Bloemen
die
blijven...
Milieuvervuiling en longaandoeningen
"ANITA"
SPECIAAL
BADPAK
Bingo
avond met
problemen
MEDISCHE RUBRIEK
LETDSE COURANT WOENSDAG 27 AUGUSTUS 1975
Onxe afkeer van Bingo-avon
den is groot. Daar hébben ze
ons nog nooit gezien en daar
zullen ze ons ook nooit zien.
Tot voor kort waren wij to
taal onkundig van dat soort
vermakelijkheden. Op onze
camping was je daarvan ge
vrijwaard, totdat er een lid
in onze gemeenschap werd
opgenomen, die wel eens wat
wilde doen voor de mens
heid, die daar zo zielig aan
haar lot was overgeleverd en
zich helemaal alleen moest
vermaken, schijnbaar iets
ondenkbaars en ontoelaat
baar in deze tijd. Nee, we
hebben nog geen kantine en
geen flipperkasten, maar als
het aan hem lag dan zouden
die er in de kortste keren wel
komen. Tot nu toe beperkt
zijn activiteit zich tot het or
ganiseren van bingo-avonden
en voetbalwedstrijden met
naburige campings.
Rust
Aan de bingo-avond ontsnap
pen was moeilijk. De organi
serende figuur keek ons zó
volslagen verbijsterd en ver
ward aan bij onze weigering,
dat mijn hart bijna smolt
van medelijden, maar geluk
kig nog net niet genoeg, en
dat restantje harde hart was
nog net in staat te volharden
in die weigering. Maar het
kroost was niet te houden en
gewapend met de benodigde
kwartjes en een stoel ver
dween het die avond naar de
deel, die door de boer bereid
willig voor het goede doel
was afgestaan, pa en moe in
zalige rust achterlatend.
Het was al tegen twaalven
dat die gezegende stilte ver
broken werd en het volkje
enthousiast terug kwam. „En
jullie raden nooit wat wij
gewonnen hebben! Een kip!!!
Een echte slachtkipü! Mor
gen kunt u hem halen op de
boerderij!!!" Ze warer
helemaal trots en gelukkig.
Dat was toch wel leuk, dat
moest ik toegeven. Zo'n kip,
zo'n echte boerenkip en niet
zo'n smakeloos geval uit de
diepvries, dót was nog eens
De volgende dag ging de
oudste zoon het beest opha
len en ondertussen maakte ik
vast plannen om het zo lek
ker mogelijk te bereiden: een
scheutje wijn, wat champig
nons, niet gek De zoon
bleef lang weg en zag toen
hij boven kwam wat wit om
zijn neus: „De boer moest
hem nog slachten; mam
schrik niet hoor"! En toen
haalde hij het beest achter
zijn rug vandaan. Hij hield
hem bij de poten vast, de
veren hingen er wanordelijk
bij en uit de afgehakte nek
droop het bloed Mmm-
moet ik hem zelf
stamelde ik.. Hij grijnsde vol
leedvermaak. Ik was diep
wanhopig. Hoe moest dat in
vredesnaam? Ik had het van
mijn levensdagen nog niet
gedaan! Maar er was nog een
sprankje hoop op vrijstelling
van dit gruwelijke karwei: de
echtgenoot van Truus was
nogal handig in dat soort
zaken, die slachtte ook konij
nen. De hoop gaf mij vleu
gels toen ik de berg afsnelde,
Truuswaarts, beter gezegd:
Janwaarts. Maar er wachtte
een grandioze teleurstelling:
„Jan heeft nachtdienst en
komt pas morgen na de mid
dag terug En zo lang
kan dat beest niet liggen bij
dat bloedhete weer. „Heb jij
dat wel eens gedaan?" vroeg
ik Truus ten einde raad.
„Eén keer, antwoordde die
bemoedigend", maar toen
ben ik wel van mijn stokje
gegaan Maar je moet
het zo en zo doen".
Het wós warm die dag, maar
ik kreeg het zo mogelijk nog
benauwder. Maar ik wilde
me niet laten kennen, en ge
wapend met haar vlijmscher
pe aardappelmesje ging ik
weer bergopwaarts. Boven
gekomen stuurde ik alle bla
gen het zwembad in, maakte
een emmer heet water, trok
me terug achter de caravan
en ging het beest te lijf,
maag, neus en nog veel meer
zintuigen vrouwmoedig in
bedwang houdend. Het moet
gezegd: het aardappelmesje
was goed scherp. Details zal
ik u besparen, op één ding
na: de moed om uit dat alles
levertje, het hart en het
maagje te peuteren ontbrak
me, maar dan ook hélemaal.
