Wenen,
DE FOLDERS CeicbeGomant
HEBBEN OOK 'NS
GELIJK...
DE STAD WAAR NOG
ALTIJD MUZIEK IN ZIT
Er zijn van die clichés waar
je van je levensdagen niet om
heen zal kunnen. Wie de stad
Wenen wat origineler dan ge
woonlijk wil karakteriseren
kan z'n hersens nog zo lang
laten kraken, maar komt
steeds weer bij die aloude
dooddoener terecht die gene
raties folderschrijvers zonder
blikken of blozen neerpenden:
Wenen - Europa's muziekstad
nummer één.
Voor de verandering hebben
de folders eens gelijk. Wenen
is de stad van de muziek ge
bleven, van het muziektheater,
van de walsen van Johann
Strauss, de operettes van'Le-
har. Je steekt er je neus maar
buiten de deur en je ziet er
gens wel een "Denkmal" aan
de muur van een huis omdat
Der Strauss er ooit eens per
ongeluk gewoond heeft of om
dat Lêhar er enkele blanco
vellen papier van notebalken
heeft laten voorzien. Wenen
koestert z'n muziekgeschiede
nis, nee Wenen is muziekge
schiedenis.
Want voor nieuwlichterijen op
theatergebied hoef je Wenen
niet op te zoeken. De stad ligt
langs de Donau als een nog
altijd montere, maar wel be
jaarde dame die op uw ver--
zoek een waaier aan muziek
theaters openvouwt en zich
daarmee alle moderne aanvlie
gingen van het goed geconser
veerde lijf houdt. Ga maar na
wat je allemaal in enkele we
ken tijds kunt zien. Der Zare-
witsch, Eine Nacht in Venedig,
Die lustige Weiber von Wind
sor, Wiener Blut, Der Vogel-
handler, Grafin Mariza, Der
Bettelstudent, Zwei Herzen im
Dreivierteltakt, Die Fleder-
maus, Die Csardasfürstin. En
voor wie het iets zwaarder wil:
II Trovatore, Die Zauberflöte,
Rigoletto, de Barbier van Se-
villa, Tosca, La Bohème, Cosi
fan tutte en bovendien een
enorme serie concerten van
Wiener Philharmoniker en
Wiener Symphoniker.
Dringen geblazen
De muziektraditie houdt het
Weense uitgaansleven nog ad-
tijd in haar ban. En de thea
ters zitten er vol bij.
Het is dan ook dringen gebla
zen voor de deur van theaters
als Staatsoper, Volksoper,
Theater an der Wien, Rai-
mundtheater en de heilige hui
zen voor het gesproken toneel
als het Burgtheater. Het kost
het land wel kapitalen aan
subsidies die gelijkelijk uit de
belastingduiten van Wener en
provinciaal worden opge
bracht. En aangezien uitput
tende toernees door het land
voor al die groot gemonteerde
opvoeringen niet mogelijk zijn,
blijven er in de Oostenrijkse
uithoeken nog heel wat stak
kers zitten die nooit zien waar
ze voor meebetalen. In Wenen
heeft men daarom maar wel
de regel ingesteld, dat schrifte
lijk plaatsbespreken lang tevo
ren alleen mogelijk is voor de
liefhebbers uit de provincie of
het buitenland en niet voor de
Wener zelf. Anders zouden de
slimmelingen uit de stad hun
theaters voorgoed bezet hou
den. Kom er maar eens om in
Nederland.
En het woord schouwburg
wordt dan bovendien nog eens
met een heel grote S geschre
ven. Nou kan iedere realist op
de hoek van de straat me best
zonder al te veel moeite over
tuigen dat de verpakking het
eerste is dat je weggooit, maar
als je eenmaal zo'n theater
Niet te scheip®
Wiener Festwochen (24 mei - 22 juni)
met een tik van Strauss
Informatie over de program
ma's van de Weense theaters
kunt u krijgen via het Oosten
rijks Toeristenverkeers Bu
reau, Singel 464, Amsterdam.-
Tel. 202-255933.
Kaarten voor Staatsoper,
Volksoper, Burgtheater, Aka-
demietheater minstens twee
weken tevoren via' Osterrei-
ehischer Bundestheaterver-
band, Bestellbüro, Goethegas-
se 1, Wien. Voor de Wiener
Festwochen Icunt u terecht
voor reserveringen bij Be
stellbüro Wiener Festwochen,
Rathausstrasse 9, Wien.
