Portugese officieren
willen niet terug
naar hun kazernes
Drie meesterwerken
gestolen uit bewaakt
kasteel van Urbino
Studentenstop bepaald
door arbeidsmarkt
^Hulshoffwonep
Gevechten
in Peru
kostten
dertig
doden
LOTING BLUFT:
Vastenactie '75
richt zich op
"verandering"
Jf
0PRUIMENGS l
KOOPJES IN LEER!
Randkrant
VRIJDAG 7 FEBRUARI 1975
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
Verrassingsprljs
Den Haag: Spui Rijswijk: In de Bogaard
Leiden: Nieuwe Rijn Leftischendam: Leidsenhage
.Roilerdarn. Eindhoven. Zwolle. Meppel.
(Van onze correspondent)
LISSABON In het manifest waarmee
de Portugese officiersbeweging in april
de bevrijding van het land proclameer
de, is aangekondigd dat de militairen
zich onmiddellijk na de vrije verkiezin
gen binnen een jaar terug zouden
trekken in hun kazernes om zich met
hun echte job, de landsverdediging, be
zig te houden. Maar het heeft er nu alle
schijn van, dat zij nog wat op het poli
tieke toneel zullen blijven. Ruim twee
honderd vertegenwoordigers van de drie
militaire wapens zijn gisteren begonnen
met een debat over de vorm die de
blijvende interventie van de strijdkrach
ten in het politieke leven van Portugal
moeten krijgen. Het kan een felle discus
sie worden, daar twijfelt niemand aan.
Maar over het principe, de noodzaak van
militair toezicht op het „demokratise-
ringsproces", daarover wordt nauwelijks
geredetwist.
Vele officieren vinden echter, dat de
top-organen van de militaire beweging,
de coördinatie-commissie voor het demo-
cratiseringsprogram en het comité van
twintig, te nauw betrokken zijn geraakt
bij de praktische politiek. Ze zijn niet
objectief genoeg gebleven in de felle par
tijstrijd die de laatste maanden aan de
gang is geraakt, vinden zij.
De regering, die sterk gedomineerd
wordt door militairen, doet volgens die
critici te weinig om agitatie in de pers,
radio, tv en op straat te vermijden. Ook
het feit dat de strijdkrachten passief
toezien hoe politieke vergaderingen soms
onmogelijk worden gemaakt door met
moord en doodslag dreigende betogers,
wordt slecht geslikt door gematigde en
behoudende militaire sectoren. Ze begin
nen zich in toenemende mate de af
scheidsrede van generaal Spinola, als
president van de republiek, te herinne
ren, waarin hij waarschuwde dat Portu
gal op weg zou zijn naar een nieuwe
dictatuur.
De waarschuwing was enigszins overdre
ven. De excessen die nu en dan in Portu
gal uitbarsten, vallen alleen maar op
omdat ze contrasteren met het idealisme
waarmee het land uit de lange nacht van
de dictatuur tevoorschijn kwam. De auto
riteiten treden nu ook wat straffer op om
rellen te voorkomen. Ze hebben de Cen
trumpartij die onlangs het congresseren
onmogelijk gemaakt werd door een groep
linkse betogers, gezegd dat de bijeen
komst nu onder alle militaire garanties
plaats zal kunnen vinden. Gisteren heb
ben de militairen ook een vijfdaags de
monstratieverbod uitgevaardigd om de
mariniers van de> NAVO-oefening „loc
ked gate" de gelegenheid te geven om
ongestoord te passagieren in Lissabon.
Tegengif
De progressieve militairen hebben een
niet-onlogisch argument voor hun partij
digheid ten gunste van links. „Portugal
heeft een halve eeuw fascisme achter de
rug. Het hele land is doordrenkt met een
onbewuste angst voor alles wat vooruit
gang en socialisme heet. Hoe kunnen
onze analfabeten, die generaties lang een
hersenspoeling hebben ondergaan,
geacht worden vrij hun stem uit te bren
gen? Velen zijn ook nog steeds doods
bang voor de plaatselijke potentaten en
voor de pastoor, en ze vrezen dat die er
wel achter zullen komen wat zij gestemd
hebben. Die angst willen wij eruit halen."
