Jan Zwartkruis,
trainer tussen
twee vuren
u
Leidse regio
broedplaats
voetbaltalent
Ik moet lachen
om motivatie
Jan
Rab
Eerlijk
spel
spelen
LEIDSE COURANT
EEFDE - Onder de tech
nische leiding van trai
ner Jan Zwartkruis (49)
gaat het Nederlands mi
litair elftal zo zoetjes
aan beginnen aan de
voorbereiding op de
strijd om het wereld
kampioenschap, dat be
gin juli in West-Duits-
land wordt gehouden.
Om de eerste greep op
de selectiegroep te krij
gen, heeft het gezel
schap zich deze week
enige dagen terugge
trokken in de Detmers-
kazerae te Eefde. Oefen
wedstrijden tegen eredi
visieclub Go Ahead
Eagles en de Deventer
amateurclub Sallandia
moeten Zwartkruis en
de zijnen het eerste ge
zicht geven in het be
schikbare spelersmate
riaal.
Trainer Jan Zwartkruis houdt
zich al een reeks van jaren
met het Nederlands militair
elftal bezig. Hij nam het be
wind over van de vroegere
KNVB-coach Elek Schwartz,
die behalve het officiële Ne
derlandse voetbalelftal ook de
militairen onder zijn hoede
had. Die tijd is voorbij. Jan
Zwartkruis en zijn staf zijn
volledig autonoom. Met alle
moeilijkheden die er ten aan
zien van het 'normale' voetbal-
gebeuren bij komen
Trainers in het betaalde voet
bal mompelden al gauw dat de
vorm van een speler achteruit
gaat, zodra hij in militaire
dienst is. Jan Zwartkruis is
het daar beslist niet mee eens.
Hij zegt daarover: "Ik ben een
vakman onder de vaklui De
spelers gaan beslist niet in
vorm achteruit Dat is larie
koek. Behalve de training spe
len ze bij mij juist een goed
wedstrijdritme. Ik zou de rol
len eigenlijk andersom moeten
draaien. Zodra een speler in
militaire dienst is, is er bijna
geen trainer in het betaalde
voetbal, die zich nog iets aan
de speler - en dat is toch in
de eerste plaats zijn speler -
gelegen laat liggen. Zij nemen
niet de moeite zich op de hoog
te te stellen van de conditie
van de speler. Vaak wordt zo'n
speler gewoon een poosje af
geschreven. Erg jammer en to
taal verkeerd'.
Het aantal van dertig wedstrij
den per jaar ziet Jan Zwart
kruis niet als een bezwaar.
'Integendeel', zegt Zwartkruis,
"het zijn allemaal jongens van
19, 20 jaar. Die worden daar
door vaak juist over het tere
punt heen geholpen'.
Problemen
Praten met Jan Zwartkruis
betekent onmiddellijk ver
zeild raken in tal van voetbal-
technische. en organisatori
sche problemen. Hij hakt al
vele jaren met dit bijltje. In
de Betuwe geboren en in
Znid-Limbnrg opgegroeide
Jan Zwartkruis hield zich als
gportinstructenr aanvankelijk
JAN ZWARTKRUIS ...vakman onder vakmensen...
Daarna verpandde hij zijn
hart, aan het voetballen. Als
trainer maakte hij furore met
ondermeer amateurclub Quick
Amersfoort en later met het
militair elftal. In het komende
seizoen komt de zaterdagclub
Spakenburg onder zijn bezie
lende leiding.
Over de medewerking van de
militaire autoriteiten is Zwart
kruis, die toch al min of meer
gefrustreerd moet zijn omdat
hij met "gaande en komende"
spelers té doen heeft, verre
van tevreden. Zwartkruis:
"Over de gehele linie geven de
commandanten veel minder
medewerking dan in het verle
den het geval was. Iedereen
heeft de mond dan wel vol
over de WDM, maar het
wordt zo langzamerhand weer
eens tijd dat men de hand in
eigen boezem steekt, ook de
minister propageert topsport,
maar dan moet ik toch in de
eerste plaats veel meer mede
werking hebben. De omstan
digheden waaronder ik nu
moet werken zijn wel eens be
nauwend. Maar alia, misschien
worden de heren op tijd wak
ker."
Jan Zwartkruis weet - en hij
maakte daar geen probleem
van - dat hij tussen twee vuren
in zit Aan de ene kant is hij
de vakmantrainer die reke
ning heeft te houden met zijn
collega-trainers bij de clubs,
aan de andere kant wil hij zo
goed mogelijke resultaten be
halen met zijn militaire ploeg.
Het een kan niet altijd met het
ander samengaan. Clubs heb
ben vaak grote competitie be
langen, zijn betrokken bij
wedstrijden om Europacups
of, zoals aan het einde van dit
seizoen, de na-competitie voor
eerste en eredivisie, de bond
heeft belang bij wedstrijden
van ondermeer Jong Oranje
en zo is er nog een aantal
problemen, waarmee Jan
Zwartkruis voortdurend wordt
geconfronteerd.
