„Ik wil
met een
redelijke
partij samenwerken"
Nixon
tweemaal
bijna formeel
aangeklaagd
£ddóc6omcmt
Giscards bezoek verder
alleen toeristisch
MOORDENAAR VAN
TITUS BRANDSMA
ONTKENT SCHULD
KVP-fractievoorzitter
mr. Frans Andriessen:
Bluf-poker
Ambtenaren in principe oneens met spreidingsbeleid
VRIJDAG 17 OKTOBER 1975
LEIDSE COURANT
PAGINA 9
WASHINGTON (UPI/AFP) -
De openbare aanklagers in de
Watergate-affaire hebben vorig
jaar tot tweemaal toe op het
punt gestaan om Richard Nixon
formeel in staat van beschuldi
ging te stellen. De eerste maal
werd hun plan doorkruist door
de afzettingsprocedure (im
peachment) in het Congres, de
tweede keer hoefde het alle
maal niet meer, omdat presi
dent Gerald Ford zijn voorgan
ger met een pardon voorgoed
buiten schot had gebracht
In hun 277 bladzijden tellende
slotrapport zeggen de aankla
gers dat zij in beide gevallen
juridisch voldoende beslagen
ten ijs zouden zijn gekomen om
een veroordeling van Nixon
kansrijk te maken. Het grote
vraagstuk bleef echter of het
Amerikaanse hooggerechtshof
de strafklacht tegen een zittende
president niet als strijdig met de
grondwet zou vernietigen.
Een deel van het bewijsmate
riaal dat door de aanklagers is
ingebracht bij de jury's van on
derzoek, met inbegrip van Nixo
n's beëdigde verklaring, zal ge
heim blijven omdat het niet
heeft geleid tot strafzaken. Het
team Watergate-aanklagers, on
der leiding van Leon Jaworski,
is van mening dat publicatie
van dit materiaal unfair zou zijn
wanneer de daarmee belaste fi
guren zich niet voor de rechter
zouden kunnen verantwoorden.
De aanklagers zijn van mening
dat door het congres duidelijk
moet worden uitgesproken of
een zittende president al dan
niet kan worden vervolgd.
Voorts beveelt het rapport aan,
de centrale inlichtingendienst
(CIA) en de federale recherche
(FBI) te verplichten tot het op
schrift stellen van de doeleinden
van hun onderzoeken en de
daarbij te volgen methodes.
Het congres zal strikte controle
moeten gaan uitoefenen op elke
vorm van machtsmisbruik bij
deze diensten.
Kissinger:
Nixon vreemd
en gekunsteld
WASHINGTON (VPI) -
De Washington Post ver
meldde gisteren dat Kis
singer woensdag tijdens
een diner in de Canadese
hoofdstad oud-president
Richard Nixon „een on
prettige, vreemde en ge
kunstelde man" beeft ge
noemd.
„Weet je, hij was een
vreemde man. Maar hij
was op zijn manier erg be
sluitvaardig. Hij drong tot
de kern van de zaak door".
Kissinger zei nooit te heb
ben kunnen begrijpen hoe
Nixon politicus heeft kun
nen worden. „Hij heeft
werkelijk een hekel aan
mensen".
De opmerkingen van Kis
singer in Ottawa zijn met
een microfoon afgeluisterd.
ZELFS DE VOLKSKRANT - toch niet een dagblad dat de
radicalen slecht gezind is - heeft geen goed woord over voor het
nieuwe ultimatum dat de PPR het kabinet-Den Uyl stelt: „Geen
toestemming voor Nederlandse ondernemingen om in Zuid-Afrika
een kerncentrale te bouwen of anders zullen we zorgen dat onze
politieke vrienden uit het kabinet stappen". Terecht noemt de
Volkskrant dit ultimatum zowel pretentieus als onjuist.
