spelen
TEGELEN
CetebcSowmit
De oude hogepriester Annas, geflankeerd door broeder in het kwaad Caiphas (links)
wordt voor de twaalfde maal gespeeld door de nu gepensioneerde tuinman van de
Doolhof, G. Denessen.
De Christus van Tegelen, de gebaarde 29-jarige Theo Joosten, die als kwaliteitscontro
leur bij Ijzergieterij „De Globe" werkt is getrouwd met Mariet Boonen (32), die dit
jaar als Maria wenend onder zijn kruis zal staan. „Die relatie is geen onoverkomenlijk
bezwaar", meent hij, „als ik straks in de Doolhof afscheid van haar neem zie ik echt
mijn vrouw niet staan. Dan staat daar mijn moeder, die terugvecht".
Bijbels buitengebeuren
in Limburgse dreven
De Passiespelen van Tegelen, een bijbels buitengebeu
ren van Cecil B. de Mille-achtige afmetingen, begint
op zondag 13 juli aan zijn twaalfde jaargang. In 1973
leek bet er even op, dat Limburg niet langer geloofde
in dit door priester-dichter Jacques Schreurs gecom
poneerde getuigenis tussen het struweel. Het bezoe
kersaantal was na een piek in de vijftiger jaren steeds
harder teruggelopen en de stichting, die de oude
kloostertuin "De Doolhof" beheerde keek tegen een
levensgroot faillissement aan. Toch is in Tegelen
gebleken, dat de jongeren wensen door te spelen als
de ouderen verstek lieten gaan. Een nieuwe generatie
nam de traditionele fakkel over en begon vol élan
aan een nieuw, inspirerend hoofdstuk in de 44-jarige
geschiedenis van de Passiespelen in Tegelen. Vorig
jaar werd begonnen met 250 enthousiaste medewerk
sters en medewerkers, maar naarmate de repetities
vorderden stroomden van alle kanten de hulptroepen
naar het Sanhedrin en de Hof van Olijven. Resultaat
is, dat aan de twaalfde editie wordt medegewerkt
door meer dan 400 apostelen, hogepriesters, schriftge
leerden, kooplieden en leden van de Heilige Familie.
Drie van hen komen op deze pagina aan het woord:
Christus, Judas en Annas. Drie mannen, die een zomer
lang op de bijbelse barricaden zullen staan.
„Ik probeer
van die
Christus-figuur
een man van
vlees en bloed
te maken"
De portier van Ijzergieterij „De Globe"
deelt door zijn loketraam mee, dat Chris
tus reeds op ons wacht in het kantooi
ran de bedrijfsleider. „Maar ge moogt
hem niet kruisigen boor", roept hij mon
ter, „de fabriek sterft momenteel in het
werk en we kunnen geen mens missen".
De Christus van Tegelen blijkt in zijn
verborgen leven kwaliteitscontroleur te
rijn, die zijn gasten in een ijzersterke
ïtofjas tegemoet treedt „Kan ik de heren
dienen met een kop koffie?", informeert
hij, waarop hij zich naar het venster
begeeft en schijnbaar uit het niets een
blad met koppen, kan, suiker en melk
opdiept
Een wonder? Hij zendt ons een beschei
den glimlach en zegt vol eenvoud: „Geen
sprake van. Ik pak die koffie bij het
raam aan, omdat de kantinebaas i nders
een hele omweg moet maken".
Het wordt de tweede keer, dat Theo
Joosten (29) zijn kruis zal dragen in de
passiespelen van Tegelen. „Als jongen
verlangde ik er al naar om die rol te
mogen spelen. We waren thuis met vader,
moeder en acht kinderen en de hele
familie werkte mee aan de spelen. Dat
was een heilig moeten. Vader nam Simon
voor zijn rekening en wij liepen met
moeder mee in de menigte.
Ik zal misschien negen jaar zijn geweest,
toen ik dacht: Die Christus, tsjonge, als
ik Hem nog eens zou mogen zijn. Ik heb
overigens nooit de pest gehad aan andere
rollen, die ze me gaven, want we doen
hier in Tegelen alles samen. Christus kan
trouwens niks beginnen zonder Caiphas,
zonder Petrus, zonder het volk".
