Computer stuurt Leidenaar spelenderwijs
langs open instituten van universiteit
1575-1975
"y
LEIDEN De tijd is gekomen, dat een
feest als het 400-jarig bestaan van de
Leidse universiteit niet meer eenzijdig
gevierd kan worden in een stad die 400
jaar lang dit roemrijke instituut binnen
haar muren heeft gehad. Het wordt steeds
duidelijker, dat stad en universiteit met
elkaar verweven (moeten) zijn, dat er een
tweezijdige relatie bestaat. Zowel gemeen
te als universiteit gaan ter onderstreping
van die verwevenheid deze maand enkele
dagen lang de poorten openzetten. Univer
siteit en gemeentelijke instellingen en ook
bedrijven gaan „open huis" houden, te
neinde Leidse én universitaire bevolking
beter bekend te maken met eikaars werk
en werkkring. Stad en universiteit komen
bij elkaar „over de vloer" in een, naar
men hoopt, tweezijdige bezoekersstroom:
academische bevolking te gast bij de ste
deling en de Leidenaars komen bij de
universiteit op bezoek.
We maken er met ons allen een spelletje
van. Het wordt zelfs een groot spel, een
Massakansspel. Dat is niet Maleis; het wil
zeggen dat een massa mensen in beweging
wordt gezet via een spel, dat de stroom
naar de verschillende „open huizen" wil
kanaliseren en tegelijk iedereen de kans
op een kans te geven. Het Massakansspel
gaat ongeveer zó: alle open huizen stoppen
hun gegevens (openingstijden, bezoekers
capaciteit, aard van hun programma e.d.)
in een computergeheugen. Ook van iedere
deelnemer aan het spel worden gegevens
opgeslagen: adres, wijze van vervoer, tij
den dat men wenst te „spelen" (het bezoe
ken van een instituut) en voorkeuren voor
bepaalde open huizen.
De computer beschikt dan over de moge
lijkheid voor iedere deelnemer op elk mo
ment uit te zoeken, welk open huis bereik
baar is, of er plaats is op dat moment voor
een nieuwe bezoeker. De rekenmachine
heeft 10 uitlopers, de zg. „terminals" ofwel
eindstations. Deze terminals bevinden zich
in instituten der universiteit, verspreid
over de hele stad. Een „speler" gaat met
zijn (thuis gestuurde) deelnemerskaart
naar een daarop aangegeven terminal,
waar zijn kaart wordt overgelegd aan de
computer. Enkele seconden later meldt de
computer welk open huis gereed is de
speler te ontvangen.
De speler weet van tevoren niet in welk
open huis hij terecht komt. Wel heeft hij
de zekerheid dat, als hij minstens vier open
huizen bezoekt één voorkeurs-open huis
bezocht zal worden. Een extra attractie is,
dat de speler kans heeft op een plaats in
de finale van het spel: in elk open huis
worden de speler aan het eind van zijn
bezoek een aantal (eenvoudige) vragen
voorgelegd, betrekking hebbend op het
programma van dat open huis. Voor de
antwoorden ontvangt de speler een waar
dering. Alle „scores" worden aan het einde
van de open-huis-dagen met elkaar verge
leken. De kans op een finaleplaats is groter
naarmate men meer open huizen bezoekt
en meer vragen goed beantwoordt
De 20 spelers die tot de finale zijn doorge
drongen krijgen een derde kans, n.l. de
kans op een leuke en begerenswaardige
prijs. De finale van het Massakansspel
heeft plaats op vrijdagavond 23 mei van
8 tot half 10. Nadat tijdens de Verenigings-
markt, die van half 6 tot 8 uur op het
Pieterskerkplein wordt gehouden, de na
men van de 20 finalisten zijn bekend ge
maakt, wordt om 8 uur gestart met een
quiz, geleid door de bekende quizmaster
Kick Stokhuizen. Vragen en spelletjes wis
selen elkaar af, de finalisten worden on
dervraagd over hun kennis van Leiden,
geschiedenis, plaatselijke gebruiken enz. In
de loop der finale wordt ten hoorn des
overvloeds aan prijzen en prijsjes over de
finalistenhoofden uitgegoten, tot tenslotte
de twee besten om de hoofdprijs gaan
strijden: een vierdaagse reis voor twee
personen naar één van de drie oudste
Europese universiteitssteden (b.v. Bolog
na), met ontvangst door de universiteit,
rondleidingen en andere evenementen en
natuurlijk volop gelegenheid om zelf ont
dekkingstochten te maken.
