Mertens
geeft zijn
stoel bij
de KNBTB
aan jongere
„De boer is een vent, die wéét
in welke tijd hij leeft"
Rechtszaak Baader-Meinhof
Duitslands langste proces
mzië
Cabaretiers en andere stedelin
gen lopen nog maar al te vaak
rond met het idee dat iedere
boer een niet al te snuggere
vent is, met een petje op en
rode zakdoek om, stro in de
klompen en handen in de zak
ken en met een fiks accent. De
scheidende KNBTB-voorzitter
C. G. A. Mertens: "Ik hoop dat
dat beeld eens wordt rechtge
trokken. Want het klopt niet,
net zo min als iedere Nederlan
der nog op klompen loopt. De
boer, de tuinder, is een vent die
wéét in welke tijd hij leeft, en
die het ook weet te zéggen. Hij
Is een moderne ondernemer. Hij
verdient wat anders dan dat
beeld van het domme keuter
boertje. En als hij met een ac
cent spreekt is dat nog geen
nadeel."
Het karakter van de boer en de
tuinder en van hun bedrijf is
duidelijk veranderd tijdens zijn
voorzittersjaren. "De goede boe
ren en tuinders zijn mensen met
durf, zijn meer manager gewor
den. In het Westland bijvoor
beeld en op gemengde bedrijven
zijn tuinders en boeren onderne
mers van een ander allure ge
worden. En dat moest ook wel:
vele anderen, die niet meekon
den, hebben een andere richting
moeten kiezen."
Ook het karakter van de bond
(tussen haakjes: de KNBTB be
staat al sinds 1896) is sterk ver
anderd. "Toen ik er net na de
oorlog kwam, lag het zwaarte
punt bij het werk in de gewes
ten. Nu is het vooral de algeme
ne belangenbehartiging op lan
delijk niveau. In de gewesten
wordt nog wel veel gedaan op
het gebied van opleiding, voor
lichting, begeleiding."
"Die eerste jaren was er cen
traal nog weinig te doen. Boven
dien was er tussen de aangeslo-
bonden verschil van inzicht;
m paar wilden zoveel mogelijk
'estelijk blijven doen en wa
ren bang dat de Stichting voor
de Landbouw hen zou uithollen.
Ze vertrouwden het niet. Toen
ik kwam was de sfeer nog niet
zo prettig. Maar dat is helemaal
omgeslagen. Ook met de andere
bonden, de Christelijke Boeren-
en Tuindersbond en het Konin
klijk Nederlands Landbouwco-
mité en binnen het Landbouw
schap is de verstandhouding uit-
•kend."
Vorig jaar, het jaar van de boe-
en tuindersdemonstraties,
er nogal wat kritiek gespuid
de agrarische bonden en ook
KNBTB-voorzitter Mertens
>nlijk. De heer Mertens:
situatie was toen ook wel
erg beroerd: sterke kostenstij
ging, lagere prijzen, ongunstig
weer, hoge olieprijzen, enz. De
rentabiliteit kreeg een flinke
deuk. Aan studenten en arbei
ders hadden boeren en tuinders
gezien, dat hét voeren van acties
vaak resultaat heeft en besluit
De heer C. G. A. Mertens zet er een streep onder.
Hij is al 21 jaar voorzifter van de KNBTB, de
Katholieke Nederlandse Boeren- en Tuindersbond,
en dat is hem genoeg. Er moet maar eens een
jonger iemand op zijn stoel komen zitten, vindt
hij. Hij is 57 jaar en houdt na zijn vertrek nog
genoeg functies over om zijn tijd ruimschoots te
vullen. "Ik heb te weinig nee kunnen zeggen, als
ze me weer eens vroegen." Aanstaande dinsdag, 20
mei, legt hij voorgoed de voorzittershamer van de
KNBTB neer.
In 1945, 28 jaar oud, begon Mertens' bestuurlijke
loopbaan: hij werd bestuurslid van de Limburgse
Land- en tuinbouwbond. In 1947 werd hij voorzit
ter, en daarmee ook bestuurslid van de KNBTB.
In dat jaar werd hij ook bestuurslid van het
Landbouwschap (toen nog Stichting voor de Land
bouw geheten). In 1952 werd Mertens lid van de
Eerste Kamer voor de KVP en dat is hij nu, na
23 jaar, nog. "Maar ik stel me nu niet meer
verkiesbaar". In 1954 werd hij voorzitter van de
KNBTB. "Een snelle carrière," geeft hij toe. Intus
sen had hij nog zijn fruitteeltbedrijf in Blerick bij
Venlo.