Toch lag in 1970 de Calvarieberg opeens
voor Joosten open. Zijn voorganger werd
ziek en omdat hij was uitgerust met
ry deugdelijk snor- en baardwerk werd hij
uitverkoren om als stand-in plaats te
«A nemen aan het Laatste Avondmaal, dat
vereeuwigd werd voor het weekblad Pa-
m norama. Bij die gelegenheid bleek hij te
beschikken over een hoofd, dat een he
melse authenticiteit uitstraalde. Zijn pro-
ji- motie van proloog tot Man van Getsema-
3ii neh was daarmee een feit
„Die eerste keer heb ik al geprobeerd om
van de Christusfiguur een man van vlees
en bloed te maken. Natuurlijk is hij ook
bang, natuurlijk gaat hij in de Hof van
Olijven door de grond van verdriet.
"I Christus was beslist geen halfzacht ei. Hij
I was een man, die ook ergernissen kende,
r die zich soms hopeloos zwak voelde. Hij
smeekt zijn vader niet voor niets om
i hulp. Hij schreeuwt het uit: Laat die kelk
J aan mij voorbij gaan! Het volgende mo-
ment is hij weer een rebel, een revolutio-
"l nair. Als je Christus op die manier bena-
I1S3
Joosten, die een toegewijd lid is van de
plaatselijke vereniging, die de Passiespe
len vanaf het begin gestoffeerd heeft met
de bekende gezichten uit de Heilige
Schrift, was nog onlangs het koningskind
Don Sancha in El Cid van Corneille.
„Ook een dankbare rol", zegt hij, „maar
toch niet te vergelijken met de Christusfi
guur. In het lijdensverhaal zit nu een
maal alles, je vindt er alle menselijke
emoties in terug. Als ik straks die tempel
binnenkom en ik zie de janboel, die
farizeeërs en tollenaars hebben aange
richt, word ik echt kwaad. Reken erop.
Dan leef ik me volkomen uit Ook Chris
tus durfde immérs tegen die mensen op
te treden.
Ik probeer mijn rol konsekwent met hart
en ziel te spelen Als ze straks naar me
toekomen proef ik de haat en de nijd.
Je hoort ze „hosannah" roepen, maar
diezelfde mensen willen ook, dat je zult
sterven aan het kruis. Die weg is twintig
i geleden al uitgestippeld.
En als ik dan hang is het alleen nog een
kwestie van spierbeheersing. Je weet, dat
het allemaal spel is, je zult echt de pijp
niet uit gaan. Maar toch: op het moment,-
dat ik zeg: „Het is volbracht" ben ik
uitgeput en moet het afgelopen zijn. Dat
ik daarna met Simon Petrus een pilsje
pak doet aan de intentie van de spelen
niks af. Reken er op, als Judas me straks
de verraders kus geeft denk ik echt niet:
wat doet Pierre Driessen nou weer?"
De huidige Christus is getrouwd met de
kort getrimde Mariet Boonen (32), die
twee jaar geleden de rol van Maria Mag-
dalena had en nu als Maria wenend
onder het kruis plaats neemt. Joosten
acht die relatie geen onoverkomenlijk
bezwaar: „Als ik in de Doolhof afscheid
van haar neem zie ik daar echt niet mijn
vrouw staan. Dan staat daar wel degelijk
mijn moeder, die terugvecht, die het on
redelijk vindt om haar enige zoon op te
offeren. Mariet speelt Maria ook niet als
een zachtaardig vrouwtje, dat alles pikt.
Dat kan ze niet eens. Mariet is een tiep,
dat graag terugvecht
Christus schenkt de koppen nog eens vol
en poseert vervolgens in het surrealis
tisch landschap, waar zijn werkgever de
roestende materialen heeft opgeslagen.
Als hij daar hoort, dat we op weg zijn
naar Maria in het naburige Reuver
vraagt hij, of we haar willen doorgeven,
dat hij met het eten thuis zal zijn.
Daarna verdwijnt hij veerkrachtig in de
fabriek. Een kwaliteitscontroleur verloo
chent zich nooit.
Ook voor
hogepriester
Annas is
er een tijd
van komen
en gaan
De Hogepriester Annas, die dit jaar ge
durende matinees en avondvoorstellin
gen de Messias vijftien keer zal verloo
chenen, houdt zich in appartement 211
van het bejaardenflat „De Bongerd" in
Tegelen gereed voor zijn triomfale terug
keer in het Sanhadrin. In afwachting
van dat moment heeft hij zijn valse
baard vast gestald in het openluchtthea
ter „De Doolhof", waar hij tot aan zijn
pensionering ook als tuinman heeft bij
gedragen tot de bloei van de passiespe
len. Zonder die extra haargroei blijft hij
overigens in het dorp niet onopgemerkt:
tijdens zijn dagelijkse wandelingen naar
de repetities van het zangkoor „Excel
sior" en de toneelvereniging begroet de
jeugd hem enthousiast met de kreet:
„Ha, die Annas".
