DE
WERKELIJKHEID OMTRENT
STRALINGSGEVAAR LEIDEN
Alleriei(ds)
Oxford raakt weer aardig
thuis in Leiden en daarbuiten
1SZATERDAG 29 MAART 1975
LEIDSE COURANT
PAGINA 3
Leiden Het orgaan „Aesculinair" van de sub-faculteit Farma
cie in Leiden heeft dezer dagen op volstrekt onterechte gronden
grote onrust teweeggebracht door de plaatsing van een artikel
dat als kop meekreeg: „Radio-actieve besmettingsgevallen in
Leiden zijn altijd verzwegen". In dat verhaal wordt de arts
F. Dijkstra, hoofd van de afdeling voor stralingshygiëne aan
de universiteit een aantal alarmerende, overigens nogal ver
warde, uitspraken in de mond gelegd waaronder: „Het pro
bleem van het radio-actieve afval is nog steeds niet helemaal
voor elkaar. Op beleidsniveau wor.dt het belang ervan niet
voldoende onderkend. Ongelukken worden verzwegen. Er zijn
gevallen van besmetting geweest, waarna het werk op een
kamer moest worden stilgelegd of die pas thuis ontdekt
werden". Onmiddellijk na het verschijnen van het artikel, dat
is geschreven door een 21-jarige farmacle-student, heeft de heer
Dijkstra zich tegenover ons ondubbelzinnig gedistantieerd van
deze en andere citaten, de inhoud ervan als „pure nonsens"
gekwalificeerd en de strekking van het artikel in zijn verhaal
als onjuist van de hand gewezen.
Atgelopen donderdag is een belangrijk deel van het verhaal
op de voorpagina van het Leidsch Dagblad gepubliceerd onder
de zware kop: „Onvoldoende toezicht op radio-actief afval".
Ook van die kop heeft de heer Dijkstra zich gedistantieerd
evenals inmiddels de schrijvende apotheker in spe zelve. Ver
warring alom dus.
Argumenten
Op de vraag wat er dan wèl aan de hand is, wilde de heer
Dijkstra ons met alle genoegen antwoord geven. Uit dat ant
woord blijkt dat, zo iemand de toereikendheid wil aanvallen
van de veiligheidsmaatregelen die men in Leiden in acht neemt
bij het gebruik van radio-actieve stoffen, hij argumenten voor
zo'n aanval in ieder geval niet kan ontlenen aan enigerlei
overtuiging van Dijkstra.
„Integendeel", aldus het hoofd van de afdeling stralingshygiëne
in het gesprek met ons waarvan, dit voor alle duidelijkheid,
de weergave door hem als „volkomen correct" is gewaardeerd
„als je mij vraagt: „is de situatie gevaarlijk?", dan moet
ik zeggen: nee, de situatie is helemaal niet gevaarlijk. En als
je vraagt: „kan de situatie in de nabije toekomst gevaarlijk
worden?", dan kan ik ook dat niet op goede gronden bevestigen.
Afgezien van de talloze veiligheidsmaatregelen waarmee het
gebruik van radio-actieve stoffen is omringd, gaat het in Leiden
om zulke geringe hoeveelheden dat alleen al om die reden een
ernstig ongeluk uitermate onwaarschijnlijk is. Een voorbeeld.
Al het radio-actief afval van de universiteit en het AZL dat
een halveringstijd heeft van meer dan 15 dagen, wordt verza
meld in een depót aan de Wassenaarseweg.
Dat depót wordt vier keer per jaar geleegd, waama men de
inhoud overbrengt naar Petten in Noord-Holland, waar de
kernreactor staat. In het buitengewoon onwaarschijnlijke geval
dat die opslagruimte, zeg aan het eind van de periode van drie
maanden, wanneer hij helemaal vol is, in brand zou vliegen,
zelfs dan nog zouden er geen mensenlevens in gevaar komen.
