Fel ziekenhuis-
verslag van
Hildegard Knef
Oostduitse speelfilm
over Goya
NOGC wil eigen
programmatische
taak voor de NOS
TELEVISIE VANAVOND
RADIO VANAVOND
ftCIIVHifi'li'll
lillVHiH'll'll
RADIO VRIJDAG
Annie Schmidt in ,Zo was het'
Sound 2000 als opvolger van Poptelescoop
PAGINA 2
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 10 JULI 1975
IN BOEK: HET VONNIS
BONN Op de dag van haar 56ste operatie krijgt
zij „het vonnis" te horen: kanker en even later
wordt haar linkerborst geamputeerd. Artsen red
den haar (voorlopig?) het leven. Haar machteloze
lichaam is overgeleverd aan de genade van ver
pleegsters, maar wanneer zij na haar ziekte de pen
ter hand neemt om verslag uit te brengen, dan
klaagt zij aan: fel en verbeten, in haar boek „Das
Urteil," „Het vonnis."
Deze „zij" kan natuurlijk nie
mand anders zijn dan Hilde
gard Knef, de Duitse chanson-
nière, die met haar 49 jaren
men heeft het goed gelezen
de lijdensweg van 56 operaties
moest bewandelen. Een feno
meen is zij echter niet alleen
wegens dit chirurgische re
cord. Als „buitenstaander" in
de kunst van het proza schreef
zij haar „Een gegeven paard"
en haalde er de hoogste oplage
mee, die ooit een boek in het
na- oorlogse Duitsland ver
wierf. Niet veel geringer zal
het aantal exemplaren van
„Het vonnis" uitvallen, want
alleen al de eerste oplage, die
zojuist verscheen, telt er
120.000. Mogelijk zal „Een ge
geven paard" zelfs overvleu
geld worden, want de drukte,
die al maanden voor de ver
schijning van Knef's tweede
boek werd gemaakt, kan men
helaas niet anders dein als 'n
smakeloze publiciteitsrommel
diskwalificeren. De belangstel
ling bewijst echter, dat het
middel niet heeft gefaald.
Zo „schuldig" als „die Knef"
zich soms ook maakt aan on- Vl'ftuOOS
gerechtvaardige vergelijkin
gen wanneer zij bijvoorbeeld
de toestanden in een zieken
huis vergelijkt met „Gestapo-
methoden", zo onschuldig is
zij aan deze tamtam, die haar
zelfs mateloos ergerde. Door
onontwarbare manipulaties
waren onscrupuleuze boule
vard- bladen er ondanks
„strikte geheimhouding" van
de Weense uitgever Fritz Mol
den achter gekomen, dat het
nieuwe boek van Hildegard
Knef 'n autobiografisch ver
haal over haar kanker was.
Het incident viel juist in de
opwinding van de berichten
over de borstkanker van de
vrouwen van het Amerikaanse
presidentenpaar Ford en Roc
kefeller. Een geïllustreerd
weekblad begon zelfs de tekst
van het boek al af te drukken
zonder deze rechtelijk verwor
ven te hebben en kon hierin
door Molden alleen maar via
een kort geding worden ge
stopt. Mogelijk schuilt er bere
kening achter deze machina
ties, maar evenmin als zij voor
het succes van het boek be
hoefte had aan haar vaak on
barmhartige beoordelingen,
was Knef aangewezen op deze
twijfelachtige propaganda.
losse schroeven-toestanden in
ziekenhuizen, artsen en ver
pleegsters over de hekel haalt.
Het effect zou alleen geloof
waardiger geweest zijn wan
neer de schrijfster zich wat
meer in toom had gehouden.
Aangezien ze bekend staat om
haar strikte eerlijkheid, moet
men haar verontwaardiging
wel tot op grote hoogte delen.
Knobbeltjes in haar borst, die
lange tijd als onschuldig wor
den gekleineerd, blijken in de
ogen van een werkelijk des
kundige arts kankergezwellen
te zijn. „Het vonnis" valt in
een Oostenrijkse kliniek op 7
augustus 1973 en hier wordt
ook het scalpel gehanteerd om
de definitieve executie te ver
hinderen.
