West-Duitsland neemt
andere gasleverancier
Over vijftien jaar in
helft parochies geen
eigen priester meer
Eerste koopwoningen
met garantiebewijs
Solzjenitsin kreeg
eindelijk zijn prijs
PERZIE VERDRINGT NEDERLAND
Antillen moeten zelf
datum bepalen van
onaf hankeli j kheid
IN 1975:
WEINIG RESULTAAT
LANDBOUWOVERLEG
Meer steun
sanering
landbouw
Smartegeld
mishan
delde
Noordieren
D.P.R. ROTTERDAM VERDER MET
OECUMENE MAAR ZONDER LEIDRAAD
TffOENSDAG 11 DECEMBER 1974
LEIDSE COURAN'
Minister De Gaay Fortman:
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - De regering stemt volledig in met de wens van
de Antilliaanse regering om zelf het tijdstip van de onafhankelijk
heid te bepalen. Dit verklaarde minister De Gaay Fortman, belast
met Surinaamse en Antilliaanse zaken, gisteren in de Tweede
Kamer.
Volgens de bewindsman zou het een typisch staaltje van neo-kolonia-
lisme zijn als Nederland eenzijdig de datum zou vaststellen,
waarop de Antillen de band met Nederland zouden moeten
verbreken. "Het is een zaak van de Antillen zelf. Wij moeten
ophouden aan te dringen op een streefdatum", aldus De Gaay
Fortman.
Deze verklaring van de minister ondervond alleen kritiek van de
PvdA -fractie. De socialisten menen dat de Antillen op 1 januari
1978 zelfstandig zouden kunnen zijn. De minister vond het onver
standig op die datum te blijven aandringen. "Wij hebben herhaal
delijk over de datum gepraat, maar je krijgt het er niet uit Als
we blijven aandringen schep je een sfeer van wrevel aan de
overkant", aldus de minister,
pe heer De Gaay Fortman zei verder, dat de Nederlandse regering
niet bereid is mee te werken aan een afzonderlijke status van
een van1 de zes Antillen. Hij doelde hiermee op Aruba, dat een
aparte status- los van de overige eilanden- wenst
(Van onze correspondent)
BONN - Vanaf het begin van de
tachtiger jaren zal de Neder
landse rol als grootste aardgas
leverancier van West-Duits
land door Perzië overgenomen
worden. Voor dit doel zijn bei
de landen thans overeengeko
men de langste pijplijn ter we
reld ten bedrage van vele mil
jarden aan te leggen.
Voor een deel zal deze buis door
de Sowj et-Unie lopen, maar dit
land zal niet als tussenagent
optreden. Het gas zal recht
streeks naar de bondsrepubliek
stromen en voor een deel ook
aan Italië en Frankrijk gele
verd worden.
Ondanks de enorme kosten, die
aan dit project verbonden zijn,
zal Perzië het aardgas niet
duurder verkopen dan Neder
land. Dit betekent onder andere
dat de NAM, waarvan de verte
genwoordigers als harde onder
handelaars over fracties van
centen bekend staan, een ge
duchte concurrent zal krijgen.
Volgens het verdrag met de
bondsrepubliek (dat nog niet
geheel rond is, maar volgens de
verwachtingen binnenkort afge
sloten zal worden) zal Perzië de
bondsrepubliek over een perio
de van 20 jaar 26 miljard kubie
ke meter aardgas jaarlijks leve
ren. Nederland verkoopt mo
menteel 22 miljard kubieke me
ter per jaar aan West-Duits-
land.
De Duitsers hadden zich aanvan
kelijk ingesteld op de levering
van 13 miljard kubieke meter,
maar de Perzen boden de dub
bele hoeveelheid uit hun kenne
lijk onbegrensde voorraden
(Van een onzer verslaggevers)
pEN HAAG Binnenkort is het mogelijk een
honing te kopen met garantie. Daartoe is gisteren
)fficieel opgericht de stichting Garantie-Instituut
Woningbouw onder voorzitterschap van oud-mi-
lister ir. W. F. Schut. Waarschijnlijk worden de
erste koopwoningen met de waarborg- en garan-
ieregeling in de eerste helft van het volgende
aar aangeboden. De kosten van het garantiebe
wijs belopen een bedrag tussen 500 en 1000 gulden
n worden betaald door de koper.