De finale in de Pieterskerk wordt ojl
opgeluisterd door een aantal bekende ar-,
ties ten. Toeschouwers hebben gratis toe
gang op vertoon van hun deelnemerskaart
aan het Massa kansspel. Deelnemer wordt
men door bijgaand inschrijvingsformulier
in te vullen en ongefrankeerd op te sturen
in een open enveloppe naar: Massakans
spel, Rijksuniversiteit Antwoordnummer
1575, Leiden. De formulieren zijn ook ver
krijgbaar bij Secretariaat Eeuwfeestcom
missie, Rapenburg 4, tel. 46686.
De hoogleraren H. Kamerlingh Onnes (links) en J. D. van der Waals sr. in het wat toen nog Natuurkundig Laboratorium heette en thans
het Kamerlingh Onnes Laboratorium. Beide natuurkundige coryfeeën werden hier omstreeks 1911 gekiekt bij het heliumtoestel. dat voor een
wereldprimeur zorgde, (inzet).
Deze Philips-installatie(die jaarlijks 70.000 liter helium vloeibaar maakt, wat te krap is; een nieuwe robuustere Engelse installatie is in bestelling)
wordt in de zeventiger jaren bediend door het cryogeen-technische trio J. D. Sprong. J. A. T. van Schooten en J. de Vink.
Hortus Botanicus: daar spreken de eeuwen
Kamerlingh Onnes-
lab: brandpunt
van ontdekkingen
Vele tientallen „open huizen" staan straks
te uwer beschikking. Waarschijnlijk heeft
u al tevoren een keus gemaakt. Misschien
is het toch nuttig, van enkele der vooraan
staande universitaire instituten een tipje
van de soms geheimzinnige sluiec op te
lichten. Beginnen we met een beroemd
bouwwerk „op de ruïne", de plaats waar
in het Steenschuur in 1807 het kruitschip
sprong: het Kamerlingh Onnes-laborato-
rium. Het gebouw dateert van ca. 1858 en
was tot 1932 het Natuurkundig Lab van
de rijksuniversiteit, waarna het vernoemd
werd naar de grote Heike Kamerlingh
Onnes, die als „kampioen der lage tempe
raturen" met de Nobelprijs werd onder
scheiden.
Onnes was het ook die in 1901 een soort
leerlingenstelsel in het leven riep en waar
uit later de bekende Leidse Instrumentma-
kersschool groeide; sinds jaar en dag wor
den daar uitstekende instrumentmakers en
glasslijpers gekweekt. Enkele wapenfeiten
van het K.O.-Lab.: tegen de eeuwwisseling
werd hier het zgn. Zeemaneffect ontdekt,
het splitsen van spectraal-lijnen met be
hulp van een sterk magneetveld (dat was
in een tijd. dat het gemeentebestuur geen
toestemming gaf om met gassen onder
hoge druk en vloeibare gassen te werken);
in 1905 werd voor het eerst waterstof
vloeibaar gemaakt, in 1908 gebeurde dit
met helium (pas na 1920 ontstonden het
tweede en derde lab (Berlijn en Toronto)
met vloeibaar helium. Ook werd er de
supergeleiding van kwik gevonden door
Kamerlingh Onnes samen met assistent
Holst, die later directeur van het Philips
Laboratorium werd. Onnes zei tegen hem:
„Neem me niet kwalijk, Holst, ik heb op
het ogenblik niets beters voor je..."
Vlak vóór de oorlog kocht prof. De Haas
uranium, omdat hij meende dat dit belang
rijk zou worden. Voor de Duitse bezetter
werd dit verborgen gehouden. Na de oor
log werd dit uranium de inzet voor de
Noors-Nederlandse samenwerking voor de
reactor in Kjeller. Thans is er ook samen
werking tussen K.O.L. en het Reactor Cen
trum Nederland in Petten. Een spectacu
lair facet van het werk in het K.O. Lab.
is het bereiken en toepassen van uiterst
lage temperaturen, tot 0,001 gr. boven het
absolute nulpunt (dat is 273,15 gr. C.).
