Jongensstad
en 12 van
21 wezen
ichtergelaten
Duitsers
kopen
in
Delfzijl
belastingvrij
GEEN
TAALBARRIÈRE
VOOR
MOEDER
DONDERS
PATER DONDERS: SNEL
TERUG NAAR VIETNAM
-TE BROGEL In het Belgische Grote Brogel,
leg tussen Eindhoven en Hasselt, spelen zes
Ik gebouwde Vietnamese jongetjes voetbal in
poene, maar te kleine wei. Hun woordvoerder
terug om met pater Johan Donders (42) te
handelen over een groter stadion. Men wordt
•ns over een aanpalende ruimere fruitwei, die
>ok wordt betrokken. Maar als ik wegrijd,
ilt het vertegenwoordigende zestal van Saigon
straat. Enkele aankomende middenvelders uit,
Brogel trappen mee. Twee plaatselijke schoon-
s staan dicht bij elkaar in gesteven schorten
:heef gehouden hoofdjes toe te kijken.
I Donders van de congregatie van Don Bosco
lerde het afgelopen weekeinde met negen Viet-
bsjes op Schiphol. Zes jongens en drie meisjes,
■tigens hebben de tijd van hun leven als logeetjes
>ater Donders moeder, die te Grote Brogel een
bewoont, dat de blijde inkomst wel verwerken
De meisjes zijn te gast bij een broer van de
Pater Johan Donders met vijf van zijn negen beschermelingetjes, vorige week bij aankomst op Schiphol. Nog 12 jongens wachten op hem in zijn Jongensstad in Saigon.
weesje. De jongens heten bijvoorbeeld Johannes Ent
hoven, Petrus Linde en Josephus Wychmaal. Zo staan
ze althans genoteerd op een collectief paspoort, afge
geven door de Nederlandse ambassade te Saigon.
Johannes Petrus Josephus zijn de voornamen van
Pater Donders, die de achternamen verder maar
verzon. Van drie van zijn spruiten was hem de
geboortedatum bekend, maar naar de andere sloeg
hij een slag.
Pater Donders - zijn overleden vader was Nederlan
der, zijn moeder is Belgische - studeerde onder meer
pedagogiek in Leuven. Al met al verbleef hij tien
jaren in Vietnam. En hij wil snel weer terug. Zijn
retourticket (1600 dollar) is slechts twee maanden
geldig en datzelfde geldt voor zijn visum. De weesjes
vlogen enkele reis en het daartoe benodigde geld kon
de pater via de ambassade in Saigon op bewijs van
kredietwaardigheid lenen.
Tijdens ons bezoek telt mevrouw Donders op een
gegeven ogenblik slechts vijf jongens. Zij spreekt de
knapen in het Nederlands toe en onderstreept haar
woorden met gebaren. De jongens antwoorden in het
Vietnamees en mevrouw kan vervolgens de prompte
mededeling doen dat de zesde zich op de eerste
verdieping bevindt en braaf naar beneden zal komen.
Deze taalbarrière is al net zo dun als die tussen Walen
en Vlamingen. De jongens zien er goed uit Zij zijn
uitstekend gekleed en gedragen zich ongedwongen en
correct, beleefd en vriendelijk. Mevrouw Donders
doet hen een voetbal cadeau. Van de pater mogen
ze meteen de nogal koude wei in, maar eerst de
voetbalbroekjes aan.
Met enige nadruk stelt pater Donders dat hij het
negental gemiddeld al zo'n anderhalf jaar in Saigon
onder zijn hoede had. In een zelfgebouwd huis. Van
alle gemakken voorzien. Met eigen tuin voor groenten.
Met eigen vee. Met eigen kippen. Met eigen waterput.
Eigen autootje. Eigen tractor. Een kapel. Een slaap
zaal. Een klaslokaal. Een soort jongensstad, 's Mor
gens gingen de jongens, in totaal 21, naar school. In
de namiddag werd in de tuin gewerkt, huiswerk
gemaakt en voetbal gespeeld. Pater Donders raapte
de jongens stuk voor stuk bijna letterlijk van de
straat op, het zijn allemaal echte wezen. Zij kregen
een officiële uitreisvergunning, die getekend werd
door minister dr. Dan. Het huis van pater Donders
was officieel erkend door het Zuid-Vietnamese minis
terie voor sociaal welzijn.