De pro-communistische propaganda die
nogal eens door de militairen ten beste
gegeven wordt op plaatselijke voorlich
tingsavonden, wordt dus beschouwd als
een soort tegengif. Maar die uitleg kan
de meer gematigde officieren niet bevre
digen. Zij zijn verontrust over de mate
waarop de communistische partij in de
harde praktijk van het politiek bestel
allerlei belangrijke slagen binnenhaalt. In
vele openbare lichamen hebben zij hun
leden op sleutelposities gekregen. Enkele
weken geleden slaagden zij erin doorge
drukt te krijgen dat het vakverbond in
Portugal een eenheidskarakter krijgt
Militair bewind
De militaire top-organen spraken daarbij
een beslissende stem. Enkele vooraan
staande figuren uit de officiersbeweging
lieten kortgeleden duidelijk merken dat
zij voorstander zijn van een volslagen
militair bewind en een linkse ideologie.
Generaal Otelo Carvalho de Saraiva, de
militaire gouverneur van Lissabon, zei
dat de belangen van de bevolking niet
behartigd kunnen worden door de politie
ke partijen met hun egoïsme en hun
eindeloze discussies. De invloedrijke ka
pitein Vasco Lourenqo, die in alle belang
rijke politieke instellingen van het land
zitting heeft, kondigde aan dat de strijd
krachten opnieuw een staatsgreep zullen
plegen als de „reactie" de aanstaande
verkiezingen wint
Van zijn kant merkte de 45-jarige leger
stafchef, generaal Carlos Fabiao echter
op, dat het volk recht heeft op een
volstrekt onpartijdig leger, dat het de
kans geeft om zonder dwang of pressie
zijn politieke vertegenwoordigers te kie
zen in de overtuiging dat het leger hen
in de uitoefening van het demokratische
recht zal steunen.
Het contrast tussen die meningen loopt
als een diepe scheur door de Portugese
strijdkrachten heen. Die is- zo diep dat
sommigen vorige week vreesden, dat een
coupe van rechtse militairen aanstaande
was. Nu hebben de Portugezen een groot
talent om gewelddadige botsingen, burge
roorlogen, gewapende conflicten te ver
mijden. Maar vooraanstaande politici
noemen de toestand in Portugal nog
steeds „ernstig en gevaarlijk."
De lege lijst van Rafaels „Stomme meisje" in het kasteel van Urbino.
„De geseling van Christus"
LIMA (UPI) - Militairen heb
ben gisteren geschoten op
groepen jongeren die na de
gevechten en rellen van
woensdag plunderend door de
straten in de binnenstad van
Lima trokken. Er zijn nog
steeds geen officiële cijfers
bekend over het aantal doden
en gewonden. Volgens onoffi
ciële gegevens zijn er woens
dag minstens 30 doden geval
len.
Krachtens de staat van beleg
die de linkse militaire regering
van Peru woensdag afkondig
de, zijn alle grondrechten op
geschort en mogen er in de
stad geen bijeenkomsten in
het openbaar gehouden wor
den. De regering bepaalde dat
donderdag een vakantiedag
voor iedereen is en beval de
inwoners van Lima buiten de
binnenstad te blijven. Toch
trokken groepen jongeren
naar het centrum, waar zij
tussen de resten van de woens
dag in brand gestoken winkels
naar dingen zochten die van
hun gading waren. Zwaar be-
Enorme rookwolken stijgen op in het centrum van Lima na de ongeregeldheden
van de afgelopen dagen.
wapende politie-eenheden die
van het binnenland naar Lima
waren gebracht om de daar
gelegerde troepen te verster
ken, openden toen het vuur op
de plunderaars of daarbij
slachtoffers zijn gevallen is
niet bekend.