Sinologisch
Instituut:
doorbreekt
Chinese Muur
In het gebouw aan de le Binnenvestgracht
33 zijn gevestigd het Sinologisch Instituut,
het Instituut Kern en het Japanologisch
Studiecentrum. Binnen de Aziatische stu
diën werken hier bij en naast elkaar de
vakgroepen Talen en Culturen van Oost-
Azië en talen en culturen van Zuid- en
Centraal Azië, Oud- en Middeliraans.
Hoofd afd. Documentatiecentrum voor het
huidige China van het Sinologisch Insti
tuut. dr. C. Schepel, vertelt dat behoorlijk
Chinees leren niet doel op zich is, maar
een middel om daarmee alle aspecten van
de cultuur (geschiedenis, sociologie, filoso
fie, enz.) te lijf te kunnen.
Als dr. Schepel praat over „het Chinees"
geeft hij een boeiend exposé vanaf het
„klassiek" Chinees, dat ruim 500 jaar vóór
Chr. vorm kreeg en rond het jaar nul
(westers) al versteende tot schrijftaal. „Tot
in onze eeuw is er een scherpe scheiding
tussen spreektaal en geschreven Chi
nees".
Een sinoloog doet geen wereldvreemd
werk. Hij houdt zich o.a. bezig met de
politiek van de moderne volksrepubliek,
welk ontwikkelingsmodel de Chinese lei
ders nastreven, hoe de politieke structuur
van het land in elkaar zit. Het is grondig
overal pluizen (kranten, radio, pamfletten)
„en je moet tussen de regels door kunnen
lezen", aldus dr. Schepel, tiet instituut
heeft behalve zijn onderwijstaak een servi-
ce-funktie t.b.v. universiteit, middelbare
scholen, academies, voordrachten, radio en
t.v., dag- en weekbladen, boekbesprekin
gen en advies aan uitgevers. Basis daarbij
blijft het hebben van behoorlijk materiaal;
eigen bibliotheken (100.000 werken), micro
films vol boeken met miljoenen pagina's
tekst, micro-fiches. Chinese kranten, col
lectie van enkele duizenden dia's.
In zijn soort is het Sinologisch Instituut
emg in Nederland en een van de belang
rijkste centra in Europa. Dr Schepel:
„Waar wij ons mee bezighouden is een
groot land. We verdiepen ons in wat 800
miljoen mensen bezighoudt. Bovendien is
China als grote mogendheid in opkomst
veel aandacht waard. Wij trachten een en
ander toegankelijk te maken voor degenen
die deze kennis willen hanteren".
„Onze tuin is al bijna 380 jaar een „open
huis", aldus hortulanus B. F. Bruinsraa,
de „oppertuinman" van de Leidse Hortus
Botanicus. Waarmee hij maar wil zeggen,
dat de burgerbevolking, tegen een luttel
bedragje, vrijelijk kan genieten van de
academische lusthof tussen Rapenburg en
Witte Singel. Althans in het voorjaar en
's zomers. In het winterseizoen laat men
de Hortus voor het publieke oog met rust
om weer krachten op te doen voor een
nieuwe cyclus van leven en bloei en af
sterven. Het prilste begin hebben univer
siteit én stad te danken aan de wereldbe
roemde botanicus Carolus Clusius, die sa
men met apotheker Cluyt in 1594 de eerste
planten in de kruidentuin stak. Zelf plant
te Clusius (zo heet het tenminste) de gou
denregen, onmiddellijk rechts als u de
tuin betreedt, die sinds 1601 een ondenk
baar groot en rijk verhaal zou kunnen
vertellen als-ie kon praten. De stokoude
In de „schaduw" van het Gorlaeus-labora-
torium aan de Wassenaarseweg staat een
andere reus van een „werkplaats": het
Huygens-laboratorium. Uiterst modern en
efficiënt milieu voor het beoefenen van
wetenschapstaken die de natuurkunde ra
ken. Fysica, een terrein waarmee de grote
17e-eeuwer Christiaan Huygens als univer
seel geleerde wel raad mee wist. Binnen
deze enorme kubus bewegen zich op hoog
niveau de mensen die zich wetenschappe
lijk bezighouden met sterrenkunde, de
werkgroep Kosmische Straling, twee groe
pen moleculaire natuurkunde (tussen ex
perimentele en theoretische natuur- en
sterrenkunde in), de Biofysica (vooral het
bestuderen van foto-synthesen) en de stu
denten van het le jaars practicum natuur
kunde.