We willen nog een derde adjectief aan de afwijzing van het
PPR-standpunt toevoegen: het is ook dubbelzinnig. Want zolang
Nederlandse ondernemers in feite aangemoedigd worden om de
commerciële betrekkingen te versterken met landen waar commu
nistische of volksdemocratische regeringen zich evenzeer schuldig
maken aan discriminatie als de Zuidafrikaan se regering (niet alleen
rassendiscriminatie is verwerpelijk!), moet men niet doen alsof de
regering onzedelijk handelt, als ze de op Zuid-Afrika gerichte
transactie niet verbiedt Dan krijgt men hetzelfce Janus-gezicht dat
de PvdA toonde toen Den Uyl tegen Franco fulmineerde en Jan
Nagel de Oostduitse SED aan de borst drukte.
De Volkskrant geeft de PPR de hint dat ze haar onvrede over
het kabinetsbeleid beter kan opsparen tot een beter onderwerp
aanleiding geeft tot een breuk. Als de PPR nu maar niet de
mogelijkheid gaat aanvoeren om in het spelletje bluf-poker te
passen!Daarom verdient het aanbeveling dat premier Den Uyl, als
hij, de veelgeplaagde, ook dit incident weet te sussen, wel openbaar
maakt waarom zijn regering kan blijven doorvaren op de woelige
coalitiezee.
Eindrapport over Watergate:
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De verhoudingen tus
sen de PvdA en de KVP zijn er
tijdens de algemeen-politieke en fi
nanciële beschouwingen vorige week
in de Tweede Kamer niet beter op
geworden. Dat roept vragen op voor
de nabije politieke toekomst. Mr.
Frans Andriessen, fractievoorzitter
van de KVP in de Tweede Kamer,
gaat op onze vragen in, nadat hij net
is teruggekeerd van een lang week
einde in het buitenland na al die
politieke drukte. Zonder het met zo
veel woorden te zeggen, geeft hij mi
nister-president Den Uyl lage cijfers.
En de PvdA heeft geen hoop gegeven
voor een toegroeien naar meer norma
le politieke verhoudingen. De kritiek
van Andriessen op de PvdA zit opge
sloten in zijn weloverwogen bewoor
dingen: „De mogelijkheden om de
sfeer te klaren, zijn niet uitgesloten.
Het eerste woord is nu aan de andere
kant".
De fractie van de KVP staat in een
andere verhouding tot het kabinet-
Den Uyl, dan de grootste regerings
fractie, de PvdA. De laatste is sterk
aan het kabinet gebonden, de KVP
„gedoogt". Het kabinet zou een brug
functie moeten vervullen naar meer
normale politieke verhoudingen, zodat
in 1977 een parlementair kabinet van
progressieven en christen-democraten
tot stand zou kunnen komen.
Andriessen: „Die brugfunctie is er
niet Dat is geen succes. Er is gebrek
aan overeenstemming over het funda
mentele probleem van de werkgele
genheid. De aanpak van de PvdA-
fractie is te eenzijdig. De wijze waarop
tegen de structuurproblemen in de
samenleving wordt aangekeken, bren
gen mij na deze algemeen politieke
beschouwingen tot een weinig positief
oordeel over de brugfunctie die het
kabinet heeft uitgeoefend".
Op de opmerking dat de christen-de
mocraten min of meer gedwongen zijn
met de PvdA in een kabinet samen
te werken, omdat er geen haalbare
andere keuzen zijn, reageert Andries
sen: „Er zijn altijd alternatieven. Maar
ik ga niet speculeren over de politieke
toekomst. Iedereen weet dat ik gezegd
heb dat als er één man is die de
problemen van ons land aan het volk
duidelijk kan maken, dit Den Uyl is.
Dat zegt toch genoeg".