Over haar dochtertje, dat
maar niet wil lopen, heeft zij
jarenlang onder de aanbieding
van vette rekeningen van Duit
se professoren moeten horen,
dat het „lief en lui" is, maar
een Zwitserse specialist ont
dekt dan, dat de oorzaak in
een gebrek aan zuurstof bij de
geboorte ligt en schrijft een
intensieve heilgymnastische
behandeling voor.
Het verontschuldigt niet alles,
maar het leidt tot begrip wan
neer men weet, dat Knef ach
ter haar scherpe pen 'n uiter
ste gevoeligheid verbergt Mis
schien zou men van haar een
grotere erkentelijkheid wegens
het gunstige verloop van de
beslissende operatie moeten
verwachten, maar uitlatingen
van verpleegsters, dat zij zo
graag in kankerpaviljoenen
werken, „omdat de patiënten
er zo dankbaar zijn" en dat de
bedden verschoond moeten
worden „of de zieken sterven
Hildegard Knef in „Het vonnis", fel en verbeten.
of niet" klinken als een kwel
ling in haar oren na.
Deze loslippigheid binnen de
gehoorsafstand van zwaar zie
ken vergeeft de schrijfster de
verpleegsters niet en zij slaat
zeker de spijker op de kop
wanneer zij de steriliteit en de
ontzielde activiteit in zoveel
ziekenhuisbedrijven beschrijft.
Kreet
De scherpe sabels van haar
woordgebruik vormen ook
een aanloop naar een kreet,
waarin zij uiteindelijk als in
een oerschreeuw de verlossing
wil bereiken van het boven
menselijke leed van haar ziek
te. Sommigen hebben Knef
het verwijt gemaakt, dat zij
„alleen maar haar eigen ka
rakter, haar eigen ellende,
haar eigen moeilijkheden"
heeft beschreven, maar is een
mens, die op de rand van de
dood zweeft, niet met een
dwingende onontkoombaar
heid geheel op zichzelf terug
geworpen? En op God?
Tegen deze laatste overrompe
ling probeert zij zich met haar
ironie nog te verzetten. Het
lukt niet en „Het vonnis"
wordt ontroerend wanneer de
ze oerschreeuw haar toch over
de lippen komt. Na haar laat
ste operatie „vlucht" Hilde
gard Knef, die geld genoeg
heeft om de duurste en rustig
ste hotels te betalen, met haar
dochtertje naar de sobere wo
ning van een bevriende dorp
spastoor in Beieren. In deze
Katholieke omgeving probeert
zij als protestantse vrouw de
geestelijke en lichamelijke ge
sels van enkele kort na elkaar
uitgevoerde operaties te boven
te komen.
In de beschrijving van Knef is
de jonge pastoor een uit 't
beste kruishout gesneden ziel
zorger. Op 'n avond het is
een doordeweekse, maar de
kerk is driekwart vol woont
de schrijfster een mis van hem
bij. De pastoor preekt over
Christus, die aan het kruis uit
riep: „Mijn God, mijn God,
waarom heeft u mij verlaten"
en over de luide kreet, die hij
bij zijn sterven uitstiet.
Zonder enige sentimentaliteit
beschrijft Knef haar reactie:
„Ik hoor niets meer, boor me
in de „kreet" vast. „Zijn" kreet
maakt hem bereikbaar. Dat
hij geschreeuwd heeft, maakt
hem menselijk. De overbelas
ting, die hij voor mij betekent,
wijkt. De afstand wordt niet
naar beneden kleiner:-hij daalt
niet neer, hij trekt naar boven.
Zijn kreet maakt de mijne ver
geeflijk. Daarom schreeuwen
we niet meer denk ik
waarom schreeuwen we niet.
Waarom niet? Het is niets dan
lafheid het leed en de dood te
negeren, ze door brutaliteit be
lachelijk te maken. Hoe groot
moet onze angst zijn, dat wij
de dood belachelijk moeten
maken".