Sterrenkunde: vroeger een vrij vage bezig
heid. thans enorm tot de verbeelding spre
kend en binnen „handbereik". Tot vorig
jaar nog resideerde Sterrenkunde in het
complex naast de Hortus, in het enige
boom bloeit nog elk jaar, hij wordt vak
kundig gestut door de goede zorgen van
boomchirurgen, die ook andere zeer oude
bomen met „restauratie" en snijwerk op
de been houden.
Ongeveer 1710 werd de „buurman" van de
goudenregen geplant, een tulpenboom, die
in bloeiende toestand nog het oog van
Boerhaave heeft bekoord. Inderdaad bezit
deze paradijselijke Hortus geheimen, maar
ze worden de bezoeker en de student en
de onderzoeker geopenbaard op een ter
rein van nog geen 3 ha.
Dat geldt evenzeer voor het uitgebreide
kassencomplex, waar planten, heesters en
bomen gedijen in tropische of sub-tropi
sche omstandigheden, vandaar dat men bij
de vijver van de vorstelijke Victoria Regia
soms een enkele kakkerlak ontmoet.
De Hortus laat zich niet vangen in een
verhaaltje van nog geen honderd regels.
Men zal er een keer naar toe moeten.
gebouw in ons land dat als sterrenwacht
werd opgezet. 110 jaar geleden. Het werd
te klein. Hoofdgebouw en zijvleugels staan
op de Monumentenlijst, de koepels worden
nog door de „sterrenwachters" bezet.
„Zuur lot", vindt één van hen, dr. Frank
Israel, die vertelt, dat de radio-sterrenkun-
de de grootste afdeling is die gebruik
maakt van de telescopen van Westerbork.
De waarnemingen worden in Leiden uitge
werkt. Dat gaat over een proces van het
ontstaan van sterren, sterexplosies en het
bestuderen van melkwegstelsels. Zo ont
dekte men in Leiden het grootste object
in het heelal, een radio-melkwegstelsel van
16 miljoen lichtjaren groot, met een af
stand tot de aarde van 1600 miljoen lichtja
ren, een getal dat je gauw inslikt als je
hoort, dat ons eigen enorm grote melkweg
stelsel „slechts" 100.000 lichtjaren groot is.
Tijdens het open huis kunt u er iets van
proeven.
Kosmische straling is een werkgroep die
zich richt op de studie van kosmische
Gegarandeerd, dat u een tweede, derde
keer gaat en er niet meer vandaan kunt
blijven. Als u opzij even de 5e Binnenvest
gracht oversteekt, of rechtstreeks er naar
toewandelt, komt u in de natuurgetrouw
gereconstrueerde tuin van Clusius. Wat u
daar aantreedt is Clusius ten voeten uit én
een bijenstal. Hier houdt men u ook een
waarheid voor: „Godt voet alle Creaturen".
Geneeskrachtige kruiden vormden bijna
400 jaar geleden de bestaansgrond van de
Hortus, geneesheren deden er hun voor
deel mee. De kruiden komen nu weer
terug, constateert hortulanus Bruinsma te-
vredep. De Hortus zal blijven bestaan,
maar een nieuw, veel groter „proefstation"
gaat verrijzen in de „Leeuwenhoek", waar
de universiteit grootse plannen heeft met
Biologie. Dat wordt een uitbreiding van
taken, maar het zal nog decennia duren
eer de nieuwe Hortus de „oude" in glans
nog maar zal kunnen benaderen.
straling en de daarmee samenhangende
röntgen- en gammastraling uit ons melk
wegstelsel en vandaarbuiten gelegen bron
nen, uitgevoerd doormiddel van instrumen
ten aan boord van satellieten, raketten of
stratosferische ballons. Er bestaat een sa
menwerking met groepen uit Milaan, Mün-
chen en Noordwijk voor het uitvoeren van
een satellietexperiment voor het meten van
buitenaardse gammastraling. De lancering
van deze satelliet zal medio 1975 plaatsvin
den. Uitkomst van een en ander: geheel-
nieuwe inzichten in de opbouw van de
melkweg en het heelal.