Iet instituut is opgericht door zowel consumente-
■rganisaties als verenigingen van bouwonderne-
ners naar het voorbeeld van een organisatie in
Ingeland die al enkele jaren met veel succes
ipereert. De voorbereidingen tot de -oprichting
lebben enkele jaren gevergd; tijdens het bewind
'an de toenmalige minister Schut van Volkshuis-
'esting werden in 1968 al de eerste plannen ver-
'aardigd.
)e koper van een woning met een garantie-certifi-
:aat heeft de volgende zekerheden: de verkoopom
schrijvingen voldoen aan objectieve eisen, de koop
wordt afgesloten aan de hand van een model-over
eenkomst, indien de bouwer aan zijn verplichtin
gen niet kan voldoen zorgt het instituut ervoor dat
de koper geen schade ondervindt, de opgeleverde
woning heeft per onderdeel gedurende verschillen
de perioden garantie.
Bouwondernemers kunnenvrijwillig toetreden tot
het Garantie Instituut Woningbouw, mits zij vol
doen aan de door de stichting gestelde eisen wat
betreft financiën, deskundigheid en vakbekwaam
heid. Indien zij ingeschreven zijn kunnen zij per
aangeboden woning of eenheden van woningen het
garantie-certificaat voeren.
Volgens voorzitter Schut zijn alle betrokkenen
verheugd over de nieuwe stichting. „Ook de over
heid. Verschillende gemeenten hebben al gezegd
ongeduldig te worden. Minister Gruiters van
Volkshuisvesting heeft ons alle steun toegezegd,
onder meer door de voorfinanciering van ons
instituut", aldus voorzitter Schut van de stichting
die voorlopig gevestigd is in Rotterdam.
Barre tocht
De 33-jarige Japanner Naomo
Uemura staat aan het begin
van een reusachtige onderne
ming. Hij is uit Kopenhagen
vertrokken naar Groenland.
Met een slee wil hij dit groot
ste eiland ter wereld, dat nage
noeg geheel onder ijs is bedol
ven, overtrekken. En dat is
dan nog maar het begin, want
daarna wil Uemura door het
poolgebied van noordelijk Ca
nada naar de Beringstraat
(tussen Alaska en de Sovjet-
Unie) lopen. In april 1977
hoopt hij daar aan te komen.
Koning Carl Gustav van Zweden overhandigt Alexander Solzjenitsin de Nobelprijs
voor literatuur die vier jaar op hem had liggen wachten.
STOCKHOLM/OSLO (DPA/AP) -
Vier jaar nadat hij de winnaar
van de Nobelprijs voor litera
tuur was benoemd kon de Rus
sische schrijver Solzjenitsin
gisteren in Stockholm zijn
prijs in ontvangst nemen. Hij
kreeg de prijs uit handen van
de Zweedse koning Carl Gus
tav. Bij de uitreiking waren
vertegenwoordigers van de
Sowjet-Unie, vijf andere Oos-
teuropese landen en Cuba af
wezig.
Solzjenitsin zei in zijn dankwoord
dat de toekenning van de No
belprijs een enorme steun voor
hem was geweest en voorko
men had dat hij gevallen was
voor de vervolging waaraan hij
blootstond. De schrijver, die
vandaag 56 jaar is geworden,
dankte in het Russische de
Zweedse Academie "uit naam
van het onafzienbare, onoffi'óie-
le Rusland dat zich niet open
lijk mag uitspreken en dat ver
volgd wordt voor zowel het
schrijven van een boek als het
lezen ervan." Vier jaren moes
ten verstrijken voordat hij drie
minuten het woord kon voeren,
zei hij en hij verontschuldigde
zich "voor alle moeite die ik u
heb aangedaan".
In Oslo werden Nobelprijzen voor
de vrede voor 1974 uitgereikt
aan de oud-premier van Japan,
Sato, en aan de Ier Sean McBri-
de. Sato kreeg de prijs voor zijn
inspanningen voor vrede in
Oost-Azië en McBride voor zijn
werk voor de mensenrechten,
ondermeer als voorzitter van
Amnesty International. Zo'n
duizend demonstranten betoog
den tegen Sato's uitverkiezing.
