WE HEBBEN HIER NOG STEEDS KT,ASSEN;
EEN LIJDENDE MASSA, EEN KLEINE ELITE
De Zeven Provinciën
na 22 jaar trouwe dienst
van harte bedankt
CV
'n luchtkasteel?
fs0E§Ü
aircondi|oningm
Bas verhuist
maandag
Breestraat 53
071—125741
Nobelprijswinnaar Andrej Sacharov in Moskou
ZATERDAG 11 OKTOBER 1975
LEIDSE COURANT
(Van onze speciale verslaggever Leo van
Vlijmen)
Moskou op een warme septemberoch-
tend. Blok 48 in de Tsjkalovstraat is het
laatste oude flatgebouw vóór een zee van
nieuwbouwflats begint. Er staan geen
opvallende mannen met gleufhoeden op
voor de deur noch in de naaste omgeving.
De in de buurt geparkeerde auto's zijn
leegen ook aan de overkant staat nie
mand opvallend in een krant te turen.
Het flatje waarin Andrej Dmitrijevitsj
Sacharov woont wordt kennelijk niet be
waakt En dan ondanks het feit dat deze
„vader van de waterstofbom" al zeven
jaar lang in ongenade is en geen kans
voorbij laat gaan om te zeggen wat hij
vindt van het leven in de Sovjet-Unie.
Sacharov, lang, onhandig, een beetje stot
terend en met zo nu en dan een trillende
rechterhand, praat zonder schroom. Hij
heeft een broek aan die men bij ons
alleen nog maar in een vuilnisbak vindt.
De stoelen waarop we zitten dreigen elk
ogenblik n elkaar te zakken, an de muur
hangt een foto van Boekovskij, een ande
re dissident. Het gesprek gaat eerst over
Sacharovs vrouw, die momenteel voor
een operatie aan haar ogen in Italië
verblijft.
„Ik weet niet hoe het met haar gaat. Ik
vrees het ergste. Ze had eigenlijk al veel
eerder geopereerd moeten worden, maar
ze lieten haar niet gaan. Enhier durfden
we de operatie niet aan. Niet omdat onze
Sovjetartsen dat niet zouden kunnen of
omdat we vreesden dat ze het misschien
met opzet verkeerd zouden doen. Maar
bij vorige opraties hebben we gzien hoe
de artsefi onder psychische spanning
stonden, juist omdat het mijn vrouw
betrof. Hunnhanden trilden. We zijn een
soort besmette waar. In één geval heeft
een, in zekere zin zefs bevriende, arts
geweigerd om ons te helpen, omdat hij
vlak voor zijn promotie stond en bang
was dat men hem zou laten zakken."
Sacharov vertrouwt er op dat zijn vrouw
naar de Sovjet-Unie zal mogen terugke-
„We hebben afgesproken dat ze zich van
elke politieke verklaring zal onthouden.
Ze voert wel onderhandelingen over de
rechten van mijn publikaties in het West
en. Maar dat zal men ons niet kwalijk
nemen".
Andrej Sacharov is nu 54 jaar en hij
heeft zijn hele leven in de Sovjet-Unie
doorgebracht. Tot 1968 was hij zelfs een
zeer geëerd Sovjet-Burger die driemaal
de onderscheiding „held van de socialisti
sche arbeid" ontving. Sinds zeven jaar is
hij een verschoppeling in de Sovjetmaat
schappij, omdat hij opkomt voor wat
men mensenrechten noemt. Hij heeft
geen woning, maar woont in bij zijn
schoonmoeder die ook maar twee kames
en een keuken heeft. Hij is ontslagen bij
het Staatscomité voor de atoomenergie.
Niettemin gaat hij onvermoeid verder
met het propageren van wat hij „commu
nisme met een menselijk gezicht" noemt.
„Wij moeten hier tot een zekere vorm van
democratie komen. Als ons dat niet lukt
zullen we altijd ver achterblijven bij de
westelijke anden. We hebben hier nog
steeds klassen: een grote lijdende massa
en een uiterst kleine machtselite. De
grenzen tussen die twee klassen moeten
doorbroken worden".
