Scheepswrakken
Histori sche rijkdom uit
een soms ver verleden
GROTE OCCASION AUTO-SHOW BIJ VLASVELD
Vijftien jaar
sportfonds v.d. Kar
Scheidsrechters
Europese duels
De nieuwe woonvrijheld
ons huis ons thuis inde Bijenkorfj^jg
f.W.V.v O
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 6 FEBRUARI 1975
mmmmiminimmiiiiiiiiuiiini
11 1 1 ii i i i i i i urn i i i i i urn i ii
Een van de zes Romeinse
scheepswrakken, die
enige jaren geleden in
Zwammër-
dam ontdekt werden.
Den Haag Tussen de boomstam-kano
van zesduizend jaar vóór Christus, die
in 1955 bij het Drentse Pesse terugge
vonden is en de atoomschepen van deze
eeuw liggen bijna achtduizend jaren
van menselijke ontwikkeling. Handel en
nijverheid, cultuur en sociaal leven, ont
dekkingsreizen en ontginningen liggen
besloten in'de drang van alle menselijke
generaties, om de nauwe grenzen van
zijn eigen bestaan te doorbreken. Het
water was daarvoor al van de eerste
geschiedenis af het aangewezen middel.
Zoals thans de buitenaardse ruimte het
middel geworden is voor nieuwe avon
turen, die beter in ons ontwikkelingspa
troon passen. Maar het schip, van
boomkano tot atoomvaarder, blijft des
ondanks altijd nog het aangewezen
transport om te voldoen aan onze reis
lust aan onze drang naar verre en
onbekende horizonten.
Honderdduizenden schepen in alle vor
men en van alle grootte hebben in de
loop van de eeuwen de wereldzeeën
bevaren. Miljoenen vlotten, kano's, plat-
bomen, zeilschepen, schoeners en hoe ze
ook heten mogen, zochten het op de
meren, op de binnenwateren of langs
de kusten.
Tienduizenden en nog eens tienduizen
den ervan hebben him einddoel nooit
gehaald. Zij vergingen in volle zee, of
ergens op een meer of een rivier. Storm
en ondiepten, verraderlijke rotsen of
verkeerd navigeren, onverwachte wind
stoten of onbekende golfstromen heb
ben in de loop van de eeuwen heel wat
scheepsrampen veroorzaakt En daarbij
kwamen ontelbaar velen om, verdwe
nen ongekende hoeveelheden handels
waar en kunstschatten. Het heeft de
mens er nooit van weerhouden toch
weer aan boord te gaan en toch weer
nieuwe bestemmingen te zoeken. Maar
ze leerden er wel van, van die rampen.
De schepen werden anders, groter, be
ter. Een beter ligvermogen, een stabie
ler geheel, steviger materiaal en nieuw-
ontdekte navigatiemethoden moesten de
scheepvaart veiliger maken. Maar toch:
de rampen hielden niet op. Tot in onze
dagen vergaan schepen, soms door sim
pele menselijke fouten, soms door wat
men ook in de scheepvaart noemt, on
bekende oorzaak.
Maar^ook: tot in onze dagen stuit men
soms onverwachts op een scheepswrak,
zelfs uit verre eeuwen. Zoals bij de
boomkano uit ruim zesduizend jaren
vóór Christus, die men in 1955 bij Pesse
in Drenthe terugvond. Of onlangs in
Zwammerdam, waar men verschillende
Romeinse schepen heeft opgegraven.
„Scheepsarcheologie" heet dat dan. En
met dat werk houden zich al vele jaren
mensen bezig, die aan de hand van deze
scheepswrakken vaak boeiend mate
riaal terugvinden uit allerlei perioden
van ons bestaan. Culturen worden dui
delijker voor ons, het gewone leven
tekent zich scherper af, de sociale en
economische verhoudingen worden in
leidingen op onze eigen sociale en eco
nomische omstandigheden. Scheepsar
cheologie is in feite een niet meer te
missen onderdeel van de historische
kennis geworden, die noodzakelijk is,
om onze eigen wereld beter te kunnen
verstaan en nog beter te kunnen begrij
pen.
De heer G. D. van der Heide', adjunct-
directeur van het Zuiderzeemuseum
van Enkhuizen, is een van die mensen,
die dat duidelijk begrepen heeft Hij
heeft zich jaren beziggehouden met de
scheepsarcheologie in en rond Neder
land vooral. Maar ook met de nódige
wetenschappelijke belangstelling voor
de scheepsarcheologie elders in de we
reld. Zijn reizen en navorsingen, zijn
studies en de daaruit verzamelde kennis
heeft de heer Van der Heide thans
vastgelegd in het ruim vijfhonderd pa
gina's tellend boek „Scheepsarcheolo
gie", scheepsopgravingen in Nederland
en elders in de wereld, (uitgeverij
Strengholt Bussum). Het lag daarbij
voor de hand, dat het ministerie van
Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk
Werk zijn daadwerkelijke medewerking
aan deze omvangrijke studie verleende.