De biofysici, tenslotte (die zich bezighou
den met het omzetten van licht-energie in
chemische energie door chlorophil) meten
absorptie of een bepaalde stof licht
doorlaat of niet. Ze werken veel met spec
taculaire laser-flitsen. Een aantal technie
ken wordt tijdens het open huis duidelijk
gemaakt: „goochelen" met flitsen, met
planten en hele „kolonies" bacteriën in tal
van kleuren.»
Papyrologisch
Instituut:
puzzelen op
klassiek niveau
Iets dichter bij buis dan China en mis
schien wat bevattelijker voor ons wester
se beschavingsmilieu (maar dan nog altijd
op een afstand van bijna 3000 jaar in de
historie) ligt een wetenschap, die aan de
boorden van de Nijl haar voedingsbodem
vindt. Boven de uitgestalde koperen mas
sa-keteltjes, de drinkglazen, potten en
pannen van een huishoudelijke artikelen
zaak is aan de Breestraat (nog nét niet
2x bellen) het Papyrologisch Instituut ge
vestigd.
Papyrus, de plant uit Egypte. Een moeras-
vegetatie die in het land van herkomst
uitgegroeid is, maar in zuidelijker streken
nog wordt aangetroffen. Je kon het eten,
er boten, schoenen en bedden van maken,
maar als je de uit de bast gesneden smalle
reepjes op elkaar perste, kreeg je mate
riaal dat de eeuwen trotseert.
Het instituut houdt zich in het bijzonder
bezig met het tijdvak vanaf Alexander de
Grote (ca. 330 v. Chr.) tot ca. 700 na Chr.
De Griekse bronnen zijn toonaangevend,
ze bereiken grote aantallen studenten: clas
sici en juristen. Het gaat met name om
contracten, waarvan men de juridische
interpratie wil vastleggen. Pr. Pestman.
„Je treft hier het dagelijks leven aan
van het Egypte onder de Griekse invloed.
We vinden processen over contracten, je
ervaart hoe de maatschappij toen functio
neerde. Classici kijken bij het bestuderen
van de papyri speciaal naar taal en ontwik
keling van taalgebruik".
Het is een geweldig puzzelspel; elk hand
schrift is anders en het wemelt van de
schrijffouten (zoals de d en de t in het
Nederlands, maar de Grieken ontspoorden
veel vaker). „Het is meer spreek- dan
schrijftaal op die papyri. We weten nu ook
hoe de woorden werden uitgesproken. Wat
je op het gymnasium niet leerde, leer je
hier. Het verleden van de mens is altijd
boeiend, werken met de authenticiteit van
de bronnen, de werkelijkheid van alledag,
de ruzietjes onder een brandende zon. Dat
is iets dat je pakt. Het is ook zinloos te
vragen waarom je zo graag de Mount
Everest wil beklimmen..."
Anatomisch
museum:
afspiegeling
medisch denken
Het Anatomisch Laboratorium aan de
Wassenaarseweg houdt zich intens bezig
met bepaalde thema's binnen een gigan
tisch werkterrein, dat een enkel instituut
onmogelijk volledig zou kunnen bestrij
ken. „Leiden" heeft in dit opzicht een
naam hoog te houden in de studie van de
hartontwikkeling (oudste na-oorlogse rich
ting), de hartmisvormingen, groei en ont
wikkeling van het lichaam, de anatomie
van het zenuwstelsel, de anthropologic, de
bewegingsleer (verhouding tussen ge
wrichten en spieren b.v., in samenhang
met de sport). „Ik dacht omdat wij
nogal specifiek werken dat ons labora
torium voor anatomie en embryologie in
ternationaal wel gewaardeerd wordt",
meent de directeur, prof. dr. J. M. Lands
meer. die in Amerika reeds erkenning
vond met zijn onderzoek van gewrichten.
