Parlement neemt dinsdag
laatste horde voor afscheid
stukje tropisch Nederland
Voor Israël is olie kopen voordeliger
dan bescherming van eigen bron
De brand in Paramaribo, gevolg van de zich plotseling ont
ladende onrust.
te brengen door haar te beschuldi
gen van dictatuur en tirannie. Tij
dens het verblijf van de oppositie
in Nederland bleek dat er een
scheuring binnen haar geleden ont
stond.
Enkele leden onder leiding van de
VHP-kroonprins ir. D. Hindorie
schaamden zich diep over de wijze
waarop het prestige van Suriname
door de „haviken" binnen de oppo
sitie te grabbel werd gegooid. „Een
schaamteloze toestand. Wij worden
gechanteerd door mevrouw Lies-
dek-Clarke. Als we niet meekwa
men naar Nederland zou ze terug
gaan naar de coalitie" klaagden de
„duiven". Ze lieten duidelijk blij
ken niets liever te willen dan loyaal
meewerken aan de onafhankelijk
heid, uit een oogpunt van het natio
naal Surinaams belang. De „dui
ven" kregen hun zin niet
Eind deze week kondigde ir. Hindo
rie in Paramaribo aan dat hij zich
losmaakte van de oppositie en een
eigen fractie gingen vormen. Hij en
enkele leden zouden zich scharen
in de Surinaamse afvaardiging
naar het debat van dinsdag in de
Tweede Kamer.
En hiermee lijkt voorlopig de weg
naar een fatsoenlijke onafhanke
lijkheid van Suriname toch nog
geëffend te zijn. Veel fundamentele
bezwaren vanuit de Tweede Kamer
op de verdragen die met Suriname
moeten worden gesloten zijn niet te
verwachten. Tenzij men er over zal
vallen dat in het defensieverdrag
wel is opgenoemd dat de theelepel
tjes en eierdoppen niet worden
overgedragen aan de toekomstige
Surinaamse Krijgsmacht maar wel
twee Mercedes Benz personenau
to's en een hoeveelheid genees- en
verbandmiddelen ter bestrijding
van geslachts- en andere ziekten,
zonodig aangevuld tot het niveau
van 12 maanden. Gulheid mag niet
ontaarden in een ongeremde weg-
smijterij.
toelatingsregeling van Surinamers
tot Nederland, de ontwikkelings
hulp, de nationaliteitenregeling en
de grenskwesties. Drie krampachti
ge topconferenties in Den Haag en
Paramaribo tussen de premiers
van Nederland, Suriname, en op de
achtergrond de Nederlandse Antil
len, zorgden er voor dat alle pro
blemen werden gladgestreken. De
topconferentie in Paramaribo, mei
1975, bleef het meest levendig voor
de geest, omdat toen in het cen
trum van Paramaribo een aantal
huizen in vlammen opging.
De vuurhaarden vormden een
vlammende waarschuwing voor de
conflicten die inmiddels waren ont
staan tussen de regeringscoalitie en
oppositie van mr. Lachmon. De
oppositie klaagde steen en been dat
zij niet voldoende werd betrokken
bij de voorbereiding van de onaf
hankelijkheid. Ze eiste om. dat ef
eerst een Surinaamse grondwet
moest komen voor er definitief ge
debatteerd kon worden over de
onafhankelijkheid in Nederland en
in het Surinaams parlement. De
Surinaamse regering, zag in deze
eis van de oppositie een manoeuvre
om de onafhankelijkheid uit te stel
len. De zaken werden nog ingewik
kelder toen drie leden van de rege
ringscoalitie, mevrouw Liesdek-
Clarke, de chinees Lee Kong Fong
en de Javaan Somohardjo, overlie
pen naar de oppositie en hiermee
de tegenstander s van het regiem
Arron een meerderheid in het par
lement verschaften.
Uit vrees voor het naar huis sturen
van de regering, weigerde de Suri
naamse Statenvoorzitter Wijntuin
het parlement bijeen te roepen. De
oppositie repliceerde dan ook met
te weigeren zitting te nemen in de
Surinaamse delegatie naar het de
bat in de Tweede Kamer. Twee
weken geleden reisde de oppositie
demonstratief naar Nederland om
o.l.v. mevrouw Liesdek Clarke de
Surinaamse regering in diskrediet
Drie maanden eerder hadden de
partijen die samen de Nationale
Partij Kombinatie vormen (de Na
tionale Partij Suriname, de Pro
gressieve Surinaamse Volkspartij,
de Indonesische KTPI en de radi
cale Partij van de Nationalistische
Republiek van -Bruma tot grote
verrassing de verkiezingen gewon
nen. Hierinee kwam een eind aan
het corrupte bewind van de conser
vatieve Creoolse partij Progressie
Nationale Partij (PNP) van premier
Sedney en de (Hindostaanse) Voor
uitstrevende Hervormingspartij
Surinames toenmalige parlements
voorzitter mr. Lachmon zei hierop
dat zijn partij, de Vooruitstrevende
Hervonnings Partij (VHP), bereid
was mede te werken aan een Ko-
ninkrijkscommissie om tot een wel
overwogen zelfstandigheid van Su
riname te komen.