Wel zou er onder die omstandigheden, in termen van wat
wettelijk is toegestaan, natuurlijk een besmetting van jewelste
ontstaan".
Vals geciteerde arts F. Dijkstra zet paniek-verhaal recht
„Ook in het verleden", zo voegt Dijkstra daar desgevraagd aan
toe, „is het nooit voorgekomen dat binnen het universitair
complex iemand aan een ongelukje met radio-actieve stof,
blijvend letsel heeft overgehouden. Althans niet in de 15 jaar
dat ik in Leiden zit."
„Volgens de wet", aldus zijn toelichting, „mogen simpelweg
gezegd radiologische werkers per jaar maximaal een hoeveel-1
heid straling oplopen die wordt uitgedrukt in 5 „rem". Die
drempel is nog nooit overschreden. Ik herinner me één geval,
dat is ongeveer vijf jaar geleden geweest, waarbij iemand de
hoeveelheid straling van 3 rem had opgelopen. Maar normaal
gesproken komt niemand boven de 1 rem, terwijl 99% van de
radiologische werkers vrijwel helemaal geen straling ontvangt
Daarbij moet dan worden bedacht dat aantoonbare biologische
gevolgen pas optreden bij een ontvangen dosis van meer dan
50 100 rem. Kortom, mij de uitspraak in de mond leggen
dat in Leiden „ongelukken worden verzwegen", zoals in Aesculi
nair wordt gedaan, is volkomen nonsens".
Een derde aspect van de stralingsproblematiek waarover door
het gewraakte artikel in het blad van farmacie-studenten onze
kerheid is ontstaan, betreft het overbrengen van radio-actief
afval van Leiden naar Petten. Gesuggereerd wordt dat dit grote
risico's met zich meebrengt in het geval organische oplosmidde
len worden vervoerd die radio-actief zijn. Het vervoer heeft
namelijk plaats in dubbelwandige vaten waarvan de binnenste
wand uit plastic bestaat De oplosmiddelen zouden die binnen
wand aantasten. Dat van die aantasting inderdaad sprake is
wordt door Dijkstra allerminst bestreden. Maar hij voegt daar
wel aan toe: „Het duurt maanden voordat dat plastic inderdaad
is doorgerot. En die vaten worden na aankomst in Petten niet
meer gebruikt. Dus ook dat is zo safe als wat".
Tot zover de belangrijkste van de rechtzettingen die de Leidse
stralingsdeskundige op het artikel in Aesculinair aanbrengt
Maar wat is er dan wèl aan de hand?
Wat dan wel?
Leidse laboratoria met radio-actieve stoffen wordt gewerkt
Aan de top daarvan bevindt zich de rijksoverheid. Die heeft
ten behoeve van de verschillende laboratoria vergunningen
verstrekt aan het College van Bestuur van de universiteit. Dat
college is de verantwoordelijke instantie en moet zorgen dat
aan de voorwaarden waaronder de vergunning is afgegeven,
wordt voldaan.
Als je nu de rijksoverheid laag 1) noemt en het college van
bestuur laag 3), kunnen daar tussenin de arbeidsinspectie en
de inspectie voor milieuhygiëne als laag 2) worden gesitueerd.
Die instanties moeten controleren of het College van Bestuur
aan zijn verplichtingen voldoet en oefenen derhalve toezicht uit
op alles wat onder zijn verantwoordelijkheid gebeurt.
Onder het universitair bestuur als vergunning-houder kan je
als laag 5) de z.g. „verantwoordelijk deskundigen" situeren. Dat
zijn specialisten die zelf in de laboratoria hun (full-time) baan
hebben, vaak afdelingshoofd zijn en in het leven van alledag
de eerstverantwoordelijke zijn voor de inachtneming van alle
veiligheidseisen. Deze functionarissen ontlenen hun status aan
een vergunning die ze hebben gekregen na voltooiing van een
speciale opleiding.