Ik gooide de afval in een pak
oude kranten (de krant kunt
u niet missen, geen dag!) en
vervolgens in de vuilniszak,
zette het zielige scharminkel-
tje in een pan water, nam de
vuilniszak, shampoo en een
badlaken, kieperde de zak
bij de boerderij in de daartoe
bestemde wagen, en stond
vervolgens wel een half uur
schoon te spoelen onder de
douche. Daarna voelde ik me
weer een heel gezond mens.
Trots als een pauw liep ik
even langs Truus, noncha
lant verklarend: „Het karwei
is al gepiept", oogstte dank
baar haar bewonderende
verbazing, en trok weer hele
maal gelukkig naar boven.
Het beest moest vier uur
koken voor het enigszins
gaar was, en toen heb ik er
maar een soepje van gebrou
wen dat in minder dan geen
tijd in zes hongerige magen
was verdwenen. Niemand
was er ondersteboven
van Dit weekeinde is er
weer een bingoavond en
weer zal ik er niet zijn. Onze
blagen wel, zij het onder één
voorwaarde: Je mag me van
alles meebrengen, als het
maar geen slachtkip is!.
EJVI.
Je moet gek zijn om het te doen en dat ben ik",
zegt Marijn Eschauzier. „Ik koop de hele zomer
wel 400 tot 600 rozen op de markt. En dan begin
ik ze in augustus te drogen. Van de twintig lukt
maar een derde. Rozen drogen is een ingewikkeld
en tijdrovend werkje. Geen bosjes binden, touw
tje eromheen en ophangen. De moet ze stuk voor
stuk bewerken. Er komt geen synthetisch middel
aan te pas. Het is van a tot z een natuurlijk
proces, maar wel duur. Omdat je zoveel afval
hebt".
Ze zit met een pincet in haar hand aan haar
werktafel en op de vraag hoe dat droogproces dan
wel in elkaar zit, schudt ze slim het hoofd. „Dat
zeg ik niet. Ik heb er jaren aan gewerkt". Het heeft
Marijn Eschauzier (47), die vanaf haar vijfde jaar
en tot op de Kunstacademie in Den Haag bloemen
getekend heeft, wel meegezeten met betrekking tot
haar liefde voor wat er groeit en bloeit.
Toen ze met haar man, de graficus A. J. Eschau
zier hun huis in Wassenaar aan de Duinvoetlaan
11 betrok, ontdekte ze op het grondgebied dat erbij
hoorde een schitterende rozentuin. Ze vertelt het
met blinkende ogen. „Tsjonge, dacht ik, wat staan
hier mooie dingen. Die moet ik proberen te conser
veren". Zo ontstond het idee om rozen te gaan
drogen. Het eerste experiment begon 10 jaar gele
den en de aanvankelijke hobby is met een onder
breking van 3 jaar dat ze ziek was, dagtaak
geworden.
Ze treedt met haar droogboeketten naar buiten
door elk jaar in november thuis een expositie te
houden. „Dan ben ik ze meteen allemaal kwijt".
De boeketten gaan als warme broodjes de deur
uit voor prijzen die liggen tussen de 65,- en
175,-. „Ik doe ze zelf in vazen of potten die ik
mooi vind. De mensen moeten niet met een eigen
vaas komen. Ik lever het geheel af'. Een deel van
het eigen huis is een antieke boerderij, eens van
Frederik van Oranje. In een zijkamer is nog een
authentieke ham- en broodoven aanwezig. „Die
hebben we omgebouwd tot open haard". In dit
vertrek houdt ze haar expositie. In het najaar
wachten er de kijkers en kopers.
Maar Marijn Eschauzier verwerkt niet alleen ro
zen. Ze is bezeten van allerlei uitheemse grassen,
veldbloemen, onkruid. „In Zuid-Frankrijk heb ik
dit jaar mei prachtige grassen geplukt. Die doen
het geweldig in mijn boeketten. Je kunt ook goed
uit de weg met hortensia's, Engels gras en bijvoor
beeld kogeldistels, mimosa, judaspenning, noem
maar op. Die combinaties fascineren me. Weet je
Rozen drogen is een ingewikkeld en tijdrovend werkje, maar het resultaat is geweldig.
wat ook zo mooi is om te drogen: monnikskappen,
ridderspoor, grote uien en o ja, eucalyptus is erg
belangrijk. Maar het mooiste zijn grote zaden, die
lijken op een vogel. „Vogelvruchten noem ik die".