De fractieleider van de (radicale)
Partij Nationalistische Republiek
(PNR) mr. E. Bruma, toen in de
oppositie, was echter van mening
dat het meer dan tijd was om nu
1 Den Uyl en Arron als kemphanen tegenover elkaar tijdens hun besprekingen in Paramaribo.
positieve stappen te nemen. Hij
vond de vragen „wanneer en hoe"
niet van belang, want „politieke
leiders die op deze vragen geen
antwoord weten te geven zijn onge
schikt om een volk te leiden." De
woordvoerder van de Nationale
Partij Suriname (ook in de opposi
tie) Henck Arron sloot zich hierbij
aan door onder meer té zeggen dat
de gehele Surinaamse bevolking
bereid is hard te werken en offers
te brengen voor een vrij en zelf
standig Suriname." „Mijn partij er
kent dat het Statuut van grote bete
kenis is geweest. Maar nu wenst zij
de zelfstandigheid op zeer korte
termijn, omdat dat een prikkel zal
zijn om harder te werken."
De Koninkrijkscommissie ging in
maart 1972 van start. Traag en met
weinig voortvarendheid ging dit
apparaat, waarin Surinaamse, An
tilliaanse en Nederlandse politici
zitting hadden aan het werk. De
grote hindernis was, dat iedereen
om de hete brij danste: wel of niet
onafhankelijkheid van Suriname.
Hiervoor werden keurige maar niet
erg werkzame formuleringen als
.zoeken naar alternatieven binnen
een bepaald tijdstip" gebruikt
Welnu, over dit tijdstip liet premier
Arron in zijn regeringsverklaring
van 19 februari 1974 geen onduide
lijkheid. Uiterlijk eind 1975. Punt
Uit
Premiers vlogen over en weer. Ui
teindelijk kwam uit de bus een
concrete opdracht aan de Konin
krijkscommissie om vóór novem
ber 1974 een rapport uit te brengen
waarin in het licht van de uit
spraak van Arron over de onafhan
kelijkheid aanbevelingen zouden
moeten worden gedaan over de
wijze waarop Suriname een sou-
vereine staat kon worden. Begin
november 1974 was het zover. De
Koninkrijkscommissie presenteer
de een advies aan de drie regerin
gen waarin voorstellen werden ge
daan over de nationaliteitenrege
ling, de buitenlandse betrekkingen,
de status van vigerende Rijkswet
ten en de ontwikkelingssamen
werking.
Alle voorstellen werden gevat in de
afzonderlijke verdragen die nu a.s.
dinsdag ter sprake komen.
De totstandkoming van deze ver
dragen leverde weinig problemen
op, behalve ten aanzien van de
DEN HAAG Een sprekender
voorbeeld van een strikt doorge
voerd formalisme en hollandse
zuinigheid is nauwelijks denkbaar.
Vijftien theelepels en eierlepels,
vijftien drinkglazen voor water en
melk, een theepot, een suikerpot,
een melkkan en drie witte asbak
jes, zal de Nederlandse Troepen
macht in Suriname op 25 novem
ber, wanneer de Republiek Surina
me een feit is, niet overdragen aan
de pas geboren jonge staat. Dit
soort wonderlijke zaken staat on
dermeer nauwkeurig omschreven
in een van de vijf en twintig ver
dragen, die zoals voorgenomen
dinsdag 21 oktober ter sprake
komen in het z.g. Koninkrijksde
bat over de onafhankelijkheid van
Suriname. De Tweede Kamer, aan
gevuld met Surinaamse parlemen
tariërs, zal dan de Rijkswet behan
delen, die noodzakelijk is om het
Koninklijks statuut niet meer van
toepassing te laten zijn op Surina
me. De Tweede Kamerleden kun
nen dan ook hun visie geven op
de verschillende verdragen, die va
riëren van de toelating van Suri
namers tot Nederland, de ontwik
kelingshulp, de nationaliteiten re
geling, overdracht van militair
materieel, tot en met de regeling
van pensioenrechten en erkenning
van andere samenlevingsvormen
dan alleen het gezin, waarmee
wordt gedoeld op het in Suriname
maatschappelijk erkende concubi
naat.