Beeldhouwer Heribert Rath aan de voeten van Strauss
voor de grote schoonmaak.
binnenstapt waar je nog een
eigen loge kan bestellen met
een eigen kapstok, een spiegel,
verplaatstbare stoelen en een
slot op de deur dat door het
theaterpersoneel met de groot
ste welwillendheid diverse ma
len per avond voor jou per-
soortlij k wordt opengedraaid,
dan zit je toch wel te genotte
ren. Wie uitgaat in Wenen kan
zich voor een stapel schillin
gen de koning te rijk voelen.
En het publiek past zich in
stijl aan. Het laat, voor het
merendeel pontificaal in uit-
gaanstenue met opvallend veel
smokings, joyeuzere tijden
herleven. Zelfs op een doorde
weekse dag.
Wie het puikje van de operette
wil zien, gaat naar de Volks
opera. Prachtig geënsceneerde
voorstellingen in de klassieke
stijl met décors en kostuums
waar je met de sterkste toneel
kijker naar kunt turen zonder
het geringste oneffenheidje te
ontdekken. Maar ja, de kapita
len die in al die bijzaken geïn
vesteerd worden kunnen uit
gesmeerd worden over heel
wat seizoenen, want de Volks
oper neemt niets op het reper
toire voor een handjevol voor
stellingen. Elke voorstelling
wordt seizoenenlang gespeeld,
in het binnenland en zeker zo
veel in het buitenland waar de
Volksoper een graag geziene
gast is. Zoals kortgeleden nog
Zarahs bulderbas
Wie snel is kan in het Theater
an der Wien de onverwoestba
re Zarah Leander nog eens op
het toneel zien in de oorspron
kelijk Amerikaanse musical
"Das Lacheln emes Sommer-
nachts". Het is een wat moei
lijker musical met muziek van
Stephen Sondheim en geba
seerd op de onvergelijkbaar
veel mooiere film van Ingmar
Bergman (De glimlach van een
zomernacht). Maar de oude
Zarah L" ander, ooit nog eens
de protégé van Joseph Goeb-
bels en de grote filmvedette
van het Derde Rijk, blijft een
fenomeen, al zal ik de laatste
zijn die zegt dat het mooi is
wat ze doet Ze kijkt een voor
stelling lang met dezelfde sta
len make-up de zaal in en
brengt haar liedjes met onge
lijke bulderstoten van haar
Zweedse Don Kozakken-bas
over het voetlicht. De meer
dan 70-jarige, al houdt ze het
zelf op minder, is in Wenen
waar haar carrière ooit begon,
nog altijd een vedette en, iede
reen glimlacht dan ook maar
een beetje vergoelijkend om
haar notoire drankzucht die
haar menigmaal lichtelijk on
vast op de Bühne brengt
Wiener
Festwochen
De Nederlander die vanwege
het oude Nazi-zeer Zarah
maar liever Leander laat,
hoeft voor een bezoek aan het
Theater an der Wien slechts
tot eind mei te wachten. Want
dan barsten daar o.a. de Wie
ner Festwochen los die hoe
kan het anders alweer een
tik van de baton van meester
Strauss meehebben. Eerst een
speciale produktie van Die
Fledermaus, helemaal op de
klassieke toer. De Wiener
Symphoniker zitten in de or
kestbak en dirigent is niemand
minder dan Mstislav Rostropo-
witsch. Daarna telt het theater
o.a. diverse balletavonden met
een "Hommage Johann
Strauss", en dat Offenbach en
Gilbert Sullivan ook nog
aanwezig zijn mag je een leu
ke toegift noemen in de hausse
rond de 150 jaar geleden gebo
ren Johann.
Want overal in Wenen worden
de Denkmaler rond de walsen-
koning weer opgepoest. Het
van folders en platenhoezen
befaamde Strauss-denkmal in
het Stadtpark wordt eigenhan
dig opgefleurd door meester
Heribert R4th, zelf beeldhou
wer maar terwille van het vas
te inkomen ook werkzaam als
restaurateur voor de gemeente
Wenen. "Alles voor het heilige
Strauss-jaar" verklaart hij
monter en haalt met een nau
welijks meer gemoedelijk te
noemen traag tempo nog wat
kwastjes uit zijn stationcar. De
buitenlucht van het Stadtpark
doet hem duidelijk meer goed
dan de arbeid aan de voeten
van de "stehgeigende" Johann.
Een aanwezige vertegenwoor
diger van de afdeling openba
re beeldhouwwerken staat
naast hem uit te blazen van
iets waarnaar hij niet uitziet
het ooit gedaan te hebben.