FRANS WENNEKES
De Avro zendt vanavond
een Oostduitse speelfilm
uit, waarin vooral de be
langstelling van de
Spaanse schilder Goya
voor de onderdrukte
mens, de gruwelen van
de oorlog tot uitdrukking
wordt gebracht. Goya,
voluit Francisco de Goya
Y Lucientes, is 30 maart
1746 in de buurt van Za-
ragoza geboren. Hij
trouwde op 29-jarige leef
tijd met Josefa, die hem
24 kinderen schonk.
Goya maakte voor het eerst
naam met ontwerpen voor
wandtapijten, hoewel deze nau
welijks iets te maken hadden
met zijn latere werken. Goya
werd tien jaar na zijn huwelijk
benoemd tot hofschilder; in 1792
werd hij doof. Hoewel Goya die
82 jaar is geworden geen directe
navolgers had, was zijn werk
van grote invloed op de latere
impressionisten en expressionis
ten.
Ned. I, 20.21 uur.
Pele
Ronnie Corbett zoekt voor zijn omgeving een
psuchiater.
AMERSFOORT De stichting Nationaal Overleg voor Geweste
lijke Cultuur (NOGC) wil als waarborg voor de pluriforme en
brede culturele taak van de omroep een eigen programmatische
taak voor de NOS. De stichting acht een aanvulling op de
zelfstandige omroeporganisaties noodzakelijk om minderheids
groepen aan het woord te laten komen.
Ook zou de NOS een taak hebben bij het uitzenden van weten
schappelijke en kunstzinnige programma's zonder hoge luister- of
kijkdichtheid. Het NOGC schrijft dit in een aan de bijzondere
Tweede-Kamercommissie voor de behandeling van de medianota
gezonden commentaar. Zij heeft een vertegenwoordiging in bestuur
en programmaraden van de NOS.
De stichting heeft bijzondere waardering voor de uitgangspunten
voor het beleid zoals die in de medianota zijn vastgelegd. Wel vindt
zij de aan de omroeporganisaties gestelde eis tot net brengen van
een totaalprogramma strijdig met de voorgestane profilering. Niet
profilerende programma's, de stichting noemt amusement, Pop en
klassiek, zouden beter door de NOS uitgezonden kunnen worden.
Hiermee zou volgens de stichting een heel ander bestel ontstaan.
Het NOGC kan de afwijzing van de commerciële omroep op
overwegingen van cultuurbeleid in de medianota onderschrijven.
Dat de technische mogelijkheden van kabeltelevisie daardoor niet
volledig uitgebuit kunnen worden vindt de stichting geen bezwaar.
Zij is voorstander van een afremming van de mogelijkheden van
kabeltelvisie op korte termijn in verband met de relatieve schaarste
aan communicatiemiddelen. De stichting vindt overigens dat in de
medianota te weinig aandacht besteed is aan de ontwikkeling van
de kabeltelevisie.
Het NOGC pleit in haar commentaar voor een onderscheid in de
wet tussen lokale en regionale omroep. De problemen van de
financiering zouden zo makkelijker kunnen worden overzien. De
regionale omroep zou aangemerkt moeten worden als basisvoorzie
ning zodat binnen een multimediabeleid, naast regionale dagbladen
en onafhankelijk daarvan, regionale omroepen gegarandeerd wor
den in alle regio's. Deze zouden financieel onafhankelijk moeten
zijn van de regionale overheden.
Waar het de instructieve omroep betreft ziet het NOGC een ruime
taak voor het medium in vormingsactiviteiten, zowel op landelijk
als op regionaal en lokaal niveau. De stichting heeft zich in haar
commentaar beperkt tot dat deel van de nota dat over de ormoep
handelt. Dit gezien het werkterrein van de organisatie.
i Zelfportret (met bril) van Goya.
3 van „Pele, voetballessen in de
praktijk". Na de balbehandeling
in de vorige lessen komen nu
aan de beurt het nemen van
strafschoppen, vrije schoppen
en de lichamelijke voorberei
ding. Wim Jesse leidt in.