Brandweerlieden waren gister
morgen nog bezig een grote
brand, gesticht bij het Plaza
San Martin, te blussen. Maar
weinig zaken waren gisteren
in de binnenstad open. Voor
de bakkerijen stonden lange
rijen mensen. De regering
heeft de militairen en de poli
tie het recht gegeven huizen te
doorzoeken. Er mogen ook ar
restaties verricht worden zon
der gerechtelijk bevel.
De gevechten en rellen van
woensdag braken uit toen sta
kende politiemannen zich niet
wilden overgeven aan een mi
litaire eenheid. De politieman
nen die zich in een gebouw
verschanst hadden, eisten
meer loon, betere "werkom
standigheden en het ontslag
vari een generaal die een poli-
tieman een klap had gegeven
in het bijzijn van journalisten.
Emigratie van
Antillianèn naar
Nederland ,,niet
gelukkig"
SCHIPHOL (ANP) Minister
De Gaay Fortman (binnenland
se zaken) vindt het een weinig
gelukkige gedachte werkloze
Antillianèn naar Nederland te
halen om hen te laten profiteren
van de goede sociale voorzienin
gen hier en hen later, na scho
ling, weer naar hun land te la
ten teruggaan. Het voorstel is
gedaan door de CuraQaose par
tij PSD, die zitting heeft in de
regering. Premier Everts van de
Antillen had het voorstel al een
„kreet van vertwijfeling" ge
noemd, en „koren op de molen
van mensen als Glimmerveen",
de lijsttrekker van de Neder
landse Volksunie bij de jongste
gemeenteraadsverkiezingen in
Den Haag".
Minister De Gaay Fortman en
staatssecretaris De Goede (fi
nanciën) hebben bij hun terug
keer uit de Antillen de economi
sche verslechtering op de eilan
den zeer zorgwekkend genoemd.
De prijzen stijgen thans met 20
procent. Nederland heeft een
aantal projecten voorgesteld,
waaronder woningbouw, waar
mee de werkloosheid kan wor
den bestreden.
Inspecteur
rijkspolitie: één
soort politie
nodig
DEN HAAG (ANP) Generaal
W. M. Rehorst, de algemeen in
specteur van het korps rijkspoli
tie is voorstander van eéri een-
soortige politie, die aangepast is
aan de plaatselijke behoeften.
„Uit de contacten met hoofd
commissarissen van politie is
mij bekend dat ook in grote
gemeenten in dezelfde geest
wordt gedacht", aldus generaal
Rehorst in een interview in RP-
magazine, het blad van de rijk
spolitie.
De algemeen inspecteur is van
mening dat de grootst mogelijke
eenheden het meest doelmatig
werken. „In welke organisatie
dan ook zal de rijkspolitie zeker
zijn rechtmatige plaats gaan in
nemen. Van een aflopende zaak
of een soort uitdrijven is voor
wat betreft het korps rijkspoli
tie geen sprake".
Overplaatsing
van squadron
gaat niet door
DEN HAAG (ANP) Staatsse
cretaris Stemerdink van Defen
sie heeft verklaard dat de over
plaatsing van het zogenaamde
tweede squadron NF-5's van
Welsch bijEindhoven naar de
vliegbasis Gilze-Rijen voorlopig
niet doorgaat Hijheeft deze be
slissing in een uitvoerige brief
bekend gemaakt aan de leden
van de Tweede Kamer. Tegen
de overplaatsing van het squa
dron was in Brabantveel verzet
gerezen.
(Van onze parlementaire
redactie)
DEN HAAG - De rege
ring wil de machtigings
wet voor studentenstops
met nog een jaar verlen
gen tot september 1978.
Dit blijkt uit een voor
stel van minister Van
Kemenade en staatsse
cretaris Klein van onder
wijs, dat gisteren aan de
tweede kamer is aange
boden. De wet geeft de
regering de bevoegdheid
voor bepaalde studierich
tingen beperkingen op te
leggen aan de toelating
van het aantal studenten.
De toelating geschiedt op
basis van loting. De be
windslieden willen on
danks de heftige discus
sies hierover vasthouden
aan dit lotingssysteem.