Anatomie is een vak, dat uiteraard veel
visuele aspecten heeft. Tentoonstellingen
worden in het onderwijs veelvuldig op dit
terrein gebruikt, ook voor nascholing van
artsen en bij specialisatie. Binnen dit ge
heel vormt het Anatomisch Museum een
kostbare historische kern, die tijdens het
„open huis" te zien zal zijn.
Leiden kende al het oudste anatomisch
museum van Europa: in 1593 kwam het
Theatrum Anatomicum met de eerste ske
letten, een ontleedplaats waar 's winters
het volk naar toe kwam (de klok werd er
zelfs voor geluid) om het wonder van het
(dode) menselijk lichaam te aanschouwen.
Ook honden werden er toegelaten eri er
viel weieens een enkel botje voor hen te
kluiven. Inmiddels zijn de wonderen het
Anatomisch Museum nog niet uit: een zaal
vol geprepareerd menselijk verleden, bi
zarre skeletjes op koperen spillen, een reus
van 2 meter 20, embryo's, monstertjes uit
tijdperken vol epidemieën in de 18e en 19e
eeuw. alles op alcohol 80, een schedel uit
Java (1626, oudste preparaat), het befaam
de „Muizenorkest" uit de helft vorige eeuw,
een „half weeshuis" (skeletten van kinde
ren, die rond 1870 in Leiden aan de cholera
gestorven moeten zijn). Het is om stil van
te worden; een museum als afspiegeling
van het medische denken.
I Toelichting Inschrijfformulier Inschrijfformulier massakansspel
deelnemers-
Zie lijst van Terminals voor de plaats waar van
daan u wenst te starten (dichtbij werk. huis
e.d.); vul bijbehorend nummer in.
5. Zie lijst van alle instituten die open huis hou
den
6. Kortspelers zi|n zi|. die weinig tijd tot hun be
schikking hebben Zi| starten niet bij een termi
nal; wél lopen zij alle kansen van het spel Vul
de dag en het begin en eind van uw speeltijd
in (verdeeld in hele en halve uren), b.v. 22 mei.
van 16 30 tot 18.00 uur. Voor eventuele volgen
de bezoeken aan open huizen geldt de norma
le procedure, d w z u vervoegt zich bij de
dichtstbijzijnde terminal.
plaats
1 Naam en voorletters:
2. Adres
3. Start terminal
4 Werkt u al op een open huis? zoja. welk nummer:
5. Voorkeurs open huizen
Bent u kortspeler?
Zoia, op welke tijden wilt u spelen en op welke dag? (20. 21. 22
en/of 23 mei)
dag mei. van tot uur
en wat is uw middel van vervoer?
Huygens-laboratorium: haalt kosmos binnen handbereik
Open Huizen
De volgende universitaire Instituten,
gemeentelijke instellingen en particu
liere bedrijven houden tijdens de f eest-
week open huis:
1. Faculteit der Godgeleerdheid, Rapen
burg 59. 2. Faculteit der Godgeleerd
heid, Rapenburg 73. 3. Faculteit der
Rechtsgeleerdheid, Hugo de Grootstraat
27. 4. Faculteit der Rechtsgeleerdheid,
Gravensteen, ingang Gerecht. 5. Sylvius
Laboratoria, Wassenaarseweg 72. 6. Fa
culteit der Geneeskunde. „Nieuwer-
oord", Rijnsburgerweg 124. 7. Labora
torium voor Embryologie en Anatomie,
Wassenaarseweg è2. 8. Laboratorium
voor Medische Microbiologie, Prakti-
kumzaal, achterzijde Biochemie t/o
Anatomie, Wassenaarseweg 64. 8. Labo
ratorium voor Fysiologie, Wassenaarse
weg 62. 10. Laboratorium voor Parasito
logie. Academiegebouw, Rapenburg 73,
zaal 12. 11. Laboratoria voor Celbiolo
gie, Histologie en Electronenmicrosco-
pie. Gebouw 55, Academisch Zieken
huis, Rijnsburgerweg 10. 12. Bioche
misch laboratorium, Wassenaarseweg
64. 13. Gorlaeus laboratoria, Wassenaar
seweg 76. 14. Huygenslaboratorium, afd.