Voor hij weg ging heeft de pater alles, alles wegge
schonken. Aan Vietnamese vrienden en bekenden,
aan armen uit de buurt. Hij kon negen van zijn 21
jongens meenemen. Hij moest een keuze maken. Meer
was mensonmogelijk. Hij laat foto's zien. Ook van
de achtergebleven jongens en hij vertelt erbij dat die
en die daar dan nog wel familie of ergens toch een
contact hebben. Mevrouw Donders biedt een bonbon
aan. Een hoek van de ruime kamer is gevuld met
dozen. Vol met geschonken kledingstukken. De jon
gens mochten zelf kiezen en er ontstonden geen
vechtpartijen. In de hal staat een grote ijzeren kist
met witte letters eróp. Het lijkt wel of een zeeman
met verlof thuis kwam. Een zeeman Gods.
Hij zegt de jongens in goede gezinnen te willen
onderbrengen. Afzonderlijk opdat zij integreren en
snel Nederlands leren. Maar ook weer niet te ver van
elkaar, zodat ze elkaar kunnen ontmoeten. "Weet u,
de drie meisjes zijn zusjes van een van de kleinste
van mijn jongens".
Pater Donders: een wakkere, sterke, frisse man van
de daad, van vele daden.
JAN WINTRAECKEN
"BUTTERFAHRTEN"
OP DE EEMS
Delfzijl Dagelijks komen Duitse passagierscheep
jes vanuit Leer en Emden de Eems overvaren naar
de haven van Delfzijl met honderden Duitsers, die
tijdens de boottocht van vier, vijf uur uitgebreid
belastingvrij inkopen doen en na aankomst in Delf
zijl per bus naar hun thuishaven teruggaan. Iedere
dag doen in ieder geval drie boten de haven van
Delfzijl aan. Tijdens het weekend loopt dat aantal
dikwijls op tot zes. Op zon- en feestdagen zijn al
regelmatig meer dan duizend Duitsers met de han
den vol tabak, drank en andere consumptieartikelen
van boord gestapt.
De Duitse boten varen nu bijna een half jaar tussen
Duitsland en Nederland heen en weer. De Nederland
se douane controleert steekproefsgewijs of de hoe
veelheid toegestane goederen ook overschreden wordt
en vangt een enkele keer iemand die de verleiding
niet heeft kunnen weerstaan en een slof sigaretten
of een fles drank extra heeft aangeschaft.
De meeste scheepjes, waarop twee- tot maximaal
vierhonderd man meekunnen vertrekken vanuit het
havenstadje Leer aan de.Eems. Een kaartje kost drie
mark en daarvoor worden de passagiers enkele uren
over de Eems rondgevaren, kunnen ze inkopen doen
aan boord en worden ze per bus teruggereden.
Volgens mr. H. de Boer, hoofd van de inspectie
invoerrechten en accijnzen te Winschoten, zijn de
belastingvrije inkoop-bootreizen, in Duitsland "But-
terfahrten" genaamd, volkomen legaal. Hoewel er in
de Eems eigenlijk geen exterritoriaal gebied is, ma
ken de Duitse schepen gebruik van het feit dat
juridisch na de laatste wereldoorlog nog steeds niet
is vastgelegd welk stuk van de Eems bij Nederland
en welk stuk bij Duitsland hoort. In 1960 werd echter
het Eems-Dollard verdrag tussen Nederland en Duits
land gesloten, waarbij de afspraak werd gemaakt, dat
Duitse schepen op de Eems geacht worden in Duits
gebied te varen en Nederlandse schepen in Neder
lands gebied, uitgezonderd natuurlijk de wateren
direct bij de havenmond. In Duitsland zijn de bepalin
gen op dit gebied bovendien ruimer dan in Neder
land, zodat op de rivier de Eems al grote hoeveelhe
den goederen belastingvrij verkocht mogen worden.