De fractievoorzitter van de KVP acht
het evenals anderen gewenst dat zo'n
grote partij als de PvdA juist in een
tijd vol economische problemen deel
neemt aan de regering. Hij wil met
een redelijke PvdA samenwerken. De
botsing tussen Van Thijn en hem tij
dens het kamerdebat heeft hem ge
leerd dat er tussen de PvdA en de
KVP verschil van inzicht bestaat over
wat redelijk genoemd kan worden. De
PvdA, zegt hij, is niet redelijk, als zij
ons haar politieke oplossingen en for
mules wÜ voorschrijven. „Als Van
Thijn de opstelling van zijn fractie
heel redelijk acht, dan moet je je
afvragen waar de onredelijke socialis
ten zitten".
Tijdens het debat over het regerings
beleid voor volgend jaar, heeft An
driessen drastische bezuinigingen in
de collectieve sector (overheidsuitga
ven, belastingen, sociale lasten) geëist.
Met een aangenomen motie werd dit
onderstreept: het kabinet moet in fe
bruari met bezuinigingsplannen over
de brug komen. Verder wil Andries
sen dat de loonsomstijgingen belang
rijk beneden de tien percent blijven
en de prijsverhogingen niet volledig in
de lonen worden gecompenseerd. Hij
wil dat de mensen na de loonsverho
gingen van de laatste jaren nu voor
één keer in het belang van de werkge
legenheid „een stapje terug doen".
Een moedig, maar impopulair verhaal.
Stop mensen
Andriessen: „Wij zijn bereid onze nek
uit te steken en te zeggen: Stop men
sen, doe een stapje terug, we kunnen
zo niet doorgaan. Ik denk dat ik me
met zo'n verhaal bij de vakbondslei
ders impopulair maak. Maar ik bewij-
fel of dat bij de kiezers het geval is.
Ik ben er diep van overtuigd dat de
mensen mij gelijk geven. De brieven,
die ik nu ontvang, laten dat zien. Er
zijn offers nodig, om de economie te
verbeteren. We mogen niet lijdzaam
toezien dat de werkgelegenheid nog
meer verslechtert, dat er nog meer
werklozen komen. Da's niks nieuws,
maar iemand moest het eens keihard
zeggen".
Het kamerdebat van vorige week
heeft bij de fractievoorzitter van de
KVP een wat onprettige nasmaak ach
tergelaten. Het verloop van het debat
was voor hem teleurstellend. Het mat
te antwoord van de minister-president
was onvoldoende. Te weinig is Den
Uyl ingegaan op het door Andriessen
geschetste verband tussen de stijging
van de collectieve uitgaven en de
werkgelegenheid. „Een jaar geleden
heb ik daar ook over gesproken, maar
de regering heeft het een jaar laten
liggen". Wat betreft de uitvoering van
de kamer-motie zal de regering begin
1976 tijdig genoegdoening moeten ge
ven. Het draait om de vraag hoe de
stijging van de collectieve uitgaven tot
één procent en niet „rond" één
procent kan worden beperkt. Dat
komt neer op zo'n 9 tot 10 miljard
gulden in vier jaren of 2 tot 2.5 mil
jard in één jaar. „Minder kan niet".
Wat betreft het verband tussen collec
tieve lasten en werkgelegenheid con
stateert Andriessen tevreden dat de
economische deskundigen van de SER
hem intussen gelijk hebben gegeven.
De minister-president heeft de kans
gemist om de mensen duidelijk te
maken „dat er iets moet gebeuren".
Den Uyl speelt volgens Andriessen te
veel op de werknemersvakbeweging.
De meeste werknemers zitten met hun
inkomen onder de 30.000 per jaar. Ook
van hen vraagt Andriessen het offer
„een stapje terug te doen". NW-voor-
zitter Kok heeft de suggesties van
Andriessen van de hand gewezen. „Ik
begrijp de problemen van Kok wel.
Het kan best zijn dat ik de sympathie
van de top van de vakbeweging ver
speel. Als wordt gezegd dat de fractie
voorzitter van de KVP tien jaar gele
den zo'n uitspraak niet zou hebben
gedaan, kan ik me zo'n speculatie wel
voorstellen. Ik weet niet of het tien
jaar geleden nodig en mogelijk was.