Momenteel is de hoofdfunctie van de heer Mertens
die van voorzitter van de raad van beheer van de
RABO-bank. Daarnaast is hij nog commissaris van
de Heidemij, voorzitter van de Coveo (coöperatie
voor aankoop en verwerking van vee en vlees) en
de nationale coöperatieve raad voor land- en tuin
bouw. Hij heeft verder nog een koeienfokbedrijf
en houdt wat paarden, "waar ik graag op rij".
vorming kan versnellen. En
toen zijn die demonstraties ge
komen, waarvoor het idee niét;
binnen de organisaties ontstond.
Er is nogal fel afgegeven op de
agrarische bonden en de rege
ring. Begrijpelijk, maar niet he-:
lemaal terecht. Tot op zekere
hoogte was kritiek gerechtvaar
digd, maar de schuld voor die
slechte toestand lag niet per se
bij de regering of de bonden. De
oorzaak ging zelfs de mogelijk
heden van de EEG te boven,
het waren wereldomstandighe
den."
De kritiek heeft binnen de agra
rische bonden geleid tot bezin
ning. "Vroeger ging alles in de'
overlegsfeer. De onderhandelin
gen waren ook wel hard, ook
met de minister, maar we ble
ven praten. Maar of we daar
mee in de toekomst kunnen vol
staan... Het zal meer gebeuren
dat ontwikkelingen met acties
worden begeleid. Het zal wat
meer over een andere boeg ge
gooid worden. Ook daarom is
het wel goed als er iemand in
mijn plaats komt die meer in
speelt op deze tijd. Ik heb me
wel aangepast, maar toch... Als
het aan mij gelegen had, was ik
al eerder weggegaan." De opvol
ger van de heer Mertens is al
bekend: dat is drs. Joris Schou
ten. hoofdredacteur van het
KNBTB-blad "Boer en Tuin
der", en bekend van zijn agrari
sche radiopraatjes in "Van
twaalf tot twee."
"Het is begrijpelijk, dat boeren
klagen: van arbeiders gaat het
loon steeds maar omhoog bij
steeds korter werken, terwijl wij
doorsappelen voor steeds min
der inkomen. In andere bedrijf
stakken wordt de inflatie opge
vangen en zelfs meer dan dat.
Na de oorlog hebben we niet
meegemaakt, dat de rentabiliteit
in twee jaar zó snel achteruit
ging. Maar ik geloof, dat het op
de wat langere termijn veran
dert Nu zitten we in een dal,
maar er komt een evenwicht. De
agrarische bedrijven hier staan
over het algemeen op een hoger
niveau dan in het buitenland.
Op langere termijn heeft de Ne
derlandse landbouw een goede
kans."
"Een ondernemer zou een inko
men moet hebben, dat ligt bo
ven dat van een geschoolde ar
beider. Maar nu heeft een groot
gedeelte van hen een inkomen
dat er onder ligt Toch zie ik
niet zoveel in een minimum-in
komen voor ondernemers, want
dat zou zeker gepaard gaan met
andere beknottingen van het on
dernemersschap."
De heer Mertens: "Boeren en
tuinders zijn soms met handen
en voeten gebonden aan banken
of coöperaties. Dat is fout. Wel
worden er veel en grote kredie
ten gegeven, maar de bank
pioet de agrariër zoveel moge
lijk vrijheid laten. Er bestaan
"wurgcontracten" waarbij hij
eigenlijk in loondienst is, maar
zónder enige sociale zekerheid.
Het is een schande dat dat ge
beurt, alleen maar om bijvoor
beeld de omzet van veevoer te
verhogen. Coöperaties zijn er
voor de boeren en niet anders
om. Het komt voor, dat banken
voor 100 procent financieren,
maar dan zit je als ondernemer
helemaal vast. Je moet als bank
echter ook wel eens mensen te
gen zichzelf in bescherming ne
men."
Over de EEG zegt de heer Mer
tens: "Het is erg moeilijk om in
de EEG tot een gemeenschappe
lijk landbouwbeleid te komen.
Dat komt door de grote ver
schillen tussen de Europese lan
den; het is net een lappendeken.