De feitelijke start tot het debat van
dinsdag, waarin de laatste formele
hindernis wordt genomen om af
scheid te nemen van een stukje
tropisch Nederland, werd gegeven
toen de Surinaamse premier Henck
Arron op 19 februari 1974 in de
regeringsverklaring aankondigde
dat Suriname uiterlijk 1975 onaf
hankelijk zal worden.
(VNP) onder leiding van mr. Lach
mon.
Het was ook de regering Sedney-
Lachmon die verbaasd en verward
reageerde, toen in augustus 1971
een Nederlandse parlementaire de
legatie onder leiding van de socia
list mr. Th. van Lier tijdens een
bezoek aan Suriname recht- toe
recht- aan te kennen gaf dat het
Statuut van het Koninkrijk, waarin
de staatkundige verhoudingen tus
sen de drie landen al zestien jaar
verankerd lag, steeds meer achter
haald was. En overleefd. De Neder
landse parlementaire delegatie
maakte duidelijk dat als Suriname
zou willen streven naar zelfstandig
heid in het midden van de jaren
zeventig, dit bij Nederland niet op
bezwaren zou stuiten. Van Lier
stelde direct voor een Koninkrijks
commissie in het leven te roepen
die voorstellen zou doen om tot een
nieuwe relatie (lees: onafhankelijk
heid) te komea
VHP-statenlid Hindori.
Van onze correspondent Eric
Silver
JERUZALEM Bijna twee
jaar geleden, onmiddellijk na
de Yom Kippoeroorlog, werd
aan een minister met een lan
ge staat van dienst en met
bepaald geen al te toegeeflij
ke houding ten opzichte van
het buitenland gevraagd of
hij ooit bereid zou zijn om een
terugtrekking van Israël uit
de olievelden langs de Golf
van Suez te overwegen. „Wel
degelijk", zei hij, „het is altijd
beter om olie te kopen op de
wereldmarkt dan om eigen
olie met wapens te moeten
beschermen."
Vorig weekeinde is dan-het
ogenblik van de waarheid aan
gebroken. De eerste bronnen
bij Ras Soedar, het kleinste
olieveld in het noorden van
dat gebied, zijn overgedragen
aan de Amerikaanse technici
die daarheen gestuurd worden
door Mobil, die als partner
met Egypte werkte voor de
oorlog van 1967. De olie die de
Israëliërs tot de laatste minuut
voor eigen gebruik hebben op
gepompt zal voor verscheping
worden opgeslagen ten westen
van het Suezkanaal.
Ras Soedar zal onder de mili
taire bescherming van de Is
raëliërs blijven tot 15 novem
ber, de dag van de eerste eva
cuatie. Israël zal het meer lu-
kratieve olieveld van Aboe Ro-
deis blijven exploiteren tot 24
november. Ras Soedar, dat
bijna uitgeput is, brengt onge
veer 3500 vaten per dag op.
Aboe Rodeis, waar nog genoeg
voorraad zit voor 8 tot 12 jaar,
brengt per dag 85.000 vaten
olie van een goede kwaliteit
op.
Mobil heeft- geen conctact ge
had met Israël over de exploi
tatie van Ras Soedar tot deze
maand. Het olieveld was blijk
baar niet de moeite waard. De
partner van Egypte in Aboe
Rodeis, de Italiaanse maat
schappij ENI, heeft echter
steeds contact met Israël on
derhouden, en is gekomen tot
een bevredigende regeling.
Dat betekent waarschijnlijk
dat Italiaanse deskundigen in
staat gesteld zijn om erop toe
te zien dat er geen schade aan
de bronnen werd toegebracht,
en dat de ENI op de een of
andere manier toch zijn royal
ties ontvangen heeft
Israël heeft tussen de 12 en de
raël geeft als ze Israël zouden
willen dwingen tot verdere te
rugtrekkingen. Het lijdt echter
weinig twijfel dat in geval van
nood die olie beschikbaar ge
steld zou kunnen worden.
Israël heeft 3 miljoen inwo
ners. Het verbruikt ongeveer
7 1/2 miljoen ton olie per jaar.
Zelfs in deze tijd van energie-
neurose is dit maar een drup
pel in de Amerikaanse emmer.
De Verenigde Staten hebben
het afgelopen jaar 850 miljoen
ton olie verbruikt.