Sterrekunde en Kosmische Straling,
Wassenaarseweg 78. 15. Sterrewacht,
Kaiserstraat 7. 16. Kamerlingh Onnes
laboratorium, Nieuwsteeg 18. 17. Geolo
gisch en Mineralogisch Instituut, Garen-
markt lb. 18. Rijksmuseum v. Natuurlij
ke Historie. Raamsteeg 2. 19. Hortus
Botanicus. Rapenburg 73. 20. Rijksher
barium, Schelpenkade 6. 21. Zoölogisch
laboratorium, kaiserstraat 63. 22. Bota
nisch laboratorium. Nonnensteeg 3. 23.
Vakgroep Nederlandse taal en letter
kunde, Levendaal 150, boven de Consu
mentenmarkt 24. Vakgroep Italiaanse
taal- en Letterkunde, Academiegebouw,
Rapenburg 73, zaal 12, zaal 20. 25. Vak
groep Klassieke Taal- en Letterkunde
Historisch-didactisch Studiecentrum,
Academiegebouw, Rapenburg 73 zaal 11
Rijn en Schiekade 42. 26. Sinologisch
Instituut Kern, Japanologisch Studie
centrum, le Binnenvestgracht 33. 27.
Prentenkabinet Kunsthistorisch Insti
tuut, werkkamer Oud-christelijke Kunst
Kloksteeg 25 en Rapenburg 65. 28. Ta
lenlaboratorium, Breestraat 85. 29. Pa
pyrologisch InstituuL Breestraat 155a.
30. Sociologisch Instituut, Stationsplein
242 en 234. 31. Pedagogisch InstituuL
zaal 1109 Stationsplein 10. 32. Culturele
antropologie, en sociologie der niet-wes-
terse volken. Stationsplein 10 en 12. zaal
II en kantine. 33. Jelgersmakliniek,
Rhijngeesterstraatweg 13, Oegstgeest.
34. Universiteits-bibliotheek, Rapenburg
70-74. 35. Centraal RekeninstituuL Was
senaarseweg 80. 35a Computerzaal van
het CRI, Wassenaarseweg 80. 36. Acade
misch Historisch Museum, Gemeentear
chief Boisotkade 2a. 37. Leids Acade
misch Kunstcentrum, Levendaal 150,
boven Consumentenmarkt. 38. Studen
ten Sportcentrum, Wassenaarseweg 74.
39. Universitaire eettafel „De Bak", Kai
serstraat 25. 40. Vereniging Technisch-
administratieve staf, Oranjerie/Hortus,
Rapenburg 73. 41. 't Begijntje. Begijn
hof 2. 42. Polemologische Bibliotheek,
Hugo de Grootstraat 27. 43 a. Stichting
Tel. HulpdiensL b. Werkgroep biologen
voor Vietnam, c. Dispuut Panoplia der
C.S.F.R., d. Amnesty International, Vor-
mingswerkcentr. Rijn en Schiekade 40.
44. Leidse Werkgroep Homofilie (COCl,
Nieuwe Rijn 20a. 45. Leidse Studenten
vereniging Minerva, Breestraat 48/50.
46. International Neighbourgroup, Ra
penburg 6. 47. Studenten vereniging
Augustinus, Rapenburg 24. 48. Studen
ten vereniging „Catena", Sociëteit Ho-
rus Kolfmakersteeg 8. 49. Studentenver
eniging SSR Societas Studiosorum Re-
formatorum. Hoge Woerd 108. 50.
Werkgroep Indianen Zuid-Amerika,
Noordeinde 5. 51. Brill N.V., Plantijn-
straat 2. 52. v. Gend Loos N.V.
Leiden, Haagweg. 53. LOI, Leidse on
derwijsinstelling, Leidsedreef, Leider
dorp. 54. Krantz Zn., Oude Singel 86.
55. Sijthoff N.V. Uitg.-drukkerij, Doeza-
straat 1. 56. PTT. Middelstegracht 125,
Gerestraat. 57. Stadhuis, Breestraat. 58.
