trots
der zeven
zeeën nu
een
ballentent
Amerikanen zijn lief voor hun Queen Mary
LONG BEACH Opeens werd het James
Clifford te machtig. Begonnen als matroos voor
de mast. Geëindigd als een van de rijkste make
laars in Engeland. Zo rijk dat zijn jaarlijkse
vakantie-uitstap bestaat uit een wereldreis. Als
rechtgeaard Brit minacht hij Amerika en de
Amerikanen een tikkeltje. Maar toen echtgenote
Joyce hem aldus toesprak: „Dear James, we zijn
vijfentwintig jaar getrouwd en ik wil eindelijk
wel eens zien hoe Liz Taylor woont", bond hij
in. Dus ging het ditmaal naar Californië - de
supermagische wereld van Beverley Hills, Holly
wood en Disneyland. Zie hem staan, daar op het
zonnedek van de Queen Mary. 305 meter en 40
centimeter schip voor zich. De trots der zeven
I zeeën. Nam in augustus van 1938 de blauwe
Wimpel af van de Franse „Normandie" door de
Atlantische Oceaan in westelijke richting over te
steken in 3 dagen, 23 uur, 36 minuten. Ah, toen
was Engeland groot. Trots zou de borst van
James Clifford moeten doen zwellen - hij, de
matroos voor de mast op het meest vermaarde
passagiersschip ter wereld. Inplaats daarvan
pinkt hij naar een verstolen traan. Want van de
achtersteven waarnaar hij krampachtig de rug
gewend houdt, waait niet de Britse, maar de
Amerikaanse vlag. A bloody shame en dat
is het.
De Queen Mary in zijn kunstmachtige
Polynesische archipel, voor goed in en aan
beton verankerd.
Victoria kwam te heten en dat de mensen van
Cunard Lines zich met de nodige bedenkingen
achter de oren krabden, toen koningin Mary haar
fles champagne tegen de 50.000 ton zware romp
kapot kwakte onder het uitspreken van de woor
den: „Wij vertrouwen haar aan haar element toe
met de beste wensen van alle volkeren als een
symbool van ons vertrouwen in de toekomst.
Kameraadschappelijk hebben wij haar allen teza
men gebouwd. Moge haar bestaan tussen de grote
wateren der wereld vriendschap verbreiden onder
de naties."
Inderdaad pakte het anders uit Wereldoorlog II
kwam de schitterende staat van dienst die het
schip opbouwde (wereldrecord 31.69 knopen per
uur) verstoren. De Queen Mary werd, na in 1940
nog even het recordaantal van 2332 Amerikanen
overgevaren te hebben die op de vlucht gingen
voor Hitier, een troepenschip. Winston Churchill
zou later plechtig verklaren: „De Queen Mary
heeft deze oorlog met minstens een jaar bekort
omdat ze in staat was zoveel duizenden soldaten
tegelijk van Amerika naar Europa over te zetten."
Om concreter te zijn: 15.000 gingen er mee per
reis, en zo snel en wendbaar bleek het gigantische
schip te zijn dat de commandanten van de Duitse
onderzeeërs het nooit konden raken, hoezeer ze
ook op de loer lagen en erop mikten.
Op 31 juli 1947 werd de Queen Mary weer passa
giersschip en 15 jaar lang regeerde het, samen met
haar zusterschip Queen Elisabeth, de Atlantische
Oceaan. Maar de vooruitgang eiste zijn tol in de
vorm van het trans-Atlantische luchtverkeer - iets
waaraan de KLM niet vreemd is geweest De
exploitatie van oceaanreuzen werd onrendabel. In
het laatste stadium leed de Queen Mary een verlies
van 1 miljoen pond per jaar.
„Weg ermee", besloot Cunard Lines met Britse
werkelijkheidszin. Niet minder dan 18 schroothan-
delaren likten zich de lippen en schreven in op
de vette kluif. Het was uiteindelijk Long Beach
die er als negentiende mee heen ging. En daar
ligt de Queen Mary nu. Ze krijgt op tijd de 30
ton verf die ze nodig heeft voor haar make-up.