Toen werkte het overleg nog goed.
Toen kwam er nog iets uit. Het over
leg tussen werkgevers en werknemers
werkt nu slecht. Des te meer hecht ik
eraan dat het kabinet tot een eigen
oordeel komt. De Tweede Kamer moet
het kabinet sterken in de overtuiging
dat het de andere kant op moet".
Andriessen zou willen dat NW-voor-
zitter Kok een loonmatiging bij de
werknemers zou verdedigen. In het
belang van de solidariteit. „De vakbe
weging aanvaardt de nul-lijn voor de
lonen al, dan moet de nood wel groot
zijn. Ik vraag voor één jaar solidariteit
door een stapje terug te doen, om de
werkgelegenheid in stand te houden
en terug te winnen. Daarbij besef ik,
dat zoiets in samenspraak met het
bedrijfsleven moet gebeuren. Maar als
een akkoord niet lukt, moet de rege
ring haar verantwoordelijkheid laten
gelden".
De laatste jaren is een stuk welvaart
naar de jeugd gegaan doordat het
minimum-jeugdloon structureel is ver
hoogd, hetgeen overigens meer werk
loosheid heeft gebracht. „Maar bij de
jeugd zitten niet de zwakken in de
samenleving", zegt Andriessen. Hij
vindt trouwens, dat de welvaartsjeugd
wel erg gemakkelijk alle sociale ver
worvenheden als vanzelfsprekend ac
cepteert.
Geen schande
Hij vindt het terecht dat de organisa
ties van ondernemers aandacht voor
de problemen hebben gevraagd. „Het
is geen schande naar de ondernemers
te luisteren. Zo lang ik verantwoorde
lijk ben voor de KVP heb ik altijd
geprobeerd te zoeken, waar het kwets
bare zit in de samenleving. Ik ben er
heilig van overtuigd, dat de zwakken
nu voor een groot deel bij het bedrijf
sleven zitten, waarvan het wel en wee
niet alleen beslissend is voor de onder
nemers, maar voor alle werknemers.
Ik praat niet alleen over loonmatiging,
het gaat mij om alle inkomens. Mijn
voorstel werkt nivellerend. Ik besef
best dat vele mensen in de midden
groepen die terecht worden ontzien in
de belastingvoorstellen, in feite door
mijn voorstellen financieel worden be
nadeeld. Natuurlijk ben ik er daarom
niet mee gekomen, het gaat mij erom,
wat uiteindelijk voor ons land, voor
ons allemaal het beste is".
Een forse loonmatiging bijvoor
beeld door de stijging van de loonsom
niet op tien maar op zes procent te
stellen betekent een enorme ver
hindering van de overheidsuitgaven,
doordat ook de salarissen van ambte
naren, onderwijzers enz. moeten ach
terblijven. Misschien kan de BTW-ver-
hoging dan achterwege blijven, hoe
wel de belastingen ook zullen teruglo
pen. Andriessen zou echter bereid zijn
voor 1976 een vergroting van het fi
nancieringstekort voor het rijk te aan
vaarden.
Tot slot
Tot slot nog wat partijpolitiek. Van
Thijn heeft 1975 uitgeroepen tot Jaar
van de waarheid" voor deHrerhouding
met de christen-democraten. Dan
noemt de PvdA als hete hangijzers:
grond politiek, democratisering be
drijfsleven, inkomensbeleid en de
structuur van de economie. Onderwer
pen, die de christen-democratische mi
nisters Van Agt, Boersma en Lubbers
aangaan. Een curieuze zaak, aldus An
driessen, de christen-democraten moe
ten het versieren. „En dan te beden
ken, dat de socialistische ministers
eigenlijk alleen Den Uyl en Pronk het
bij de PvdA goed kunnen doen. Van
der Stoel (Buitenlandse Zaken), Vre-
deling (Defensie), Duisenberg (Finan
ciën), Vorrink (milieu) en zelfs Van
Kemenade (Onderwijs) ondervinden in
eigen kring veel kritiek. Den Uyl voelt
zich niet zo prettig", concludeert An
driessen.
