5000 kortgestraften
krijgen geldboetes
J
Moeilijk Frans bij HA VO
Folteringen
van Afrikanen
in Rhodesié
WET POSTHUMUS GLIJDT
SOEPEL DOOR DE KAMER
Witboek over Weinreb
proloog op rapport
van Rijksinstituut
fc
KLAP OP NEUS TURKSE PREMIER
Geboortegolf in safaripark
Geen behoefte aan 6e
opleiding voor tandarts
MXXMMTld
'OENSDAG 14 MEI 1975
LEIDSE COURANT
S LLISBURY (Rtr) - De Rhodesische commissie
voor gerechtigheid en vrede heeft een rapport
gepubliceerd waarin het Rhodesische leger
wordt beschuldigd van het deporteren en folte
ren van Afrikanen. De veiligheidstroepen in
Noord-oost-Rhodesië hebben bij hun actie tegen
opstandelingen opzettelijk dorpen en huizen
aangevallen en eigendommen en oogsten ver
nield, aldus het rapport.
lisschop Donald Lamont van
het bisdom Umtali, voorzitter
iran de katholieke commissie
®or gerechtigheid en vrede, zei
hopen dat de publicatie van
et rapport een eind zou maken
an de stilte rond „de afschuwe-
jke dingen" die in Rhodesië
•beuren. Hij sprak de hoop uit
at dit rapport effectiever zal
ijken dan een soortgelijk dos-
er dat vorig jaar werd samen-
■steld. De doorsnee blanke
hodesiërs, hoewel in het alge-
neen ongevoelig voor de rech-
van de Afrikanen, zouden
beschreven „afschuwelijke
ingen" niet tolereren als ze er
op de hoogte waren, aldus
bisschop. Wreedheden die be-
aan zouden worden door Afri-
aanse guerilleros krijgen over
et algemeen wel ruime aan-
icht, zo zei hij. Onschuldige
burgers worden voor een mo
reel dilemma geplaatst. „Als we
aangifte doen bij de politie, zul
len de terroristen ons vermoor
den. Als we het niet doen wor
den we gefolterd door de poli
tie", zo zegt een slachtoffer in
het rapport, dat is getiteld „De
man tussen twee vuren". Bis
schop Lamont beschreef Rho
desië als een „politieke absurdi
teit". „Het is een staat zonder
natie. Het bewind regeert zon
der de instemming van de grote
meerderheid van de geregeer-
Een woordvoerder van de rege
ring kon gisteren nog geen com
mentaar geven op het rapport,
maar zei dat een officieel onder
zoek na het vorige rapport had
uitgewezen, dat de beschuldigin
gen ongegrond waren.
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllll
STAKING
IN ROME
Tijdens een demon
stratie van stakende
taxichauffeurs in
Rome ontstond op
het Piazza Venezia
een complete ver
keersopstopping.
De chauffeurs eisen
hogere tarieven en
maatregelen tegen
'eigen rijders' en
onbevoegde chauf
feurs. In Italië zijn
ook de douane
beambten, journa
listen en drukkers
van dagbladen in
staking gegaan.
illlllllllllillllllllllllllllllllllllll
jediet voor
n nieuwe
Willemsbrug
evraagd
TTERDAM (ANP) B, en
van Rotterdam zullen de
neenteraad donderdag vra-
in te stemmen met een
diet van ƒ120 miljoen voor
bouw van een nieuwe Wil-
sbrug, die de beide Maasoe-
het Noordereiland met
verbindt. Hiermee zal
definitief worden afgestapt
de aanleg van een tunnel,
de scheepswerven ten oos-
van de Rotterdamse brug-
*o graag zouden willen. Het
(bestuur vindt een tunnel
lertig werven, die volgens
zeggen de dupe zouden
het handhaven van
brug, hebben zich via de
trale bond van scheeps-
wmeesters in Nederland
losine) gewend tot de minis-
verkeer, ruimtelijke or-
sociale zaken en econo-
zaken en de gemeente-
Zij willen voorkomen, dat
jksoverheid en de Rotter-
raad voor een gezonde
:eling van deze bedrijf-
de werkgelegenheid van
tot 30.000 man „catastro-
beslissingen nemen. Een
Tder van de werven
de huidige situatie als
vooravond van een histori-
misstap". De scheepswer-
zeggen, dat de bruggen ir
de i
i af
schepen en het tran-
tt van andere objecten een
ds knellender obstakel vor-
ANKARA (AP) De een gebroken neus over. moordaanslag op de in- bij de jeugdafdeling van
Turkse premier Sulei- middels overleden Ismet de grote oppositiepartij
man Demiral werd giste- Dit is de eerste maal dat Inönü werd gepleegd. van de voormalige pre-
ren door een aanvaller een Turkse premier ge-' mier Bulent Ecevit, de
in het gezicht geslagen confronteerd wordt met De aanslag werd ge- republikeinse volks par-
met een boksbeugel en lichamelijk geweld sinds pleegd door een werklo- bj.