Dat het boek juist in het Monumenten-
jaar 1975 verschijnt is ook weer niet
toevallig. Want scheepswrakken, geres
taureerd aan de hand van historische
gegevens, zijn evenzovele monumenten
uit de menselijke historie. Dat heeft de
heer Van der Heide in zijn boek trou
wens duidelijk aangetoond.
De Nederlandse geschiedenis trekt haar
lijnen, zo leert het studiewerk, over de
gehele wereld. Want men heeft wrakken
van Nederlandse schepen over de hele
wereld ontdekt In Pesse (Drenthe) vond
men een uit een boomstam gemaakte
boot uit ongeveer 6000 jaren voor Chris
tus; in het Zweedse Kalmar kwamen bij
grondwerkzaamheden maar liefst 21
scheepswrakken te voorschijn. Kortge
leden, in 1972, groef men in Zwammer
dam kort achter elkaar zes Romeinse
scheepswrakken op en in het Ussel-
meer telt men tot nu toe zeker driehon
derd wrakken van alle mogelijke
scheepstypen. De vroegere Zuiderzee
was berucht om de gevaren, die de
schepen vaak liepen. De kusten van het
Middellandse Zeegebied bergen een ke
ten van wrakken, de kust van Corsica
bijvoorbeeld al zeker vijftien. En aan
de kust van Australië heeft men de
wrakken teruggevonden van verschil
lende schepen van de Verenigde Oostin-
dische Compagnie.
Men heeft in de loop van deze. eeuw
reeds véle wrakken kunnen bergen en
daarmee tegelijk veel van de meerma
len kostbare inhoud van deze schepen
aan handelswaar en aan kunst- en ge
bruiksvoorwerpen-
Men leert uit het omvangrijke boek van
de heer van der neirfe, noever de men
sen uit de Oudheid al waren met hun
kennis eA vooral met hun durf: de
Phoeniciërs bijvoorbeeld en de Grieken,
de Romeinen en de Vikingen, die hun
handelsroutes al tot in het midden-Oos
ten uitgebreid hadden. Verder leest men
over de zeemanskunst van de Midde
leeuwers en van de zeelieden uit de
zeventiende en achttiende eeuw, in wel
ke tijd de schepen over de gehele we
reld uitvoeren. Zeelieden behoren nu
eenmaal tot de grote ontdekkers in onze
geschiedenis. En daarbij bevonden zich
vele bekwame zeelieden uit de Lage
Landen, die hun naam gegeven hebben
aan zeestromen en aan nieuw ontdekte
gebieden.
Even boeiend als de tekst in het boek
„Scheepsarcheologie" zijn de daarbij
behorende honderden foto's, tekeningen
en kaarten. Een omvangrijk werk welis
waar, maar voor hen, die zich interesse
ren voor de geschiedenis in het alge
meen en voor die van de scheepvaart
sinds ongeveer 8000 jaren vóór Christus
in het bijzonder, zal de prijs van 89
gulden misschien hoog zijn, maar zeker
niet onoverkomelijk. Want het biedt
zeer veel, wat onmogelijk in geld uit te
drukken is.
Zoals men vanmorgen bij de introduk-
tie op het ministerie van C.R.M. te
Rijswijk van het standaardwerk al kon
vaststellen.
T. v.d. Houten
(„Scheepsarcheologie"
door G. D. van der Heide,
uitg. Strengholt, Bussum, 89)
Van onze sportredactie
AMSTERDAGM Voor zijn
grote verdiensten in de sport en
in het bijzonder de creatie van
zijn sportfonds, waardoor niet
minder dan 241 jonge, talent
volle sportlieden internationale
ervaring konden opdoen, ont
ving Leo van der Kar uit han
den van de voorzitter van de
Nederlandse Sport Federatie
jhr. mr. A. Feith het NSF-erete-
ken. Deze uitreiking van de
hoogste sportonderscheiding in
ons land vormde gistermiddag
in het Amsterdamse Apollo-ho-
tel het hoogtepunt van de bij
eenkomst waarop de uitzending
van jonge sportsterren om in
ternationale ervaring op te
doen, bekend werd gemaakt
De voorzitter van de keuzecom
missie van het sportfonds Leo
van der Kar, dr. A. C. van Swol
belichtte het derde lustrum van
het sportfonds.
„We kunnen er met voldoening
op terugkijken", zei hij. In 1960
werden door het sportfonds
voor de eerste maal jonge ta
lentvolle Nederlanders in staat
gesteld internationale sporterva-
ring op te doen. „Toen we in
1960 begonnen kwamen er aan
vragen van drie sportbonden,
nu komen er zevenentwintig
sportbonden met voordrachten
van kandidaten", aldus dr. Van
SwoL
Van twaalf bonden gaan dit
jaar zevenentwintig sportlieden
naar het buitenland op kosten
van het fonds Leo van der Kar.
De uitverkoren sportlieden, on
der wie voor de eerste maal
ijshockeyers zijn, de basketbal
ier René Vervoom (19) van
Transol RZ, die een trainings
stage van veertien dagen in Roe
menië gaat volgen;
De judoka Theo Knegtjens (19),
Nederlands senior- en Europees
jeugdkampioen middengewicht,
die gedurende drie maanden
gaat trainen in het Jodokan ju
do-instituut te Tokio;
De Haagse cricketers Marcel
Bertsch (18, Quick) en Peter En-
trop (18, HCC), die gedurende
twee weken in Birmingham de
training zullen volgen bi>" de
coach van de Warwickshire
County Cricket Club, de heer D.