In de ogen van Israëlische eco
nomische experts is er een
veel ernstiger gevaar gelegen
in een mogelijke blokkade als
er een nieuwe crisis zou uit
breken in het Midden-Oosten.
Om daaraan tegemoet te ko
men alweer met hoop op
Amerikaanse financiële steun
treft Israël voorbereidingen
om drie gigantische onder
grondse oliereservoirs te bou
wen. Er worden al proefgra-
vingen verricht op geheime
plaatsen in het zuiden van Is
raël. De reservoirs zullen voor
raden kunnen bevatten voor
zes tot twaalf maanden voor
geval van nood.
Volgens persverslagen hier zal
de olie opgeslagen worden in
tunnels van „enkele honder
den meters lang en enkele
tientallen meters doorsnee".
De plaatsen zijn speciaal geko
zen om hun granietformaties,
die tientallen jaren olie kun
nen vasthouden zonder door
sijpelen en zonder kwalitatieve
verslechtering. De onderaard
se reservoirs hebben het voor
deel boven de conventionele
opslagplaatsen met tanks dat
ze goedkoper zijn om te bou
wen en te onderhouden, dat ze
het landschap minder ontsie
ren en dat ze minder kwets
baar zijn bij een vijandelijke
aanval.
Tegelijkertijd wordt het zoe
ken naar olie in Israël voortge
zet Op het ogenblik wordt er
alleen olie gewonnen op een
klein veld in de Negev-woes-
tijn, waarvan de opbrengst te
verwaarlozen is. Maar de geo
logen zijn optimistisch. Zij
melden dat er met de modeme
vergevorderde technieken en
boringen op grote diepte een
goede kans bestaat om binnen
drie tot vijf jaar olie te vinden
op de schaal van Aboe Rodeis.
De pompen zullen het moeten
bewijzen.
Copyright The Guardian
De pompen in de Sinaï, die worden overgedragen Het wrak van een door de Sovjet-Unie geleverde raketinstallatie in de omgeving
van de olievelden van Aboe Rodeis. als overblijfsel van een nog niet vergeten oorlog
40 miljoen gulden per jaar
geïnvesteerd in machinerieën
voor de exploitatie van de olie.
Dat blijft nu allemaal staan
voor de Egyptenaren. Er is
geen financiële regeling met
Kairo getroffen. Geen van bei
de partijen heeft de kwestie
van compensatie ter sprake
gebracht Beide partijen pro
beren schijnbaar hun verlie
pen zo beperkt mogelijk te
houden. Israël heeft er per slot
van rekening al die olie aan
overgehouden.
In de acht jaar van de bezet
ting hebben ze ongeveer 30
miljoen ton olie verscheept
naar de raffinaderijen in Eilat.
Tegen de nieuwe OPEC-prijs
zal het Israël iets meer dan
een miljard gulden per jaar
gaan kosten om dezelfde hoe
veelheid olie te kopen. Was
hington heeft zich garant ge
steld voor het valuta-verschil.
Israël is niet meer zo kieskeu
rig over waar op de wereld
markt het zijn olie zal gaan
kopen. De sjah van Iran heeft
in februari nog verzekerd dat
hij bereid was om de olie te
leveren die Israël zou kwijtra
ken door het evacueren van
Aboe Rodeis. .Als de tankers
eenmaal volgeladen zijn", gaf
hij vertrouwelijk toe, „dan kan
het ons niet schelen waar de
olie naar toegaat Het is een
zuiver commerciële transak-
tie".
Er bestaat echter geen enkele
garantie dat de sjah (of een
mogelijke minder koninklijke
opvolger) deze welwillendheid
tot in het oneindige zal voort
zetten. Iran is een Islamitische
staat maar geen Arabisch
land, en het is standvastig,
hoewel discreet bevriend met
Israël. Maar de Istraëliërs zien
even goed als iedereen in dat
de ambitieuze plannen van de
sjah in het Midden-Oosten op
zekere dag wel eens een veran
dering in zijn houding tegen
over Israël noodzakelijk zou
den kunnen maken.
In dat geval zou Israël terug
moeten vallen op een memo
randum van overeenkomst dat
op 1 september werd onderte
kend door de Amerikaanse
minister Kissinger en zijn Is
raëlische ambtgenoot Allon,
waarin Amerika belooft „om
alles in het werk te stellen om
ten volle garant te staan" voor
de energiebehoeften van Is
raël.
Oppositieleiders in Jeruzalem
hebben er met nadruk op ge
wezen dat dit de Verenigde
Staten een extra greep op Is