hield aan deze "aanslag" er 11 jaar geleden een ze Turk die betrokken is
TILBURG (ANP) In het safaripark van het
recreatieoord de Beekse Bergen bij Tilburg
hebben zich tot nu toe opvallend veel geboorten
voorgedaan bij een grote verscheidenheid v4n
Afrikaanse diersoorten.
Het safaripark vindt
dat merkwaardig, omdat het om diersoorten
gaat die in hun land van oorsprong met uit
roeiing werden bedreigd. Ook vindt men het
merkwaardig, omdat het dit voorjaar niet ver
rassend zonnig en warm is geweest.
Behalve leeuwen-welpen zijn in het safaripark
jongen geboren van elanden, impala's, zebra's,
antilopen, mouflons, bavianen en een aantal
vogelsoorten. Men verwacht nog geboorten van
giraffen, gnoe's, cheeta's en struisvogels. Alle
tot nu toe geboren dieren verkeren in goede
conditie.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Ruim 5.000 kortgestraf
ten met een "lopend vonnis" krijgen
gratie. De achterstand bij de ten uitvoer
legging van deze vonnissen heeft de
justitie genoodzaakt deze korte gevange
nisstraffen om te zetten in geldboetes.
Staatssecretaris Glastra van Loon (justi
tie) heeft deze maatregel gisteren bekend
gemaakt. Er moet nog overleg over wor
den gevoerd met vertegenwoordigers
van de rechterlijke macht.
De maatregel geldt voor vrijheidsstraffen
opgelegd bij vonnissen die onherroepelijk
zijn geworden vóór of op 1 januari 1975.
Wanneer de maatregel ingaat is nog niet
bekend.
Deze maatregel houdt in dat v
met een lopend vonnis van 14 dagen of
minder de straf wordt omgezet in een
geldboete van 25 gulden voor elke dag
gevangenisstraf. Van de lopende vonnis
sen van meer dan 14 dagen worden er
14 dagen verwisseld in een geldboete van
350 gulden.
Tot de eerste categorie behoren ruim
1500 gestraften. Tot de tweede categorie
ruim 3500. Staatssecretaris Glastra van
Loon benadrukte dat het gaat om een
noodmaatregel, die alleen bedoeld is om
het aantal wachtenden op executie van
hun vonnis weg te werken en dat deze
maatregel niet voor herhaling vatbaar is.
Die achterstand is volgens de staatssecre
taris ontstaan doordat de gemiddelde
straf duur sinds 1972 is opgelopen van
11,5 weken naar 14 weken per jaar. Deze
verhoging is het gevolg van het feit dat
vooral de langere straffen in aantal zijn
toegenomen. Bij niet betaling van de in
plaats van de gevangenisstraf getreden
geldboete, vervalt de omzetting en moet
de straf alsnog worden uitgezeten.
PRO-EEG
De Britse beweging voor behoud van het Britse EEG-lidmaatschap heeft zich gisteren in Londen aan de
pers gepresenteerd. Kopstukken van alle grote partijen ijveren voor een positieve reactie van de Britten in
het aanstaande EEG-referendum. Van links naar rechts de liberale leider Jeremy Thorpe, de voormalige
conservatieve premier en partijleider Edward Heath en de socialistische minister van binnenlandse zaken Roy
Jenkins.
ADVERTENTIE]
Voordelige trein-toegangbil jetten
op vele stations verkrijgbaar.
UTRECHT (ANP) - Vooralsnog bestaat er in ons land geen
behoefte aan een zesde subfaculteit tandheelkunde. Staatssecreta
ris Klein van onderwijs en wetenschappen heeft deze conclusie
gisteren meegedeeld bij de opening van het tandheelkundig insti
tuut in Utrecht.
De komende jaren worden zo'n 300 tandartsen per jaar aan het
bestaande bestand toegevoegd, waarmee essentieel wordt bijgedra
gen aan het oplossen van het tekort aan tandheelkundigen, in 1980
zullen er ongeveer 5.000 en in 1990 rond 7.500 tandartsen zijn. Met
enige voorzichtigheid leidde dr. Klein uit de rapporten af, dat met
een tandartsendichtheid van 1 op ruim 2.000 inwoners, wat vóór
1985 zal worden bereikt, een evenwichtige situatie kan worden
bereikt.