Sacharov spreekt duidelijk een heel an
dere taal dan de uit de Sovjet-Unie ver
bannen schrijver Solzjenitsyn. „Ik ken
Solzjenitsyn niet goed, maar ik ka wel
de verschillen tussen ons onderkennen.
Ik geef toe, dat de inhoud van Goelag-ar-
chipel op een overweldigende wijze het
lijden van het Sovjetvolk schildert. Maar
dat is niet de hele waarheid. Je moet ook
de vraag beantwoorden: waar gaan we
naartoe? En met name daarin verschillen
Solzjenitsyn en ik. Solzjenitsyn is een
nationalist, ik denk meer in termen van
internationale samenwerking. Hij is een
Een getergd
man
Sacharov is een getergd man. Hoe
zeer getergd blijkt pas een dag na
het interview, toen in Moskou het
volgende verhaal de ronde deed.
Sacharov was een Moskouse win
kel binnengegaan waar men aller
lei luxe artikelen kan kopen, mits
men met wersterse aluta betaalt.
Die winkels zijn dus alleen toegan
kelijk voor buitenlanders en hoge
partijfunctionarissen. Sacharov
zou een aantal artikelen hebben
uitgezocht en toen met Russische
roebels hebben willen betalen. Dat
werd geweigerd, waarop Sacharov
woedend begon te schreeuwen dat
hij als Sovjetburger dezelfde rech
ten had als buitenanders en dat
zijn Russische geld evengoed geld
was als buitenlands geld. De chef
van de winkel belde de politie, deze
weer het ministerie van binnen
landse zaken en daar beval men
van hogerhand Sacharov zijn gang
te laten gaan, hem desnoods zonder
enige betaling de artikelen die hij
wenste mee te geven, maar in elk
geval te voorkomen, dat buitenlan
ders het schandaal Dat Sacharov
veroorzaakte, zouden opmerken.
Het verhaal kreeg ik te horen van
zeer betrouwbare mensen. Het was
niet meer mogelijk Sacharov over
dit indident te vragen.
kunstenaar, ik ben een technicus. Ik ge
loof in de moderne wetenschap, Solzjenit
syn verlangt terug naar een tijd waarin
het orthodoxe geloof de weg uitstippelde.
ik wil niet zeggen, dat Solzjenitsyn niet
in het humanisme gelooft, maar hij is zo
compromisloos, hij laat geen discussie
toe en daarmee bevindt hij zich toch op
een andere humanistische weg dan ik. Ik
denk dat de diepere oorzaak van het
verschil tussen Solzjenitsyn en mij be
staat inhet verschil in biografie. Hijheeft
in het kamp gezeten, ik niet. Het kample
ven tekent een mens voor zijn hele leven,
éls er al een leven is na het kamp".
Het gesprek komt op een andere dissi
dent, Andrej Amalrik, die enkele dagen
later voor een kleine 24 uur gearresteerd
zou worden. „Ik ken Amalrik niet per
soonlijk. Ik heb hem nooit ontmoet, nooit
met hem gecorrespondeerd. We hebben
toevallig één gezamenlijke kennis. U
vindt dat misschien merkwaardig, maar
misschien is dat ook wel tekenend voor
ons isolement: zelfs in dezelfde stad ken
nen wij, tegenstanders van de onmense
lijke kanten van dit regiem, elkaar niet
eens".
Enkele dagen tevoren is een Italiaanse
krant begonnen met stukken te publice
ren uit Sacharovs zogenaamde „politieke
testament".
„Ik heb gehoord dat ze het zo noemen
en dat ze er bij vermeld hebben dat ik
nu niets meer zou schrijven. Dat is na
tuurlijk onzin. Ik ben nog niet aan een
testament toe. Zeven jaar geleden wist ik
ook niet wat ik nu zou schrijven en
volgend jaar schrijf ik misschien weer
heel andere dingen. Ik zal ook niet phou-
den met schrijven zolang de mensenrech
ten in ons land nog niet gerealiseerd
zijn".
ijn'
Sacharov is niet bang dat hij eventueel
het lot van Solzjenitsyn zal moeten delen:
de verbanning uit zijn land.
„Ik geloof niet dat ze dat zullen durven.