Ned. I, 19.05 uur.
Dichterbij
Marcel de Groot portretteert
mensen die een belangwekkend
verhaal te vertellen hebben. Dat
zijn vanavond twee mannen die
respectievelijk aan kanker- en
hartfobie lijden, hoewel zij me
disch gesproken niets manke
ren. Een fobie is een diepgewor
telde angst voor een specifiek
aspekt uit het leven; bekend zijn
fobieën voor open en gesloten
ruimten en hoogten. Zo bestaan
ook hart- en kankerfobieën bij
mensen die denken dat zij een
hartkwaal hebben of kanker.
Die angst is niet weg te praten,
de lijders ondergaan werkelijk
pijn. Aan het slot van de uitzen
ding kunnen kijkers zich met
schriftelijke vragen tot deskun
digen wenden, wanneer het
postbusnummer op de buis
wordt geprojecteerd.
Ned. I. 22.30 uur.
Mangati
Opnieuw gaat het in „Mangati"
over de 12-jarige Soroji in Tan
zania. Men heeft hem in de vori
ge uitzending kunnen volgen op
weg naar het verre ziekenhuis,
nadat de medicijnman niets kon
uitrichten. De jongen heeft een
blindedarmontsteking en leert
in het ziekenhuis allerlei moder
ne snufjes. Toch wil hij zo snel
mogelijk terug naar zijn stam.
Ned. II 19.30 uur
Corbett
In de Engelse komedie rond
Ronnie Corbett, maakt Ronnie
zich zorgen. Laura doet vreemd
en met de baas gaat het er ook
al raar aan toe. Voorzichtig
gooit Ronnie een balletje op
over de psychiater. Dat is toch
niet zo vreemd, tegenwoordig.
Ned. H, 21.40 uur.
Marcel de Groot
NEDERLAND I
NOS
18.25 Tour de France
18.45 Minlmolen
18.55 Journaal
AVRO
19.05 AVRO's Sportpanorama
presenteert: Pele, voetballes
sen In de praktijkd (slot)
19.30 Lach 'ns naar de fotograaf
NOS
20.00 Journaal
AVRO
20.21 Goya Oostdults-Russl-
sche film
22.30 Dichterbij portret
NOS
23.00 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Minlmolen
18.55 Journaal
VARA
19.05 De Stratemakeropzeeshow
19.30 Mangati serie
NOS
20.00 Journaal
VARA
20.20 Zo was het het werk van
Annie M. G. Schmidt
21.40 Watermerk
21.40 Ronnie Corbett, klein maar
dapper
22.10 Achter het nieuws
NOS
22.40 Journaal
22.45 Tour de France
18.00 Der wilde und der zahme Westen,
tv-serie. 18.15 Unter Ausschluss der
..Offentlichkeit: Revolte lm Sonnenhol
(1). 18.40 Aktualiteiten. 19.20 Unter
Ausschluss der „Offenlichkeit", vervolg,
20.00 Journ. en weerber. 20.15 ARD-
economisch mag. 21.00 Colombo, ml»,
daadserie. 22.15 Der letzte Rest vom
Schuetzenfest. dokumentalre fil
23.00-23.20 Joum., kommentaar
weerber.
DUITSLAND II
18.20 Beschloossen und verkuendot:
vader worden is niet zo moeilijk. 18.55
Mainzelmaennchen. 19.00 Joum. 19.30
Gevarieerd progr. I.s.m. Aktie Zorgen
kind. 20.50 Balans van Aktie Zorgen
kind. 21.00 Journ. 21.15 Kontrovers.
22.00 Dominee Sommerauer antwoordt.
22.30 Joum.
BELGIE
NEDERLANDS
18.55 Paulus de Boskabouter. 19.00 Vlc,
de Viking, jeugdserie. 19.25 Verkeers
veiligheid. 19.30 Zomeragenda. 19.40
Med. 19.45 Journ. 20.15 Aktualiteiten.