Haar 21 liften zijn in gebruik. Haar 12 dekken
wemelen van opgetogen mensen. Haar 27 restau
rants* swingen.
Laat James Clifford pinken naar zijn traan - en
veel Britse toeristen die op bezoek in Californië
de Queen Mary aandoen, schijnen hetzelfde versto
len gebaar te maken. Feit is dat de astroloog gelijk
heeft gekregen die bij de tewaterlating van de
koningin van de zee in 1934 voorspelde: „Haar
grootste faam zal komen wanneer ze geen mijl
meer vaart en geen passagier meer vervoert."
PIET SNOEREN
200 koppen. De ankers hadden het gewicht van
20 auto's. Meer dan een half miljoen stuks glas
werk, porselein en tafelzilver bevonden zich aan
boord alsmede 21.000 tafellakens, 30.000 beddela-
kens en 210.000 handdoeken.
Polynesië op pier
Laat ons eerlijk zijn: de Amerikanen gedragen
zich lief voor dit Deltaplan van een schip. In de
azuren zee rond pier J. waar het voor eeuwig ligt
afgemeerd, wordt olie gevonden en dus komt er
het ene booreiland na het andere. Goed, heeft het
stadsbesuur van Long Beach gezegd, boor naar
Booreilanden, vermomd als Polynesisch paradijs, moeten de illusie van de toeristen
in stand houden.
Hoe deze machtigste en weelderigste oceaanreus
I aller tijden afgemeerd kwam te liggen aan de kade
van Long Beach - verankerd in een dok van
gewapend beton - is een kort verhaal. De lucht
vaart heeft het passagiersschip van weleer de das
omgedaan - denk aan onze eigen Joh an van
Oldenbarneveldt of aan de Statendam. In 1967 viel
de beslissing. De Queen Mary - Hitler bood de
bemanning van een U-boot eens een beloning van
1 een miljoen aan om haar tot zinken te brengen
J - moest naar de schroothoop. Toen flitste er iets
door het collectieve brein van het stadsbestuur van
Long Beach. „Laat ons het schip kopen voor
schrootwaarde en als toeristische trekpleister gaan
exploiteren." Driëneenhalf miljoen dollar verwis-
selde van portemonnee en de Queen Mary veran-
derde van majesteitelijk zeekasteel in ballentent
Kijk - daarom moet James Clifford huilen.
Rare tonelen hebben zich afgespeeld aan boord
van de Queen Mary. Het logboek gewaagt preuts
van orgiën. Per reis werden dan ook 30.000 eieren
geconsumeerd en voor verdere versterking der
1 krachten zorgde 400 ton voedsel. Hoeveel barrels
drank de feestvreugde verhoogden van de miljo-
1 nairs die de Queen Mary op elke Atlantische
oversteek meenam, heeft uw verslaggever helaas
niet kunnen achterhalen. Wel weet hij dat er aan
boord koelruimte was, gelijkwaardig aan ijskasten
voor 15.000 woningen - we hoeven ons dus geen
i zorgen te maken over de temperatuur van de
champagne waarmee de passagiers elkaar plach
ten te bespuiten. Een pretschip - de Queen Mary.
Maar tegelijk een nautisch pronkstuk zonder weer
ga - laat 'ons daarom toch maar dank zeggen aan
het stadsbestuur van Long Beach dat haar voor
het nageslacht gaat behouden. De voorste van de
drie schoorstenen is zo groot dat er gelijktijdig
drie locomotieven in zouden kunnen rondrijden,
i Meer dan 10 miljoen klinknagels, groot als zegel-
J ringen, houden de romp bij elkaar. Langer dan
I de Eiffeltoren hoog is. 100 kilometer tapijt. 225
vierkante meter glas in de 2000 patrijspoorten.