De Ieders hier zijn namelijk zó verschrik
kelijk dom, dat ze nog steeds denken dat
ik belangrijke Russische atoomgeheimen
ken. En dat terwijl ik al zeven jaar
geleden uit het Staatscomité voor de
atoomenergie ben verwijderd. De gehei
men van toen worden nu op de middelba
re scholen gedoceerd: de atoom weten
schap ontwikkelt zich namelijk bijzonder
snel. Maar die mensen aan de top weten
dat niet of begrijpen het niet. Ik zou
overigens verbanning beslist niet als zo
erg ervaren als Solzjenitsyn dat heeft
gedaan. Een schrijver is meer aan zijn
land gebonden dan een fysicus. Mijn
wetenschap kan ik overal ter wereld
bedrijven. Voor arrestatie ben ik ook niet
zo bang. Ik denk dat mijn wetenschappe
lijke naagi me altijd nog wel een beetje
beschermt. Maar ik ben wel erg bang dat
ze zich op mijn familie of mijn schoonfa
milie zullen gaan wreken, misschien zelfs
op mijn stiefdochter Tanja. Toch is het
mijn plicht om door te gaan en mijn
vrouw is het daarmee eens".
Sinds ruim een half jaar kon Sacharov
niet meer met het buitenland bellen, nu
heeft men hem nog verder in het isole
ment gedrongen. „Sinds eergisteren is de
telefoon helemaal dood. Er komt geen
geluid meer uit. Weet u dat men in e
Sovjet-Unie tienmaal zoveel geld heeft
uitgegeven voor stoorzenders als voor
nuttige radiozenders? U kunt het stoor
zendercomplex hier achter ons huis zien.
Maar mijn telefoon kunnen ze niet in
bedrijf houden.
De afluisterapparatuur werkt echter nog
perfect. Rekent u er maar op dat uw
lezers veel later zullen horen wat ik heb
gezegd dan de politie hier. Voor mijn
huis is geen bewaking nodig. Ze zitten
met hun oren in onze woning."
Het is inmiddels middag geworden. Bij
de lift maakt Sacharov zijn excuses dat
het in het trappenhuis zo duister is Pas
als hij voor de derde maal de liftdeur
met een klap heeft dichtgesmeten zakt de
liftkooi schokkerig naar beneden. „Be
dankt voor uw bezoek" waren Sacharovs
laatste woorden.
Buiten stonden nog steeds geen mannen
met gleufhoeden te wachten. Om Sacha
rov te bewaken heeft men dat niet nodig.
Hij staat al met zijn rug tegen de muur.
Van een onzer verslaggevers
DEN HELDER De ruim 700 bemanningsleden van Hr. Ms. De
Zeven Provinciën zullen de komende tijd voor het overgrote deel
worden overgeplaatst naar de andere schepen en instellingen bij
de marine. Volgens een woordvoerder van de Marine Voorlich-
tings Dienst zullen de meeste mensen gemakkelijk ter plaatsen
zijn. Ongeveer 200 mensen zullen na de uit de dienst stelling van
de kruiser aan boord blijven om te zorgen, dat het schip niet
in de haven wegroest. Er is nog geen beslissing genomen over
de toekomst van het schip. Tot dat moment zullen de 200 man
het periodieke onderhoud verzorgen.
Als de kruiser volgende week van 700 koppen, die het met
buiten dienst gesteld wordt valt elkaar op enkele honderden
meteen het doek over een stuk vierkante meters moet uithou-
marine-historie: dat van de gro- den, van slaapverblijven van
te schepen, van een bemanning 135 man, opklapkooien tegen de
[ADVERTENTIE
CuuUtb. JmM'
1 -Gv
Iryvi*, UJXA. LtAlA
detJtE
ZiA/ttAO tb
tóAfcA .f
tnttisC KVWI UmT iuAAltw ZuMt
lüLtCUyt- ÏUfvTAj
A, dt- tb
De Nie laat u nooit in de kou staan.
ÖC A/ct. l/ciA/TLA*%H+if lA.t
/ótP -HHoufcpjvobyf
huid van het schip en eten bij
toerbeurt. „Een gecompliceerd
stuk staal. Maar binnen twee
weken weet weg de wet hele
maal," zegt een van de officie
ren.