Ze komen uit Zuid-Amerika. Daar krijg ik ze ook
vandaan".
Het succes van Marijns werk hangt sterk af van
de weersomstandigheden. Najaarsbloemen zijn
houdbaarder omdat ze houteriger zijn. „In de
zomer zijn de bloemen te sappig", zegt ze. „Hoe
lang de boeketten goed blijven hangt af van het
huis waarin ze komen te staan en op welke plaats.
Bij de verwarming, in de zon, in een lichte- of
donkere kamer. De kleuren veranderen onder
invloed van het licht onmerkbaar. Rode rozen
worden donkerder, fluweliger zou ik zeggen. Gele
rozen krijgen een gouden hart. Toch, soms blijven
de bloemen twee jaar of langer goed".
Mevrouw Eschauzier heeft niet haar hele leven
lang bloemen gedroogd. Na een dagcursus op de
Koninklijke Academie in tekenen en schilderen
(„ik werd toegelaten omdat ze mijn getekende
bloemen zo mooi vonden") volgde ze een opleiding
in de haute couture bij mevrouw Six in Den Haag.
Daarna trok ze voor twee jaar naar Parijs om op
het „Institute Mondial de Coupe" door het volgen
van een cursus „Cours d'Epoch" jabots en hoepel
rokken te leren naaien. Kortom ALLES wat er
van tkleren ooit maar bedacht of gedraegen is. Ze
wilde in Nederland een atelier openen om kleren
voor dames te gaan maken. In plaats hiervan
begon ze, terug in Nederland, kostuums voor het
studententoneel te ontwerpen. Zo heeft het lieve
leven wonderbaarlijke dingen voor een mens in
petto. Langs een omweg voert het iemand van een
Parijs' atelier via een woonschip in Woubrugge
(„daar heb ik eerst met mijn man gewoond") en
een Haagse hooizolder op de Hooikade waar het
lekte als de hel, naar een droomhuis op historische
grond, waar in de aarde nog koperen knopen
zitten met een grote F erop (Frederik), Als ze haar
bloemen en grassen bij elkaar heeft gaat ze in
de lichte glazen kas, een klein paradijs, te bereiken
door een deur in het woonhuis, zitten zwoegen om
de wankele schoonheid van roos en ridderspoor
vast te houden. Ze slaagt erin de tere broosheid
te bewaren. Door sneeuw en hagelbuien in de
winter heen. Onmerkbaar en niet te stuiten glipt
toch de jeugd van de bloem heen, want niets wat
leeft is onsterfelijk. Maar, zegt Marijn: „Ieder jaar
is meegenomen". Als bij zovele dingen...
Tiny Francis
Een van de moeilijkst
te vertrouwen opera
ties voor een vrouw is
de borstamputatie.
Sombere berichten
vertellen dat de geval
len van borstkanker
toenemen. De ziekte is
momenteel na zelf
moord de voornaamste
doodsoorzaak van
vrouwen tussen dc 25-
34 jaar. Maar men
moet daarbij in aan
merking nemen dat
men borstkanker door
indringende voorlich
ting door verschillende
publiciteitsmedia te
genwoordig sneller op
spoort dan vroeger.
Dit verhoogt het aantal
gesignaleerde gevallen
en jaagt de toename-
cijfers omhoog. Iedere
vrouw wordt inge
pompt zichzelf regel
matig te controleren
op bobbeltjes in de
borst, die te voelen zijn
bij het aannemen van
bepaalde houdingen
(men raadplege arts of
verpleegster; zelfs in
vrouwenbladen staat
hierover informatie).
De waarschuwingen
zijn niet tegen dove
mansoren gezegd. De
meeste vrouwen hou
den dit eenvoudige
zelfonderzoek bij en
betrekken het in ieder
geval bij het sterk aan
te raden half jaarlijkse
- of jaarlijkse algehele
routineonderzoek bij
de gynaecoloog. Door
deze alerte houding
stijgt ook het aantal
gevallen dat geneest.