Gemeente Archief, Boisotkade 2a. 59.
Lakenhal, Oude Singel. 60. Molen „De
Valk", Lammermarkt. 61. Waaggebouw,
Aalmarkt 21. 62. Sportstichting, Groe
nes teeg 97 63. L.O.M. School, Rijnsbur-
gersingel 22. 64. Leger des Heils, Hooi
gracht 30. 65. Stichting bureau maat-
schapp. werk. Oude Rijn 44a. 66. Klup-
huis „De Mirt", Lage Rijndijk 64. 67.
Stichting Buitenlandse Werknemers'
Rijn Lek, Doezastraat 34. 68. Centrale
Hervormde VrouwendiensL Oude Rijn
44c. 69. Dienstencentrum, de Binnen
stad, Gerecht 10. 70. Unie van Vrouwe
lijke Vrijwilligers, Branderlerkade 14.
71. Hendrik Pierson Stichting, Terwee-
park 2. 72. Bureau Moederhulp niet-ge-
huwde moederzorg Terweepark 2. 73.'
Stichting Dienstencentrum, Noordeind-
sepl. 2a. 74. Dienstencentrum, Mors-
kwartier, Dijkstraat 2a. 75. Dienstencen
trum de Ankerplaat, Oude Singel 238.
76. Wijk vereniging de Juwelen, Agaath-
laan B 363. 77. Sempre Avanti. 78.
Tamboerijn, Valeriusstr. 73. 79. School-,
adviesdienst. Stationsweg 32. 80. Tref
centrum, Rapenburg 100. 81. Reece N.V.,
Rooseveltstraat 4. 82. Rijnlandshuis.
Breestraat 59.
Men kan de volgende Open Huizen
bezoeken op:
DINSDAG 30 MEI: 1. 2, 3, 4. 5. 6, 7,
8. 9, 11. 12. 13. 14, 15, 17, 20, 21, 22.
23. 24. 25. 26, 27, 29, 31. 32. 34, 35. 35a,
36. 39. 40, 41. 42. 43. 45, 47. 48, 49. 50.
51. 52. 54. 55, 56, 57 58, 59, 60, 61, 62,
63. 65. 66. 67, 68, 70, 72, 73, 74. 75, 82.
WOENSDAG 21 MEI: 1. 2. 3. 4. 5, 6,
7. 9, 10. 11, 12, 13. 14. 15, 17, 18, 19,
20, 21. 22, 23, 25. 29, 30, 31, 32. 33, 34.
35. 35a, 36. 38, 39, 40, 41, 42, 43. 47, 48,
49, 50, 51, 52, 54, 55, 57. 58, 59, 60, 61,
62, 65, 67, 68, 69, 70, 73, 76, 78, 82.
DONDERDAG 22 MEI: 1, 2, 3, 4, 5, 6.
7, 8, 9, 10. 11, 12, 14, 15, 16, 18, 19, 20.
21, 22, 26, 27, 28, 29, 31, 33. 34. 35a, 36,
39, 40, 41. 42, 44, 47, 48. 49. 50. 51, 52.
53. 54, 55, 56, 57, 58, 59. 60, 61, 62, 63,
64. 65, 66, 67, 69, 72. 74, 75. 79.
VRIJDAG 23 MEI: 1, 2, 3. 4. 5, 18, 35a,
36, 37. 39. 40. 42, 43, 46, 53. 55. 57, 58,
59. 60, 62. 64, 65. 73.
Adressen Terminals:
1. Zoölogisch laboratorium, Kaiser
straat 63, 2. Hoofdgebouw Rijksuniver
siteit L-, Stationsweg 46, 3. Geologisch
Instituut, Garenmarkt lb, 4. Datatheo-
rie, Rijnsburgerweg 96, 5. Kamerlingh
Onnes Laboratorium. Nieuwsteeg 18, 6.
Juridisch Studiecentrum, Hugo de
Grootstraat 27, 7. Universiteits biblio
theek, Rapenburg 74, 8. Huygens labo
ratorium, Wassenaarseweg 78, 9. Gor
laeus laboratorium, Wassenaarseweg 76,
10. Centraal Reken InstituuL Wasse
naarseweg 80.