Andere Nobelprijzen voor dit
jaar gingen naar de Zweden
Eyvind Johnson en Harry Mar
tinson (beide beiden en Engels
man Antony Hewish (natuur
kunde), de Amerikaan Paul
Flory (scheikunde), de Belgen
Albert Claude en Christian de
Duve en de Amerikaan Chris
tian Palade (alle drie medicij
nen), de Zweed Gunnar Myrdal
en de Brit Friedrich von Hayek
(economie). Wegens ziekte ont
brak de Britse astronoom Mar
tin Ryle, die een prijs voor na
tuurkunde kreeg.
BRUSSEL (AP/Rtr) Het land-
bouwoverleg in Brussel heeft
weinig opgeleverd. De EEG-
ministers zijn er niet in ge
slaagd overeenstemming te be
reiken over een voorstel om
per 1 februari de prijs van
landbouwprodukten met 10
procent te verhogen. Het twee
daags beraad werd voortijdig
beëindigd op verzoek van de
Franse minister Bonnet, die
zich niet goed voelde. Op 13 en
14 januari zullen de ministers
weer bijeenkomen.
Tijdens het tweedaags overleg
zijn grote meningsverschillen
gebleken over de voorgestelde
prijsverhoging met 10 procent.
(De Europese boerenorganisa-
ties wensen een verhoging met
15 procent). De Benelux-landen
en West-Duitsland zouden ge
noegen moeten nemen met i
der dan 10 procent, maai
Duitse minister Ertl noemde dit
onaanvaardbaar. De Neder
landse minister Van der Stee
kon zijn collega's er toe bren
gen akkoord te gaan met de
steun die Nederland recht
streeks aan de boeren geeft,
voor een bedrag van circa 135
miljoen gulden.
DEN HAAG (ANP) - Het ontwik-
kelings- en saneringsfonds
voor de landbouw heeft een
aantal bijdrageregelingen ver
ruimd. De uitkeringen Ineens
bij bedrijfsbeëindiging gaan
met 20 procent omhoog.
Voor de glastuinbouw gaat de
afbraakpremie voor staand glas
van 8 naar 10 gulden per vier
kante meter. Tijdelijk wordt de
ze afbraak premie ook gegeven
zonder dat er sprake hoeft te
zijn van algehele bedrijfs
beëindiging. Voor bedrijfs
beëindigingen die samengaan
met afbraak van het gehele
aanwezige glasareaal wordt tij
delijk een extra-bèeindigings-
vergoeding van maximaal
15.000 gulden gegeven. De uit
kering ineens op basis van de
vrijgemaakte cultuurgrond bij
bedrijfsbeëindiging in de glas
tuinbouw gaat 60 procent om
hoog.
Kwekers van tulpebollen die hun
bedrijf beëindigen en hun tota
le bezit aan tulpebollen vernie
tigen kunnen een bijdrage van
1,50 gulden per kilo vernietigde
bollen ontvangen.
Vastgesteld is een bijdragerege
ling voor de verbetering van
agrarische bedrijfsgebouwen.
Voor goedgekeurde investerin
gen tussen 10.000 en 100.000
gulden wordt een bijdrage ge
geven van ten hoogste 10.000
gulden.
BELFAST (RTR) - Vier
Noordierse mannen die zich
hadden beklaagd over mis
handeling door Britse veilig
heidstroepen, hebben gisteren
samen 51.000 pond (ongeveer
320.000 gulden) schadevergoe
ding gekregen.
Voor het hooggerechtshof in
Belfast dat dit bepaalde, had
den de mannen, van wie er
drie gevangen zitten in de ge
vangenis van Maze, verklaard
dat zij na hun arrestatie op 9
augustus 1971 hadden blootge
staan aan lichamelijk geweld
en aan beledigingen. Zij be
hoorden tot degenen die het
eerst werden opgepakt op
grond van de bevoegdheid van
de autoriteiten om mensen die
verdacht worden van guerril
la-activiteiten, zonder vorm
van proces vast te houden.
James Auld uit Belfast die
16.000 pond krijgt (ongeveer
lOO.OOOgulden) zei dat hij ge
durende 43 uur tegen een
muur moest blijven staan,
waarbij herhaaldelijk zijn
hoofd tegen de muur werd
geslagen.-
Gelijk loon
man en vrouw
aanvaard
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG - Dc Tweede Ka
mer is gistermiddag akkoord
gegaan met het regeringsvoor
stel betreffende gelijke belo
ning voor vrouwen en mannen
voor gelijkwaardige arbeid.