Na 22 jaar dient heeft het enor
me schip de kanonnen, mitrail
leurs en raketten nooit echt hoe
ven te richten op de vijand. Het
bleef bij oefeningen in Navo-
verband. Een van de hoogtepun
ten in het leven van „De Zeven"
was het brengen van de konin^
gin en prins Bernhard naar
Stockholm, ter gelegenheid van
het koninklijk bezoek aan Zwe
den in mei 1957.
Daaruit mag natuurlijk niet me
teen geconcludeerd worden, dat
het stalen dorp altijd zo maar
over de wereldzeeën gezworven
heeft Want een serie taken, die
er niet om liegen, zijn afge
werkt. Als het ooit eens mis was
gegaan dan hadden de 700 ge
üniformeerde inwoners op het
schip moeten zorgen „voor de
bescherming van vlootverban-
den en koopvaardijschepen te
gen vijandelijke luchtaanvallen
en aanvallen van vijandelijke
oppervlakte-eenheden" en „het
verlenen van assistentie bij am
fibische operaties zoals door het
afgeven van kustbombardemen-
ten, en het fungeren als com
mando- en verbindingscen-
trum."
Gelukkig is dat niet nodig ge
weest. „Blij toe", zegt Ltz. van
Noort, „want oorlog lijkt me
dood eng op zo'n schip".
„De Zeven Provinciën" is eigen
lijk een vredig oord. Met een
eigen middenstand, een brand
weer, een dorpshuis, een domi
nee en een pastoor. Het is alleen
wat strakker georganiseerd.
Voor de manschappen is een
eetzaal, waar de matrozen nooit
tegelijkertijd in kunnen. Eten
bij toerbeurt. Uit grote batterij
en glanzende glimmende pan
nen, die voor reuzen gemaakt
lijkten te zijn. Een dagtaak voor
een serie koks. „Ja, kijk ze ma
ken nu slaatjes," vertelt Luite
nant ter zee Van Noort, „aan
dat eten wordt ontzettend veel
zorg besteed. Je hebt aan boord
weinig comfort en als je dan
niet een goede hap eten op tafel
zet, dan wordt het een nare
.vorm van kamperen."
Wat het slapen betreft heeft
men op een seizoenvolle cam
ping meer ruimte. Als matroos
wordt je een opklapkooi toege
wezen, tussen 130 andere op
klapkooien. Als toegift krijg je
er dan nog een piepklein kastje
bij, waarin je al je spullen mag
proberen te stouwen.
Daar staat ook iets tegenover.
Want op welk luxe passagiers
schip vind je een kleermaker,
die je tenue nog even opkalefa
tert voordat je in Casablanca
aan wal stapt. Of een schoenma
ker die je zolen verwisselt? Of
een timmerman, of een comple
te machine-werkplaats, die be
halve de schroef al het sanitair
aan boord draaiend houdt? In
welk hotel krijg je 's morgens
brood uit eigen bakkerij op je
ontbijtbord?
Wat dat betreft hebben de be
woners het best voor elkaar. De
officieren leven natuurlijk iets
ruimer dan de matrozen en on
derofficieren. Maar dat is nu
eenmaal de hiërarchie in het
militaire apparaat.
Vertier was er ook altijd ge
noeg. Bingo-avonden, concerten
van de scheepsband. Het is dan
wel wat dringen in de eetzaal,
maar dan mag je weer niet ver
geten dat een pilsje op De Ze
ven voor een erg billijke prijs
te koop is.
„Vrouwen?" vraagt Ltz. Van
Noort, ,ja, dat is wat moeilijk.
Waar haal je op zee of in een
verre haven 300 vrouwen van
daan voor een dansavondje?"
Hij hoeft zich er niet meer druk
over te maken. Het is voorbij.
fVOORN EN KONING^
Goedkope volwaardige aircondit
installatie
In enkele uren te plaatsen
Geen hak of breekwerk
Luchtgekoeld (geen waterverbruik)
Zeer geruisarm
Hoogte 54 cm. breedte 93 cm, diepte 27,5 cr
Nederlands fabrikaat
lk^ Vraag vrijblijvond uitvoerige informatie!
VOORN en KONING
AIRCONDITIONING BV
Beneluxweg 2, Bodegraven.