'Het gemeenschappelijk beleid is
volledig uitgehold. Het zou zich
meer moeten richten op de in
stelling van de verschillende
'landen, want ieder houdt toch
z'n eigen beleid. Men zou tot een
soort agrarische specialisatie
moeten komen: de produkten
verbouwen waar dat het beste
kan. Dat komt al een beetje op
gang, maar dat gaat niet zonder
pijn. De Nederlandse fruitteelt
bijvoorbeeld raakt al wat op het
tweede plan door de enorme
concurrentie en door het feit dat
veel rassen in zuidelijke landen
beter groeien. Maar voor de vee
houderij zou Nederland de beste
kansen bieden: klimaat en
grond zijn goed, de ligging is
voor de afzet gunstig. Met de
graanteelt gaat het weer moeilij
ker. Automatisch treedt er al
een specialisatie, een zekere
teeltverschuiving op, maar juist
doordót de EEG er is. Zo'n spe
cialisatie moet erg geleidelijk
gaan, om niet in grote moeilijk
heden te komen."
Over Sicco Mansholt, die in de
zestiger jaren de Europese land
bouw in beroering bracht met
zijn ambitieuze plannen (waar
aan hij nu zelf ook twijfelt) zegt
de heer Mertens: "Hij was een
goede minister en heeft ook als
landbouwcommissaris van de
EEG goede dingen gedaan.
Maar zijn latere ideeën waren
weinig reëel. Mansholt wilde
naar bedrijven van 1000 hectare
en 500, 600 koeien. Hij bereikte
er een schokeffect mee. Maar
nü is er een bijna tegenoverge
stelde beweging bezig: men ziet
meer in niet al te grote bedrij
ven, waar een optimaal bedrijfs-
klimaat mogelijk is. Er is nie
mand meer die nog het beleid
van Mansholt wil. Ik heb zijn
plannen weinig bewonderd, het
waren slechts theorieën."
De heer Mertens is het ook niet
eens met sommige ideeën over
ontwikkelingshulp. "Als wij
minder vlees eten, worden de
mensen er dóór niet beter van.
Je moet de ontwikkelingslanden
helpen koopkrachtiger te wor
den of je moet schenkingen
doen. In de EEG hebben we
enorme hoéveelheden melkpoe
der over, maar we kunnen het
geld niet vinden om het weg te
sturen.-" Ook met het propage
ren van rietsuiker ten koste van
bietsuiker is hij niet gelukkig.
"Moet je de ontwikkelingslan
den steunen ten koste van een
bepaalde groep hier, namelijk
de bietentelers? Nee, we moeten
allemaal een stapje terugdoen.
Bovendien, onze bietsuikerpro-
duktie is niet genoeg om het
Nederlands verbruik te dekken
en er dreigt een gebrek aan
suiker op de wereldmarkt En
het is tevens niet zeker dat die
rietsuiker uit ontwikkelingslan
den komt: ook Zuid-Afrika en
Australië- leveren rietsuiker en
op de wereldmarkt is de her
komst niet te achterhalen." (om
deze redenen hebben veel we
reldwinkels, die rietsuiker ver
kochten de verkoop daarvan ge
staakt. W.R.) "Nee, deze proble
men kunnen alleen maar we
reldwijd worden aangepakt."
Nog even terug naar de agrari
sche organisaties. Er zijn er nu
drie, de KNBTB. de CBTB en
het KNLC. De scheidende
KNBTB-leider Mertens: "Die
zouden nog wel eens één kun
nen worden. Maar dat gaat niet
vanzelfsprekend. In een aantal
streken bestaat daar beslist
weerstand tegen. Maar de ka
tholieke en christelijke bonden
zouden volgens mij beslist sa
men kunnen gaan. Daar zie ik
momenteel weinig verschillen
meer tussen." De heer Mertens
ziet zo'n fusie als een soort CDA
in de agrarische wereld. Voor
een levensbeschouwelijke orga
nisatie ziet hij zeker nog een
•functie. Vanuit de christelijke
opvatting kan zo'n organisatie
een duidelijke taak hebben in
het leven van boer en tuinder,
bij onderwijs, opleiding, gezin.
Door een fusie zou die taak
versterkt kunnen worden.
De heer Mertens op het spreekgestoelte voor boeren en tuinders. "De kritiek op de landbouworganisaties en de
regering was niet helemaal terecht."
(Van onze correspondent Frans Wennekes)
BONN Anderhalf jaar heeft de
rechtbank van Stuttgart uitgetrokken
voor het proces dat aanstaande woens
dag, 21 mei, begint tegen de „harde
kern" van de Baader-Meinhof-bewe-
ging. Zelfs zonder dat onvoorziene om
standigheden roet in het eten gooien
(en de kans daarop is groot) belooft dit
proces al het langste te worden dat
ooit in Duitsland is gevoerd. Het zal
dan met een half jaar de processen
overtreffen die in Frankfurt tegen de
beulen van Auschwitz werden gevoerd.