21.00 Progr. t.g.v. het Guldensporen-
feest. 22.15 Standpunten. 22.35 Nieuwe
films. 23.20-23.40 Journ. met evt. Wet-
NCRV: 18.00 (S) Tijd vrij voor muziek
in vrije tijd, koorzang. 18.30 Nws. 18.41
Wereldpanorama. 18.53 Zojuist versche
nen. boekbespreking. 19.00 (S) Leger
des Heilskwartler. 19.15 (S) De wereld
zingt Gods lof. gewijde muziek. 19.55
Overdenking. 20.00 (S) Muziek, muziek,
muziek: licht platenprogr. 21.50 (S) 25e
internationale Orgelconcours Haarlem.
22.10 De kerk vandaag. 22.30 Nws.
22.40 Hier en nu. 23.00 Donderdag
avond-lezing. 23.20 Album: klassieke
muz. 23.55-24.00 Nws.
AVRO: 18.00 Nws. 18.11 Radiojourn.
18.21 Lichte muziek, grammofoonpla
ten. IKOR: 18.30 Kleur, informatie en
commentaar over kerk en samenleving.
AVRO: 19.00 (S) Jazz-spectrum. 20.00
Nws. 20.05 Radiojourn. 20.10 Progr.-
overz. 20.15 (S) De Marinierskapel der
Koninklijke Marine: klassieke en moder
ne muz. 21.35 (S) Muziek uit de midde
leeuwen. 22.20 (S) Musica Andina, mu
ziek in de Andes. 22.45 (S) Vanavond
laat cultureel. 23.35 (S) Vanavond laat
nws. 23.45 Radiojourn. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM III
NOS: 18.03 De Vakaturébank. 18.10
Joost mag niet eten. (tussen 18.45-18.5f
Nabeschouwingen van de Ronde var
Frankrijk). TROS: 19.02 (S) Poster: The
Beach Boys Story (4). 20.02 Ferry Maa-
t's Soul top-10. 21.02 (S) Sesjun: jazz
en blues. 22.02 (S) De Hugo van Gelde
ren Show met de Nederlandstalige top-
10. 23.02 (S) Jazz-Sir, 0.02 De Hugo v
Gelderen Show: LP's. 1.02 De Nacht
wacht. EO: 5.02 (S) Old time religion:
Blue Grass Gospel Music. 5.30-7.00 (S)
Matinata: muz. voor de vroege ochtend.
HILVERSUM I
7.00 Nws. 7.02 Het levende woord. 7.07
(S) Badinerie. (7.30 Nws. 7.41 Echo.)
8.24 Overweging. 8.30 Nws. 8.36 Gymn.
voor de huisvrouw. 8.45 De wonderlijke
letter M. 10.00 (S) Aubade. (10.30 Nws.)
NOS: 11.30 Blik op de derde wereld.
11.45 Blik op Europa. KRO: 12.00 (S)
Van twaalf tot vijf. gevar. prog. (12.26
Med. 12.30 Nws. 12.41 Echo. 15.30
Nws.) 17.00 Zonder grenzen. 17.10 (S)
De hutsgeklutste kinderspelen. 17.30
Nws. 17.32 Echo magazine.
HILVERSUM II
AVRO: 7.00 Nws. 7.20 (S) Dag met een
gaatje. (8.00 Nws. 8.11 Radiojourn.) 9.00
(S) Het Omroeporkest, hedendaagse
muz. NOS: 9.20 Wat heeft dat kind,
pedag. rubr. 9.35 Waterst. 9.40 Toeris-
mo. AVRO: 10.00 (S) Kleutertje luister.
10.10 Arbeldsvit. (11.00 Nws. 11.03 Ra
diojourn.) 11.30 (S) Knipperlicht. 11.55
Beursber. 12.00 (S) Ned. Koorfestival
1975. OVERH. VOORL.: 12.30 Uitz. voor
de landbouw. 12.40 (S) Marinierskapel
der K.M. 12.55 Radiojourn. VPRO: 13.11'
Vandaag dit, morgen dat. 13.25 Prog.-
overz. overz. 13.30 Interview. 14.00 Muz.