"Wanneer de Strauss-wochen"
nou precies zijn? Ach meneer,
dat moet u een echte Wener
niet vragen", zegt hij glimla
chend. Laten we het er maar
op houden dat het voor de
rechtgeaarde Wener altijd
Strausswoche is en is het
"niet voor hem dan wel voor de
buitenlanders. Want ze lopen
alweer bij bossen rond.
Nieuwkomers zijn de Japan
ners, die na de tango's van
Malando nu ook de walsen
van Strauss ontdekt hebben
en bedevaartsplekken op de
Weense muziekkaart driftig
verzwelgen via hun foto-appa
raten.
Tevreden
Wie stelt dat het caberet de
landsaard van een volk weer
spiegelt, krijgt de gemoedelijk
heid van de Oostenrijker nog
eens bewezen bij Martin Floss-
man's cabaret "Der Bun te Wa
gen im Simpl". Geen politiek-
geëngageerde scherpslijperij,
maar een prettig, gemaldcelijk
en aan de oppervlakte blij
vend stuk satire. Directeur en
mede-cabaretier Flossman:
"Ach de Oostenrijkers hoeven
niet zo dat hele spitse en
scherpe. Ze hebben het goed,
zijn tevreden en ze zien liever
kritiek op cultuurzaken dan
op de samenleving". Vandaar
dat het programma van dit
jaar "Duivel komt eruit" heet,
met een verwijzing naar een
film als "De Exorcist" en van
daar ook dat het beste num
mer van de avond over een
opera-opvoering gaat. Rasko
miek Kurt Sobotka parodieert
er de Italiaanse regisseur
Giorgio Strehler in, die met
kapitale bedragen het budget
overschreed bij zijn enscene
ring van "Die Zauberflöte".
Het nummer heet dan ook
"Die Zauberpleite" en wie alle
toespelingen niet steeds be
grijpt vindt wel een Weense
achterbuurman die meneer de
buitenlander fluisterend toe
licht.
Pianist bij het cabaret is de
befaamde Michael Danzinger.
Hij is een van de oude mede
werkers van Flossman die zijn
cabaret al enkele jaren heeft,
maar na het verscheiden van
Karl Far kas diens beroemde
joodse cabaret "Simplissisi-
mus" eind vorig jaar overnam.
Martin Flossman is een soort
Paul van Vliet, die na een
rechtstudie definitief voor z'n
hobby, het cabaret, koos en
zich door de overname van
"Der Simpl" verzekerde van
de goodwill van het oudste
Duitstalige cabaret "Van de
vroegere voornamelijk joodse
bezetting is alleen Elli Na-
Theater an der Wien: Waar het publiek er nog pontificaal voor gaat zitten en zelfs
de portier nog kan vragen even een privé-loge te openen.
Zarah Leander. de Zweedse Don Kozakken-bas krijgt bloemen uit de handen van
Gideom Singer na afloop van de musical "Das Lacheln eines Sommernachts".
Het befaamde Wiener Burgtheater: De vaste burcht vóór het Oostenijkse toneel aan
de Dr. Karl Lueger-ring.
schold bij ons, maar we heb
ben nog steeds de naam van
dat oude joodse cabaret bij
het publiek. Er is hier in Oos
tenrijk nog wel een latent anti
semitisme, maar wat cabaret
betreft zeker niet. De Oosten
rijker heeft een houding van
"Wie jood is bepaal ik" en hij
heeft z'n huisjood, zoals de
kanselier Kreiski dat is voor
iedere Oostenrijker. Ondanks
een grote perscampagne tegen
mij toen ik hier de boel kocht,
zijn we sinds vorig jaar con
stant uitverkocht. En dat moet
wel, want subsidie hebben we
niet Straks gaan we voor het
eerst op een grote buitenland
se toernee, o.a. naar Tel Aviv".
Net zoals bij Flossman's caba
ret is het publiek voor de grote
Weense theaters wat middel
baar: Mensen die wat over
hebben voor een stijlvol brok
je amusement en daar dan ook
best keurig in het pak voor
willen gaan zitten. Het grote
muziektheater in Wenen heeft
niets te maken met de voorpa
gina's van kranten, met de
realiteit van alledag. En waar
om zou het ook? Zolang de
veel be tred en muzikale wegen
van de Weense meesters
"frisch und fröhlich" geveegd
worden en van een nieuwe
bewegwijzering worden voor
zien. is er weinig aan de hand.
Het is toch heerlijk ergens op
de woeste wereld aan de hand
van Johann Strauss, Sohn,
weg te dromen naar een verle
den dat je gelukkig niet meer
echt hoeft te kennen? De
krant komt toch wel in de bus.
BERT JANSMA
Foto's: MILAN KONVALINKA