Laag 4
Naar het oordeel van Dijkstra nu, zou tussen de verantwoordelij
ke deskundigen en het College van Bestuur een officiële laag
4) moeten worden gecreëerd. Die laag zou soortgelijke controle
rende bevoegdheden over de verantwoordelijke deskundigen
moeten krijgen als de arbeidsinspectie en de inspectie voor
milieuhygiëne over het College van Bestuur hebben. Waarom?
Omdat de „afstand" tussen de bestuursleden en de verantwoor
delijk deskundigen naar Dijkstra's oordeel te groot is; ze hebben
te weinig voeling met elkaar; precies zoals de rijksoverheid en
het College van Bestuur zonder de twee genoemde inspecties
als trait d'union te weinig voeling met elkaar zouden houden.
Dijkstra zelf
de heer Dijkstra zelf. Zijn taak is het, in ronde woorden gezegd,
dat niemand ziek wordt van zijn werk met radio-actieve stoffen.
Maar hij is arts en zijn deskundigheid op niet-medisch gebied
is derhalve beperkt.
Om die reden acht hij het van belang dat aan zijn afdeling
voor stralingshygiëne twee fysisch-technische specialisten wor
den toegevoegd en daarnaast een lager gekwalificeerde functio
naris die in vak-jargon wordt aangeduid met „snuffelaar".
Daardoor en door een verdere delegatie van bevoegdheden door
het College van Bestuur aan de afdeling Stralingshygiëne zou
de „vierde laag", stralingsbeschermingsdienst te noemen, ade
quaat gestalte krijgen.
Dat principe is door het College van Bestuur en ook door het
AZL inmiddels geaccepteerd. Voor een nadere uitwerking ervan
is een commissie in het leven geroepen en als de verdere
procedure voorspoedig verloopt hoopt Dijkstra dat met de
realisering van de stralingsbeschermingsdienst in 1976 kan
worden begonnen.
Conclusie
Vanzelfsprekend, aldus nu zijn conclusie, zal hierdoor de veilig
heid worden verhoogd. Maar dat betekent niet dat de huidige
situatie onveilig of niet veilig genoeg is: „Wat straks het werk
wordt van de fysisch-technische specialisten wordt nu door mij
of door de verantwoordelijk deskundigen gedaan.
Belangrijkste motief om de verandering toch door te voeren
ligt in de overweging dat, mocht er op een kwade dag iets
gebeuren en dat mag je natuurlijk nooit uitsluiten de
rechter mogelijkërwijs zou kunnen staande houden dat wij
onvoldoende waarborgen hebben geschapen. De wet zegt name
lijk dat de vergunninghouder alles gedaan moet hebben om een
gevaarlijke situatie te voorkomen door aan een toezichthoudend
orgaan voldoende middelen ter beschikking te stellen en be
voegdheden te delegeren. Om juridisch helemaal zeker van onze
zaak te zijn en de lacune in de organisatie-structuur op te vullen,
dient die stralingsdienst er te komen. En dat is wat er aan de
hand is".
WILLEM SCHEER
500ste BABY
®e dames Kroft en Hildebrand resp. uit Nieuwveen
en Róelofarendsveen hebben dezer dagen respectieve
lijk de 500ste en 501ste bevalling achter de rug.
Beiden zijn verbonden aan het kruiswerk. Zuster Kroft
is momenteel werkzaam bij de familie Van 't Kruis
aan de Oud Nieuwveenseweg en zuster Hildebrand
bij de familie Uitewaal aan het Klaas Vispad. Op de
foto zuster Kroft met „haar 500ste baby".
Majorettes stelen show
Majorettes uit Frankrijk hebben gisteren de show
gestolen in Lisse. Ze gaven demonstraties voor het
bejaardencomplex Eikenhorst en bij het winkelcen
trum aan De Ruyterstraat, die veel bewondering af
dwongen. De majorettes zijn te gast hij het Lisser
muziekgezelschap „Trou moet Blycken", dat binnen
kort in Frankrijk een tegenbezoek brengt.