Ze vinden, dat iedereen
die een diploma van het
voorbereidend weten
schappelijk onderwijs
bezit, ook gelijke kansen
behoort te hebben.
Bij het vaststellen van de stu
dentenstops zal de regering blij
kens het voorstel ook rekening
gaan houden met de ontwikke
lingen op de arbeidsmarkt. Uit
cijferwerk van het Centraal Bu
reau voor de Statistiek blijkt,
dat over vijftien jaar ruim een
kwart van de afgestudeerde
academici niet aan de slag zal
kunnen als geen toelatingsmaat
regelen worden getroffen.
Het probleem van een toene
mend verschil tussen vraag en
aanbod gaat vooral spelen in de
sector van de geneeskunde. Uit
globale berekeningen blijkt bv.
dat bij onbeperkte toelating het
aantal artsen in 1990 45.000 zqp
bedragen bij een vraag van
30.000. Dezelfde moeilijkheden
doen zich voor bij dierenartsen
en farmaceuten en in mindere
mate bij tandartsen en biologen.
De bewindslieden zeggen in een
toelichting op hun voorstel om
de studentenstopwet te verlen
gen, dat zij de noodzaak van
deze wet betreuren, maar er niet
omheen kunnen zolang niet een
nieuwe opzet is gevonden voor
het hoger onderwijs. Een nieuw
beleid wordt momenteel voorbe
reid en zal binnen afzienbare
tijd op papier gestalte krijgen in
het onderwijscontourenplan (vi
sie op het onderwijs tot het jaar
2000) en een nota over een an
der systeem van hoger onder
wijs.
(Van onze correspondent Frans Wijnands)
ROME Drie uiterst waardevolle kunstwerken
twee van Piero della Francesca en een Rafael
zijn de vorige nacht gestolen uit de grote
kunstgalerij van het hertogelijk paleis van Urbi
no aan de Italiaanse oostkust. De verdwenen
werken zijn van onschatbare waarde, en volgens
de Italiaanse politie en kunstexperts zo beroemd,
dat ze nauwelijks iri aanmerking kunnen komen
voor de zwarte markt in kunstvoorwerpen. Voor
lopig wordt dan ook aangenomen dat de kunst
werken geroofd zijn met de bedoeling om er een
hoge lossom voor te vragen.
De drie schilderijen hangen in wat experts „een
van de best beveiligde musea van Italië" noemen.
Er is een modern alarmsysteem en elke twee uur
doen gewapende bewakers hun ronde. De dieven
moeten met de chronometer in de hand gewerkt
hebben, want ze hebben de kostbare stukken
gestolen tussen middernacht en twee uur, precies
tussen twee controles in.
De Italiaanse kunstwereld is in paniek omdat de
kunstwerken in delicate toestand zijn. Er is van
diverse zijden een dringend beroep op de dieven
gedaan om de kunstwerken met de allergrootste
zorgvuldigheid te behandelen, maar men vreest
dat het transport alleen al vrijwel onherstelbare
schade aan de werken heeft aangebracht
De nu gestolen „La Muta" („Het stomme meisje")
was het enige meesterwerk van Rafael dat nog
in zijn geboortestad Urbino bewaard werd. De
twee andere schilderstukken de befaamde „Ge
seling van Christus" en een nauwelijks minder
fraaie madonna hebben de laatste jaren tot
tweemaal toe een riskante restauratie ondergaan.
De dieven zijn via radio en kranten al gewaar
schuwd om de kunstwerken uit de buurt van
warmtebronnen te houden.
In Italië is een apart ministerie belast met het
beleid en toezicht op het nationale kunstbezit. De
huidige minister heeft gistermorgen reeds gezegd
dat deze diefstal het meest trieste, maar ook beste
bewijs vormt dat er eindelijk maatregelen geno
men moeten worden wil Italië niet nog veel meer
onvervangbare kunstwerken verliezen. Anderzijds
wordt er op gewezen dat dit ministerie met een
bedroevend klein budget moet werken, waarmee
getracht moet worden de dertigduizend kerken,
twintigduizend kastelen en zevenhonderd musea
waar waardevolle kunst hangt en staat, afdoende
te beveiligen. Het vorig jaar zijn in Italië 11.000
kunstwerken gestolen, bijna 25 procent meer dan
in 1973.