Naar zijn bij-gedachten moet men
maar raden
Vredesmars van
Marokko naar
Spaanse Sahara
RABAT *(RTR) Koning Has
san van Marokko heeft gisteren
aangekondigd dat hij een vre
desmars zal organiseren van
350.000 ongewapende Marokka
nen, naar de Spaanse Sahara.
De Spaanse ambassadeur bij de
VN, Jaime de Pinies, gaf giste
ren als commentaar dat de
mars een „anecdotische behan
deling" verdiende, als er geen
risico's aan zulk een onderne
ming zaten.
De westelijke Spaanse Sahara is
al geruime tijd een twistappel
tussen Spanje, Marokko en
Mauretanië. Spanje wil het ge
bied onafhankelijk laten wor
den, maar zowel Marokko als
Mauretanië doen rechten op het
gebied gelden.
Het Internationaal Gerechtshof
te Den Haag is unaniem van
mening dat het gebied tijdens
de Spaanse kolonisatie wel de
gelijk een eigenaar had. Het Hof
is tevens van mening dat er toen
wettelijke banden hebben be
staan tussen het gebied en Ma
rokko en Mauretanië, maar dat
deze geen territoriale bevoegd
heden inhielden.
Haag (A.N.P.) A.N.P. „In principe zijn
centrales centales het oneens met het door
het kabinet voorgestelde spreidingsbeleid
en de terzake gevolgde procedure in het
overleg met Defensie. Gelet echter op de
belangen van het personeel die door deze
politieke beslissing in geding komen, heb
ben de centrales besloten deel te nemen aan
de werkzaamheden van de stuurgroep sprei
ding defensiediensten"
Deze verklaring hebben de ambtenarenorga-
nisalies afgelegd tijdens het dezer dagen
gehouden informele overleg met de direc
teur Personeel Defensie, aldus de ABVA.
De directeur Burgerpersoneel Defensie heeft
er in eerste aanleg de aandacht op gevestigd
dat de werkzaamheden rond de spreidingso
peratie ernstig stagneren als deze stuur
groep niet tijdig kan functioneren. De cen
trales van ambtenaren hebben daarna toege
zegd dat zij.twee vertegenwoordigers zullen
aanwijzen die zitting zullen nemen in de
stuurgroep.
Wallace in Brussel.
Gouverneur Wallace van Alabama, die zich opnieuw kandidaat heeft
gesteld voor het Amerikaanse presidentschap, maakt momenteel een
tournee door Europa. Gisteren bracht hij in Brussel een bezoek aan
het NAVO-hoofdkwartier in Brussel, waar hij een gesprek had met mr.
Luns. Na afloop verklaarde hij tegenover journalisten dat hem was
gebleken dat zijn inzichten over het belang van de NAVO in sterke
mate met die van mr. Luns overeenstemden.
NA ONENIGHEID IN MOSKOU
Van onze correspondent Frans Wennekes)
BONN De Duitse SS-arts, Heinrich Schütz, die verantwoordelijk
is voor de dood van professor Titus Brands ma en de Nederlandse
pastoor Jan Tunderman, en eigenhandig dodelijke bacillen in
spoot, staat momenteel te München terecht. In het proces, dat
tot en met 14 november zal duren, weigert dokter Schütz echter
ook maar een enkele verklaring over zijn werk in het concentratie
kamp Dachau af te leggen. Volgens de aanklacht is hij hier in
1942 leider geweest van de proeven op gevangenen, waarbij deze
dodelijke injecties kregen toegediend. De bedoeling hiervan was
de uitwerking te testen van bio-chemische middelen, waarvan
dokter Schütz volgens het parket echter wist, dat zij geen enkele
uitwerking hadden. Daarom had hij de gevangenen volgens de
aanklacht „uit lagere motieven en op gruwelijke wijze" bewust
gedood.