Leiden - U moet zich werkelijk
niet voorstellen, dat wanneer
een groep van zo'n 80 jonge (en
oudere) Britten uit Oxford - die
een week zich gaan vermaken
in Leiden en wijde omgeving -
zich onder het „Hollandse" volk
mengt, men de zaak maar ver
der voor gezien houdt Het „bei
uns ist alles besser" geldt be
paald niet voor deze jumelage-
vrienden, die in uitwisselings
vlagen nu al weer voor de 28ste
keer de oversteek hebben ge
maakt om zich onder te dompe
len in de geneugten der lage
landen. Neem nu bijvoorbeeld
eens die „Young riders", die
kinderen in hun rolstoelen. Ze
bezochten gistermiddag met
hun begeleiders en nog wat an
dere stadgenoten (onder wie de
Deputy Lord Mayor Williamson)
Madurodam. Nou, de Leidse
gastvrouwen en hun huisgeno-
ten hebben zelden zulke schitte-
rende ogen gezien.
Het was niet zo'n best weer,
maar niemand die daar op lette.
De „Oxford people" zag in elk
geval Holland in een notedop,
een koninkrijk in miniatuur en
men keek zijn ogen uit De in
dustrie van Madurodam (en dus
van Nederland) vond men zon
der meer heel erg modern. Dat
hadden ze nooit gedacht. En dat
Nederland al olie haalt uit het
continentale plat in de Noord
zee, dat was helemaal geweldig;
„daar piekert men bij ons in
Engeland nog in het geheel niet
over", vertelden doorgaans goed
ingelichte kringen in Oxford. En
dan die productiemethoden, die
hier zomaar kunnen. Maduro
dam leerde Oxford heel wat
Na de klinkende openingsak
koorden in de Burgerzaal, don
derdagmiddag, was ook gisteren
de Leids-Oxfordse gezelligheid
De paardenliefhebbers uit Oxford en Leiden op bezoek bij de stoeterij van De
Vroomen in Lisse. En wat is nu mooier J® dan t® '®f®n fotograferen in een
bloeiend bollenveld.
den alles weten van een boerde
rij in het oosten des lands, de
tafeltennissers maakten kennis
met Helnekcn (nou, was me dat
een verschil met die ginger ale)
en de brass band werd ontvan
gen in het eigen home van
Werkmans Wilskracht aan de
Boommarkt, waar de vrij onbe
kende majorettes het doelwit
van de belangstelling vormden,
ofschoon verder nog volop aan
dacht werd besteed aan een
W.W.-repetitie. Dat daarop een
gezellige avond volgde spreekt
voor zichzelf.
De jongens en meisjes die zich
met tafeltennis en badminton
bezighouden speelden gister
avond tegen hun Leidse tegen
standers oen aantal fikse partij
en. De tellers waren redelijk
vermoeid, zodat wij pas dinsdag
een betrouwbare uitslag kunnen
geven. Trouwens, dat doet er
niet zozeer toe; de stemming
was overal opperbest en het
einde van de week, de Leidse
week, was nog lang niet in zicht
Eind augustus trouwens gaan
de Leidenaars het in Oxford
dunnetjes over doen. Dat staat
nu al vast.
niet van de lucht We pikken er
maar een enkel moment tussen
uit: de Engelse architecten ver
maakten zich onder dreigende
wolkenluchten opperbest op een
tocht naar Apeldoorn en het gefotografeerd; de brand-
verdere Gelderse, andere Brit- weerlieden bezochten Am ster
ten (badminton) zagen met wij- dam en schudden het hoofd bij
dopen ogen Marken en Volen- de Nieuwmarkt, de jonge boe-
dam, waar driftig werd gekocht ren bleven bij hun stiel en wil-
•*c,rn 7°-°ü' «ndljvto IM- 108 tmjoor
990--10,00, ■tAmlxinm 15,40, IcroU-n af
kookt 70, pr*l 7983, r.burher 184-188,
ipinuir 28Ö-- 301, iloofila 80 88, »pruit<-n
A 25-347, ipruiti-n B 128-188, «pruiUn C
149, tomatrn A 13,78-1480. torna Irn B
1570. tomaun C 1280—1350, tomaten CC
980, uien 1012, witlof 450, komkommer*
98—111, komkommer» A 117, komkom-
C «8-74.
mer» B 7985, komkomme.»