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT - Voor de bisschoppelijke Vastenactie
1975, die volgende week van start gaat zijn aanvra
gen voor de financiering van 750 projecten uit alle
delen van de wereld binnengekomen. Hiervan zijn
er 250 goedgekeurd en het grootste deel daarvan is
al toegewezen aan werkgroepen in parochies en
dekenaten. Hun aantal neemt toe.
Mr. C. E. Schelfhout, vice-voorzitter van de Vastenak-
tie deelde dit mede op een persconferentie ter intro
ductie van de actie, die ditmaal moet mikken op een
opbrengst van acht tot negen miljoen tegenover de
7,2 miljoen, die in 1974 werd bijeengebracht.
Een krachtige stijging zal namelijk noodzakelijk zijn
om de inflatie bij te houden, die er toe heeft geleid,
dat in vele gebieden ter wereld de materiële kosten
verdrievoudigd zijn.
De Vastenactie wil echter niet werkschrift voor pastuie», dat
alleen een campagne zijn voor "Geloven in verandering" heeft
werving van fondsen, zij wil ook voorts een werkschrift voor de
een mentaliteitsbéinvloeding, tweehonderd werkgroepen, geti-
die ditmaal wordt gevangen in teld "Werken aun verandering"
het motto "Bereidheid tot veran- en een schoolprojekt voor lage-
dering". Een enorm moeilijke re school en brugklas, getiteld
zaak binnen een gevestigde "Bekijk het eens anders",
maatschappij, zo zei dr. Schelf- Voorts wordt een brochurereeks
hout vanwege de consequenties uitgegeven onder de titel "Spie-
het persoonlijke leven, gel van de wereld" met handza-
de vastentijd is een ge- me. betrouwbare informatie
schikte gelegenheid om ermee te over de ontwikkelingslanden,
beginnne. die geleverd wordt door de be
trokken landen zelf. Het giro
nummer van de Vastenactie is
5850 te Utrecht
Boete voor
verkrachting
Terzake verkrachting van een 21-
jarige gehuwde vrouw, heeft de
Haagse rechtbank gisteren een
39-jarige Tunesiër veroordeeld
tot 400 gulden boete en voor
waardelijk twee maanden ge
vangenisstraf met proeftijd van
twee jaar. De Officier van justi
tie had acht maanden gevange
nisstraf, waarvan drie maanden
voorwaardelijk met proeftijd
van 3 jaar geëist.
In de middag van 4 juli ontmoette
verdachte de vrouw in een café
aan de Wagenstraat. Volgens de
vrouw, was zij daarna door ver
dachte en diens landgenoot ge
dwongen mee te gaan naar
haar woning aan de Stille Veer
kade. waar beide Tunesiërs en
een Algerijn haar verkrachtten.
De zaak tegen de landgenoot
zal later worden behandeld en
de Algerijn is door een fout niet
gedagvaard. Volgens verdachte
zou de vrouw zich niet hebben
verzet, zoals zij heeft beweerd.
De meest interessante leeraanbieding in Nederland.
Zitkomfortabele3-zits- bank 2-zits-bank
volledig in origineel rundleder gestoffeerd.
Nóg slechts enkele komplete garnituren.
1 1
Crimineel
Volgens minister Van Agt van
Justitie valt het best mee met
die toename van de criminali
teit in Nederland. Typisch een
uitspraak van een Kamerge
leerde.
Museum» tuk
Zeer terecht hebben Utrechtse
artsen gedemonstreerd vóór
het museum voor moderne
kunst aan de Maliebaan. De
ouderwetse huisarts, die alleen
maar oog heeft voor zijn pa
tiënten, dreigt immers een mu
seumstuk te worden.
Zegswijze: voor esculaap lo
pen.
De Nederlandse huisarts komt
op voor zijn pensipoen.