Minister Boersma zei vorige
week, te hopen dat de wettelij
ke regeling al op 1 januari aan
staande van kracht kan wor
den. Dan zullen zij, die menen
een te laag loon te hebben in
vergelijking met collega's van
het andere geslacht, zich kun
nen wenden tot de commissie
voor gelijk loon voor vrouwen
en mannen.
In de regeling zullen ambtenaren
niet worden opgenomen. De
Kamermeerderheid was het
met minister Boersma eens, dat
volgens de grondwet de rege
ling van arbeidsvoorwaarden
van overheidspersoneel niet in
een wet thuis hoort. De minis
ter wees er overigens op, dat in
de rechtspositieregelingen van
overheidspersoneel slechts ge
sproken wordt over "de ambte
naar" en dat geen verschil
wordt gemaakt tussen man en
vrouw.
Zes doden bij
botsingen
(Van een onzer verslaggevers)
WAALWIJK/BORGER - Zowel
In Waalwijk als in dc Drentse
plaats Nleuw-Buinen (gem.Bor-
ger) heeft zich gisteren een ern
stig verkeersongeluk voorge
daan, waarbij beide keren drie
mensen om het leven kwamen.
In Waalwijk kwamen de 53-jarige
P.v.d.Hoven uit Vught, zijn 23-
jarige schoondochter A. Vren-
sen uit Heusden en dieh's eenja
rige dochtertje om. De auto
waarin zij zaten reed tegen een
wiel dat van een vrachtwagen
geraakt was en op de weg bleef
liggen. De wagen kwam daarna
op de linkerweghelft frontaal in
botsing met een andere vrach
tauto. De drie inzittenden wa
ren op slag dood.
In Nieuw-Buinen werd een perso
nenauto in de flank gegrepen
door een vrachtwagen en sloeg
tegen een lantaarnpaal. Het be
jaarde echtpaar Van der Laan
uit Nieuw Buinen en de heer
Veltman uit Gasselternijveen
waren op slag de dde 22-jarige
bestuurster is zwaar gewond.
Het gezelschap was op weg
naar een zilveren huwelijks
feest
BEJAARDE 4
MAANDEN DE
CEL IN
MAASTRICHT (ANP) - De
rechtbank in Maastricht heeft
de 72-jarige Peter V. uit Hocns-
broek wegens bedreiging met
zware mishandeling en diefstal
van enkele bromfietsen veroor
deeld tot vier maanden gevan
genisstraf en ter beschikking
stelling van de regering.
De oude man, die zegt een be
hoorlijk ouderdomspensioen te
hebben, leefde de laatste maan
den als een clochard. Hij verza
melde vuilnis en sliep in portie
ken en kippehokken. Hij had
een gemeenteambtenaar van de
vuilnisophaaldienst uit Heerlen
met een mes bedreigd.
Over vijftien jaar zal de helft
van de 1839 parochies in Ne
derland niet meer volledig
over een eigen zielzorger kun
nen beschikken. Nu is dat nog
wel het geval, maar 55 tot 60
procent der parochiepriesters
is ouder dan vijftig jaar.
Aldus het Katholiek Sociaal
Kerkelijk Instituut (KASKI) in
zijn gisteren gepubliceerd me
morandum over de ontwikke
ling van het aantal priesters in
Nederland.
Dit rapport, getiteld "De Ne
derlandse Priesters - 1974,
Ontwikkeling en Perspectief",
is samengesteld in opdracht
van de Nederlandse bisschop-
pen en de Stichting Neder
landse Priesterreligieuzen. Uit
het uitvoerige cijfermateriaal,
bijgewerkt tot 1 januari 1974,
blijkt, dat het aantal priesters
van de bisdommen sedert 1965
met twintig procent is gedaald
tot 3340, van de orden en con
gregaties met zestien procent
tot 7849.