Opperbevelhebber
in Argentinië
afgetreden
BUENOS AIRES (Rtr) - Gene-
raai Leandro Anaya, opperbe
velhebber van het Argentijnse
leger, is afgetreden op verzoek
van de minister van defensie,
Adolfo Savino. Volgens de be
kendmaking zal de 52-jarige ge
neraal Anaya, die in december
1973 door de toenmalige presi
dent Peron werd benoemd, ver
vangen worden door generaal
Alberto Numa Lap lane, van wie
bekend is dat hij nauwe betrek
kingen onderhoudt met de hoog
ste raadgevers van president
Maria Estela Peron. Numa La-
plane, bevelhebber van het eer
ste legerkorps, gaat door voor
een conservatief.
parlementaire redac-
(Van c
tie)
DEN HAAG Minister Van
Kemenade van onderwijs zal
zich niet bemoeien met de in
houd van studieprogramma's in
het wetenschappelijk onder
wijs. Hij zei gisteren tijdens het
Tweede-Kamerdebat over het
ophefmakende wetsontwerp-
Posthumus, dat de overheid
geen kant-en-klaar plan aan de
universiteiten en hogescholen
oplegt. De herprogrammering
ligt vooral in handen van de
betrokkenen, de wet geeft al
leen het kader adn, zo merkte
de bewindsman met name in de
richting van de bevreesde con
fessionelen en liberalen op.
Het debat over de hervorming
van het wetenschappelijk onder
wijs gaf ook op de tweede dag
van bespreking geen vuurwerk
te zien. Volgens insiders is dat
niet zo vreemd. Er is twaalf jaar
over het onderwerp gediscus
sieerd, iedereen is vermoeid en,
zo zeggen ze, men wil de zaak
nu maar zo snel mogelijk afge
rond zien.
Minister Van Kemenade nam
gisteren overigens zes uur de
tijd om de Kamer te antwoor
den en vestigde daarmee vol
gens de Kamergriffie een nieuw
parlementair rekord. Het oude
rekord stond op naam van wij
len minister Cals. Deze vestigde
het bij de verdediging van de
Mammoetwet.
Dat de bewindsman geen enkel
risico meer wil lopen met de
explosieve materie van de her
structurering bleek ook uit het
feit, dat hij het antwoord aan
de Kamer helemaal zelf voor
zijn rekening nam. Staatssecre
taris Klein, die speciaal is belast
met het wetenschappelijk on
derwijs, kwam niet aan het
woord. Klein heeft de reputatie
dat hij waarschijnlijk onge
wild irritaties wekt bij Ka
merleden.
vormingsplannen, zei minister
Van Kemenade dat dit geen
doel in zichzelf is, maar een
randvoorwaarde die vanuit
maatschappelijk oogpunt moet
worden gesteld. Die maatschap
pelijke achtergrond is Van
Kemenade begon zijn betoog
daarmee dat we een nieuwe
schoolstrijd beleven, „de strijd
om de schaarse onderwijsvoor
zieningen".
Het debat zou vandaag worden
afgesloten. De stemming over
de tientallen nauwelijks in
grijpende amendementen zal
later plaats hebben.
I ADVERTENTIE]
Topper in moeilijkheidsgraad
vas gisteren het eindexamen
Prans voor de HAVO-kandida-
i, die voor het eerst aan de
ïiarathon deelnamen. „Erg
moeilijk", was het oordeel van
Jde kandidaten van een grote
•cholengemeenschap; „vrij pit
tig", conclusie van hun leraar
—wiens bevindingen hier verder
volgen. De aangeboden tek-
É|*ten behandelden het pro-
>leem van de droogte in Afri-
en alternatieve leefge-
neenschap in Kopenhagen,
gewiekste kunsthandelaar
n Frankrijk rond de eeuwwis-
eling, de sociaal-economische
/an het bier in Europa en
kamerbediende van de
chrijver Marcel Proust. De
[lobale indruk was: gevarieer-
m vrij pittige teksten waar^
het verhalende, het be-
chrijvende en beschouwende
element aan bod kwam. Een
Uitgebreide woordkennis was
rel vereist
tonder moeite zullen de HA-
fO-kandidaten gistermorgen
>ebben gehad met het neder-
tads, waarbij zij een tekstver-
tlaring moesten geven van het
utokel „De laatste verontruste
wtities van Godfried Bo-
lans", uit „Jeugd en Cultuur"
fcn februari 1972. „Een zeer
joede keuze", aldus het oor-
van een neerlandicus. Een
ïAVO-leerling moet zo'n tekst
tunnen lezen en zich kritisch
tunnen afvragen wat de
'chrijver bedoelt met allerlei
letails en met de grote lijnen.