Niet alleen gescheiden katholieke en protestantse
i kapellen had de Queen Mary, maar zelfs een
synagoge. Alleen de machinekamer al waar de
motoren met hun 200.000 paardekrachten
werden aangedreven, vergde een bemanning van
hartelust. Eén voorwaarde echter: aan niets mogen
de bezoekers van de Queen Mary zien dat de
eilanden booreilanden zijn. Kijk: dan blijkt de
pienterheid van de Amerikanen. Want wat deden
de oliemaatschappijen. Ze namen architecten in
de arm die plastic palmen ontwierpen alsmede
precies op sjieke hotels lijkende omhulsels voor
de boortoren, 's Avonds is er magnifieke verlich
ting in zuurstokkleuren op kunstmatige waterval
len. Het lijkt of de Queen Mary zojuist de ankers
heeft uitgeworpen in een Polynesische archipel
waarvan de Polynesiërs zelf nooit hadden durven
dromen. Zo verbijsterend is het effect dat de
directie van het Hiltonconcern - ook pienter - pal
naast de Queen Mary een vijf-sterren-hotel heeft
neergepoot in Hawaiiaanse stijl, alleen zijn daar
de palmen echt.
Zou Samuel Cunard het hebben durven verzin
nen?. Toch legde hij de kiem voor wat daar in
Long Beach nu allemaal aan krankzinnigs gebeurt.
Een schepengek - alleen zonder een cent. In 1838
emigreerde hij van het Amerikaanse Halifax naar
het Schotse Glasgow (omgekeerde wereld) waar
hij eindelijk gehoor vond voor zijn ideeën. l\vee
jaar later liep de Britannia van stapel, de eerste
van een fameuze reeks stoomboten die Amerika
en Europa met elkaar zouden gaan verbinden; we
noemen slechts de Lusitania. Ter vergelijking: zo
groot is de Queen Mary uitgevallen dat de Britan
nia met gemak in een van haar drie schoorstenen
zou hebben gepast.
Samuel Cunard stichtte dus de rederij Cunard
Lines en de rederij Cunard Lines besloot in 1926
het schip aller tijden te gaan bouwen. Nummer
534 kreeg het project. Men maakte zestien verschil
lende modellen om proeven mee te kunnen nemen
in tanks. Meer dan 7000 tests - waaronder naboot
singen van orkanen - werden uitgevoerd voordat
de uiteindelijke vorm van de Queen Mary kwam
vast te staan. En toen - de grote economische
wereldcrisis van 1931. Het werk werd stopgezet.
Maar het gigantische project had de harten van
het Britse volk gestolen. In 1934 leende het Parle
ment Cunard Lines 9,5 miljoen pond om d'e
Queen Mary te voltooien en op 26 september van
dat jaar werd ze te water gelaten - hetgeen wel
even betekende dat er in Southampton, Cherbourg
en New York speciale dokken moesten worden
gebouwd als keurslijf voor haar overweldigende
omvang.
Beroemdste koningin
Hoe „nummer 534" aan zijn uiteindelijke naam
kwam, is een verhaal apart en zal menigeen tot
meesmuilen stemmen. Traditie bij Cunard Lines
Dankzij Long Beach blijven de twaalf
dekken van de Queen Mary bevolkt. Meer
dan 300 meter schip - langer dan de
Eiffeltoren hoog is.
was dat de namen van alle schepen eindigden op
„ia" (Acadia, Caledonia, Columbia, Lusitania, om
er een paar te noemen). Wat zou dus passender
zijn dan de nieuwe koningin van de zee te vernoe
men naar de grootste koningin die Engeland ooit
gekend en wier naam nog met „ia" eindigde ook:
koningin Victoria? Om dit te doen was echter de
toestemming nodig van de regerende Britse vorst,
zijnde George V. Dies toog sir Percy Bates, de
toenmalige president-commissaris van Cunard Li
nes, in zijn zondagse pak naar Buckingham Pala
ce. .Majesteit", sprak hij, „zou het Uw Hoge
Instemming kunnen hebben wanneer we nummer
534 de naam gaven' van Engelands beroemdste
koningin?" Koning George V, menende dat zijn
eigen vrouw werd bedoeld, antwoordde eenvoudig:
„Beste kerel, dat vind ik een schitterend idee."
Zo geviel het dat de Queen Mary niet de Queen