De 72-jarige G. Denessen neemt dergelij
ke huldeblijken volgaarne in ontvangst.
Hij kruipt dit jaar voor de twaalfde keer
in de soepjurk van de hogepriester en
wordt in de Limburgse dreven reeds
beschouwd als een levende legende uit
het bijbels prentenboek.
Vier en veertig jaar geleden verhief De
nessen zich voor het eerst uit zijn zetel
in het Sanhardrin om het volk op te ruien
tegen Jezus. „Ik was toen een snotneus
van in de twintig en bij lange na niet
rijp voor die rol", ventileert hij met de
verdragende stem van een kathedraalor
gel. „Maar ja, wat wil je. Je beschouwt
het als een uitverkiezing. Voor iemand uit
Tegelen is een sprekende rol in de passie
spelen zeker zo begeerlijk als de hon
derdduizend in de Staatsloterij. Iedereen
wil meedoen, ook mijn eigen kinderen
waren indertijd van de partij. Ze behoor
den bij het Joodse volk, dat eerst „hosan-
nah" roept en daarna „kruisigt Hem". Ik
hoop daar bij de volgende passiespelen
ook tussen te zitten. Dan is het 1980 en
ben ik inmiddels een ouwe sok van 76.
Ik heb daarom gezegd: dit is de laatste
keer, dat ik Annas speel. Ik voel me nog
patent, ik maak elke ochtend mijn diepe
kniebuigingen in de douche-cel en wan
del drie keer per week in de bossen.
Maar er is nu eenmaal ook voor Annas
een tijd van komen en gaan. Het wordt
tijd, dat Denessen plaats maakt voor een
jongere hogepriester. Als ik tegen de tijd
nog wel ter been ben kruip ik wel bij
het volk. Daar kun je als amateur-toneel
speler ook genoeg versieren".
Denessen, die zijn conditie eveneens op
peil houdt met zelfgebakken braadwor
sten en voedzame stamppotten („jazeker,
je kunt hier in het bejaardencentrum
natuurlijk diepvriesmaaltijden bestellen.
Maar dat vind ik met permissie een
harteloze troep. Dan kun je beter gelijk
in je graf kruipen") is ten zeerste ingeno
men met de spelopvattingen van de nieu
we regisseur Har Huys. „Die man heeft
uitstekende vondsten. Hij laat bijvoor
beeld bij de intocht in Jeruzalem het volk
van alle kanten samenstromen. Vroeger
wrong de hele meute zich door één poor
tje en dat sloeg nergens op. Als hier
straks een auto verongelukt komen de
nieuwsgierigen toch ook niet uit één
straat aanzetten?
Ik vind het ook een winstpunt, dat de
figuren nu herkenbare mensen zijn ge
worden. Huys heeft de wierookdampen
uit de spelen geblazen en staat erop, dat
wij onze emoties tonen".
Voor de journalisten, die zijn flat bezoe
ken, haalt hij desgewenst enige smakelij
ke anecdotes uit de pekel van zijn herin
nering. „Een jaar of wat geleden hing
Christus al hoog en breed aan het kruis,
toen er opeens een wesp op zijn neus
kwam zitten. En hij maar roepen: Mijn
God, mijn God, waarom hebt ge mij
verlaten? En wij denken: als die wesp
straks steekt, zal de opstanding waar
schijnlijk vroegtijdig plaats vinden. Ge
lukkig bleek het een kennelijk gods
dienstige wesp te zijn, die het niet waag
de om één poot uit te steken naar de
Heer.
En dan natuurlijk het gedonder met die
ezels. Christus maakt zijn intocht op de
rug van zo'n stom dier en het is al een
paar keer gebeurd, dat zo'n ezel dacht:
neem jij de benewagen maar. We hebben
op een avond met acht man aan het beest
staan sjorren, maar d'r was geen bewe
ging meer in te krijgen. Toen is Christus
van armoe maar gaan lopen".
Aldus spreekt Annas aan de vooravond
van het lijden van de Heer, die hemel
en aarde schiep. Bij de deur houdt hij
zijn gast nog even staande. „Ik ben met
een paar apostelen uit Tegelen indertijd
naar Oberammergau geweest om te zien,
wat ze er daar van bakken. Ze hebben
daar een verdomd mooi theater, maar
allemachtig, wat spelen die Duitsers mili
taristisch. Het zijn allemaal Pruisen met
een aangeplakte nep-baard.