Snelle diagnose vn
borstkanker is het be
ste wapen ertegen. Dr.
Meinsma, directeur
van het Koningin Wil-
helminafonds zegt dan
ook dat ongeveer 40%
wie in Nederland
borstkanker wordt
ontdekt, geneest Maar
hij dringt wel aan op
het signaleren in een
vroeg stadium. Geluk
kig is er lang niet al
tijd iets ernstigs aan
de hand als er zo'n
verdacht knobbeltje
wordt gelocaliseerd.
Vaak is het een ver
stopt melkkliertje,
maar het is alleen aan
de arts om hier een
geruststellend woord
te spreken.
Door de toename van
de borstkanker die
niet te loochenen valt
(elk jaar worden 4000
nieuwe gevallen gecon
stateerd) bekommert
men zich steeds meer
om begeleiding na de
operatie. Al in het zie
kenhuis wordt de pa
tiënte gewezen op het
bestaan van een pro
these, een soort met
stof bekleed zakje, ge
vuld met een olieachti
ge substantie, dat naar
maat voor ca. 89,— te
koop is. Gekleed biedt
de prothese volledige
bescherming; de ge-
troffe n vrouwen heb
ben hierdoor een stuk
zekerheid terug. Aan
mij is in dit artikeltje
niet de taak om de
psychische nood te be
spreken, die kan ont
staan uit een gevoel
van lichamelijke deva
luatie. De ene vrouw
heeft er meer last van
dan de andere (er zijn
dan ook diversee rege
lingen in de pen om
onderlinge contacten
te leggen tussen aan de
borst geopereerde
vrouwen, eri andere
opvangmogelijkheden).
Maar ik ken ook vrou
wen die om een ampu
tatie van de borst to
taal niet maalden. Ze
waren bijna opgelucht
verlost te zijn van een
levensbedreigend
kwaad.
Maar voor mij is wel
de taak weggelegd om
te vertellen dat eraan
de uiterlijke hulpmid
delen om de amputatie
te verbergen een nieu
we 'steun' is toege
voegd in de vorm van
een badpak dat sep-
t./oct. in het hele land
te koop zal zijn. Het
kan de prothese .zowel
links als rechts hérber
gen en steunen. In de
stevige binnencup zit
aan beide kanten een
overslag, die door klit-
terband op maat kan
worden gesloten. Het
met stof beklede tasje
is volkomen onzicht
baar en beveiligd,
want de gehele binnen
voering van het boven
stuk is van elastisch
Lycra. Het badpak is
aan de voorkant be
scheiden gedecolle
teerd en heeft hoge zij
kanten aan de buste
om ev. littekens onder
de oksels te bedekken.
Het zal rond de
150,— gaan kosten en
het merk is 'Anita'. De
maten lopen voorlopig
van 3846, maar als in
de praktijk blijkt dat
maat 36 belangrijker is
dan b.v. 48 komt dit
ook op de markt. Met
B, C, en D cups zijn ze;
in vier kleurstellingen'
en verschillend dessins
leverbaar. Maar er be
staan plannen nog
meerdere dessins toe
te voegen aan de nu
bestaande. De vrouw
die een lichaamsdeel
moet missen dat mede
haar silhouet bepaalt
kan nu ook weer onbe
kommerd in binnen- of
buitenbad kan gaan
leuk kan uitzien als ie
der ander.
Tiny Francis.
Terecht voeren de propagan
disten voor een beter leefmi
lieu een strijd tegen de steeds
toenemende luchtvervuiling.
Inderdaad; de laatste vijftien
jaren is zowel de morbiditeit
(aantal ziektegevallen) als het
sterftecijfer door chronische
bronchitis toegenomen.
Vooreerst is er de luchtver
vuiling in het leefmilieu dat
zowel naar aard en intensiteit
sterk kan verschillen volgens
de woonplaats. Behalve de
verontreiniging van het woon-
milieu kent men reeds lang de
luchtvervuiling in het beroeps
milieu, zoals de steenlong van
de mijnwerkers, hoewel ook
plantaardige of dierlijke stof
fen alsmede prikkelende gas
sen en dampen onze longen
kunnen aantasten. Tenslotte is
er de persoonlijke luchtver
vuiling.
In dit verband denken we op
de eerste plaats aan het roken,
vooral het roken van sigaret
ten, maar ook aan allerhande
aerosols bij het gebruik van
haarlak, ontvlekkers, ontgeur-
ders, enz. Deze drie vormen
van luchtbezoedeling kunnen
elkaar beïnvloeden zodat hun
nadelige werking nog kan toe
nemen.