Tel. 01726-3960*
(13 oktober 1975)
naar het BAS/NBBS kantoor:
telefoon blijft:
Deze verhuizing is het gevolg van
de nauwe samenwerking tussen BAS
en NBBS, Nederlands grootste
specialisten op het gebied van
resp. tijdelijk werk en reizen
voor studenten en alle andere
jongeren.
UITZENDBUREAU
voor studenten en jongeren
Agenda-Bioscopen
ZATERDAG 11 OKTOBER
Koninklijke Schouwburg 20.15
uur De Venetiaanse tweeling
(Haagse Comedie).
HOT 14.30 uur Kinder
en jeugdtheaterfestival: Hebbes
(Theater Wim Zomer).
Dlllgentia 20.15 uur Lustrums
how Edith Steincollege.
Congresgebouw 20.30 uur Con
certgebouworkest o.l.v. Bernard
Haitink, sol. Zara Nelsova cello
(J)
Theater In de Steeg 20.30 uur
Ketelshow II met „Komt dat zien"
(J)
LAK-theater Lelden Echo (Thea
ter Tardieu) (J)
St. Agathakerk Llsse 20 10 uur
Orgelconcert Dorthy de Rooij.
Plus X-Kerk Oegstgeest Jubi
leumconcert door Jubilate Deo.
Theater Aan de Haven 20.30
Dubbelkruis (De Appel) (J)
Theater Pepijn 20.30 Cabaret Vi
rus.
Aula Gemeentemuseum, 14.30
uur Concert door Javaanse musi
ci o.l.v. Bernard Suryabrata.
ZONDAG 12 OKTOBER
koninklijke Schouwburg 2015
uurfce Jongste dag (J)
HOT 14.00 uur Piccolo en de
vogel Papalibre (Kindertheater
Pssstt); 20.30 uur HOT New Mu
sic II: Duo Jon English - Candace
Natvig (J)
Dlllgentia 11.30 uur Thea Ekker
v. d. Pas sopraan, Meinard Kraak
bariton, a.d.vl. Rudolf Janse;
14.30 uur Janine Dacosta piano
(J)
Congresgebouw 20.30 uur Pop
concert Todd Rundgren
Theater In de Steeg 20.30 Folk-
en Bluesavond (J)
Poppentheater Guido van Deth
14.30 uur De verdwenen prinses:
20.30 uur Cabadrama. solotoneel
Jan Veelo. (J)
Wooncentrum Steenvoorde Rijs
wijk 11.30 uur Koffieconcert Ir-
mentraut ter Veer sopraan, Nico
Ringels piano. (J)
Stadsgehoorzaal Lelden 11.30
uur Koffieconcert Concertge
bouw-pianokwartet. (J)
MAANDAG 13 OKTOBER
Koninklijke Schouwburg 20.15
uur Eurytmie-voorstelling. (J)
HOT 20.30 uur Studio-avond Ne
derlands Dans Theater (J)
DINSDAG 14 OKTOBER
Congresgebouw 20.15 uur Die
CzardajAJrstin (Weens Operette-
WOENSDAG 15 OKTOBER
Koninklijke Schouwburg 20.1S
uur Elektra (Publiekstheater). (J)
Dlllgentia 12.45 uur Lunchpro-
gramma Harry Holtman piano.
Poppentheater Frank Kooman
14.30 uur Slik de slak.
DONDERDAG 16 OKTOBER
Koninklijke Schouwburg 20.15
uur De Jongste dag (Haagse Co
medie) (J)
HOT 20.30 uur Nederlands Oans
Bioscopen
LEIOEN
TRIANON (tel. 123875): Het jaar
van de kreeft (18) 2.30. 7.00. 9.15.
zo. ook 4.30. REX (tel. 125414):
Vurige vrouwtjes vol verlangen (18)
2.30. 7.00, 9.15. zo. ook 4.30. LU
XOR (tel. 121239): Cobra karateko-
ning (14) 2.30, 7.00. 9.15, zo. ook
4.30. LIDO (tel. 124130): Dokter
Pulder zaait papavers (14) 2 30.
7.00. 9 15. zo. ook 4.30. STUDIO
(tel. 133210): Frankenstein Junior
(14) 2.30. 7.00. 9.15. zo. ook 4 30.
CAMERA (tel. 124919): Don't look
now (18^7.00 en 915.