De Westduitse staat heeft diep in de tijd
en de geldbuidel getast om zichzelf en
Andreas Baader (32), Ulrike Meinhof
(40), Gudrun Ensslin (34) en Jan-Carl
Raspe (30) eerlijk te berechten. Voor 12
miljoen mark werd naast de gevangenis
in de Stuttgartse wijk Stammheim een
speciale rechtszaal gebouwd. De kosten
van het eigenlijke proces zullen nog
eens circa 4 miljoen mark bedragen.
Het grootste deel daarvan gaat naar de
acht advocaten, die de aangeklaagden
door de rechtbank werden toegevoegd
en die daarom door de staat met onge
veer 150.000 mafk per man betaald
moeten worden.
Net zoals tijdens het proces in Bücke-
burg tegen Ronald Augustin, wordt het
proces in Stuttgart met de meest uitge
breide veiligheidsmaatregelen omgeven.
De maximaal 200 personen, meest jour
nalisten, voor de publieke tribune zullen
een grondige fouillering en controle met
electronische apparatuur moeten onder
gaan. Ook de advocaten zullen zo wor
den onderzocht De ergste consequentie
is misschien wel dat alle betrokkenen
wegens de tijdrovende controles elke
dag twee uur voor het begin van de
zittingen aanwezig moeten zijn.
Binnen en buiten het gerechtsgebouw,
dat 's nachts in felle schijnwerpers
staat, speuren constant televisiecame
ra's. Het vensterloze gebouw is van zulk
degelijk beton, dat het als bunker dienst
zou kunnen doen. Het dak en de bin
nenplaats zijn bedekt met een mat van
gevlochten plastic, die landingen van
helicopters onmogelijk maakt en bom
men of raketten terug laat veren. Toe
gangswegen en omliggende akkers wor
den streng bewaakt en de gevangenis
Een blik in de rechtszaal die in Stuttgart speciaal is gebouwd voor
de berechting van Andreas Baader en Ulrike Meinhof en twee metgezel
len. Kosten 12 miljoen mark
is omgeven door een schutting en een
prikkeldraadversperring van tweeën
halve meter hoog en door rijen Spaanse
ruiters. De driehonderd politiemannen
die voor de bewaking moeten zorgep,
zouden de proceskosten nog eens met
.enkele miljoenen verhogen. Maar, zo
redeneerde men, politiemannen moeten
er „sowieso" zijn, en daarom komen er
bij toerbeurt groepen agenten uit het
hele land naar Stuttgart, voor wie dan
de bewaking een soort oefening is.
De vier aangeklaagden zitten nu bijna
drie jaar in voorarrest. In twee jaar tijd
bereidde de justitie een akte van be
schuldiging voor van maar liefst 50.000
pagina's en de eigenlijke aanklacht vult
een fikse roman van 454 bladzijden.
Daarin wordt verhaald hoe de Baader-
Meinhof-groep, in een rage om de maat
schappelijke verhoudingen in West-
Duitsland met geweld te veranderen,
vier mensen doodde, tientallen perso
nen verwondde en zich in 54 gevallen
schuldig maakte aan poging tot moord.
Daarbij werden politiemannen regel
recht geëxecuteerd en bomaanslagen
gepleegd de voornaamste op Ameri
kaanse kazernes in Frankfurt en Hei
delberg en op het krantenbolwerk van
Axel Springer in Hamburg.
Ondanks dat de kopstukken in de ge
vangenis zitten, gaat de terreur van de
groep door. Er bestaat nauwelijks twij
fel aan, dat de 26-jarige half-Neierlan-
•ider Ralf Reinders daarvan de leiding'
heeft. Al vijf jaar maakt de politie
verbeten jacht op hem. Hij lijkt van de
aardbodem verdwenen, maar regelma
tig wijzen sporen van nieuwe misdaden
in zijn richting. Daarom is ook hij er
de oorzaak van dat de alarmstemming
in de bondsrepubliek tot een toppunt
gestegen is en dat de bewaking van
politici, diplomaten, rechters en andere
persoonlijkheden steeds scherper
wordt. Het is niet juist te beweren dat
West-Duitsland een politiestaat is ge
worden, maar meer dan ooit sinds de
oorlog beheersen tot de tanden gewa
pende en in pantserwagens patrouille
rende agenten in talrijke steden het
straatbeeld.