Verbetering
Zwartkruis: "Gelukkig komt
er de laatste tijd wat verbete
ring in de communicatie. Er
wordt zoveel mogelijk met ie
ders wensen rekening gehou
den. Maar nogmaals de be
langstelling van de kant van
de clubtrainers zou in de eer
ste plaats veel beter moeten
rijn.
Per slot van rekening zijn er
tal van spelers, juist in de
militaire ploeg gevormd. Denk
maar eens aan Jantje Peters
van NEC. Ik wist van meet af
aan, dat ik in hem een bijzon
der goede speler in mijn gele
deren had. Er is erg veel aan
zijn opvang en vorming ge
daan.
Jantje Peters is een beschei
den jongen. Als hij bij wijze
van spreken op dit moment
binnen zou komen en niemand
zou hem opvangen, gaat Jan
tje ergens in een hoekje zitten.
Over het algemeen moet ik
zeggen dat voetballers best
eens een beetje volmondiger
zouden kunnen zijn.
Juist aan die punten wordt in
de militaire dienst aandacht
besteed. Clubtrainers moeten
echt niet de idee hebben, dat
zij de zaken zo goed in de
vingers hebben. Men zal er
fek van op kijken, maar het
omt voor dat ik het heb over
een dubbelpassje en een speler
mij aankijkt, alsof hij zeggen
wil waar heb jij het nou weer
over? Dat zijn toch dingen die
niet mogen voorkomen".
Springplank
Jan Zwartkruis prijst zich ge
lukkig, dat met name bonds
coach George Knobel terdege
de waarde van bet voetballen
in het militair elftal beseft
"Per slot van rekening", zegt
Zwartkruis, „vonnt de mili
taire ploeg vaak de spring
plank naar het officiële Ne
derlands elftal.
En laten dan de toptrainers
vooral niet zeuren over de con
ditie van de spelers. Ik maak
het wel anders mee. Ik vraag
me wel eens af, wat men ei
genlijk aan het doen is. Maar
al te vaak word ik geconfron
teerd met een soort Jan Salie
geest
Trainers zeggen, dat zij het te
druk hebben om zich met het
militaire elftal en hun daarin
mogelijk spelende pupil bezig
te houden. Dan vraag ik me
af, waar ze het eigenlijk zo
druk mee hebben. Met die
groep van twintig spelers?
Daar moet ik dan nog een
keer om lachen. En de spelers
denken dat zij het als voetbal
ler zo zwaar hebben. Nou,
daar wil ik helemaal niets van
horen.
Kijk eens naar de paardesport
en vraag je eens af, wat die
mensen allemaal niet moeten
doen om tot de top door te
dringen. Kijk ook eens naar
artiesten. Een Toon Hermans
bijvoorbeeld. En vraag je dan
eens af, wat er komt kijken
om tot een topprestatie te ko
men. Wat er met gewerkt moet
worden. Van 's-morgens vroeg
tot 's-avonds laat En dat alle
maal om optimaal in conditie
te zijn. Om het publiek wat te
Staan voetballers daar wel
eens bij stil? Zij vergeten
maar al te vaak dat zij het
publiek de show moeten bren
gen. Maar daar moet wel wat
voor gedaan worden. Daar
heeft het publiek immers recht
op. Men praat tegenwoordig
over motivatie. Nou, ik lach
Utrecht/Leiden - Het is
in het betaalde voetbal
al lang niet meer de ge
woonte om het jeugdig
talent in eigen kring te
zoeken, op te leiden en
klaar te stomen voor
het eerste elftal. Dat is
een werkwijze van de
amateurverenigingen:
de profs doen het an
ders. Het verschijnsel,
dat een jongen als
Cruyff via de pupillen
van Ajax opklom naar
het eerste team, wordt
steeds zeldzamer. Aan
kopen hebben de over
hand, zoals mag blijken
uit het feit, dat steeds
meer clubs in het be
taalde voetbal de
rechtsvorm „stichting"
prevaleren boven de
normale opbouw van
een vereniging.
De consequentie hiervan is,
dat de amateursectie moet zor
gen voor de nodige aanvulling
van de profclubs, „want", zo
stelt Jan Rab, trainer van FC
Utrecht, „vijftien van de acht
tien clubs in de eredivisie kun
nen zich geen dure aankopen
permitteren".
De meerderheid van de clubs
moet dus een andere weg zoe
ken die naar de (subjtop leidt
en de geëigende methode
daarvoor is het afstropen van
de amateurvelden om te zien
of daar nog „wat" rondloopt
Goedkoop en makkelijk lijkt
dat op het eerste gezicht, maar
Jan Rab is het daar bepaald
niet mee eens. „Niets is mak
kelijker dan een grote zak geld
op tafel te zetten en te zeggen:
kom maar. Zoals zovelen be
schikken wij echter niet over
het „grote" geld en vandaar
dat wij ons moeten beperken.