D. S. Taylor;
De moderne vijfkampers Bern-
hard Derksen (20, Arnhem), Pie-
ter Enzerink (20, Arnhem, Jo-
han van der Eist (19, Den Haag,
en Jos Baars (Den Helder), die
eind maart een week in Waren-
dorf zullen doorbrengen met
trainer-coach C. J. van Tol;
De roeicoaches Paul Rigters (19,
Hilversum) en Geert Jan Becke-
ringh (18, Leidschendam), die in
'het najaar 1975 een cursus zul
len volgen in de Ruderakademie
te Ratzeburg onder leiding van
dr. Karl Adam;
de rugbyer Vincent Triebert (19,
HRC-Den Haag), die veertien
dagen in Engeland bij de Rugby
Football Union gaat trainen;
de schaker Paul van der Sterren
(18, Venlo), die in juli /augustus
een stage van twee tot drie we
ken in Rusland gaat doormaken
onder leiding van de secondant
van de Russische schaakbond;
de kunstrijdster Rudina Pasveer
(12, Groningen), die in d'e zomer
een zesweekse stage in Zwitser
land zal doormaken onder lei
ding van Koudelko) de scherm-
ster Jackey Leenders (15, zaal
Visser), die in juni drie weken
in Boedapest gaat trainen bij
maitre Laszlo Szabo;
de tafeltennissers André van
Louwen (14, Hulst), Theo van
Gasteren (12, Sevenum), William
de Bruin (12, Arnhem), Wilmie
van Rijswijck (14, Helden), Bet-
•tine Vriesekoop (13, Hazerswou-
de) en Addie Snijders (13, Etten-
Leur), die in juni op het sport
centrum Papendal een speciale
training zullen volgen bij bond-
strainer Dusan Tigerman;
de waterskiër Teddo Peeren (16,
Venlo), die tien dagen in Enge
land gaat trainen onder leiding
van David Nations;
de ijshockeyers Caspar van de
Broek (16, Tilburg), Johan van
der Ven (17, Tilburg), Ronnie
Berteling (17, Rotterdam),
Frank van Roemburg (16, Til
burg), Patrick Kolijn (18, Den
Bosch) en Robert van Beek (18,
Nijmegen), die een zesdaags
trainingskamp zullen meema
ken in Tyringe (Zweden) onder
leiding van A me Stroemberg.
(Van onze sportredactie)
HENGELO De Spaanse scheidsrechter Camacho zal op 19
maart in Enschede de tweede wedstrijd van FC Twente in
de kwartfinales van het toernooi om de UEFA Cup leiden.
Tegenstander is Velez Mostar of Derby County. De scheidsrech
ter voor het eerste duel op 5 maart moet nog worden aangewe
zen.
Dat zal pas geschieden nadat op 14 februari door de commissie
van beroep van de UEFA het door Derby County (Eng) aangete
kende appel tegen de kwalificatie van Velez Mostar (J. SI.) bij
de laatste acht is behandeld. Zoals bekend ging Derby in beroep
nadat een protest tegen de geldigheid van de uitslag van de
wedstrijd in Mostar door de UEFA werd verworpen.
Voor de ontmoetingen tussen FC Köln en FC Amsterdam
werden door de UEFA aangewezen de Pool Srodezki (eerste
wedstrijd in Keulen) en Clive Thomas uit Wales.
De Italiaan Michelotti leidt het duel PSV-Benfica. Met de return
in Lissabon is de Schot Patterson belast
De Nederlandse scheidsrechter Theo Boosten zal de wedstrijd
tussen de Russische kampioen Ararat Erewan en Bayern Mun-
chen (kwart finale Europa Cup I) leiden.
(zichtbaar gemaakt in de Bijenkorf)
[et wonen wordt steeds vrijer en blijer.
We gaan liet liefst onze eigen gang, voelen ons
niet meer zo gebonden aan allerlei stijlen
en tradities. We zetten gerust wat romantische
terracotta beelden naast iets heel moderns.
En voelen er ons bij thuis.
^e nieuwe woonvrijheid is minder
uniform en strikt. Er kan van alles,
er mag heel veel. Waarom zouden
we er niet van profiteren? De Bijenkorf
helpt u graag om van het wonen weer een belevenis
te maken. Met een veelzijdige collectie woonaccessoires.
En met zeven unieke woonsfeersuggesties om ideeën op te doen.
;v' Afd. woninginrichting
KEULEN, Schalke '04 Is gis
teravond verrassend uit het
toernooi om de Duitse voetbal
beker gewipt
De Bundesligaclub uit Gelsen-
kirchen verloor in Keulen met
2-0 van Fortuna Köln, dat in de
tweede bundesliea speelt
Op donderdag 6,
vrijdag 7 en
zaterdag 8 februari
Stationsweg 36,
Telefoon 34689
Leiden