Onder redactie van Jantje vein Leyde
tel. 071-22244 tst.17.
Schoolvoetbal
De regen blijft het schoolvoet
bal teisteren. Gisteren is het
programma opnieuw afgelast
De lagere scholen voetballen nu
a s. dinsdag op het sportcom
plex aan de Vliet de B- en
C-jeugd ook a.s. dinsdag op het
sportcomplex aan de Boshuizer-
kade en de A-jeugd a.s. woens
dag op de terreinen in de Kik
kerpolder. De wedstrijdindeling
is hetzelfde gebleven.
Dolfijnenshow
Voor het eerst zullen dolfijnen
een bezoek brengen aan Leiden.
Ook al is het maar voor één
keer. Dinsdagavond a.s. om 7
uur, treden in het verwarmde en
overdekte zwembad van Holi
day Inn aan de Plesmanlaan
drie geoefende dolfijnen uit het
Amerikaanse Delphi op. Ze luis
teren naar de namen Gompie,
Flintstone en Flipper. Of ze dat
in het bad van H.I. ook zullen
doen, valt te bezien. In elk geval
staat er een aantrekkelijke en
eenmalige show op het pro
gramma. Naar verluidt heeft de
Dierenbescherming, afdeling
Leiden, toestemming tot dit dol-
fiin-optreden gegeven, ondanks
het vrij hoge chloorgehalte in
het zwemwater.
Club 101
De Club 101is nog niet dood.
De algemene verwachting was,
dat de vereniging gisteravond
tijdens een ledenvergadering in
Eigenzorg wel het leven zou la
ten. Maar het paJcte anders uit
Mr. J. P. van Ham, één van de
56 contribuanten van de Club
101+, wil een poging doen de
club, die zich inzet voor grote
sportevenementen in Leiden,
nieuw leven in te blazen. Een
onverwachte ontwikkeling, die
nu niet bepaald enthousiast
werd ontvangen. Maar na enig
heen en weer gepraat kreeg mr.
Van Ham toch de ledenlijst van
secretaris André de Jong toege
schoven en de toezegging, dat
hij bij de afgetreden voorzitter
en secretaris eventueel om raad
kon komen.
De vrees bestaat, dat de poging
van Van Ham niet zal slagen.
De animo is zeer gering. Ook
gisteren bleek dat Slechts zes
leden hadden de weg naar Ei
genzorg gevonden. Het bestuur
had kennelijk al met een derge
lijke „opkomst" rekening gehou
den, want erg veel mensen meer
zouden er niet in het piepkleine
vergaderzaaltje hebben gekund.
Rond 1 juli zal de heer Van
Ham verslag uitbrengen van
zijn bevindingen. Blijken er dan
geen mogelijkheden te zijn, zal
de Club 101+ worden geliqui
deerd. Het nu demissionaire be
stuur zal dan het in kas zijnde
geld in overleg met de leden
besteden aan een goed doel. De
Club 101+ is nog niet dood,
maar ligt wel in coma...
Eddy Monsels
Eddy Monsels, lid van de A V
Holland, is gisteren terugge
keerd naar Suriname. Monsels,
één van Nederlands beste sprin
ters, verbleef sinds 1967 in ons
land. Hij studeerde geologie in
Leiden en werd lid van Holland
en de zaalvoetbalclub Batteljee
en Terpstra, voor welke vereni
ging hij menig goaltje scoorde.