De koper moet er alleen wel om denken dat hij niet
meer goederen aan boord neemt, dan de 200 toegesta
ne sigaretten, de fles sterke drank en de 90 aan
andere goederen. Met die hoeveelheid komt hij zonder
•boottocht alswel voor de mogelijkheid om goedkoop
een hoeveelheid goederen in te slaan en of dan de
EEG-bepalingen voor wat betreft het belastingvrij in-
en verkopen ook gelden is nog maar de vraag. Ik
heb contact gehad met het ministerie, maar daar weet
men eigenlijk ook nog niet precies of het wel dan
niet is toegestaan. Tot nader order geldt echter dat
er van Nederlandse zijde niets gedaan zal worden.
Alleen de proviandering vanuit Nederland is niet
toegestaan. Volgens mededelingen van de afdeling
voorlichting van het ministerie van Financiën is de
kwestie in onderzoek. Over enkele weken is een
uitspraak van het ministerie te verwachten over de
te nemen maatregelen.
Schipper Freese van de Mürwik, een schip van de
rederij Förde uit Flensburg, is niet zo toeschietelijk
met informatie over zijn dagelijkse oversteek. Hij
denkt aanvankelijk te maken te hebben met iemand
van de concurrentie, die gegevens over zijn verkoop
aan boord wil trachten te verkrijgen. Later wil hij
dan nog wel kwijt dat hij door de week met gemid
deld honderd Duitsers per dag de overtocht van Leer
naar Delfzijl maakt. Hij vertrekt 's ochtends uit Leer
en komt kort na het middaguur in Delfzijl aan. Dan
hebben de passagiers, die allemaal apart worden
opgeroepen naar de scheepswinkel, hun inkopen ge
daan en ze verlaten het scheepje dat aan de Handels
kade ligt afgemeerd. Op de kade staan twee bussen
gereed van Auto Fischer uit Leer, die de groep
terugbrengen.
De Mürwik blijft in Delfzijl liggen. Door een vertegen
woordiger van de Delfzijlse rederij Wagenborg, die
als agent fungeert voor de op Delfzijl varende Duitse
rederijen worden de goederen aan boord ingeklaard.
Een paar uur later steekt de Mürwik weer van wal
voor een oversteek naar Emden. Aan boord bevinden
zich opnieuw zo'n honderd Duitsers die per bus
vanuit Emden naar Delfzijl zijn gereden en op hun
beurt de toegestane hoeveelheid goederen inslaan.
Naast de rederij Förde uit Flensburg, die op de
Oostzee ook een aantal schepen heeft varen tussen
Denemarken en Duitsland met hetzelfde doel, doen
ook de rederij Warrings uit Carolinensiel aan de
Noordduitse wadderikust met de Emsclipper, de Stadt
Leer en de Wangeroog Delfzijl aan. Het laatste schip
werd door de rederij gecharterd van de Deutsche
Bundesbahn. Tenslotte vaart de Ag. Ems uit Emden
met de Ost-Friesland over de Eems naar Delfzijl.
problemen aan land in Delfzijl en ook in zijn eigen
land.
Deze week is ook een Rotterdamse maatschappij,
begonnen met deze „Butterfahrten" op de Eems. Het
probleem om met het schip buiten de territoriale
wateren te komen, wordt keurig omzeild door Duitse
schepen te gebruiken. Die worden immers geacht in
Duits gebied te varen, zodra ze de havenmond van
Delfzijl verlaten. De Rotterdamse firma beschikt over
een entrepot in Delfzijl, een magazijn waar de goede
ren belastingvrij mogen worden opgeslagen omdat ze
bestemd zijn voor de bevoorrading van schepen. Het
ministerie van Financiën heeft echter deze week
bepaald dat de Rotterdamse firma en ook eventuele
andere Nederlandse firma's de schepen niet vanuit
Nederland mogen bevoorraden.
Hoofdinspecteur de Boer heeft toch wel bepaalde
bezwaren geuit tegen de belastingvrije inkoop-boot-
tochten op de Eems. "Deze tochten hebben eigeplijk
niet zoveel met reizen te maken. Het grootste gedeelte
van de passagiers gaat niet zozeer mee voor de
In deze haven meren de "Butterfahrten" dagelijks af.
