeer wordt erin ge
tekend tegen de achtergrond
van de kunst van zijn tijd. Aan
de hand van voorbeelden van
tijdgenoten wordt dat een
boeiende tekening. Vermeer
blijkt geen vernieuwer te zijn
geweest Hij vatte de thema's
van anderen aan, verdiepte
zich in het schilderen van
trompe-l'oeil-effecten, het oog-
bedriegend-effect dus van net-
ècht schilderen. Hij paste dat
niet toe op het gebruikelijke
stilleven, maar op het figuur
stuk, waarbij de modellen ge
troffen werden op een ogen
blik van absolute rust.
Het bijzondere bij Vermeer zit
hem overigens niet in de soms
volmaakte compositie, in de
verrukkelijke stof-schildering,
in de verstilling van zijn on
derwerpen. Die kwaliteiten
zijn er in hoge mate, maar het
wonder van Vermeer is het
wonder van het licht. Dat
straalt op zijn figuren en be
reikt het absolute einde in zijn
„Gezicht op Delft".
Over Vermeers leven blijkt
toch meer bekend dan men
denken zou. Blankert heeft al
le bekende feiten gerang
schikt Dan blijkt dat het oeu
vre dat hij tussen 1653, het
jaar dat hij meester-schilder
werd en 1675, het jaar van zijn
dood, schilderde vrijwel in zijn
geheel bewaard is gebleven.
Ook blijkt dat er voor dit klei
ne oeuvre, Vermeers werkwij
ze liet geen grote productie
toe, reeds bij zijn leven grote
belangstelling bestond. Eén
rijke verzamelaar, boekdruk
ker Jacob Abrahamsz Dissius,
bezat 21 werken van hem. Een
enorm aantal van een totaal
Staande clave-
cimbelspeelster, National
Gallery, Londen
dat de 40 wel niet zal over
schreden zal hebben. Een
Fransman, die in 1663 een be
zoek aan Vermeer bracht,
staan hier bepaald niet alleen met
zijn „Gezicht op Delft" het grootste
kunstwerk leverde dat de Europese
schilderkunst heeft voortgebracht en
zijn kleine oeuvre nagenoeg geheel
uit topstukken van de hoogste orde
bestaat
raakt en dat de doeken over
het geheel genomen in uitste
kende staat bewaard bleven.
Het tweede werd wellicht ver
oorzaakt doordat men het oeu
vre als geheel niet meer kon
overzien en men toen met na
men kwam van 17de-eeuwers
die wel regelmatig en met
meer werk in de handel en op
veilingen voorkwamen.
In de „Geschiedenis der vader-
landsche schilderkunst" van
Van der Eynden en Van der
Willigen, die in 1816 verscheen,
wordt Vermeer hoog geprezen,
maar de auteurs kennen uit
eigen waarneming alleen het
„Melkmeisje" en het „Straat
je" en weten dat er ook een
„Gezicht op Delft" bestaat.
Het is de verdienste van de
Fransman Thoré-Bürger dat
behalve de schilderijen ook de
schilder weer in de belangstel
ling kwam. In 1842 zag hij het
„Gezicht op Delft" en raakte
er zó van onder de indruk dal
hij een goed deel van zijn ver
dere leven besteedde aan het
achterhalen van andere wer
ken van de schilder van dit
wondermooie werk. Hij kwam
bij zijn naspeuringen een heel
eind, al was het onvermijdelijk
dat hij fouten moest maken.
Maar hij zette in'elk geval een
reeks publicaties in gang die
Vermeer internationale roem
verschaften.
De laatste in die reeks het
werk van Albert Blankert
kan gelden als een klein mo
nument dat ter gelegenheid
De schilderkunst, Kunsthistorisches Museum Wenen
schreef dat de schilder toen
geen werk in huis had.
Ook na zijn vroege dood haal
den zijn schilderijen voor hun
tijd hoge prijzen en kwamen
geleidelijk terecht in de beslo
tenheid van verzamelingen
van vorsten en zeer welgestel-
den. De schilderijen bleven
hoog gewaardeerd, maar de
schilder raakte vergeten. Voor
het eerste pleit het feit dat er
slechts weinig verloren is ge-
Kantwerkster, Louvre Parijs
van het driehonderdste sterf
jaar voor de schilder wordt
opgericht. De auteur geeft niet
alleen de feiten over kunste
naar en schilderijen, maar
heeft ook alle werken hij
komt tot eenendertig nauw
keurig onderzocht en vergele
ken. Hij komt tot een volgor
de-bepaling die soms afwijkt
van de gangbare, maar hij
voert er goede gronden voor
aan. Bovendien bevat het boek
een catalogue-raisoné, die we
liswaar geen verrassingen
biedt enkele afgewezen
schilderijen waren al twijfel
gevallen maar die erg uit
voerig de geschiedenis van elk
der schilderijen nagaat, com
pleet met alle bekende vroege
re eigenaren, veilinguitkom
sten e.d. Van alle schilderijen
is er een kleur-afbeelding en
verder is het boek rijk geïllus
treerd met voorbeelden die
Vermeers werk in het kader
van zijn tijd plaatsen. Een uit
nemend boek derhalve, waar
van de documentaire waarde
nog wordt verhoogd door de
in chronologische volgorde op
genomen documenten. Rob
Ruurs zorgde voor dit aandeel
waarin alle op Vermeer be
trekking hebbende handge
schreven of gedrukte docu
menten van vóór 1700 werden
opgenomen.
Natuurlijk kan de schrijver
niet voorbij aan Van Meegeren
en aan de „Vermeers", die dr.
Hannema aan de lopende
band ontdekte. Hij geeft beide
zaken niet meer aandacht als
nodig is.
Vg.
Johannes Venneer. Auteur
Albert Blankert Uitg. Het
Spectrum Utrecht/Antwerpen.
Dieren en planten
TUINCENTRUM "ELMA". Turf
molm, tuinturf, compost, pot
grond, tuinaarde, graszoden, te
gels in 30 soorten. Langeraarse-
weg 61. Langeraar. Tel.
01722—2134.
Door import uit tropische lan
den hebben wij
tering DROOGBLOEMEN, vruch-
i enz. De verwerking hiervan
i het mooie effect bij het op
maken van koper, tin of hout
snijwerk, zullen wij bij een vrij
blijvend bezoek gaarne tonen.
Bloemenmagazijn C. L. Mulder,
Haarlemmerweg 21 Leiden. Tel.
12.05.50.
BOMEN. STRUIKEN. HEES
TERS, 150 soorten winterharde
planten, bloembollen, biels- en
eikehouten regentonnen,
vens alle maten houten hekken
rietenmatten. Uit voorraad
leverbaar. 2.000 m2 oppervlakte
kamerplanten en bloemen uit
eigen kwekerij. Garden Center
Bloemen daal B.V., Hoogmades-
eweg, Leiderdorp. Privé par
keerplaats.
BLOEMBOLLEN. Tulpen
soorten, hyacinthen in 5 kleu-
4 kleuren,
narcissen in 6 soorten. Alles
exportkwaliteit, scherpe prijzen.
Tuincentrum "Elma". Lange-
raarseweg 61, Langeraar. Tel.
01772-2134.
sA
altijd en overal, iedereen leest de krant altijd