Schoonheid
Het Amerikaanse democrati
sche congreslid Les A spin
heeft ontdekt dat legerchirur-
gen in de V.S. voor een symbo
lisch bedrag per jaar 800 offi
ciersvrouwen mooier maken
door busteverbetering en het
wegwerken van rimpels. Ge
wone burgers moeten volgens
hem voor zulke operaties dui
zend tot drieduizend dollar be
talen, maar de officiersvrou
wen slechts 3 fl 4 dollar per
dag, voor het eten in de mili
taire hospitalen. Aspin heeft
er zijn verwondering over uit
gesproken, dat die legerchirur-
gen daar tijd voor hebben. Er
zou namelijk een tekort aan
militaire artsen bestaan, waar
door aan de elementaire ge
zondheidszorg van soldaten
niet kan worden voldaan.
Wanten
Zakkenroller Timothy Mack is
veroordeeld tot het dragen van
wanten, voor de tijd van vijf
jaar. Hij moet ze aantrekken
zodra hij tegen het einde van
dit jaar uit de gevangenis
komt.
Een rechter in Los Angelos
veroordeelde Mack in 1971 tot
acht maanden gevangenis
straf, maar hij maakte de straf
voorwaardelijk toen Mack er
mee instemde dat hij buiten
wanten zou dragen om te kun
nen weerstaan aan de verlei
ding zijn vingers in ander
mans zakken te steken.
Maar deze week stond Mack
weer voor de rechter, nadat
hij door de politic zonder
wanten was betrapt in een
bankgebouw. Mack moet de
acht maanden nu helemaal
uitzitten en moet de vijf jaar
daarna wanten dragen wan
neer hij buitenshuis is.
Edel vrouw
De Engelse edelvrouw Lady
Parker is bereid haar longen
op te offeren door de plaats
van een proefdier in eon labo
ratorium in te nomen. Lady
Parker verklaarde, van af
schuw vervuld te zijn over fo
to's in de pers die honden
laten zien die dagelijks do
rook van dertig sigaretten
moeten inademen om de even
tueel kankerverwekkende
werking van tabak na te gaan.
Lady Parker heeft de betrok
ken chemische fabriek aange
boden de honden te vervangen
en zoveel sigaretten te roken
als men haar wil opdringen.
„De behandeling die deze die
ren krijgen is barbaars en
even beschamend als het slaan
van baby's", zei de edelvrouw.
Dienstauto
Als een wetsvoorstel van de
democratische senator William
Proxmire wordt aangenomen,
zal het aantal dienstauto's-
met-chauffeur dat in Washing
ton rondrijdt, van 800 worden
ingekrompen tot 27. Volgens
Proxmire laten op het ogen
blik 800 hoge ambtenaren zich
in dienstauto's van hun huis
naar hun werk en vice-versa
brengen zonder dat ze er recht
op hebben. Hij wil hun aantal
terugbrengen tot de ministers,
de voorzitters van Senaat en
Huis van Afgevaardigden en
de fractieleiders van republi
keinen en democraten in het
Congres, samen 27 man. De
senator schat dat de drasti
sche vermindering de staat 13
miljoen dollar per jaar zal be
sparen.
Vaktaal
Het PPR-Tweede Kamerlid D.
Coppes heeft de regering het
advies gegeven de hulp van
een populair schrijver in te
roepen bij het opstellen van
ambtelijke stukken. „Dan kun
nen we er misschien ook Iets
van begrijpen", riep het Ka-
merlid deze week uit bij de
besprekingen van een ministe
riële nota. Ook dit stuk was
volgens hem niet ontkomen
aan „het verschrikkelijk
kwaad" van de vaktaal.
Ook de PSP-er Van der Lek J
had zich bij het lezen van de
nota groen en paars geërgerd.
Op een gegeven moment riep
hij vertwijfeld uit: „Wat hier
staat, daar begrijp ik werke-
lijk niets van".
Geen wonder dat politici zulke
begrijpelijke taal verkondigen.
-*
Nu hoor je het eens uit de l
mond van een vrouw: de poli
tie liegt