Voornaamste oorzaak van de
daling is de uittreding uit het
ambt, daarnaast overlijden en
pensionering. Van de diocesa
ne priesters traden er in die
periode 486 uit, van de reli
gieuzen 1018. Tweede oorzaak
is het geringere aantal wijdin
gen in de periode van 1965 tot
en met 1973, namelijk 1068:
320 diocesane priesters en 748
religieuzen.
De dieptepunten schijnen ech
ter voorbij te zijn. In 1973
steeg het aantal wijdingen
weer zij het nog zeer be
scheiden van 27 in 1972 tot
35 het jaar daarna. De uittre
dingen bereikten een hoogte
punt in 1969 en 1970 (244 resp.
243) en daalden sindsdien ge
leidelijk tot 156 in 1973.
Het Kaski tekent hierbij aan:
ongetwijfeld spelen hier veel
invloeden door elkaar: het al
gemene kerkelijke klimaat
(pas sedert 1965 nam het ver
schijnsel een hoge vlucht), de
relatie tussen opleiding en
praktijk, de leeftijd, het amb
telijk funktioneren enz. Opval
lend is dat de priesters, die het
ambt hebben neergelegd,
hoofdzakelijk na de oorlog ge
wijd zijn.
Van de seculiere priesters, ge
wijd tussen 1960 en 1964, heeft
niet minder dan veertig pro
cent ontslag gevraagd uit de
volledige ambtsbediening. Van
de wijdelingen van 1965-1969
is dit tot nu toe 20 25 pro
cent. Het is opvallend, dat
naar verhouding minder basis-
zielzorgers en missionarissen
en meer priesters in de catego
riale zielzorg of priesters met
een maatschappelijke taak
dan wel studerende priesters
het ambt neerlegden.
Opvallend is in Nederland de
blijvende inzet voor de missie.
Van de religieuzen werkt de-
helft in het buitenland, mees
tal in de derde wereld. Van de
jongere lichtingen vertrok 56
procent naar de missie. In
1970 was op iedere 603 kath
olieken nog één als missiona
ris (priester, broeder of zuster)
werkzaam. In België was dat
één op 1500 katholieken, in
West-Duitsland één op 2810 en
in Italië één op 10.000.
In Nederland blijken jong ge
wijde priesters niet minder
dan hun oudere collega's voor
het basispastoraat te kiezen.
In Nederland is circa drie vier
de van de priesters in het ba
sis pastoraat werkzaam; een
vierde vervult kategoriale ta
ken. Hoe groter de steden, hoe
meer categoriale zielzorgers.
Het verschijnsel dat een basis
pastor een categoriale neven
taak vervult, komt bij ruim
tien procent van de basis pas
tores voor. Uiteraard zijn er
tussen de bisdommen onder
linge verschillen.
Een ander gegeven is, dat ge
middeld genomen 45 procent
van de basis-pastores beneden
de vijftig jaar is, ongeveer de
helft tussen de 50 en 65 jaar
en vijf procent ouder dan 65
jaar is. Duidelijk is te zien, dat
in plattelandsdekenaten over
wegend oudere priesters werk-
De Diocesane Pastorale Raad
Rotterdam heeft zich in de
maandelijkse vergadering te
Delft uitgebreid bezig gehou
den met het onderwerp "oecu
mene".
Tot grote duidelijkheid is het
daarbij echter niet gekomen.
De stemming over een be
knopte leidraad voor het ge
sprek, waarin een soort .men
taliteitsverklaring" was opge
nomen - die, zij het met zeer
veel onthoudingen, was geac
cepteerd - werd bij een tweede
stemming alsnog weer onge
daan gemaakt. Maar men gaat
wel door op het onderwerp, al
zal dat eerst op zijn vroegst in
de februarivergadering kun
nen gebeuren, omdat de bij
eenkomst van januari wordt
vervangen door een informele
contactdag op zaterdag 18 Ja
nuari.
De discussies bewogen zich
rond genoemde beknopte lei-
Raad van
Kerken:
Nederland
moet optreden
tegen
martelingen
In een verklaring, overhan
digd aan staatssecretaris
Kooymans van Buitenlandse
Zaken, doet de Nederlandse
Raad van Kerken een drin
gend beroep op regering en
parlement, „dat de ratificatie
van de internationale verdra
gen van 1966 inzake burger
rechten en politieke rechten
en inzake economische, socia
le en culturele rechten thans,
acht jaar na totstandkoming
van deze verdragen in de Ver
enigde Naties, zo spoedig mo
gelijk haar beslag krijgt".