Maar behalve, dat onze metho
de net zo goed behoorlijk wat
liquide middelen vereist, kost
het one inde meer moeite dan
het slechts tevoorschijn halen
van een stapel biljetten. Ama
teurs die wij aantrekken moe
ten, behalve betaald, opgevan-
De trainer van FC Utrecht wenst in zijn betrekkingen
met amateursclubs eerlijk spel te spelen.
gen en begeleid worden. Cal
culeer daar bij in, dat 70% na
een of twee jaar ongeschikt
blijkt en moet afvallen dan
begrijp je, dat deze methodiek
niet zo simpel is als men wel
denkt", is Rab's explicatie.
Jan Rab(32) was, voor hij bij
de FC Utrecht In dienst
kwam, trainer van Telstar.
Ook ln Velsen moest hij het
hebben, althans wat de aan
vulling betreft, van jeugdig
talent, weggehaald bij ama-
turclubs.
Even zo goed als andere clubs
beschikte Rab over een aantal
scouts, die vooral actief waren
beneden Haarlem. Logisch,
want in die contreien speelde
geen profclub, maar wel een
aantal gerenommeerde ama
teurverenigingen als UVS,
Noord wijk, Roodenburg LFC
en Quick Boys. Met name
UVS had grote aantrekkins-
kracht op Rab, want hij haal
de er maar liefst drie spelers
weg, van wie Hendrikse en
Kamphuis inmiddels regelma
tig in het A-team vertoeven.
Rab verhuisde naar Utrecht,
attendeerde zijn scouts aldaar
op de regio Leiden en resul
taat bleef niet lang uit. Op
nieuw klopte hij bij UVS aan,
want in Wil Groenendijk en
Piet van Putten ziet hij poten
tiële kandidaten voor zijn
ploeg. Bovendien liet hij Roo-
denburgdoelman Van Berge
Henegouwen opdraven, want
ook in de boomlange speler
ziet Rab wel wat Een en an
der heeft inmiddels als resul
taat, dat Groenendijk zéker
volgend seizoen voor Utrect
zal uitkomen en dat Van Put
ten en Van Berge Henegouwen
hem vermoedelijk zullen vol
gen.
Vanwaar de belangstelling,
juist voor UVS? Ja Rab: „UVS
is een bijzonder goed georga
niseerde club met een uitste
kende opbouw en een voor
treffelijke trainer. Dat is te
merken aan de resultaten,
maar ook aan de speler als
individu."
„Die zijn vooral technisch en
tactisch goed ingesteld en be
schikken over de juiste menta
liteit En dat zijn nu net de
voorwaarden voor het veelei
sende profvoetbal. Is die basis
aanwezig dan kan er een goe
de prof uit groeien", aldus
Rab.
Neven effecten
Aan de neveneffecten, het feit
dat hij telkens zware aansla
gen pleegt op het spelersmate
riaal van de Leidse hoofdklas
ser, tilt Jan Rab niet zo zwaar.
„Van Schooten zei al, dat hij
bijna alleen nog opleidde voor
Rab", lacht hij, „maar geble
ken is, dat UVS het spelersver-
lies gemakkelijk kan opvan
gen Aan de andere kant is het
natuurlijk ook een erkenning
voor het systeem, dat UVS
hanteert Bovendien heb ik erg
fijne contacten met Dés ar (vi-
cevoorzitter van UVS; red.) die
als bemiddelaar optreedt bij
pile gesprekken. Wat dat aan
gaat probeer ik zo eerlijk mo
gelijk te handelen. De laat de
speler een vrije keus; zeg wat
hier mogelijk is en wat niet
Probeer ze van dienst te zijn
met eventuele faciliteit die ze
behoeven, kortom zo'n „deal"
is voor mij een eerlijke zaak.
Het is een hele overgang dus
dat moet goed begeleid wor
den. Aan latere teleurstelligen
hfhhfn urii nrw-H tü idc" ic
Jan Rab heeft weer wat jeug
dig talent opgespoord en
hoopt er zijn voordeel mee te
doen „Het past allemaal in
een stukje beleid", zegt hij.
„Het publiek in Utrecht houdt
van spektakelstukken en daar
kan ik alleszins inkomen. Wat
hier wel over het hoofd werd
gezien is, dat je wel voor spec
taculaire wedstrijden kan zor
gen, maar dat wanneer je dan
toch met 3-0 verliest, je ook
nooit hoger op zult komea Het
voetbal werd nog al eens ver
geten Ik zoek een tussenweg.
Niet alleen dat mooie, rustige
voetbal van Telstar en niet
alleen dat spektakel van Ut
recht." DèAr heeft Rab zijn
UVS'ers voor nodig.
AD VAN KAAM
Jan Rab maakte al in zijn periode bij Telstar gebruik van het arsenaal talentvolle
amateurs dat de Leidse regio oplevert.
Jan Zwartkruis, al jaren de trainer van het Nederlands militair elftal, wordt beëdigd als officier
luchtmachtkaderschool.