Monsels keerde terug naar Suri
name om in zijn eigen vader
land zijn weg te zoeken. Waar
mee een bekend figuur uit de
Leidse sportwereld verdween.
Winkeldiefstal
Donderdagmiddag, tegen vijf
uur, stapten drie personen de
Anna Molenaar kinderboetiek
aan de Nieuwe Rijn binnen.
Terwijl een van hen de winke
lierster aan de praat hield, stop
ten de andere twee kleren in
hun tas. Toen het drietal de
winkel verliet, zag de winkelier
ster de kleren in de tas zitten.
Zij rende het drietal achterna
en kon ze nog op de Nieuwe
Rijn staande houden. Ze haalde
de kinderkleren uit de tas, maar
was niet bij machte om deze
personen terug te krijgen in de
zaak. Later bleek dat er uit een
handtasje, dat op een bureau
ergens in de hoek stond, ook
nog 100 gulden was gestolen.
Toeval
In de Spilsteeg is dinsdag een
auto gestolen met een waarde
van 1500 gulden. De eigenaar
beldq woensdag de politie met
de mededeling dat hij zijn auto
had zien staan bij een sloperij
in Zwammerdam. De auto was
inmiddels in het sloopproces op
genomen. De sloper verklaarde
dat hij de auto voor 75 gulden
had gekocht van een woonwa
genkampbewoner uit Leiden.
Autodiefstal
Van donderdag- op vrijdag
nacht is van een bij het Slacht
huisplein geparkeerde vracht
wagencombinatie, ingericht
voor het vervoer van auto's, een
nieuwe amberkleurige perso
nenauto gestolen.
Paaslunapark
ionder al te veel tam-tam
is er een lunapark in Leiden
neergestreken. Op het ter
rein van de Groenoordhal
staan in totaal 30 kermisat
tracties. Nieuw is een show
boot. in het donker moet
men de uitgang zien te vin
den door nauwe gangen,
over bewegende vloeren en
draaiende tonnen. Op de
foto een beeld van de op
bouw van de kermis.
Bioscopen
Lusor: Stationsweg 19. tel. 21239,
„The Towering Inferno" 14 Jaar.
dag 14.00 en 20.00 uur.
Camera: Hogewoerd 49, tel. 24919;
„It's In the air" a.l„ dag. 19.00 en
21.15 uur. donderdag 27/3 tot en
met woensdag 2/4 kindermatinee:
„Tarzan in New York" a.l.. dag.
14.30, maar. met de paasdagen
14.00 en 16.15 uur; nachtvoorstel
ling. „The tast american heroe" 18
jaar. dag. 23.30 uur.
Lldo: Steenstraat 39, lel. 24130;
„Keetje Tippel"' 18 Jr.. dag.: 14.30.
19,00 en 21.15 uur. Belde Paasda-
gon: 14.30, 16.45, 19.00 en 21.15
uur.
Studio: Steenstraat 39. tel. 33210,
..Jesus Christ Superstar" a.l., da-
g.: 14.30, 19.00 en 21.15 uur. bei
de Paasdagen: 14.30, 16.45, 19.00
en 21.15 uur.
Trtanon: Breeslraat 31. tel. 23875,
„Rooie Sien" 14 Jr, dag.: 14.30.
19.00 an 21.15 uur. beide Paasda
gen: 14.30. 16.30. 19 00 en 21.15
uur.
Rex: Haarlemmerstraat 52. tal.
25414. „Hel is pas goed. als een
tiroler het doet", 18 jaar. dag.;
19.00 en 21.15 uur. Kindermati
nee Walt Disney film (titel nog
niet bekend), dagelijks om 14.30
uur. nachtvoorstelling: „Nlnotsch-
ka weet wat vri|en is" 18 jaar,
vrijdag- en zaterdagavond om
23.30 uur.