De voormalige SS-arts, die in
Essen een praktijk als internist
uitoefent, ontkent niet als dok
ter in het concentratiekamp te
zijn geweest, zo liet hij door zijn
advocaat verklaren. Maar hij
was er alleen maar als contro
leur opgetreden.
De omstandigheid, dat hij
steeds aan het hoofd van artsen
en verplegers langs de bedden
was gegaan, trachtte dokter
Schütz te motiveren met de „be
leefdheid" van zijn begeleiders.
De justitie beschuldigde hij er
van hem met een ander te ver
wisselen.
Pas in latere jaren was hem
bekend geworden, dat pater~TT-
tus Brandsma, die in juli 1942
overleed, eveneens het slachtof
fer van de dodelijke injecties
was geworden. De berichten
hierover stammen van een ver
pleger van katholieke afkomst,
die later wegens de helfhaftige
houding van pater Titus tot het
geloof terugkeerde en toen op
biechtte dat injecties met etter
werden toegediend in opdracht
van dokter Schütz, die volgens
de aanklacht de dood van de
gevangenen riskeerde, „omdat
hij hun leven onnuttig en waar
deloos achtte". Bovendien werd
Schütz volgens de officier van
justitie gedreven door rassen
waanzin en onbarmhartigheid.
In een aantal gevallen diende de
SS-arts de injecties persoonlijk
toe, die de slachtoffers onder
hevige pijnen een uiterst langza
me dood brachten.
(Van onze correspondent)
PARIJS Tijdens het officiële
bezoek van president Valéry
Giscard d'Estaing van Fran
krijk aan de Sovjet-Unie heeft
zich deze week een gebeurtenis
voorgedaan die in Parijs een
ware politieke en diplomatieke
opschudding veroorzaakt heeft
Terwijl alles erop wees dat de
betrekkingen tussen Parijs en
Moskou in het kader van de
ontspanning en de zogenaamde
geest van Helsinki een roos
kleurig tijdperk tegemoet gin
gen, zijn de relaties plotseling
ernstig verslechterd.
Dit alles zou het gevolg zijn van
vijf woorden van de Franse pre
sident, uitgesproken tijdens een
tafelspeech op de avond van
zijn aankomst in Moskou. Daar
in zei de Franse president dat
hij hoopt op „ontspanning in de
ideologische competitie", het
geen in een wat lager bij de
grond staande terminologie be
tekent: Russische vrienden,
houd alsjeblieft op ons in Fran-
t monument van de oorlogsslach-
knjk het leven lastig te maken oppositie van de communisti-
door de systematische actieve sche partij en de tegen onze
economie gerichte boycot van
haar vakbond CGT."
Toen Giscard woensdag van een
bezoek aan Yasnaia Polnaia, de
woonplaats van Leo Tolstoi, te
rugkeerde, kreeg hij in zijn
vliegtuig een spoedbericht dat
Moskou het onderhoud van de
namiddag afgelast had. Even la
ter kwam een tweede bood
schap dat ook de besprekingen
van de drie Franse ministers,
die de president vergezellen,
met hun Russische ambtsgeno
ten van de baan waren. In de
avond werd zelfs vernomen dat
het laatste onderhoud dat presi
dent Giscard d'Estaing zater
dagmorgen met Brezjnev zou
hebben, eveneens afgelast was.
Aanvankelijk werd gepoogd een
„verklaring" te geven, door te
zeggen, dat het Kremlin gesug
gereerd had dat de Franse pre
sident van het uitzonderlijk
fraaie herfstweer zou genieten
om verdere bezienswaardighe
den in Rusland te bezoeken.