Ik logeerde toevallig in hetzelfde pension,
waar ook de Duitse Annas de nacht
doorbracht De waardin stelde me aan
hem voor en ik hoor het hem nog roepen:
„Dass ist nicht möglich. Ich bin der
einzige Annas". „Laat die ouwe Annas
dat in de hemel maar niet horen, heb ik
geantwoord. Zou je hem niet
De Duitse Christus daarentegen was een
hele geschikte kerel. Niks geen poehah,
maar gelijk samen een biertje drinken.
Hij heeft ook nog een ansichtkaart ge
stuurd, waar hij een edelweisje op ge
plakt had. Dat hangt nou daar aan de
muur. Gelijk toen ik die man zag dacht
ik al: jij bent een hele goeie Christus
vader".
Kort getrimde Mariet Joosten-Boonen (32), hier in
haar eigen doolhof poserend met dochtertje Manon,
heeft de rol van Maria Magdalena (twee jaar geleden
vertolkt), geruild voor de rol van Maria. Haar man beeldt
Christus uit.
Judas,
gesneden
uit
het goede
bronsgroen
eikenhout
De verraderlijke apostel Judas arriveert
tegen lunchtijd in de kanariegele Ford
Taunus 18-78-UZ bij zijn eengezinswo
ning aan de Molenpas 3 in Tegelen.
Sinds hem duidelijk is geworden dat
dertig zilverlingen niet voldoende zijn
als eerste aanbetaling op een koophuis
heeft hij de functie van bedrijfsleider bij
de Ijzergieterij Driessen bv geaccep
teerd. Daarnaast heeft hij zijn avondvul
lende hobbies: hij is nu 25 jaar lid van
het Tegelens Toneel en bespeelt vaardig
de cornet in de Koninklijke Harmonie
"Sint Caecilia". Als er daarna nog tijd
over blijft is hij volgaarne bereid enige
uren door te brengen bij vrouw en vier
kinderen. "Maar daar maakt hij geen
gewoonte van", seint Toos Driessen blij
moedig door. "Hier vóór u zit de typi
sche vrouw van een verenigingsmaniak.
Pa van honk en moeder thuis. Ik misgun
hem die hobbies overigens niet, want het
zijn zijn enige verzetjes. De hele dag
staat hij in een warme fabriek en pas
als hij 's avonds op het toneel staat leeft
hij op.
Ik merk het ook, als hij de rol van Judas
speelt. Dat doet hij nu voor de derde keer
en als je hem ziet, herken je hem amper.
Kennissen van ons zaten naar de spelen
te kijken en realiseerden zich niet, dat
Pierre meedeed. Als Judas heeft hij
opeens een andere stem, een andere hou
ding en mimiek. Thuis is hij de beschei
denheid zelve en heb ik het hoogste
woord. Maar als je hem op de Passiespe
len te keer hoort gaan, kun je je eigen
ogen en oren niet geloven. "Zo, zo menne-
ke", denk ik dan, "thuis geen boe of bah,
maar buiten durf je wel Christus een
grote bek te geven". Ik geloof trouwens,
dat Pierre die Judasrol in een trance
speelt. Mijn dochter wachtte hem een
paar jaar terug achter het podium op,
maar hij zag het kind niet eens staan.
Zijn bloedeigen dochter liep hij straal
voorbij".
Pierre Driessen (43) houdt spreekuur in
zijn doorzonkamer, die gevuld is met
kleuren-teevee, open haardvuur, bank
stel, huisbar en een vaas onsterfelijke
plastic bloemen. "Toen de vroegere regis
seur Bert Thisen in 1970 aan me vroeg,
of ik wat voelde voor de rol van Judas
ben ik me rot geschrokken. Zolang ik de
Passiespelen volg hebben ze namelijk de
beste spelers van Tegelen Judas laten
spelen. En ik had nou niet het gevoel,
dat ik zoveel kwaliteit in huis had. Ik was
bang, dat ik het niet waar zou kunnen
maken.
Toen ik die rol tenslotte accepteerde ben
ik me als een razende gaan verdiepen in
die Judas-figuur. Op school leer je alleen,
dat Judas een slecht mens was, een
Hoe, wat, waar?