Overigens blijft, aldus deze
neerlandicus, bij schriftelijke
fagen over zo'n tekst altijd de
Moeilijkheid bestaan, dat ver
schillende, elkaar zelfs tegen
sprekende antwoorden moge
lijk zijn. Zelfs geroutineerde
neerlandici zullen elkaar lang
niet altijd overtuigen inzake
de uitleg en vaak niet verder
komen dan een vermoeden of
waarschijnlijkheid. Zulke dis
puten leken mogelijk met be
trekking tot de vragen lb, 2,
3 en 5.
v.w.o.
„Leuke opgaven" was de reac
tie van een V.W.O.-kandidaat,
op de examenvragen voor na
tuurkunde, dat gistermorgen
aan bod was. En een ervaren
leraar concludeerde: „Een re
delijk eindexamen, waarvan
het totale niveau zeker niet te
hoog lag". Volgens hem lag
het helemaal in de lijn van de
experimentele visie die in de
examens van de laatste jaren
duidelijk aanwijsbaar is.
Vraag 1 was een standaard-
vraagstuk, rechtstreeks uit het
leerboek. Met vraag 2, over
een harmonische trilling, zul
len leerlingen met enige prac
ticumervaring weinig moeite
hebben gehad. Vraag 3 moet
voor leerlingen met enig in
zicht in de elektriciteitsleer on
middellijk te doorzien zijn ge
weest. Vraag 4 behandelde een
aardig vraagstuk over het lan
ceren van een satelliet, waar
bij het interpreteren van een
grafiek noodzakelijk was.
Niet te gemakkelijk volgens
een kandidaat, niet te moeilijk
volgens een leraar, was het
engels voor de V.W.O.-kandi-
daten dat gistermiddag od hpt
programma stond. De teksten
waren goed op niveau. Onder
werpen waren onder andere
de afbakening van territoriale
wateren de plaats van de land
bouw in primitieve samenle
vingen vergeleken met moder
ne samenlevingen, het pro
bleem van rechtspraak en ge
weld, en de kunst en de veran
derde plaats van de kunste
naar in de samenleving. Alle
maal onderwerpen waarover
de V.W.O.-leerling het een en
ander gehoord, gelezen of ge
zien moest hebben. De meeste
vragen waren waarschijnlijk
niet te moeilijk, een aantal
zelfs ronduit gemakkelijk. En
kele woorden waren misschien
niet bekend en met name de
eerste regel kan enige schrik
veroorzaakt hebben, maar de
teksten als geheel waren toch
goed te begrijpen.
MAVO
gram. Het frans voor beide
takken van het MAVO be
stond uit vier teksten. De eer
ste tekst was pittig met enkele
lastige vragen. Wie het woord
„Le Hasard" niet kende, miste
drie tot vier vragen. De tweede
tekst was redelijk hoewel vrij
veel woordkennis vereist
werd. Maar de vragen waren
goed te beantwoorden. Ook de
derde tekst was niet al te
moeilijk, de vragen waren
goed gesteld. De vierde tekst
heeft sommigen wellicht moei
lijkheden opgeleverd, maar de
vragen maakten dit weer goed.
Leej-lingen van MAVO 4 von
den wiskunde pittig en vooral
erg veel. Een docent oordeel
de: „Goed en mooi werk, aan
sluitend op het MAVO-ni-
veau". Er waren veel nieuwe
manieren van vragen, waar
door een beroep werd gedaan
op het inzicht Voor MAVO 3
was wiskunde aan de gemak
kelijke kant.
L.T.O. L.H.N.O.
L.T.O.-kandidaten moesten
gisteren een meerkeuze toets
maken voor wiskunde. De vra
gen waren op redelijk niveau,
de tijd was zeer ruim gesteld.
De engelse tekst, die 's mid
dags aan bod was, vereiste een
behoorlijke idiomatische ken-
De opgaven wiskunde voor de
L.H.N.O.-kandidaten waren op
zich niet moeilijk, maar verg
den nogal wat rekenbewerkin-
gen, zodat de tijd aan dé krap
pe kant was. Er zullen wel wat
kandidaten niet op tijd klaar
zijn geweest.