15.30 Permanent Wave. 16.00 Nws.
16.03 Vandaag dit, morgen dat. 16.05
Tahiti. 17.30 Welingelichte kringen, de-
batprog. 17.55 Med.
EO: 7.02 (S) Gospelsound. 8.03 Klank
bord. 8.10 (S) Tussen thee en koffie.
9.03 (S) De muzikale fruitmand. TROS:
10.03 Pep-op-drie. 11.03 Drie draait op
verzoek. NCRV: 12.03 (S) Drie tussen
de middag. 13.03 (S) Hier en nu. 13.08
Drie tussen de middag. NOS: 14.02
Pop-kontakt. (tussen 14.02—16.00
Rechtstreekse rep. van de Ronde v
Frankrijk.) 16.03 De Hltmeesters.
In het programma „Zo was het", dat geheel is gewijd aan Annie M. G. Schmidt,
heeft presentatrice Letty Kosterman onder meer een gesprek met Wim lbo.
Met enig feestelijk vertoon aan
schouwde deze week in Amster
dam een nieuwe popkrant „Sound
2000" het levenslicht. Sound 2000
is de opvolger van Poptelescoop,
een blad dat vooral door zeer juis
te informatie op platenverkoopge-
bied (alle top 100, top 30 en top
10's kon men erin vinden) erg po
pulair was bij vaklui.
De redactie van Sound 2000 bestaat uit
Emanuel Damsteeg, Els Lefèbre, Peter Ren-
sen en Eric Marijse.
Conamus voorzitter Harry Mildenberg ver
klaarde het blad voor geboren en schreef
de volgende tekst in het nulnummer van het
blad: Poptelescoop is ten onder gegaan aan
een gebrek aan homogeniteit, zowel bij de
producenten als bij het achterland.
Dat Poptelescoop aan een behoefte voorzag
staat vast, Wellicht zal Sound 2000 opnieuw
in een behoefte voorzien en ik wens de
samenstellers graag toe dat door de toelever
ing van nieuws uit het muzikale bedrijfsle
ven de afnemers (producent, handelaar, pu
bliek en alle die zich verder beroepsmatig
en/ of uit persoonlijke belangstelling bezig
houden met ons hedendaags muziekleven)
aan hun trekken zullen komen. Sound 2000
suggereert een blik in de toekomst. Het zal
stellig geen gemakkelijke weg zijn. Moge de
redactie die vooruitstrevende blik hebben
die met aller medewerking en een dosis
geluk haar geesteskind een bestaan garan
deert en gezien het eigen karakter een coë
xistentie naast andere vakbladen biedt tot
voordeel van alle belanghebbenden."
Na de zaterdagavond-herhalingen van de Familie Doorsnee
op de VARA-radio, is vanavond op de VARA-tv de aflever
ing van „Zo was het" geheel gewijd aan het veelzijdig werk
van Annie M.G. Schundt. Onder meer worden getoond
fragmenten uit „Pension Hommeles", „Ja zuter, nee zuster"
en de musical „En nu naar bed". Het muzikale blijspel
„Pension Hommeles" van Annie Schmidt en Cor Lemaire
werd van 1957 1959 op de televisie uitgezonden.
Wim lbo presenteerde deze populaire serie met Mieke Ver-
straete als pensionhoudster en Kees Brusse als echtgenoot.
Gasten waren onder anderen Donald Jones en Maya Bouma.
In het najaar ,van 1966 begon de kindermusical „Ja zuster,
nee zuster", een geschiedenis van een rusthuis vol herrie op
muziek van Harry Bannink. De succesvolle serie met in de
hoofdrollen Hetty Blok, Leen Jongewaard en Dick Swidde
werd in 1968 beëindigd.
De musical „En nu naar bed van Annie Schimdt en Harry
Bannink werd als avondvullend programma door de VARA
op 1 mei uitgezonden.
De presentatie van „Zo was het" heeft Letty Kosterman en
de regie berust bij Bertie Gaarkeuken. „Zo was het" wordt
uitgezonden op ned. 11 en duurt van 20.20 uur tot 21.10 uur.