De Passiespelen van Tegelen,
een spektakel voor alle tijden
en alle generaties, vinden voor
de twaalfde maal plaats in het
riante openluchttheater „De
Doolhof', dat sinds enkele ja
ren beschikt over een tribune
met 4500 overdekte zitplaatsen.
De zondagmiddag-opvoeringen,
aanvang half drie, zijn 13, 20,
27 juli, 10, 17, 24, 31 augustus
en 7 en 14 september. De zater
dagavond-opvoeringen onder
sfeervolle belichtingen zijn 16,
23, 30 augustus en 6 en 13 sep
tember, aanvang half acht. De
toegangsprijzen bedragen, vijf,
tien en vijftien gulden. Reduc
ties voor groepen van 25 tot 100
personen vijf procent, 100 tot
200 personen 10 procent. Tege
len ligt tussen Venlo en Roer
mond en is per auto, trein en
bus makkelijk te bereiken. Van
uit het westen is Tegelen via
Venlo bereikbaar over de E3
vanuit Eindhoven en de Mid-
den-Peelweg vanuit Den Bosch,
de verbinding met noord en
oost loopt over Venlo, Nijme
gen en Arnhem. Uit Venlo ver
trekt om het half uur een trein
alsook een bus van de NAO
richting Tegelen. Plaats reser
veren is per brief of briefkaart
mogelijk. Adresseren: Passie
spelen '75, Postbus 15 in Tege
len. Ook per telefoon: 077-
31624/31625.
verrader. Maar zo simpel liggen die za
ken in de praktijk natuurlijk niet. Judas
had best waardering voor Christus en hij
heeft zich aanvankelijk ook voor die man
uit de naad gewerkt. Maar toen hij merk
te, dat al die inspanningen te weinig
opleverden, is hij ontrouw geworden. Ju
das had nou eenmaal niet datzelfde door
dik en dun gaande geloof als de andere
apostelen. Hij .was gewoon slimmer dan
de rest, een gewiekst zakenmannetje en
een opportunist.
Daaruit moet je zijn optreden ook verkla
ren. Ik zou voor geen prijs een Judas
willen zijn, spaar me asjeblieft, maar ik
kan hem wel een heel eind volgen in zijn
verraad. Hij is een brallende zielepoot,
die nergens houvast vindt De andere
apostelen voelen zivh volkomen safe bij
Christus, die varen blind op Hem. Maar
Judas zit met die eeuwige twijfels. Waar
of niet waar? Is die Jezus werkelijk wat
hij steeds beweert? Is hij God en is hij
zo liefdevol als hij voorgeeft? Dat zijn
de wurgende problemen, waar Judas mee
zit De twijfel maakt hem uiteindelijk tot
verrader. Het is zijn enige manier om
zichzelf waar te maken.
Ik ben blij, dat onze nieuwe regisseur
rekening houdt met die kanten van Ju
das. Vroeger was Judas in Tegelen een
zomer lang de enige schoft temidden van
de brave Hendrikken."
Pierre Driessen is inmiddels ook slachtof
fer geworden van zijn eigen Judasprak-
tijken. In andere jaren gaat de familie
welgemoed op vakantie naar het buiten
land, maar daar is in 1975 geen kijk op.
Toos trekt zich met de kinderen en de
caravan terug op een camping in Baarloo
en Judas hoopt zich telkens na gedane
verraderszaken bij hen te voegen.
Met het oog op zijn werkzaamheden heeft
hij van de regisseur verlof gekregen om
met een nepbaard de degen met Christus
te kruisen. "Ik heb al niet zo'n bijster
ideaal hoofd voor een baard, maar als
je dan ook nog in een fabriek werkt,
waar het hete ijzer je om de oren vliegt
kun je maar het beste zo weinig mogelijk
haar hebben". (Wat dat betreft heeft de
Heer zijn bede inmiddels verhoord: zijn
haardos is reeds drastisch gewied).
Buiten de gieterij verhelpt Driessen dat
euvel met een pruikje en een imitatie-
baard. "Daar was vóór de oorlog geen
kijk op", meldt hij, "toen was het een
eis, dat alle medespelers lang haar en een
baard droegen. Je struikelde toen in Te-
gelen over de hippies in alle leeftijdsklas
sen. Als je vroeger in Limburg een vent
met onwijs lang haar zag lopen dacht je
gelijk: die komt uit Tegelen. Welke rol
zou hij hebben?
Nu zeg je tegen elkaar: moet je die nozem
zien. Zal wel weer niks van terecht ko
men". LEO THURING