Voor enkele centen méér
per glas geniet U van
Nederlands beste Vieux,
DE KUYPER VIEUX
met originele, uit Frank
rijk geïmporteerde Brandy
bij dk De Kuyper-ai
Vraag Uw slijter de
Voordeelkaart
voor Export Jonge Jenevei
plus
BOEKENCOUPON en PRIJSVRAAG
I» Desgewenst recht
5 aan te vragen bij De Kuvper BV
l Postbus 54, Schiedam
AAG
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Passagieren
Amerikaanse marine
mensen van de kruiser
Aurora passagieren In
Leningrad. Twee Ame
rikaanse oorlogssche
pen brengen een be
zoek aan de Russische
havenstad, terwijl twee
Russische marinesche
pen een bezoek bren
gen aan Boston.
Illimillllllllllllllllllllllllllltllllllllllll
DEN HAAG - Ongeveer halverwege „Weinreb,
Een witboek" - dat gisteren is verschenen - krijgt
de lezer enig inzicht in de gecompliceerde gebeur
tenissen, die zich tijdens de bezetting hebben
afgespeeld rond de joodse econoom dr. Friedrich
Weinreb, en die - aansluitend op zijn veroordeling
na de oorlog - hebben geleid tot felle en emotione
le reacties, zowel pro als contra.
Dick Houwaart heeft het witboek kennelijk niet
geschreven voor wie niet meer precies weet hoe
het allemaal met Weinreb is gegaan. Hoe hij
tijdens de oorlog getracht heeft honderden joden
van de vernietigingskampen te redden via een
ongelooflijk brutaal spelletje blufpoker, dat de
S.D. pas na geruime tijd heeft doorzien. Weinreb,
thans 65 jaar, heeft niet alleen de levens van zeer
vele joden gerekt, hij heeft een aantal van hen
zelfs het leven gered. Maar na de oorlog werd hij
er ook van beschuldigd joden te hebben verraden,
medegevangenen in zijn cel ten behoeve van de
Duitsers te hebben uitgehoord en bij zijn „spel"
met de Duitsers onverantwoordelijk grote risico's
te hebben genomen.
Na zijn veroordeling eind 1947 door het Haags
bijzonder gerechtshof tot 3,5 jaar, een straf die
de bijzondere raad van cassatie eind 1948 tot zes
jaar uitbreidt, verlaat hij goed twee weken later
de gevangenis, nadat hem ter gelegenheid van het
regeringsjubileum van koningin Wilhelmina gratie
is verleend. Vrij, na drie jaar en zes maanden te
hebben uitgezeten.
De veroordeling van Weinreb heeft een lawine van
reacties, bijvalskreten en protesten uitgelokt. In
kranten, weekbladen en publikaties van oud-ver
zetslieden werden vele pagina's aan de omstreden
affaire besteed. Als Weinreb kon worden verweten
bij zijn pogingen de Duitsers te misleiden onver
antwoordelijke risico's te hebben genomen, gold
dat zelfde verwijt dan ook niet tal van illegalen?
Was het toelaatbaar inmiddels veroordeelde S.D.-
misdadigers te laten getuigen tegen Weinreb, die
hen in de oorlog te slim af was geweest?
Vooral via een selectie uit al deze artikelen laat
Houwaart in zijn witboek de affaire Weinreb
herleven. Daarnaast geeft hij een boeiend beeld
van de gecompliceerde persoonlijkheidsstructuur
van Weinreb, die veel van zijn doen en laten
verklaart.
Het witboek bestrijkt de periode na de oorlog: het
onderzoek tegen, de veroordeling van Weinreb en
het tumult dat daarmee gepaard ging. Op zijn rol
lijk pleidooi voor de rehabilitatie van Weinreb is.
Het tijdstip van verschijnen is geen toeval. Het
boek vormt een opmerkelijke proloog op het lijvi
ge rapport, waar het Rijksinstituut voor Oorlogs
documentatie in 1970 op verzoek van de toenmali
ge minister van justitie Polak na kamervragen aan
is begonnen. Het rapport gaat over de vraag of
Weinreb's activiteiten tijdens de bezetting nu wel
licht in een ander licht zijn komen te staan. In
een interim-rapport, dat twee jaar geleden uitlekte,
wordt Weinreb „een uiterst gevaarlijke bedrieger
ert fantast" genoemd, die „door de bijzondere
rechtspleging terecht werd veroordeeld". Het defi
nitieve rapport heeft volgens een berekening van
Houwaart de staat der Nederlanden in 4,5 jaar
ongeveer een miljoen gulden gekost, maar het is
nog steeds niet verschenen.
Vandaar dit witboek, dat verzamelaars van Wein-
reb-lectuur beslist moeten toevoegen aan de in drie
delen verschenen memoires van Weinreb, die over
igens in herdruk zijn.
J.H.