De raad van kerken vraagt
ook, dat "Nederland in zijn
betrekkingen met landen,
waar blijkens betrouwbare in
formaties stelselmatig martel
praktijken worden toegepast,
gebruik maakt van alle be
schikbare middelen om, zo
mogelijk in samenwerking met
andere landen en met interna
tionale organisaties, invloed
uit te oefenen of te blijven
uitoefenen op machthebbers
in die landen met het oog op
beëindiging van deze praktij
ken".
De raad van kerken meent dat
Nederland zijn recht en plicht
van spreken en handelen zal
versterken, indien ons land
van zijn kant zich bindt aan
alle verplichtingen, die voort
vloeien uit de internationale
verdragen ter bescherming
van de rechten van de mens.
Vandaar zijn aandrang op ra
tificatie door Nederland van
de internationale verdragen
van 1966 en zijn verzoek aan
regering en parlement om zo
veel mogelijk te bemiddelen in
landen, waar martelpraktijken
voorkomen.
draad, die door een kleine
commissie van drie was opge
steld en die onder meer enkele
voorwaarden aan dc leden
voorlegde, waaronder de oecu
menisch "in verschillend tem
po marcherende groepen toch
gezamenlijk in verdraagzaam
heid" zouden kunnen optrek
ken.
Er bleek al direct een misver
stand te bestaan over het niet
opnemen in de commissie van
hot oud-lid van de raad, ir.
Heukensfeldt Jansen, die eer
der al een uitgebreid ingezon
den stuk over het onderwerp
bij de raad had ingediend. Hij
toonde zich ernstig teleurge
steld over het feit, dat on
danks zijn bereidheid daartoe
zijn medewerking in de com
missie niet was gevraagd. Van
de zijde van de commissie
werd gesteld, dat dit alleen
zou gebeuren, als die mede
werking vereist was, hetgeen
niet het geval bleek. Men had
wel verzuimd de heer Heu
kensfeldt Jansen daarvan op
de hoogte te stellen.
Overigens riep de leidraad
sterke gemengde gevoelens op
bij de leden. In het algemeen
vond hem haar te vaag, te
weinig richtinggevend en te
weinig ingaand op de wezenlij
ke problemen. Van de zijde
van de commissie werd erop
gewezen, dat de inhoudelijke
zaken al eerder in andere
stukken - nota oecumene, ant
woord bisschop, maandbrie-
ven bisschop - waren neerge
legd. Er lagen derhalve al en
kele leerstellige stukken. Men
had nu meer voor ogen gehad
mentaliteit bij het benaderen
van het vraagstuk, als een be
leidslijn voor do weg, die be
hoorde te worden bewandeld.
Uiteindelijk werd er toch ge
stemd. Maar elf leden van de
eenentwintig onthielden zich
van een oordeel en bovendien
waren er nog drie tegen. Toen
werd geopperd, dot het toch
eigenlijk moeilijk was te stem
men over een stuk, dat zoveel
vragen had doen rijzen, waar
op geen antwoord was gege
ven en dat het een leidraad
was, dus geen stuk om over te
stemmen. Uiteindelijk werd
toen besloten te stemmen over
de vraag of men de stemming
ongedaan wilde maken. Een
meerderheid van twaalf tegen
negen bleek dit inderdaad te
willen. Daarmee bleef de lei
draad voor wat hij was, al
besloot men wel met grote
meerderheid door te gaan met
het punt "oecumene".
Uiteraard kwamen bij deze
min of meer vergadertcchni-
sche gang van zaken ook meer
wezenlijke zaken op het stuk
van de oecumene aan de orde.
Hierbij nam ook mgr. Simonis
deel aan de discussies, waarbij
hij er onder meer op wees, dat
eenheid alleen tot stand kan
komen in liefde én waarheid.
Hij stelde daarbij, dat men
momenteel vaak in existentieel
vaarwater zit, met een eenzij
dige oriëntering op de intuitic.
Maar er komt een tijd, dat de
waarheidsvragen omtrent het
geloof weer gesteld gaan wor
den en als we ze nu veronacht
zamen zouden we op de duur
verder van huis zijn.