De hele zaak wordt nog inge
wikkelder omdat nog andere
factoren een rol spelen. Zo
kan bij eenzelfde hoeveelheid
onzuiverheid in de lucht de
uiteindelijke uitwerking sterk
beïnvloed worden door de at
mosferische toestand van de
lucht.
Een sterke vertikale luchtbe
weging doet de warme lucht
opstijgen en sleept de op aar
de gevormde vervuiling mee
naar de hogere luchtlagen. Ge
durende een periode van zoge
naamde thermische stagnatie
(anti-cycloon of hogedrukge-
bied met lage windsnelheid en
thermische inversie) loopt men
het gevaar van een hoge graad
van luchtverontreiniging.
Behalve de atmosferische toe
stand is er ook de individuele
faktor waardoor eenzelfde
vervuiling bij eenzelfde per
soon een andere uitwerking
heeft naargelang de leeftijd of
de vroegere blootstellingen. Zo
zijn kinderen en oudere perso
nen steeds meer gevoelig ge
bleken.
Luchtverontreiniging te wijten
aan vaste stofdeeltjes van ver
schillende grootte, samen met
zwaveldioxyde, komt vooral
voor in grote stadscentra waar
veel kolen en stookolie ver
bruikt worden. Zulke veron
treiniging kreeg de naam van
'smog', een samentrekking van
smoke en fog.
Vooral het zwaveldioxyde
(so2) prikkelt de luchtwegen,
veroorzaakt hoestbuien en
krampachtige vernauwingen
van de luchtpijpen. In dichtbe
volkte en zonnige centra waar
veel motorvoertuigen rijden
krijgen we een heel andere
vervuiling. Het betreft de 'Los
Angeles smog', met weinig
vaste delen maar veel koolwa
terstoffen en stikstofoxyden.
Onder invloed van het ultra-
violetlicht van de zon ontstaan
dan ozon en andere prikkelen
de oxydatieprodukten die
weer de longen aantasten. Ze
zijn tevens prikkelend voor de
ogen en doen de plantengroei
wegkwijnen.
Tenslotte is er de industriële
verontreiniging die de meest
gevarieerde toxische gassen en
dampen doet vrijkomen in de
atmosfeer.
Plotselinge sterke luchtveron
treiniging kan aanleiding ge
ven tot een acute aantasting
van de luchtwegen, niet zelden
met dodelijke afloop. Bekend
is nog steeds het dramatisch
gebeuren in de Maasvallei op
1 december 1930, waarbij dui
zenden personen last kregen
van hoesten, kortademigheid
en prikkeling van de neus- en
oogslijmvliezen. In één week
kwamen 63 personen om.
Sommigen van ons herinneren
zich zeker nog de ramp van
5-9 december 1952 te Londen,
waarbij ruim 4.000 personen
stierven door de 'smog'. Mees
tal hebben we te doen met een
chronische luchtbezoedeling,
de symptomen zijn dan ook
slepend en het verband tussen
de luchtverontreiniging en de
symptomen is dan moeilijker
te bewijzen.
Niettemin is er reeds voldoen
de onderzocht om met zeker
heid te kunnen besluiten dat
er in centra met een chroni
sche luchtbezoedeling een stij
ging is van de gevallen van
chronische bronchitis. In de
Verenigde Staten wordt vooral
de nadruk gelegd op de uit
laatgassen van motorvoertui
gen en op het sigaretten roken.
De wetgeving, gestemd in 1967
onder de naam 'clean air act',
is vooral gericht tegen de auto-
industrie die voor 80 procent
verantwoordelijk wordt geacht
voor de luchtverontreiniging.
Wegens externe omstandighe
den, onder meer door de geste
gen olieprijs, werd de ver
plichte 'zuivere motor' uitge
steld tot 1976.
Met hun bekende zelfkritiek
lokte dit bij de Amerikanen de
opmerking uit dat het gemak
kelijker is een mens naar de
maan te sturen waar de atmo
sfeer niet leefbaar is, dan de
atmosfeer van de eigen pla
neet leefbaar te houden.
Mevrouw Eschauzier verwerkt in haar boeketten ook allerlei uitheemse grassen, veldbloemen en onkruid.
